PSYCHOZY
Psychoza - choroba psychiczna lub zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się zmianami patologicznymi w sferze świadomości, intelektu, uczuć, woli i innych przejawów życia psychicznego, które prowadzą do zaburzeń zachowania i kontaktów z otoczeniem. W onkologii występują najczęściej zaburzenia psychiczne w terminalnym okresie choroby nowotworowej (w formie zab. Świadomości), a także jako powikłanie leczenie chemią lub interferonem. W tej ostatniej grupie oprócz zab. świadomości zdarzają się również psychotyczne zaburzenia depresyjne.
Czasami obserwuje się także psychozy pooperacyjne (majaczeniowo-zamroczeniowe, depresyjne, urojeniowe). Wyżej opisane zab. psychotyczne pacjentów onkologicznych są zakwalifikowane do grupy tzw. Psychoz egzogennych (w kt. Czynnikiem sprawczym jest choroba lub jej leczenie)
Zespół majaczeniowy- zespół ten wyst. W przebiegu działania środków toksycznych zewnątrzpochodnych (np. alkohol) lub wewnątrzpochodnych (np. bakterie pow. Wys. Temp)
Charakteryzuje się nast. Objawami:
- dezorientacja w czasie, a przy znacznym nasileniu także w otoczeniu
- zaburzeniami spostrzegania w postaci iluzji oraz prawdziwych omamów. Omamy mają zwykle charakter sceniczny (chory przybiera pozycję widza). Nasilają się w miarę pogarszania warunków spostrzegania (o zmroku, w ciemności).
-zab. toku myślenia pod postacią inkoherencji utrudniającej kontakt. Mogą wystąpić też zab. treści myślenia pod postacią urojeń konkretno obrazowych, będących zwykle urojeniową interpretacją treści wynikających z:
-zab. spostrzegania
-zmiennego nastroju zależnego od treści omamowych, często lękowego
-sfery ruchowej wyrażającej niepokój, z możliwością zachowań agresywnych, będących odpowiedzią na psychotyczne doznania omamowe.
- wyst. Częściowa amnezja z zachowaniem fragmentów wspomnień, przeżyć chorobowych
Zespół snopodobny- przyczyny są podobne jak w przypadku zespołu majaczeniowego. Występuje jednak znacznie rzadziej. Charakteryzuje się nast. Objawami:
- dezorientacja w czasie i otoczeniu
- zab. spostrzegania pod postacią złożonych omamów prawdziwych, w stosunku, do których chory stara się reagować czynnie. Tresci omamów są zwykle rozbudowane, np. bitwy, podróże, loty kosmiczne, a chory zachowuje się tak, jakby brał w nich udział.
- zab. myślenia pod postacią inkoherencji oraz urojeń głównie konkretno-obrazowych odzwierciedlających treści omamów
- zmiennym nastrojem, od lęku do radości i zachwytu w zależności od treści omamów.
- z zakresu sfery ruchowej mogą wyst. ruchy wyrażające treść omamów, niepokój ruchowy lub stupor.
- zaburzeniami pamięci pod postacią częściowej amnezji w stopniu zwykle większym niż w zespole majaczeniowym
Zespół zamroczeni owy (obnubilacyjny)- najczęściej wyst. w przebiegu padaczki, przed lub po napadzie. Czynnikiem prowokującym może być alkohol lub inny środek toksyczny.
Objawy:
- całkowita dezorientacja lub zwężenie pola świadomości
- możliwość wystąpienia iluzji i omamów
-zab. toku myślenia różnego stopnia, a niekiedy tylko dyskretnej inkoherencji. Urojenia są raczej skąpe, konkretno-obrazowe.
- nastrój zależny od treści przeżyć psychotycznych]
- sfera ruchowa zaburzona w różnym stopniu. Może wyst. pozorna zborność lub bezładny niepokój ruchowy.
