KONSPEKT

Temat: Metody zapobiegania i przeciwdziałania zachowaniom agresywnym

1. Cel poznawczy: trening zastępowania agresji metodą ART.

2. Cel wychowawczy: trening kontroli złości.

3. Cel instrumentalny: podwyższenie poziomu samokontroli, ograniczenie i kontrolowanie gniewu i agresji.

4. Środki wychowawcze: kartka, długopis

5. Metody wychowawcze: motywowanie wychowanków do aktywnego uczestnictwa w zajęciach poprzez odegranie scenki np. uczniowie popychają się w drzwiach.

Tok zajęć:

1. Wstęp

Przedstawienie uczniom samej metody „Treningu Zastępowania Agresji” składającej się z treningu umiejętności i zachowań prospołecznych, treningu kontroli złości, treningu wnioskowania moralnego.

Młodzież agresywna, w małych grupach, podczas treningu umiejętności prospołecznych ogląda przykłady wzorcowych zachowań, w których ma deficyty (tzw. modelowanie); ma możliwość ćwiczenia i próbowania takiego kompetentnego zachowania (tzw. odgrywanie ról); otrzymuje pochwały, przeinstruowanie i informacje zwrotne za odgrywanie ról jak najlepiej zbliżone do wzorcowego (tzw. informacja zwrotna); oraz jest zachęcana do angażowania się w aktywności nastawione na utrwalenie nauczonych umiejętności i wykorzystania, w razie potrzeby,

2. Rozwinięcie

Inicjowanie wychowanków do przeprowadzenia treningu kontroli złości. Trening ma na celu nauczenie trenujących, czego nie robić. Celem jest podwyższenie poziomu samokontroli, ograniczenie i kontrolowanie gniewu i agresji. Wychowankowie odgrywają scenkę

Uczniowie popychają się w drzwiach. Celem treningu jest redukowanie złości, zastępowanie złości pozytywnymi myślami redukującymi złość w tej sytuacji.

3. Podsumowanie

Po przeprowadzonym treningu wychowawca udziela wzmocnienia wychowankom.

4. Końcowe wnioski.

TOK ZAJĘĆ

L.p.	CZYNNOŚĆ WYCHOWAWCY	CZYNNOŚĆ WYCHOWANKA	CZAS	UWAGI
I WSTĘP	Przedstawienie metody	Zapoznanie się z tematem, przemyślenia uczniów	15
II ROZWINIĘCIE	Inicjowanie do odegranie scenki	Odegranie scenki przez wychowanków, redukowanie złości	20
III PODSUMOWANIE	Wzmocnienie wychowawcy	Wnioski końcowe uczniów	10

CZĘŚĆ TEORETYCZNA:

By podjąć działania mające wyeliminować agresję lub sprowadzić jej poziom do akceptowanego społecznie poziomu należy zapoznać, z czym tak naprawdę będziemy walczyć i przeciw czemu będziemy stawiać czoło. Agresja - jest czynnikiem dezintegrującym nasze życie, przeszkadza w komunikacji, socjalizacji i integracji społecznej. Jest negatywnie odbierana i często tworzy barierę w komunikacji. Agresja najprościej można powiedzieć to: Agresja, skłonność do zachowań agresywnych, ataku, trudność kontrolowania negatywnych popędów i impulsów skierowanych przeciwko innym ludziom, sytuacjom, poglądom. Zwykle powstaje, jako bezpośredni lub odroczony skutek czy, w sytuacji uniemożliwiającej działanie. Agresja sama w sobie nie jest pożądanym zjawiskiem ani u osoby, która owa występuje ani u osób w stosunku, do których jest ona kierowana. Osoby impulsywne i ekstrawertyczne często po ataku złych emocji targane są wyrzutami sumienia, że dały się ponieść emocjom oraz ze krzywdzą swoim zachowaniem osoby w stosunku, do których tę agresje ukierunkowali. Dlatego osoby mające problemy z kontrolowaniem swoich emocji i chcące je kontrolować kierowanie są na T.Z.A. Czyli Trening Zastępowania Agresji. Trening Zastępowania Agresji jest warsztatem kształtującym zdolności asertywne. Z badań przedstawianych przez prof. Goldsteina w licznych publikacjach jasno wynika, że wśród młodzieży poddanej treningowi znacznie poprawia się jakość więzi rodzinnych, a uczestnicy treningów w większym stopniu osiągają sukces życiowy (ukończenie szkoły, lepsza praca, mniej konfliktów z prawem).

