Agnieszka Skotnicka kl. 3 „a”
Temat: Ludność Polska pod władzą Radziecką i Niemiecką
1 września 1939 roku równoczesny i nie zapowiedziany atak wojsk niemieckich na całej długości polsko niemieckiej granicy oraz bombardowanie lotnicze otwartych miast polskich rozpoczęły II wojnę światową.
Notatki Marii Dąbrowskiej w przeddzień najazdu Niemiec na Polskę:
30. VIII 1939r. Środa
Z Rembertowa przyjechał Boguś. Zmobilizowany, wyjeżdża do pułku do Białegostoku. Pogodny i spokojny. Z humorem uściskał mnie i Jadzię, którą u nas zastał, i odszedł mówiąc: „No moje panny siostry, trzymajcie się”. Prosił, żeby o ile możliwości zaopiekować się jego rodziną. Władze wojskowe bowiem nic a nic w kierunku zaopiekowania się rodzinami zmobilizowanych na front oficerów nie zrobiły. Nie doręczyły im nawet masek gazowych. A całe miasto ugania się za tymi maskami. Wszyscy mamy już uszczelniony jeden pokój na „komorę przeciwgazową”. S[tach] dostał w biurze wspaniałą prawdziwą maskę, my mamy tylko jakieś maseczki z jakimś tam węglem przeciwgazowym. Idę do Berbeckiego, który jest komendantem Obrony Przeciwlotniczej czy czegoś takiego, i uzyskuje natychmiast widzenie (nie widziałam go od tamtej wojny i nie poznałam - tak się zmienił i wypiękniał), a potem maseczki dla żony i dzieci Bogusia, które Jadzia zaraz odwozi do Rembertowa. A miasto takie śliczne, radosne, kipi od owoców, kwiatów, tłumów...
31. IX. 1939 r. Czwartek
Oblepiamy okna paskami z papieru. Podniecenie, zwariowany czas.
IX. 1939 r. Piątek
O piątej rano zaczęła się wojna. Przy najcudowniejszym poranku spadły na Warszawę pierwsze bomby.
Orędzie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do narodu w dniu agresji niemieckiej na Polskę, Warszawa 1. IX. 1939 r.
Obywatele Rzeczypospolitej!
Nocy dzisiejszej odwieczny wróg nasz rozpoczął działania zaczepne wobec państwa polskiego, co stwierdzam wobec Boga i historii.
W tej chwili dziejowej zwracam się do wszystkich obywateli państwa w głębokim przeświadczeniu, że cały naród w obronie swojej wolności, niepodległości i honoru skupi się dookoła wodza naczelnego i sił zbrojnych, oraz da godną odpowiedz napastnikowi, jak to się już nieraz działo w historii stosunków polsko - niemieckich.
Cały naród polski, pobłogosławiony przez Boga, w walce o swoją święta i słuszną sprawę, zjednoczony z armią, pójdzie ramię przy ramieniu do boju do boju i pełnego zwycięstwa.
Ignacy Mościcki
Prezydent Rzeczypospolitej
Niemcy tereny podbite w wyniku działań militarnych traktowały jako swoją własność.
Celem polityki władz okupacyjnych było zniszczenie wszystkiego co polskie. Zlikwidowano więc polską administrację, zakazano istnienia partii politycznych, organizacji o charakterze społecznym i kulturalno - oświatowym. Ludność zmuszono do wpisania się na Niemiecką Listę Narodową (Volksdeutsche). Narzędziem polityki germanizacyjnej były szkoły. Zakazano nauki języka polskiego, historii i geografii. Niszczono podręczniki do tych przedmiotów.
Rozbudowie uległ aparat tajnej policji i wojska. Jego strukturę tworzyły : policja bezpieczeństwa, policja porządkowa, straż graniczna i formacje policji pomocniczych: drogowej, kolejowej, leśnej, fabrycznej, wodnej i pocztowej. We wszystkich akcjach wymierzonych w polskich partyzantów albo w walce z oddziałami Polskiego Państwa Podziemnego brały udział obok wymienionych powyżej formacji także oddziały SS i Wehrmachtu.
Drogą oddziaływania na polskie społeczeństwo były media, a dokładniej prasa i film. Jedyna ukazująca się legalnie, ze zezwoleniem okupanta była tzw. Prasa godzinowa, publikująca nowe niemieckie zarządzenia.
W wyniku ustaleń niemiecko - radzieckich z 28 września 1939 roku nazywanych powszechnie czwartym rozbiorem Polski zdecydowano o przebiegu granicy między III rzeszą i Związkiem Radzieckim. Stronę radziecką reprezentował Wieczysław Mołotow, natomiast niemiecką Joachim von Ribbentrop. Podział Polski został dokonany w oparciu o pakt Ribbentrop - Mołotow podpisany 23 VIII 1939 roku. Rzekami granicznymi była Pisa, Narew, Bug i San. Oba państwa zadeklarowały wzajemne współdziałanie w likwidowaniu polskiej konspiracji i poprzysięgły, że nie dopuszczą do odrodzenia się II Rzeczypospolitej. W niedługim czasie nastąpić miała wymiana obywateli.
