WYKŁAD

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA - PEDAGOGIKA ANTYAUTORYTARNA

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA - edukacja zniewala, ale wyzwolenie wymaga edukacji

Filozoficzna teoria krytyczna - szkoła frankfurcka - (Marks) krytyka ideologii jako fałszywej świadomości

• wyrasta z niezgody na niesprawiedliwość istniejącego świata

• posługuje się interpretacja uwzględniającą kontekst badanych zjawisk (Habermas, odsłaniając interesy konstytuujące poznanie)

• dąży do konstruowania wyjaśnień

A zatem:

• poddaje obserwacji procesy edukacyjne rozgrywające się w społeczeństwie (szczególnie interesujące są sytuacje konfliktów rozgrywających się wokół edukacji) Bourdieu, Passeron, Bernstein, Apple, Giroux, McLaren

1. szuka mechanizmów dominacji, zniewolenia i przemocy wpisanych w funkcjonowanie instytucji edukacyjnych - alokacja siły roboczej (rozmieszczenie zasobów ludzkich w odpowiednich miejscach systemu społecznego)

2. demaskuje mechanizmy bezdusznego wyzysku

3. postuluje wychowanie ludzi, aby zdolni byli do zmiany niesprawiedliwego świata

4. bada „ukryty program szkolny” - edukacja jest serią rytualnych praktyk przyzwyczajających ludzi do życia w bezkrytycznym posłuszeństwie (Peter McLaren)

- jawna przemoc - ludzie są zmuszani do uczenia się określonych treści, sortowani, selekcjonowani, przydzielani do miejsc bez względu na aspiracje i zainteresowania Meighan

- reprodukcja kulturowa - tworzenie przez edukacje społecznego przeświadczenia o legalności i nielegalności określonych praktyk kulturowych

- „symboliczna przemoc” - dzieci nie należące do grup elitarnych muszą oduczyć się swojego języka, postrzegania więzi społecznych, nawet zachowań niewerbalnych, czyli wyprzeć habitus pierwotny (habitus jest kulturowo wpojoną „naturą człowieka”)

- szkoła nadaje elitarny kod dominujący, kod ograniczony i rozwinięty Basil Bernstein - od treści wypowiedzi ważniejsza jest forma, a dzieci uczą się w szkole milczeć (trening milczenia), zwłaszcza te, którym wpaja się, że nie są pełnowartościowe, są kulturowym marginesem. Różnice są ignorowane - to „normalizujące” działanie szkoły.

• określa cele wychowania - otwartego na dialog, przygotowującego jednostkę do dialogu

1. dostrzeganie różnic i akceptacja ich - politics of difference

2. dopuszczanie różnorodności wypowiedzi, aktywne zabieranie głosu politics of voice

3. aktywne działanie na rzecz zmiany nieakceptowanych cech życia społecznego empowerment

4. nadzieja w aktach oporu przed instytucjonalną edukacją, jeśli dzieci buntują się przeciw szkole to rozpoznają w niej mechanizmy przemocy

• projektuje działania pedagogiczne

1. kształtowanie krytycznej postawy wobec rzeczywistości - stawianie pytań

2. negocjowanie różnic (społeczeństwo negocjacji - to społeczeństwo demokratyczne J. Habermas), edukacja międzykulturowa (sumowanie, współdziałanie, interakcja, upełnomocnienie)

3. nauczyciel „transformatywnym intelektualistą” Henry Giroux, sprzyjającym słabszym grupom społecznym, zwłaszcza spychanym na margines społeczny, pośredniczącym między człowiekiem a złożonym światem społecznym, ma zdolność decydowania jak, kogo i o czym chce uczyć

PEDAGOGIKA ANTYAUTORYTARNA

- szkoła powinna przystosować się do uczniów a nie odwrotnie

Powstała w opozycji do totalitaryzmów, podkreśla konieczność swobody i indywidualności, tak w osobie wychowanków, jak i wychowawcy.

Nurt polityczny - zabiega o wolność jednostek w wolnym społeczeństwie

- walczy z wychowaniem instrumentalnym, adaptacyjnym, wzmacnia władze ludzi przeciw wszelkim formom przemocy

- demokracja nastąpi w drodze współdecydowania wszystkich obywateli w sprawach społeczeństwa

- wychowanie zmierza do krytycznej autorefleksji

Nurt edukacyjny - następstwo buntu młodzieży 1968, upominającej się o partnerskie relacje miedzy dorosłymi a dziećmi. Autorytet pedagoga wynikiem dwustronnej interakcji, bez przemocy.

Aleksander Sutherland Neill Summerhill dziecko jest dobre z natury, jest deformowane przez rodziców i społeczeństwo - wszyscy chcą uformować dziecko. w wychowaniu potrzebna jest wolność, możność bycia sobą,, samourzeczywistnienia,

• wychowawca ma zaufać immanentnej tendencji rozwoju i wzrostu, zgodnie z zasadą samoregulacji,

• wolność we wspólnocie jest jednak sztuką kompromisu, bezpieczeństwo i respektowanie prawa do autonomii innych osób, odpowiedzialność za samego siebie,

• istotność samoekspresji,

• oświecenie seksualne,

• wsparcie i pomoc ze strony innych

Wychowanie permisywne Benjamin Spock - idea radosnego rodzicielstwa i wychowania, rodzina oparta na partnerstwie, zaufaniu, fundamentach duchowych, poszanowaniu godności każdego człowieka - nie narzucać, a przedyskutować różne kwestie

ZASADY PEDAGOGIKI ANTYAUTORYTARNEJ:

• przezwyciężanie władczych postaw dorosłych - likwidacja pedagogizacji dzieciństwa i szkoły

• rezygnacja z kanonu tradycyjnych treści kształcenia na rzecz ich wyboru, samodzielne organizowanie procesu uczenia się przez dzieci

• nawiązywanie przez nauczycieli w trakcie uczenia się do możliwości i codziennych doświadczeń dzieci

2

---