- zab. pamięci pod postacią amnezji całkowitej
Odmiany tego zespołu: zamroczenie jasne, fuga - nagłe bezładne zachowania ucieczkowe
zespół splątaniowy (amentywny)
Jest to zespół zaburzeń świadomości towarzyszący ciężkim stanom
somatycznym w przebiegu chorób wewnętrznych lub organicznego uszkodzenia
mózgu. Charakteryzuje się następującymi objawami:
- głęboką dezorientację w czasie i miejscu, a także co do osób z otoczenia i własnej osoby
- zaburzeniami toku myślenia pod postacią silnej inkoherencji (splątania myślenia
- niepokojem ruchowym, zwykle o charakterze manipulacyjnym lub pod postacią
jaktacji (stereotypowych ruchów skubania, drapania, darcia). Rodzaj niepokoju ruchowego determinowany jest wydolnością fizyczną w przebiegu ciężkiej choroby somatycznej
- zaburzeniami pamięci pod postacią niepamięci całkowitej
Objawy psychotyczne, takie jak omamy i urojenia są trudne do stwierdzenia z powodu znacznie ograniczonego kontaktu z chorym. Na to, że mogą one występować wskazuje czasami zachowanie chorego.
Zaburzenia świadomości (stany nieprzytomności) mogą przybierać różną postać. Niekiedy występują gwałtownie i szybko, doprowadzając do śmierci, bądź też trwają krótko i ustępują samoistnie bądź utrzymują się przez dłuższy czas. Ta ostatnia grupa wymaga szczególnego omówienia.
Zaburzenia świadomości można podzielić na cztery okresy, biorąc pod uwagę stopień kontaktu chorego z otoczeniem:
W pierwszym okresie zwanym sennością (somnolentio) chory jest senny, można jednak go obudzić, nawiązać z nim kontakt słowny (rozmową). Chory pozostawiony sam sobie zasypia.
W drugim okresie — stan półśpiączkowy — (semicoma albo sopor) nie ma kontaktu słownego, silne potrząsanie lub kłucie szpilką powoduje otwieranie oczu.
Trzeci okres to głęboka śpiączka (coma), chory reaguje jedynie na bardzo silne bodźce bólowe, wykonując nieskoordynowane ruchy. Odruchy rogówkowe są osłabione lub zniesione. Odruch reakcji źrenic na światło jest osłabiony. W tym okresie pojawiają się zaburzenia w napięciu mięśni. Może wystąpić sztywność odmóżdżeniowa lub hipotonia mięśniowa. Pojawiają się zaburzenia oddechowe, naczynioruchowe, termiczne i ze strony przewodu pokarmowego.
W czwartym okresie w najbardziej posuniętym stanie śpiączkowym (coma extremum) dochodzi do zniesienia reakcji na wszelkie bodźce bólowe. Reakcje źreniczne i rogówkowe są zniesione. Źrenice są rozszerzone, występuje całkowita wiotkość mięśni i zniesienie wszelkich odruchów. Stopniowo nasilające się zaburzenia oddechowe doprowadzają do zniesienia samodzielnego oddechu i wprowadzenia sztucznego oddychania za pomocą specjalnej aparatury. W badaniu eeg stwierdza się brak czynności bioelektrycznej mózgu. Zachowana jest jedynie czynność serca i nerek. Mówi się wówczas o tzw. izolowanej śmierci mózgu.
OMAMY: zaburzenia polegające na spostrzeganiu nieistniejących przedmiotów. Mogą dotyczyć wszystkich receptorów.
Można rozróżnić:
Omamy słuchowe
Wzrokowe
Czuciowe
Smakowe
Węchowe
Wewnątrzustrojowe
UROJENIA: zaburzenia myślenia polegające na błędnych sądach nie podlegających korekcji. Mogą wyst. urojenia usystematyzowane, w których chory stwarza sobie cały świat przeżyć pozornie logicnie połączonych, opartych jednak na błędnych przesłankach lub urojenia dot. Tylko jednej osoby lub jednej myśli.
Najczęściej spotykane urojenia:
Prześladowcze- przekonanie, że jest się śledzonym przez jakąś osobę, grupę ludzi itd
Ksobne- przekonanie, że otoczenie jest niechętnie usposobione, obserwuje chorego itp
Wielkościowe- przekonanie o swoich rzekomych możliwościach, władzy, zdolnościach.