Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie III gimnazjum.

Temat: „Nie gaś nigdy świetła nadziei...” - rozważania o nadziei.

„Nawet, jeśli niebo zmęczyło się błękitem,

nie gaś nigdy światła nadziei”.

Bob Dylan

Czas: 2 godziny.

Cel ogólny: nadzieja jako uczucie, dodające sił w pokonywaniu trudności

na drodze do realizacji celów.

Cele operacyjne:

uczeń:

• zna utwory literackie, plastyczne, muzyczne z motywem nadziei,

• rozumie sens i potrzebę nadziei w życiu człowieka,

• analizuje i interpretuje teksty kultury z motywem nadziei,

• tworzy słowniczek filozoficzny wokół słowa „nadzieja”,

• bogaci słownictwo, korzystając ze słowników ( synonimy, wyrazy

pokrewne, antonimy, frazeologizmy itd. ),

• redaguje różne formy wypowiedzi: list w formie skargi, ogłoszenie,

dekalog, notatkę w formie tabeli, testament, list motywacyjny, tekst

reklamowy,

• zachowuje zasady dyskusji,

• rozwija umiejętność pracy z tekstem ( analiza i interpretacja )

• jest kreatywny,

• umie pracować efektywnie w grupie,

• dokonuje analizy i syntezy wiadomości z literatury, plastyki,muzyki.

Środki dydaktyczne: różne rodzaje słowników, karty pracy, nagranie piosenki Edyty Geppert ”Nadzieja”, reprodukcje malarskie: G.de la Toura „Hiob wyszydzany przez żonę”, W. Turnera „Światło i kolor ( teoria Goe-thego )- poranek po potopie”, fragm. koncertu „Cztery pory roku” A. Vi-ivaldiego, fragm. adaptacji filmowej „Opowieść wigilijna” w reż. P. Ste-warda, „Biblia”, „Mitologia”, „Pieśń IX” J. Kochanowskiego, „Testament

mój” J. Słowackiego, „Kamienie na szaniec”,arkusze szarego papieru, mazaki, video, magnetofon.

Metody pracy: analiza i interpretacja tekstów literackich, plastycznych,

muzycznych, odbiór dzieła filmowego, praca ze słownikami, plastyczne

skojarzenia do tekstu muzycznego i poetyckiego, mapa skojarzeń.

Formy pracy: praca indywidualna, zespołowa, w grupie.

Przebieg lekcji:

1. Wysłuchanie fragmentu koncertu A. Vivaldiego „Cztery pory roku”

i wykonanie prac plastycznych, będących formami wolnych skoja-

rzeń.

2. Odczytanie wiersza Cz. Miłosza pt. „Nadzieja” oraz jego analiza.

Wyjaśnienie cyt.”Nadzieja bywa, jeżeli ktoś wierzy”.

3. Podanie tematu i celów lekcji.

4. Podział klasy na grupy i wybranie lidera.

5. Praca grup nad zagadnieniami po wylosowaniu instrukcji ( uzupeł-

nianie kart pracy ).

Grupa I

• Uzupełnij wolnymi skojarzeniami zdanie: „Nadzieja to...”. Wy-

korzystaj „Słownik języka polskiego”. Jaką widzisz nadzieję w re-

produkcji W. Turnera „Światło i kolor”?

• Przeczytaj fragment przypowieści biblijnej o Hiobie, zanalizuj reprodukcję malarską G. de la Tour „Hiob wyszydzany przez żonę”

i napisz list jego żony do Pana Boga w formie skargi.

Grupa II

• Dobierz wyrazy bliskoznaczne do słowa „nadzieja” np. oczeki-wanie, spełnienie się czegoś pożądanego, ufność itp. („Słownik synonimów” ).

• Mit „Demeter i Kora” rozwija motyw nadziei. Zredaguj w imieniu

matki - Demeter ogłoszenie o zaginięciu córki - Kory.

