Okres i ból pooperacyjny
Zgorzenia okresu pooperacyjnego:
Niedotlenienie
Hiperkapnia (zaleganie CO2)
Zaburzenia wodno-elektrolitowe (utrata krwi, płynów)
Hipotermia
Okres pooperacyjny
Wzmożony nadzór nad pacjentem
Monitorowanie (RR, tętno, SatO2, diureza, temp, ocena utraty krwi, drenażu)
Zabezpieczenie możliwości tlenoterapii, podjęcie postępowania ratowniczego
I.Sala budzeń
II.Oddział pooperacyjny
III.Sala wzmożonego nadzoru
Transport po zabiegu
Pod opieką personelu wyszkolonego
Przy kontroli EKG, sat O2
Tlen
Ocena pacjenta po znieczuleniu
wydolność oddechowa, krążeniowa- możliwość przebywania w macierzystym oddziale
konieczność stosowania wzmożonego nadzoru, monitorowania
decyzja o przeniesieniu na OIOM
nadzór fachowy
↓
monitorowanie
↓
postępowanie p/bólowe
↓
uzupełnianie płynów, elektrolitów
↓
fizykoterapia
Ból
Nieprzyjemne doznanie czuciowe i emocjonalne towarzyszące uszkodzeniu lub potencjalnie istniejącemu uszkodzeniu tkanek
Jest uczuciem subiektywnym
Ból pooperacyjny
Rodzaj operacji
Premedytacja
Rodzaj znieczulenia
Osobowość pacjenta
Operacja kl. piersiowej, nadbrzusza zwiększa ryzyko zaburzeń oddechowych
Skutki bólu
↑ RR
↑ tętna
↓ oddychania (płytki, powierzchowny oddech)
↓ pO2
↑ pCO2
poty
nudności, wymioty
złe gojenie się ran
Leczenie p/bólowe
zapewnienie pacjentowi odpowiednich warunków psychofizycznych
zahamowanie odruchów autonomicznych autonomicznych i somatycznych
Analgezja z wyprzedzeniem
Decyzja przed zabiegiem
Podawanie leków przed bólem (nie sztywno, godzinowo)
Przed zabiegiem
Zapobieganie sensytyzacji
Podawanie doustne: Iboprofen 0,2-0,4g, Diknofenak 0,05-0,1g, Apap
PCA- analgezja kontrolowana przez pacjenta
Leki p/bólowe
Leki hamujące syntezę prostaglandyn (działanie p/bólowe, p/zapalne, p/gorączkowe)
Leki o działaniu przez istniejące receptory opioidowe (l. narkotyczne)
Metamizol - Pyralgina
Działa p/bólowo, p/gorączkowo
Działanie niekorzystne:
Uszkadza szpik kostny
Daje odczyny uczuleniowe
Drażni żołądek
Podawany dożylnie (powoli po rozcięczeniu)
i.m. - bolesne iniekcje
dawki: 2,5-3 g/24h
Ampułki: 1 g/2ml, 2,5 mg/5ml
Ketonal - Katoprofen
Silnie działa p/bólowo, p/gorączko
Dodawany i.v. / we wlewie 5-10 min w 100 ml 0,9% NaCl 250ml 0,9% NaCl)
i.m. bolesne iniekcje
rozkłada się pod wpływem światła
ampułki 50 mg, 100 mg
dawkowanie: do 300 mg/24h
Paracetamol (Codipar, Acenol)
działanie p/bólowe, p/gorączkowe
podawany p.o. i p.r.(do odbytniczo)
silnie uszkadza wątrobę (w połączeniu z alkoholem)
dawkowanie: 10-15 mg/kg
ale dorośli 500-1000 mg/24 h w dawkach powtórzeniowych
powtórzeniowych dzieci (10-15 mg, 20-30 mg) do 4-5 lat
Dożylne opioidowe leki analgetyczne
silne działanie p/bólowe, uspokajające
zwęża źrenice
wywołuje depresje oddechową (zwolnienie oddechów)
depresja ośrodka naczynioruchowego
bradykardia
zatrzymanie moczu
świąd skóry
Morfina
naturalne pochodna z maku
podawana: p.o., podskórnie, i.m., i.v., zewnątrzoponowo, podpajęczynówkowo
głównie i.v.