Podobnie jak to miało miejsce w przypadku Niemców, także i władze sowieckie traktowały ziemie polskie jako wojenną zdobycz. Zlikwidowano polską administrację na terenach włączonych do ZSRR. 22 października przeprowadzone zostały wybory do Zgromadzeń Ludowych Białorusi Zachodniej i Zachodniej Ukrainy. A na początku listopada (1 - 2 XI 1939 r.) Rada Najwyższa ZSRR wydała dokument wcielający już formalnie ziemie zdobyte do państwa radzieckiego. Polakom zamieszkującym te obszary, przymusowo nadano radzieckie obywatelstwo. Przeprowadzono spis ludności (II-IV 1940 r.), a później wydano nowe dowody osobiste, bez których nie można było się poruszać (tzw. paszportyzacja).
Aparat policyjny ZSRR - NKWD prowadziło akcje terroru wobec wszystkich warstw społecznych i wszystkich narodowości. Represje dotknęły zarówno Polaków, jak i Litwinów, Ukraińców, Białorusinów i Żydów. Najgorszy los spotkał polskich oficerów, wziętych do niewoli w czasie działań militarnych we wrześniu 1939 r. Zostali oni w roku następnym potajemnie wywiezieni i straceni w Kozielsku, Otaszkowie i Starobielsku. O tej zbrodni świat dowiedział się dopiero trzy lata później. Działaczy politycznych, funkcjonariuszy policji, urzędników, właścicieli ziemskich, intelektualistów i wielu innych skazano na łagry. Rodziny osób aresztowanych także podzieliły los swoich bliskich, bowiem zostały deportowane w głąb Związku Radzieckiego. Władze sowieckie przeprowadziły cztery wielkie akcje przesiedleńcze: w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 r. I czerwcu roku następnego. W trakcie tych działań deportowano ponad 350 tys. osób.
Zakazywano tworzenia partii politycznych, czy organizacji społecznych. Jedyną legalna partią była partia komunistyczna. Okupanci przejęli polską własność państwową, ale także i własność prywatną. Została przeprowadzona parcelacja własności ziemskiej, a od 1940 r. Prowadzono kolektywizację chłopskich gospodarstw rolnych. Podjęto walkę z Kościołem katolickim i z innymi związkami wyznaniowymi. Szkoły, uczelnie wyższe, urzędy stały się miejscem propagandy komunistycznej wymierzonej w kapitalistyczne społeczeństwo. Jeszcze w grudniu 1939 r. Polskiego złotego zamieniono na radzieckiego rubla.
Część Polaków, szczególnie Ci którym nie obce były socjalistyczne i komunistyczne ideały, zdecydowały się na współpracę z radzieckim okupantem.
II Rzeczpospolita uległa drastycznemu podziałowi. W radzieckim państwie znalazło się około 200 tysięcy km 2 zamieszkiwanych przez prawie 13 milionów osób, natomiast pod okupacją niemiecką było 188 tysięcy km 2 z 22 milionami mieszkańców. Związek Radziecki państwu litewskiemu oddał obszar Wileńszczyzny razem z Wilnem. Niemieckie władze włączyły bezpośrednio do swego państwa zachodnie województwa II Rzeczypospolitej, stąd różny status obszarów zajętych przez Niemców. Tereny województwa poznańskiego, pomorskiego, śląskiego, większość łódzkiego razem z Łodzią, skrawki warszawskiego oraz krakowsko - kieleckiego mocą dekretu październikowego z 1939 roku znalazły się bezpośrednio w III Rzeszy. Germanizacja tych ziem miała odbywać się jeszcze w czasie trwania wojny. Dekret 12 października 1939 roku powoływał do życia Generalne Gubernatorstwo z czterema dystryktami: krakowskim, radomskim, warszawskim i lubelskim. Stolicą GG był Kraków, a główną władzę posiadał generalny gubernator Hans Frank. Obszar GG traktowano jako zaplecze ekonomiczno - gospodarcze, a Polacy mieli być gromadą tanich robotników pracujących dla dobra państwa niemieckiego.
Raport gen. Michała Tokarzewskiego do gen. Kazimierza Sosnowskiego z 9.I.1940r. na temat sytuacji Polaków w Rzeszy i Generalnej Guberni.
Na ziemiach „wcielonych” panuje bezwzględny terror wobec ludności polskiej, znacznie ostrzejszy aniżeli w „guberni generalnej” . wywierane są bezwzględne represje w postaci rozstrzeliwania „ winowajców” rzekomego terroru wobec mniejszości niemieckiej w okresie przedwojennym (..)
Na ziemiach wcielonych do Rzeszy masowe aresztowania są na porządku dziennym. Szczególnie ostre represje stosowane są wobec duchowieństwa i nauczycielstwa (...)
Cały pozostawiony majątek przez wysiedleńców ulega konfiskacie. Wydalenia które początkowo dotyczyły miast a zwłaszcza inteligencji i polskiego żywiołu gospodarczego, objęły wkrótce również mieszkańców wsi i to zarówno obywateli ziemskich, jak i włościan (...)
Źródło:
„Historia 1789-1990” Opracowanie: Jerzy Eisler, Melania Sobańska-Bondaruk
„Historia Polski 1939-1947” Józef Ryszard Szaflik
„Polacy na frontach II wojny Światowej” Zbigniew Załuski