Jest to program wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowania młodzieży niedostosowanej. Badania psychologiczne dowodzą, że osoby niedostosowane społecznie wykazują szereg braków w kontaktach z innymi, zdolnościach planowania, komunikacji, panowania nad emocjami, radzenia sobie z lękiem, gniewem i wielu innych umiejętnościach. Niedostosowanie do życia zgodnie z normami, w tym agresja, jest więc przejawem deficytu umiejętności zachowań społecznych.

Metoda ART doskonale sprawdza się w szeroko rozumianej profilaktyce społecznej zarówno jako oferta nauczenia jego odbiorców postaw i zachowań społecznych jak i jako metoda diagnostyczno - terapeutyczna do naprawy zaburzonych relacji rodzinnych.

Adresaci:

- dzieci i młodzież zwłaszcza z grup podwyższonego ryzyka

- ich rodzice i opiekunowie

- pracownicy edukacji (pedagodzy, nauczyciele, psycholodzy), pracownicy pomocy społecznej, służby zdrowia, policji i straży miejskiej, służb penitencjarnych, organizacji pozarządowych, poradni specjalistycznych, specjalistycznych, urzędnicy środowisk lokalnych, wolontariusze.

Trening Zastępowania Agresji składa się z trzech komponentów:

- trening umiejętności zachowań prospołecznych

- trening kontroli złości

- trening zasad etycznych (wartości)

Uczestnicy szkolenia są przygotowani do uczenia dzieci i młodzieży ponad 100 podstawowych umiejętności prospołecznych, które mają im ułatwić przystosowanie się do wymogów życia codziennego i zastąpić zachowania społecznie szkodliwe.

Trening umiejętności zachowań prospołecznych:

Umiejętności te są ujęte w następujące bloki zagadnień:

I. Podstawowe umiejętności prospołeczne:

Słuchanie, rozpoczynanie rozmowy, prowadzenie rozmowy, zdawanie pytań, dziękowanie, przedstawianie się, przedstawianie innych osób, mówienie komplementów

II. Nauka zastosowania podstawowych umiejętności prospołecznych:

Proszenie o pomoc, przyłączanie się, udzielanie instrukcji, wykonywanie poleceń, przepraszanie, przekonywanie innych

III. Umiejętności emocjonalne:

Znajomość własnych uczuć, wyrażanie swoich uczuć, rozumienie uczuć innych osób, radzenie sobie z czyjąś złością, wyrażanie sympatii i miłości, radzenie sobie ze strachem, nagradzanie samego siebie

IV. Alternatywne umiejętności wobec agresji:

Proszenie o pozwolenie, dzielenie się czymś, pomaganie innym, negocjowanie, stosowanie samokontroli, obrona własnych praw, reagowanie na zaczepki, unikanie kłopotów z innymi, unikanie bójek.

V. Umiejętność radzenia sobie ze stresem:

Składanie skargi, odpowiadanie na skargę, radzenie sobie ze wstydem (zakłopotaniem), radzenie sobie z pominięciem (odrzuceniem), stawanie w obronie przyjaciela, reagowanie na namawianie, reagowanie na niepowodzenia, radzenie sobie ze sprzecznymi informacjami, radzenie sobie z oskarżeniem, przygotowanie do trudnej rozmowy, radzenie z presją grupy.

VI. Umiejętność planowania:

Decydowanie o podjęciu działań, ustalenie przyczyny problemu, wyznaczenie celu, określanie swoich możliwości, zbieranie informacji, szeregowanie problemów według ich znaczenia, podejmowanie decyzji, koncentrowanie się na zadaniu.

Zmiana zachowań społecznie niewłaściwych na zachowania społecznie pożądane odbywa się w sposób ściśle zaprogramowany i jednoznaczny poprzez cztery procedury:

- modelowanie

- odgrywanie ról

- informacje zwrotne

- transfer czyli przeniesienie ćwiczonych umiejętności na życie

Scenki modeluje dwóch trenerów w oparciu o bezpośrednie doświadczenia uczestników grupy.

Trening kontroli złości:

Polega na przygotowaniu przez trenującą młodzież na każdą sesję opisu niedawnych sytuacji, które powodowały złość. Trening oparty jest na bezpośrednich doświadczeniach uczestników zajęć.

