Dobrostan owiec

Dobrostan = stan, w którym organizm potrafi uporać się z trudnościami występującymi

w jego środowisku życia

Czynniki warunkujące:

-Brak negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak strach i ból

-Brak zaburzeń funkcjonowania organizmu

-Możliwość typowego dla gatunku zachowania się

Owce są czułe na ból w takim samym stopniu, jak pozostałe gatunki zwierząt hodowlanych, brak oznak bólu u zwierzęcia nie oznacza, że zwierzę nie cierpi. Nie wolno łapać ani podnosić owiec za wełnę

Hodowla owiec

Pogłowie na świecie 1,1 biliona sztuk (w latach 1980 - 2005 spadek o 1%, w Europie wzrost o 12%))

Hodowla owiec w Polsce

2006 - 301,4 tys. sztuk

2007 - 315,6 tys. sztuk

2008 269,6 tys. sztuk

Zapewnienie dobrostanu polega (podobnie jak w przypadku innych gatunków zwierząt) na zaspokojeniu potrzeb:

-w zakresie żywienia

- dostępu do wody

- potrzebnej przestrzeni życiowej

- zapewnienia towarzystwa innych zwierząt

-ochrony zwierząt przed stresem

Systemy chowu

-Chów ekstensywny - wypasanie owiec na naturalnych użytkach zielonych, a także na nieużytkach z okresowym utrzymaniem stada w pomieszczeniach

-Chów półintensywny - zakłada stosowanie uzasadnionych produkcyjnie i ekonomicznie metod chowu jagniąt przeznaczonych na rzeź oraz ekstensywnego utrzymania matek (zima i okresy przejściowe w pomieszczeniach z dostępem do okólników a latem na pastwiskach) oraz bardziej intensywnego w odniesieniu do tuczonych jagniąt

Budynki dla owiec

-owczarnie ściołowe (głębokie, półgłębokie i płytkie)

-owczarnie bezściołowe

-owczarnie z wydzielonymi i utwardzonymi korytarzami paszowymi

(podłogi rusztowe są dopuszczalne dla starszych owiec)

Powierzchnia pomieszczenia inwentarskiego dla owiec utrzymywanych pojedynczo

-Tryki - 3 m2

-Matka z jagnięciem - 2,5 m2 + 0,7 m2 dla każdego nast. jagnięcia

-Jarki - 2 m2

-Tryczki - 2 m2

-Skopki - 0,8 m2

Powierzchnia pomieszczenia inwentarskiego dla owiec utrzymywanych grupowo (na 1 szt.)

-Tryki - 2 m2

-Matka z jagnięciem -1,5 m2 + 0,5 m2 dla każdego nast. jagnięcia

-Jarki - 0,8 m2 ,

-Tryczki - 1,5 m2

-Skopki - 0,6 m2

Powinno się

-zwierzętom zapewnić możliwość codziennego przebywania na otwartej przestrzeni

-respektować wymagania gatunkowe owiec (utrzymywać grupowo)

-szkolić psy pasterskie

Mikroklimat w owczarniach

-stężenie amoniaku przy ekspozycji długiej - 10 ppm

-stężenie amoniaku przy ekspozycji krótkiej - 25 ppm

-stężenie dwutlenku węgla przy ekspozycji długiej - 2500 ppm

-stężenie dwutlenku węgla przy ekspozycji krótkiej - 5000 ppm

-prędkość przepływu powietrza 0,25 do 0,5 m/s zimą i 4-5 m/s latem

-wilgotność względna nie powinna przekraczać 80%

-optymalna temperatura powietrza w czasie wykotów powyżej 10°C

Strach

Owce są zwierzętami roślinożernymi („typ ofiary”) - reagują strachem na ludzi i inne bodźce zewnętrzne

System chowu w sposób znaczący wpływa na strach u zwierząt

Ostrożne obchodzenie się ze zwierzętami jest w przypadku owiec szczególnie istotne

Stres

Przyczyny stresu:

-Łączenie stad lub oddzielenie zwierzęcia od reszty grupy

-Warunki termiczne

-Pozbawienie pokarmu i wody - okres transportu

Transport

Zwierzęta niezdatne do transportu:

