„Migracja amorycka i jej konsekwencje.”
Przyczyny migracji niezależne od człowieka:
- Globalne lub lokalne zmiany klimatu (powodowane przez wybuchy wulkanów, zmiany położenia biegunów [wzrost lub spadek nasłonecznienia, a co za tym idzie temperatury])
Przyczyny migracji zależne od człowieka:
Nadmierna eksploatacja rolnicza w strefach naturalnego deficytu wodnego
Wyniszczenie roślinności na skutek nadmiernego rozwoju hodowli
Czynniki polityczne, militarne i społeczne
Możliwe skutki:
Rezygnacja z osiadłego trybu życia i powrót do nomadyzmu
Porzucenie zamieszkiwanego obszaru i poszukiwanie nowych siedzib
Osuszanie klimatu mające miejsce w Afryce od ok. 3500 do połowy III tysiąclecia spowodowało, że część Semitów zamieszkujących tamte obszary przeprowadziła się na Bliski Wschód (Lewant, Arabia i częściowo Mezopotamia). Pierwsze udokumentowane oznaki przybywania Amorytów do Mezopotamii miały miejsce za panowania III dynastii z Ur. Niektórzy uczeni twierdzą, że przyczyną upadku Akadu i państwa III dynastii z Ur była nagłą zmiana klimatu datowana na 2200-1900 p.n.e.
Teoria Weissa:
Weiss wyróżnił 3 okresy. 1) Leilan Iia (2400-2300), w tzw. trójkącie chaburskim powstają trzy wielkie centra osadnicze, Leilan, Mozan i Brak. 2) Leilan Iib (2300-2200), obszar zostaje podbity przez Akadyjczyków i przejęcie dochodów z rolnictwa deszczowego, będącego uzupełnieniem rozwijanego na południu rolnictwa irygacyjnego. 3) „Habur Hiatus I” (2200-1900), gwałtowne zmniejszenie się liczby mieszkańców, interpretowany przez Weissa jako symptom załamania gospodarczego. Osady zostają opuszczone, bądź znacząco zmniejsza się liczba ich mieszkańców.
Przyczynę tak zarysowanych zmian na obszarze trójkąta chaburskiego i ich zbieżność z upadkiem dynastii z Akadu Weiss próbuje wyjaśnić jako rezultat gwałtownej zmiany klimatu. Zmiana ta oznaczałaby wzrost intensywności wiatrów oraz zawartość pyłów w atmosferze, ograniczenie opadów, zwiększenie parowania prowadzące do zmniejszenia wilgotności gleby, obniżenie poziomu wód w rzekach, a zwłaszcza w Eufracie.
Komentarz Zawadzkiego do tej teorii:
Osady naniesionego piasku są wynikiem nadmiernego wykorzystywania rolnictwa, a nie gwałtownej zmiany klimatu. Ocieplenie klimatu nie znajduje odzwierciedlenia w dowodach palinologicznych, co pozwala odrzucić tą część teorii. W odniesieniu do trójkąta chaburskiego nie można mówić o demograficznej zapaści, ale o pewnych przekształceniach, które jednak nie wpłynęły na ludność w takim stopniu, w jakim przedstawił to Weiss.
Migracja Amorytów nie była spowodowana przez globalne zmiany klimatu, ale prawdopodobnie przez ograniczone możliwościach terytorium, na którym bytowali Amoryci (Pustynia Arabska i Syryjska), chociaż koncepcja ta musi zostać odrzucona, bo jest niepoparta dowodami. Pierwsze wzmianki o Amorytach pojawiają się w tekstach powstałych za panowania III dynastii z Ur. Amoryci i ich pobratymcy próbowali przedrzeć się do Mezopotamii południowej bez zgody lub przy wyraźnym sprzeciwie rządzącej dynastii z Ur. Przemieszczenia amoryckie w czasach tej dynastii mogły być spowodowane eksplozją demograficzną w Syrii. Bez słabości struktur wewnętrznych państw Mezopotamii nie było by sukcesów w wędrówce Amorytów. Amoryci mieli istotny wpływ na zmianę struktur wewnętrznych w Mezopotamii, zwłaszcza handlu. Po przybyciu ulegli szybkiej i pełnej asymilacji.