Grupa III

• Najpopularniejszym frazeologizmem kojarzonym z wyrazem „na-dzieja” jest zwrot: „Nadzieja jest matką głupich”. Znajdź w „Słow-niku frazeologicznym” inne wyrażenia i zwroty związane z tym sło-wem.

• Przeczytaj „Pieśń IX” J. Kochanowskiego, zinterpretuj słowa: „Nie porzucaj nadzieje, jakoć się kolwiek dzieje”. Następnie zredaguj „Dekalog optymisty”, zachowując formę 2 os., l.poj., trybu

rozkazującego. Nie zapomnij o roli afirmacji w naszym życiu.

Grupa IV

• Utwórz wyrazy pokrewne od słowa „nadzieja”. Możesz spo-

rządzić wykres rodziny wyrazów. Znajdź rdzeń, wypisz for-

manty i nazwij je.

• Na podst. ks.XII „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza wypisz wydarzenia historyczne, które zawarł w swoim koncercie Jankiel. Dodaj do nich epitety i uczucia towarzyszące np.:

L.P.	Wydarzenia historyczne	Uczucia towarzyszące
1.	Radosna wieść o Konstytucji 3 Maja	Radość, nadzieja
2.	Tragiczna Targowica	Smutek, żal
3.	Okrutna rzeż Pragi	Rozpacz, trwoga
4.	Utworzenie Legionów Polskich we Włoszech	Euforia, nadzieja

Grupa V

• Dopisz antonimy do wyrazu „nadzieja” ( „Słownik antonim-

ów” ). Ułóż z nimi zdania złożone.

• Przeczytaj wiersz J. Słowackiego „Testament mój”, przypom-

nij sobie główne wątki powieści A. Kamińskiego „Kamienie

na szaniec”. Następnie napisz swój testament, jaki chciałbyś

zostawić swoim bliskim.

Grupa VI

• Uzupełnij porównanie: „Człowiek żyjący bez nadziei jest jak...” Wypisz z noweli H. Sienkiewicza „Latarnik” fragment, w którym bohater wyraźnie nie stracił jeszcze nadziei na lepsze życie.

• Wyobraź sobie, że Skawiński stara się o nową posadę.Zreda-

guj w jego imieniu list motywacyjny.

Grupa VII

• Odmień przez przypadki wyraz „nadzieja”.Wyjaśnij zasadę or-

tograficzną w D. l.p. i l.mn.: „nadziei”. Co oznaczają skróty:

ż, I , DCMsc ~ ei, l.m.D ~ ei ? Skorzystaj ze „Słownika poprawnej polszczyzny”.

• Ułóż tekst reklamy, wykorzystującej motyw nadziei, np.”Odna-

wiamy nadzieję” ( TVN ). Nie zapomnij o cechach charakterys-

tycznych tego typu tekstów: wieloznaczność słów, skróty myś-

lowe, stopniowanie przymiotników, bezpośredni zwrot do od-

biorcy, powtórzenia, działania na uczucia i zmysły itp.

Podsumowanie ( notatka po obejrzeniu fragm. adaptacji filmowej

pt. „Opowieść wigilijna” ):

NADZIEJA TO:

• spełnienie się czegoś pożądanego np. polepszenie losu,

odzyskanie niepodległości, uzyskanie lepszej pracy, wyników,

• oczekiwanie na powrót ukochanej osoby,

• ufność w dobroć i sprawiedliwość Boga i człowieka itd.

Zadanie domowe:

1. Jak rozumiesz ludowe przysłowie: „Nadzieja umiera ostatnia” - rozprawka z odwołaniem do kontekstów literackich, plastycznych, muzycznych.

2. Napisz scenkę kabaretową, której mottem będą słowa:„Kto żyje na-

dzieją, umrze głodny”.

Opracowały:

Joanna Rodecka ( GM 12, Szczecin),

Anna Dańko ( GM 16, Szczecin ).

4

---