-Owce ciężarne (ostatnie 10% okresu ciąży)

-Owce, które urodziły w okresie ostatnich 48 godzin

-Bardzo młode zwierzęta

Zwierzęta wymagające stosowania szczególnych środków ostrożności podczas transportu:

-Zwierzęta z silną kulawizną

-Zwierzęta z poważnymi ranami lub zaburzeniami

-Zwierzęta z zaburzeniami koordynacji

Zachowanie podczas transportu

Prawidłowe:

Pozycja leżąca

Pozycja stojąca

Wielkość powierzchni ładownej

Minimalna przestrzeń przeznaczona dla jednego zwierzęcia zależy od:

Masy ciała

Obecności/braku wełny

Obecności/braku rogów

Zachowania zwierząt

Konieczności zapewnienia odpowiedniej wentylacji

w warunkach podwyższonej temperatury

Wielkość powierzchni ładownej

Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż < 4 godzin):

Nie ma konieczności zapewnienia możliwości jednoczesnego leżenia wszystkim zwierzętom

P=0.021 M0.67

Przeglądu skutków różnych sposobów transportu na zachowanie owiec dokonał Kilgour (1976).

1. Transport drogowy. Po zakończeniu podróży jagnięta pasą się krótko (2-3 godziny), następnie odpoczywają przez ok. 23 godziny, po czym wracają na pastwisko. Jeśli zwierzęta nie mogły przyjąć pozycji leżącej, wówczas odpoczynek po przybyciu będzie miał pierwszeństwo przed karmieniem (Ewbank, 1975).

2. Transport drogą powietrzną. Mało wiadomo na temat wpływu lotu na owce czy jagnięta, ale jedyne badania sugerują, że nieostrzyżone owce w dwupoziomowych skrzyniach cierpią z powodu problemów z wentylacją nawet gdy samolot nie jest w ruchu (Allsup, 1975).

3. Transport drogą morską. Głównym problemem wydaje się być obsługa owiec. Owca musi być w stanie odżywiać się granulatem zanim zostanie załadowana na statek; owca karmiona ręcznie jest przyzwyczajona do tego rodzaju pożywienia i nie ma takich problemów. Higiena na statku i straty spowodowane salmonellą, słaba wentylacja, wysokie temperatury i wilgotność, wahania i zmiany diety - wszystko to może stanowić problem.

4. Transport kolejowy. Podczas długich podróży koleją dorosłe owce merynosy rzadko kładą się na platformach kolejowych, nawet podczas pięciodniowych podróży. Nie zaobserwowano preferencji względem wody czy pożywienia u owiec odpoczywających po 2-4 dniowej podróży, ale po podróży pięciodniowej stwierdzono preferencję względem wody. W miejscach odpoczynku owca zjadała tylko 0,4 kg lucerny na dobę; tak więc gdy zastosuje się cztery jednogodzinne okresy odpoczynku wówczas spożycie paszy będzie bardzo małe (Sutton i Heever, 1968).

Podczas długotrwałego transportu z okresem leżenia, owca wymaga odpowiednio długiego czasu pojenia przed podjęciem podróży (Jackson et al., 1999).

Jeśli podczas przerwy w transporcie dostarczy się owcy pożywienie, a nie zapewni się wystarczająco długiego okresu pojenia, może nastąpić odwodnienie na skutek konsumpcji dużej ilości suchego pożywienia (Jackson i in., 1999).

Owca wymaga przynajmniej 8 godzin leżenia alby odnieść z niego rzeczywistą korzyść (Knowles, 1998).

Zachowanie owcy zasadniczo zmienia się nieznacznie w złych warunkach, takich jak zranienie czy przepełnienie (Knowles, 1998). Tak więc owca wydaje się być szczególnie tolerancyjna wobec transportu w porównaniu z innymi gatunkami zwierząt hodowlanych.

Podczas transportu drogowego owce jedzą mniej, mniej przeżuwają i mniej leżą (Ewbank i in.,1990).

Owce będą przeżuwać podczas transportu, a jeśli będą transportowane w odpowiednio małym zagęszczeniu, będą mogły położyć się i będą w stanie w pewnym stopniu odpocząć. Jednakże nie będą one leżały tyle, ile leżałyby w statycznej zagrodzie w podobnym zagęszczeniu (Knowles, 1998).

