AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
W artykule 87 ust.2 Konstytucji akty prawa miejscowego wymienione są wśród źródeł prawa powszechnie obowiązującego, zaś w artykule 94 wskazuje na następujące cechy tych aktów:
-są stanowione przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej
-obowiązują na obszarze działania organów, które je ustanowiły
-są wydawane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie (upoważnienia te mogą mieć charakter upoważnień szczególnych-określają organ właściwy do wydania aktu, zakres spraw przekazanych do uregulowania i wytyczne dotyczące treści aktu lub upoważnień generalnych- określają organ właściwy do wydania aktu i przesłanki do jego wydania)
Konstytucja nie wymienia nazw rodzajowych aktów prawa miejscowego. W ustawach będących podstawą ich wydawania występują one jako uchwały, zarządzenia lub rozporządzenia porządkowe, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, itp.
I. Akty organów samorządu terytorialnego
Stanowione przez organy gminy
Kompetencję do stanowienia aktów prawa miejscowego w postaci przepisów gminnych, które zgodnie z art. 40 ustawy o samorządzie gminnym mają moc powszechnie obowiązującą na obszarze gminy, posiada organ stanowiący (rada gminy). Rada ustanawia przepisy gminne w formie uchwały. Jednak nie wszystkie uchwały rady gminy mają charakter generalny. Niektóre są aktami konkretno- indywidualnymi (np. uchwała o nadaniu honorowego obywatelstwa gminy). Na podstawie ustawy o samorządzie gminnym rada gminy może ustanawiać przepisy gminne w zakresie: wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych, organizacji urzędów i instytucji gminnych, zasad zarządu mieniem gminy, zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów urządzeń użyteczności publicznej.
Przepisy porządkowe są wydawane na podstawie ogólnej kompetencji wyrażonej w ustawie o samorządzie gminnym. Przepisy te mogą być wydawane w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Kompetencję do ich wydawania posiada organ stanowiący (rada gminy). Kompetencja ta przysługuje też organowi wykonawczemu (wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta) w przypadkach niecierpiących zwłoki, ale akt taki podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy i traci moc w razie odmowy zatwierdzenia lub nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
Stanowione przez organy powiatu
Do wyłącznej kompetencji rady powiatu należy stanowienie na podstawie upoważnienia ustawowego aktów prawa miejscowego w formie uchwały. Na obszarze powiatu mają one charakter powszechnie obowiązujący. Akty prawa miejscowego obowiązujące w powiecie stanowione są w szczególności w sprawach wymagających uregulowania w statucie, porządkowych, szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu, zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów urządzeń użyteczności publicznej.
Na podstawie ogólnej kompetencji wyrażonej w ustawie o samorządzie powiatowym rada powiatu może wydawać przepisy porządkowe. Mogą one być wydawane w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli jest to niezbędne ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego lub dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy. W przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy porządkowe może wydać zarząd powiatu. Podlegają one zatwierdzeniu przez radę powiatu na najbliższej sesji, a w razie nieprzedłożenia ich do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia tracą moc.
Stanowione przez organy województwa
Stanowienie aktów prawa miejscowego na szczeblu województwa należy do właściwości sejmiku województwa, a formą stanowienia takich aktów jest uchwała. Akty te dotyczą w szczególności: statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim, zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów urządzeń użyteczności publicznej. Są stanowione na podstawie upoważnień ustawowych i obowiązują na obszarze całego województwa lub jego części.
II. Akty wojewody i organów administracji niezespolonej
Na podstawie ustawy o administracji rządowej w województwie wojewoda i organy administracji niezespolonej
na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące na terenie całego województwa lub w jego części.
Wojewoda może też wydawać rozporządzenia porządkowe, gdy zostaną spełnione dwie przesłanki:
-rozporządzenie nie dotyczy materii objętej regulacją w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących
-jest niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
Są one przekazywane niezwłocznie premierowi, marszałkowi województwa, starostom, prezydentom miast, burmistrzom i wójtom, na których terenie mają być stosowane.