Traktat to umowa międzynarodowa o charakterze politycznym albo gospodarczym. Unijne traktaty najczęściej powstawały w trakcie szczytów i dlatego ich nazwy pochodzą od nazw miasta, gdzie odbywała się konferencja.
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali podpisany 18.04.1951 roku w Paryżu, wszedł w życie 23 lipca 1952 roku. Sygnatariuszami było sześć państw: Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg. Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucję o charakterze ponadpaństwowym - Wysoką Władzę (od 1967 roku Komisja WE). Cele:
- utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, rozwój gospodarczy w oparciu
o wspólny rynek, racjonalna produkcja i podział produktów przemysłu węglowego i stalowego
- zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, stworzenie jednakowych
warunków dostępu do tych produktów, kontrola cen
- połączenie istotnych dla obronności sektorów węgla i stali - co miało przyczynić się do
umocnienia pokoju (poprzez powiązanie siecią zależności przemysłów Francji i RFN)
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euroatom) podpisany został 25 marca 1957 roku w Rzymie przez sześć państw EWWiS. Wszedł w życie 1.01.1958 roku, po ratyfikacji przez parlamenty państw-sygnatariuszy.
Cele Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej:
- stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżenie
polityki gospodarczej krajów członkowskich
- stały i zrównoważony wzrost gospodarczy
- zwiększenie stabilności gospodarczo-walutowej
- przyspieszony wzrost stopy życiowej
1 lipca 1968 roku w ramach EWG utworzono unię celną (zniesiono cła we wzajemnym handlu).
Nowelizacja Traktatu Rzymskiego, uchwalona podczas konferencji rządowej w Luksemburgu i w Brukseli (9 IX 1985 - 27 I 1986) o zmianie i uzupełnieniu trzech Traktatów założycielskich: EWWIS (1951), EWG (1957) i Euratomu (1957). Układ wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.
Sygnatariusze: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i Włochy. Cele:
- 12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia "jednolitego rynku europejskiego",
- wzmocnienie kompetencji niektórych organów Wspólnot oraz usprawnienie procesu decyzyj-
nego (zastąpienie zasady jednomyślności w Radzie Ministrów zasadą kwalifikowanej większości
głosów - z wyjątkiem decyzji w kwestiach podatkowych, przepływu osób i praw pracowników).
Wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego przy stanowieniu prawa, a traktat o EWG został rozszerzony o nowe rozdziały poświęcone sprawom monetarnym, polityce socjalnej, spójności ekonomicznej i społecznej, badaniom i rozwojowi technologicznemu oraz ochronie środowiska.
Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku; wszedł w życie 1 listo-pada 1993 roku (po referendach przeprowadzonych w państwach członkowskich). Sygnata-riuszami jest 12 państw, które podpisały JAE. Cele:
- utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych
- umocnienie spójności gospodarczej i społecznej
- utworzenie unii gospodarczo-walutowej (łącznie z wprowadzeniem wspólnej waluty)
- potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej
- realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich (obywatelstwo Unii)
- rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości (trzy filary UE).
Ustalono też nowe ramy instytucjonalne UE: Rada Europejska , Rada Unii Europejskiej (dawniej: Rada Ministrów), Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich), Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Rewidentów Księgowych.
Został podpisany 2 X 1997 roku w Amsterdamie przez państwa Unii Europejskiej. Uzupełnia on i wprowadza poprawki do Traktatu z Maastricht, Traktatów Rzymskich oraz innych aktów Wspólnoty. Dodatkowymi sygnatariuszami są: Austria, Finlandia i Szwecja. Cele:
- wzmocnienie federacyjnego charakteru UE
- zmiany instytucjonalne (wzmocnienie władzy Parlamentu Europejskiego, podejmowanie decyzji
kwalifikowaną większością głosów, powołanie przedstawiciela ds. polityki zagranicznej)
- zmiany w III filarze Unii (współpraca w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru
sprawiedliwości; wzmocnienie kompetencji w zakresie polityki wizowej, migracyjnej i azylowej)
- wzmocnienie współpracy policji (Europol) i wymiaru sprawiedliwości
Traktat Nicejski wynegocjowany przez piętnastu szefów rządów UE, obradujących w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000. Przywódcy Piętnastki uznali, że "od daty wejścia w życie Traktatu z Nicei Unia będzie w stanie powitać nowe państwa, gdy tylko wykażą zdolność do sprostania obowiązkom, wynikającym z członkostwa". Stronami porozumienia jest w/w piętnastka.
Cele:
- przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw
-ustalenie podziału głosów w Radzie Ministrów
- zwiększenie ilości spraw, w których decyzje podejmowane będą większością kwalifikowaną
- odejście od prawa weta w niektórych kwestiach (np. polityka imigracyjna od 2004 roku)
- reforma Parlamentu Europejskiego (zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732)
- reforma Komisji Europejskiej (każdy kraj będzie miał tylko jednego komisarza)
- proklamowanie Karty Praw Podstawowych - zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich
|