Warunki jazdy wpływają na zachowanie owiec podczas transportu drogowego. Im bardziej wyboista droga, tym bardziej prawdopodobne jest posiniaczenie i tym większy wzrost poziomu kortyzolu (Ruiz-de-la-Torre, 2001).

Podsumowanie

Duże znaczenie w przypadku transportu owiec ma załadunek zwierząt

Ważna jest również odpowiednia opieka nad zwierzętami oraz kontrola ich stanu podczas transportu

Sposób prowadzenia pojazdu i warunki na drodze wywierają znaczący wpływ na zachowanie zwierząt

Przy określaniu przestrzeni przeznaczonej na jedno zwierzę należy uwzględnić kilka parametrów, w tym czas trwania podróży

Profilaktyka

Przynajmniej dwukrotnie w ciągu roku - i nie później niż dwa tygodnie przed wypędzeniem na pastwisko oraz po powrocie z niego należy przyciąć róg racic. Zabieg ten w znacznym stopniu ogranicza występowanie kulawki.
Wypasanie owiec nie może być prowadzone na podmokłych pastwiskach, głównie ze względu na niebezpieczeństwo ich zarobaczenia motylicą wątrobową.
Owce powinny być poddawane (najlepiej profilaktycznie) zabiegom odrobaczania przeciwko wspomnianej motylicy wątrobowej, tasiemczycy oraz nicieniom żołądkowo-jelitowym i płucnym. Pierwszy zabieg wykonujemy na dwa tygodnie przed wypędzeniem owiec na pastwisko, pozostałe co 2-3 miesiące, w zależności od rodzaju atakujących pasożytów.

Strzyża

Częstotliwość strzyży owiec jest związana z pozyskiwaniem wełny o określonej długości. Owce rasy nizinnej - występujące najczęściej w naszym regionie powinny być strzyżone raz w roku, przy czym:
. tryki strzyże się na 1-2 miesiące przed stanówką,
. maciorki - na około 6 tygodni przed wykotami,
. jagnięta strzyże się najlepiej razem z matkami.
Przy strzyży zimowej należy zwierzętom w ciągu dwóch pierwszych tygodni zapewnić w budynku temperaturę przynajmniej 10°C.

Ustawy o ochronie zwierząt gospodarskich:

Światowa Deklaracja Praw Zwierząt

uchwalona przez UNESCO w dniu 15.10.1978 w Paryżu

Art.1.

Wszystkie zwierzęta rodzą się równe wobec życia i mają te same prawa do istnienia.

Art.2.

a/ Każde zwierzę ma prawo do poszanowania

b/ Człowiek, jako gatunek zwierzęcy, nie może rościć sobie prawa do tępienia innych zwierząt ani do ich niehumanitarnego wyzyskiwania. Ma natomiast obowiązek wykorzystania całej swej wiedzy dla dobra zwierząt.

c/ Każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony.

Art. 3.

a/ Żadne zwierzę nie może być przedmiotem maltretowania i aktów okrucieństwa.

b/ Jeśli okaże się , że śmierć zwierzęcia jest konieczna, należy uśmiercić je szybko, nie narażając na ból i trwogę.

Art.4.

Każde zwierzę, które należy do gatunku dzikiego, ma prawo do życia na wolności w swym naturalnym otoczeniu: ziemskim, powietrznym lub wodnym, oraz prawo do rozmnażania się. Każde pozbawienie wolności, choćby w celach edukacyjnych jest pogwałceniem tego prawa.

Art.5.

a/ Każde zwierzę, należące do gatunku, który żyje zazwyczaj w środowisku ludzkim, ma prawo żyć i rosnąć zgodnie z rytmem i warunkami życia i wolności właściwymi dla swego gatunku.

b/ Każde zakłócenie tego rytmu i tych warunków przez człowieka w celach merkantylnych, jest pogwałceniem tego prawa.

Art.6.

a/ Każde zwierzę, które człowiek wybrał na swego towarzysza, ma prawo żyć tak długo, jak pozwala na to jego gatunkowi natura.

b/ Porzucenie zwierzęcia jest aktem okrutnym i nikczemnym.

