SBW wykład III
Epoka Arneńskaa
W okresie staro babilońskim wykształcił się model stosunków między narodowych, w którym władcy słabsi zawracali się do silniejszych "ojcze"(równych nazywano "bratem", a ci silniejsi do słabszych po imieniu. Z czasem stosunki te rozpowszechniły się z północy na cały rejon (aż po Egipt, Syrię itp.).
Knadson badacz który zbadał i uporządkował listy El-amarna (były to listy z królów Egiptu z władcami innych państw).Występują w nich zarówno stosunki wasalne jak i równorzędne. Jękiem który dominował był akadyjski czasem zdarzały się listy po hetycku.
Podział władców na :
równi:
Egipt(odgrywał największą role-wysyłał często złoto innym państwom), Babilonia, Asyria, Hetyci,
wasale tytułowani byli z imienia lub "Issaru" czyli zarządca prowincji.
Klub mocarstw powstał w XVI w. p. n. e. na skutek polityki XII dynastii egipskiej, która dążyło do podporządkowania Azji mniejszej. (Totmes III nawiązał stosunki dyplomatyczne z Babilonią by mieć sojusznika przeciw państwu Mitanni). - prawdopodobnie wtedy zaczęła się wymiana listów i darów (ale nie potwierdzają tego żadne źródła). Później Babilonia zaprzestała podbojów więc Egipcjanie dalej szukali sojuszników.
Na przełomie XV i XIV doszło do buntu Asyryjczyków przeciw Mittani i możliwe że następca Totmesa III (Amenhotep II). nawiązał stosunki dyplomatyczne z buntownikami Asyryjskimi.
A później Babilon i Asyria kłóciły się o względy Egiptu.
A potem bunt Asyryjski został stłumiony. :P
Amenhotep II zawarł rozejm z władcą Mittajskim, a następnie jego następca Totmes IV przekształcił w sojusz (bo Egipt zyskał większość tego co potrzebował). - około 1390 r . p. n. e.
Później był problem bo Totmes IV poprosił Artatame I, o ręke córki (króla Mitanni)- a ten kazał prosić aż 7 razy (trochę upokarzające). Ale ostatecznie do małżeństwa doszło.
W obrębie klubu wielkich mocarstw normalnie posługiwano się imionami własnymi (tylko 3 listach tego typu nie ma imienia).
Potem pozdrowienia, dobre życzenia itp.
Marrianno -określenie arystokracji wojskowej na bliskim wschodzie (synowie z nieprawego łoża króla tez należeli do marrianno).
Pomimo że faraonowie brali żony z Azji to sami nie dawali kobiet za żony swoim sojusznikom. (Jedynym najprawdopodobniej zmyślonym wyjątkiem jest biblijna opowieść o Salomonie, który miał za żonę księżniczkę egipską, ale to była propagandowa ściema).
W listach mocarstw są tylko 3 przykłady tematów politycznych (np Burnaburiasz poruszył politykę historyczną gdy zdenerwował się na Echnatona, który mu nie chciał dać córki za żonę; kolejny list jest o zabójstwie króla i tłumaczenie się z nielegalnego zajęcia króla; i wspomnienie o wojnie z Hetytami w około 1380 r. p. n. e.)
W listach tych przewałą informacje rodzinno, gospodarcze. Rzadziej o polityce w prost (większość sojuszy zawierano przez mariaże). Każdy nowy władca starł się mieć kobiety z rodów rządzących w innych krajach (ale tylko tych które uznawali za równe).- Pisząc do władcy Egipskiego nie podawali jego imion pisali o nich słońce itp.
W roku 1365 Kończy się stabilizacja regionu. Na Mittanie najechali bowiem Hetyci. Później odradza się Asyria i władcy Hettyccy próbują nawiązać stosunki z Egiptem.(Do roku 1380 Hetyci porostu zlikwidowali państwo Mitani część tego państwa włączyli do swojego państwa część okupowali cześć stanowiła niezależna Asyria.
Z czasem relacje Hetytów z Egiptem zaczynają się poprawiać. Później Hetyci zaczęli ingerować w strefę wpływów Egipyu i stosunki się zjebały.
Afera Zannanzy
Później po śmierci Tutenchamona jego małżonka wysłała list do władcy Hetyckiego i prosi o syna by został jej mężem i władcą Egiptu. Król Hetytów wysłał tam swojego syna Zannanze. Zannanza zaginą jednak w drodze do Egiptu, a w między czasie na tron wszedł nowy król i podziękował za syna. Król Hetytów się wkurzył i zapowiedział najazd. Później rozpoczęła się woja.
Na tym się kończy korespondencja.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Drugą część listów stanowiły listy wasali ( w strefach tych Egipt utrzymywał wojska), oprócz prowincja zarządzanych przez lokalnych władców istniały terytoria stanowiące domenę królewską.
Podstawowym zadaniem wasali było utrzymywanie porządku i dostarczanie trybutu. Egipt często wtrącał się w sprawy wewnętrzne oraz żądał wsparcia dla wypraw królewskich jeśli przechodziły przez ich ziemie.
Zachowało się 6 listów Faraona do wasali, reszta to listy od wasali.
W listach do wasal, król przypomina o dbaniu o porządek i pisze że w Egipcie wszystko O.K a jego władza jest silna
Listy wasali zawierały piękne zwroty jako do słońca itp. Raczej nie ma tam życzeń itp. Regularnie piszą o wiernym wykonaniu życzeń faraona i dokładnie opisują że zrobili to dokładnie z rozkazem.
Czasem na coś się nie zgadzali lub krytykowali rozkazy. (władcy północy są bardziej samodzielni i marudzą ci z południa są bardziej ustępliwi).
W listach z Palestyny są wzmianki o grupach "Hapiru"- nie stanowili oni żadnej nacji.
(Lity w okresie III tysiąclecia p. n. e. mają formę spisanych poleceń ustnych).
Przytoczony model stosunków prawdopodobnie trwał dalej ale nie mamy co do tego żadnych źródeł.
Do Egiptu przybywali skrybowie z Babilonu, żeby się uczyć akadyjskiego (później tacy właśnie robili na dworach niezłą karierę).
Wśród opisywanych darów często wymieniano rydwany(lub ich częsci zamienne) i konie (konie głównie Mittani i Babilonii).