0,1-0,15 mg/kg (dawka podzielona 1-3-5 mg),
skuteczna w bólach trzewnych
ostre bóle pourazowe
zmniejszenie uczucia duszności (stosowane w obrzęku płuc)
wydalana przez nerki
Działanie niepożądane:
nudności, wymioty
osłabienie perystaltyki, zaparcia
depresja oddechowa
hypotensja
podnosi ciśnienie w drogach żółciowych
zatrzymanie moczu (↑ napięcie zwieraczy)
zahamowanie odruchu kaszlowego
Dolergan - Peptydyna
dawkowanie: 1-2 mg/kg i.v., i.m.
głównie w bólach pooperacyjnych, pourazowych,
działa krócej niż morfina,
powoduje nudności i wymioty, spadek RR,
uczulenia
Tramal - Tramadol
kilka mechanizmów działania
słabsza depresja oddechowa
10% siły działania morfiny
podawanie: i.m., i.v., 1-2 mg/kg
może powodować uporczywe wymioty
Analgezja u dzieci
leczenie bólu, uspokojenie
jeśli można: drogą doustną, doodbytniczą
Paracetamol, Naproksen, Ketonal
Można morfinę 0,05-0,1 mg/kg w dawkach frakcjonowanych
Mieszanka (Wirsburska) p/bólowa
Tramal 300-1200 mg
Pyralgina 2 amp
Metoklopramid 1-2 amp (na wymioty)
W 50ml 0,9% NaCl v=3-5ml/godz.
Po zabiegu na klatce piersiowej
Po zabiegu na jamie brzusznej
ZOC (zewnątrzoponowe znieczulenie ciągłe = cewnik)
Kontynuacja znieczulenia
0,125-0,25 % Morcaina v = 4-6 ml/h
do 50 + 100 µg Fentanylu
Nalokson - Narcan
Antagonista leków narkotycznych przeciwbólowych
Odwraca działanie depresyjne na ośrodek oddechowy
Dawka iv 0,1 -0,4-1 mg- /działanie 30 -45 min/ dorośli/uzupełniać podaniem im
Noworodki 20 μg/kg
Ketamina - Calypsol
Pochodna fencyklidyny
Wywołuje stan: tzw anestezję zdysocjowaną/ różne działanie w różnych obszarach mózgu/
Działanie znieczulające
Działanie przeciwbólowe/nie znosi bólu trzewnego/
Podawana drogą dożylną, domięśniową, donosową
Po podaniu dożylnym:utrata przytomności i zniesienie bólu powierzchownego przez ok..10 min
Po podaniu domięśniowym:po ok.5 min trwa ok. 25 min
Występuje stan pomroczny, mogą wystąpić omamy, halucynacje
Zastosowanie;
monoanestetyk :zabiegi któtkotrwałe, bolesna zmiana opatrunków, oparzenia , wypadki masowe,operacje plastyczne, trudny dostęp dożylny
dawki subanestetyczne: repozycje złamań,
Urazy mnogie
Unieruchomienie
Silne leki p/bólowe
Morfina, Fentanyl, Dolargan
Ostrożnie przy zaburzeniach świadomości, zaburzeniach oddechowych
EW. Pyralgina, Tramal
Urazy czaszkowo-mózgowe
Ból, niepokój ↑ ICP
Pyralgina, Diklofenak,
Przy bardzo silnym bólu: ostrożnie w dawkach frakcjonowanych MF
U małych dzieci dobry Paracetamol, Pyralgina podane pr
Uraz klatki piersiowej
Często bardzo silny ból - ograniczenie ruchomości - pogarszanie wydolności oddechowej
Dobra: we frakcjonowanych dawkach Morfina 2-3 mg iv
Bóle kolkowe
Oprócz leków p/bólowych leki rozkurczowe: Papaweryna, Spasmalgon
Wlew Lignokainy/przy kolkach nerkowych/
Nie Morfina przy kolce wątrobowej
Ostry ból brzucha
Leczyć ból nie zamazując objawów decydujących o ewentualnej interwencji chirurgicznej
Ważny stan pacjenta
Decyzja chirurgiczna w oparciu nie tylko o badanie fizykalne/objawy otrzewnowe/ale inne/bad.laboratoryjne, USG,TK j.brzuszne j,punkcja/
EMLA
Maść do stosowania miejscowego
Przed wkłuciami iv
50% lignokainy50% prilokainy
½ -3/4 godz w opatrunku okluzyjnym
Sedacja
W celu :zmniejszenia stresu, leku, pobudzenia
Połączona ze zmniejszeniem bólu
Relanium
Długi czas działania amp.10 mg im, iv/bez rozpuszczenia
dorośli 2,5 -5 10 mg
dzieci 0,1 - 0,4 mg /kg c.c
Midazolam- Dormicum
Po podaniu dożylnym działa po 2 min
Możliwość podawania po, pr, iv, im
dorośli 0,07 -0,1 mg.kg c.c /przeciętnie 2,5 - 5mg iv
dzieci 0,1 -0,2 mg/kg c.c iv
Pobudzenie, agresja
Chlorpromazyna /Fenactil możliwość RR↓
50 -100 mg im, ew.100 mg iv/v=0,5 mg/min/
Promazyna 100- 200 mg im/ew.iv/
Haloperidol amp.5mg/1 ml iv
Flumazenil Anexate
Antagonista/znosi działanie Dormicum, Relanium/
Amp.0,5 mg/5 ml 1,0 mg/10 ml
Podawany dożylnie w dawkach frakcjonowanych
Odwrócenie depresji oddechowej
Diagnostyka w zaburzeniach świadomości, śpiączce
4