Art.7.

Każde zwierzę pracujące dla człowieka ma prawo do rozsądnego ograniczania czasu i intensywności pracy, do właściwego wyżywienia i wypoczynku.

Art.8.

a/ Doświadczenia na zwierzętach, które wiążą się z cierpieniem fizycznym i psychicznym, są pogwałceniem praw zwierzęcia, zarówno w przypadku doświadczeń medycznych, naukowych, handlowych jak i wszystkich innych.

b/ Należy w tym celu stosować i rozwijać metody zastępcze.

Art.9.

Jeżeli człowiek hoduje zwierzę w celach żywnościowych, należy je karmić, hodować, przewozić i uśmiercać, nie narażając go na niepokój i ból.

Art.10.

a/ Żadne zwierzę nie może być traktowane jako zabawka dla człowieka.

b/ Wystawianie zwierząt na pokaz, oraz widowiska z udziałem zwierząt narażają na szwank godność zwierzęcia.

Art.11.

Każdy akt, prowadzący do zabicia zwierzęcia bez koniecznej potrzeby jest mordem, czyli zbrodnią przeciw życiu.

Art.12.

a/ Każdy akt prowadzący do uśmiercania dużej ilości zwierząt dzikich, jest masowym morderstwem, czyli zbrodnią przeciw gatunkowi.

b/ Niszczenie i zatruwanie środowiska naturalnego sieje śmierć.

Art. 13.

a/ Zwierzę martwe należy traktować z poszanowaniem.

b/ Sceny przemocy, której ofiarą padają zwierzęta, nie powinny mieć wstępu na ekrany kin i telewizji, chyba że jest to demonstracja zbrodni dokonywanych na zwierzętach.

Art.14.

a/ Stowarzyszenia ochrony i opieki zwierząt powinny mieć przedstawicieli na szczeblu rządowym.

b/ Prawa zwierząt powinny być ustawowo chronione tak jak prawa ludzi.

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

(Dz. U. z dnia 23 września 1997 r.)

Rozdział 3

Zwierzęta gospodarskie

Art. 12

12.1 Kto utrzymuje zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków bytowania.

12.2 Warunki chowu i hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień.

12.3 Zabrania się podawania zwierzętom w karmie hormonów wzrostu.

12.4 Zabrania się tuczu gęsi i kaczek na stłuszczone wątroby.

12.5 Obsada zwierząt ponad ustalone normy powierzchni dla danego gatunku, wieku i stanu fizjologicznego jest zabroniona.

12.6 Zabrania się importu zwierząt i produktów zwierzęcych uzyskanych w wyniku chowu lub hodowli z naruszeniem przepisów niniejszej ustawy.

12.7 Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich.

Art. 13

13.1 (6) Wprowadzenie dotychczas nie stosowanej technologii chowu zwierząt wymaga uzyskania zezwolenia wojewody, stwierdzającego, że spełnia ona wymogi określone ustawą.

13.2 Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.

Art. 14

14.1 Sposób i warunki używania zwierząt do pracy nie mogą stwarzać nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać im cierpienia.

14.2 Zabrania się w szczególności:

1) przeciążania zwierząt,

2) używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych,

3) używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków, podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły stan techniczny lub niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia ciała lub śmierć zwierzęcia,

4) używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia,

5) zmuszania do wyczerpującego kłusu lub galopu zwierząt ciągnących ładunek,

6) używania do zrywki drewna koni poniżej piątego roku życia.

14.3 Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla danego gatunku.

Rozdział 4

Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych

Art. 15

15.1 Warunki występów, treningów i tresury oraz metody postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych nie mogą zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować cierpienia.

15.2 Warunki występów zwierząt, o których mowa w ust. 1, muszą być określone w scenariuszu lub odpowiednim programie, zatwierdzonym przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje.

15.3 Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i mechanicznych metod i środków dopingujących.

15.4 Zwierzęta, o których mowa w ust. 1, powinny mieć zapewniony właściwy wypoczynek. Zabrania się w szczególności wykorzystywania tych zwierząt bezpośrednio po transporcie, bez regeneracji wypoczynkowo-ruchowej.

15.5 Zwierzętom, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić opiekę lekarsko-weterynaryjną.

15.6 Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb przyznawania uprawnień osobom odpowiedzialnym za przestrzeganie warunków, o których mowa w ust. 2.

Art. 16

Zabrania się wykorzystywania zwierząt w widowiskach i sportach noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania się organizowania walk z udziałem byków, psów, kogutów.

Art. 17

17.1 Do tresury i pokazów dla celów widowiskowo-rozrywkowych mogą być wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli i tylko takie, którym mogą być zapewnione warunki egzystencji stosowne do potrzeb danego gatunku.

17.2 Tresura zwierząt dla celów widowiskowo-rozrywkowych i obronnych może być prowadzona tylko przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe, w sposób nie powodujący cierpienia zwierzęcia.

17.3 Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu zwiększenia ich agresywności.

17.4 Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności, które powodują ból lub są sprzeczne z ich naturą.

17.5 Zabrania się działalności menażerii objazdowych.

17.6 Zabrania się propagowania lub upowszechniania drastycznych scen zabijania, zadawania cierpienia lub innej przemocy, ze strony człowieka, której ofiarami są zwierzęta, chyba że sceny te mają na celu napiętnowanie okrutnego zachowania wobec zwierząt.

17.7 Do zwierząt, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 9.

17.8 Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych.

17.9 Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w drodze rozporządzenia, tryb i szczegółowe warunki nadawania uprawnień osobom, o których mowa w ust. 2.

Art. 18

18.1 Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych mogą być przetrzymywane, hodowane i prezentowane jedynie w stadninach, cyrkach lub bazach cyrkowych oraz w miejscach przeznaczonych dla zwierząt wykorzystywanych do celów specjalnych, pod nadzorem państwowej służby weterynaryjnej.

18.2 Przetrzymywanie, hodowla lub prezentacja zwierząt, o których mowa w ust. 1, musi być wykonywana w sposób gwarantujący bezpieczeństwo ludzi i zwierząt.

Prawo rolne Ustawa o ochronie zwierząt - Rozdział 3

Zwierzęta gospodarskie

Art. 12

1. Kto utrzymuje zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków bytowania.

2. Warunki chowu lub hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień.

3. (uchylony).

3a. (uchylony).

4. Zabrania się tuczu gęsi i kaczek na stłuszczone wątroby.

4a. Z zastrzeżeniem ust. 4b zabrania się utrzymywania cieląt:

1) powyżej 8 tygodnia życia w pojedynczych boksach,

2) na uwięzi, z wyjątkiem pory karmienia, a w czasie jej trwania nie dłużej niż jedną godzinę.

4b. Przepis ust. 4a pkt 1 nie dotyczy gospodarstw rolnych, w których jednocześnie utrzymywane jest mniej niż 6 cieląt.

5. Obsada zwierząt ponad ustalone normy powierzchni dla danego gatunku, wieku i stanu fizjologicznego jest zabroniona.

6. Zabrania się importu zwierząt i produktów zwierzęcych uzyskanych w wyniku chowu lub hodowli z naruszeniem przepisów niniejszej ustawy.

6a. Utrzymujący zwierzęta gospodarskie przechowuje przez okres 3 lat dokumentację weterynaryjną dotyczącą przebiegu leczenia, przeprowadzonych zabiegów weterynaryjnych oraz padłych zwierząt.

7. Minister właściwy do spraw rolnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, minimalne warunki utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich, mając na względzie zapewnienie im właściwej opieki.

Art. 13

1. Wprowadzenie dotychczas niestosowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej technologii chowu zwierząt wymaga uzyskania zezwolenia marszałka województwa stwierdzającego, że technologia spełnia wymogi określone ustawą.

2. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.

Art. 14

1. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy nie mogą stwarzać nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać im cierpienia.

2. Zabrania się w szczególności:

1)przeciążania zwierząt,

2)używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych,

3)używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków, podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły stan techniczny lub niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia ciała lub śmierć zwierzęcia,

4)używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia,

5)zmuszania do wyczerpującego kłusu lub galopu zwierząt ciągnących ładunek,

6)używania do zrywki drewna koni poniżej piątego roku życia.

3. Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla danego gatunku.

---