Podczas zajęć warsztatowych ich uczestnicy:

- identyfikują czynniki wyzwalające złość

- uczą się rozpoznawać sygnały wskazujące na podwyższony stan napięcia emocjonalnego

- uczą się używać technik służących do zmniejszania poziomu gniewu

- uczą się stosowania technik nagradzania siebie za nie agresywne zachowania

Schemat tych zajęć polega na analizie:

- wyzwalaczy (zewnętrzne i wewnętrzne)

- sygnałów świadczących o wzroście napięcia emocjonalnego

- monitów służących do opanowania chaosu intelektualnego

- reduktorów złości, gniewu

- samooceny - nagradzania siebie za opanowanie wybuchu agresji

- użycia właściwej dla sytuacji umiejętności prospołecznych

Trening zasad etycznych (wartości)

Są to procedury uczące właściwej hierarchii wartości, sprawiedliwości rozumienia złożonych społecznych problemów wymagających liczenia się z prawami innych osób i uwzględnianie potrzeb i praw innych osób.

Składa się na to 30 scenek, np.: "Kradzież sklepowa", "Użycie LSD", "Dealer narkotyków", "Ratowanie życia".

Efekty:

Metoda TZA - ART stosowana jest w ośrodkach readaptacyjnych i w hostelu postrehabilitacyjnym Stowarzyszenia Karan. Opiera się na przekonaniu, że większość aspołecznych i antyspołecznych zachowań wynika z behawioralnego deficytu - osoba agresywna zachowuje się tak, bo została nauczona agresji w domu, szkole, poprzez media, na podwórku.

Podczas treningu zachodzą zmiany w sposobie zachowania, myślenia, oraz wnioskowania moralnego. Zmiany te są odnotowywane - służy do tego Kwestionariusz Trenerski Umiejętności Prospołecznych.

Analiza Kwestionariusza pozwala na ocenę opanowania danej umiejętności, a różnice pomiędzy tymi wynikami wskazują na zmiany w zakresie umiejętności prospołecznych. Analiza przeprowadzana jest przez osoby prowadzące szkolenie i stanowi ona integralną część zajęć szkoleniowych.

W ośrodkach Karanu został przebadany zastał poziom agresji u osób przebywających w placówkach, przed rozpoczęciem treningu i po jego zakończeniu. Z analiz wynika, że nastąpił znaczny spadek poziomu agresji, ponad to wzrosło poczucie własnej wartości, nastąpiła poprawa w komunikacji z innymi. Potwierdzają one takie zmiany zachowań u osób objętych treningiem ART jak:

- zmniejszenie liczby przejawów patologii społecznej i dysfunkcji panującej w rodzinach, szkołach, środowiskach rówieśniczych

- poprawę, jakości komunikacji w rodzinie i grupach rówieśniczych

- zmniejszenie ilości zachowań agresywnych

- poprawę relacji emocjonalnych w rodzinach (rodzic - dziecko)

- zmianę stylu wychowania dzieci

- wyposażenie dzieci i młodzieży w umiejętności ułatwiające radzenie sobie z patologiami w rodzinie (alkoholizm, przemoc)

- podjęcie prób zmiany niekorzystnych sytuacji życiowych

- zwiększenie wiedzy na temat uzależnienia od środków psychoaktywnych

- nabycie umiejętności pomagających w odparciu presji grupy w sytuacji namawiania do zażycia środka odurzającego

- nabycia przez uczestników szkolenia wiedzy na temat skutecznych sposobów radzenia sobie z problemem uzależnień i zachowań przemocowych

- opanowanie warsztatu redukującego agresję i złość

- wzrost samoświadomości

- wyposażenie w umiejętności pracy z grupą oraz techniki pomocy rozwiązywania problemów i sprawnego, samodzielnego podejmowania decyzji

- przygotowanie pracowników placówek zajmujących się wychowaniem i edukacją dzieci i młodzieży do pracy w szkole, placówce oświatowo - wychowawczej.

Tym właśnie zajmuje się Trening zastępczy Agresji pozwala wychwycić negatywne zachowania nieakceptowane przez społeczeństwo jak i czasem nieakceptowane przez samą jednostkę dane zachowania przejawiającą i pomaga przekształcić je w zachowania bardziej akceptowane przez ogół lub jeżeli jest to nie możliwe pomaga nad nimi panować i w miarę potrzeb stosować metody łagodzenia danego stresu i jego efektów jakim jest agresja lub czasem bywa tak, że samo agresja.

Bibliografia:

1. http://www.karan.pl/index/?id=642e92efb79421734881b53e1e1b18b6 z dnia 01.06.2006

2. http://usjp.pwn.pl/lista.php?co=agresja z dnia 02.06.2009

http://usjp.pwn.pl/lista.php?co=agresja z dnia 02.06.2009

http://www.karan.pl/index/?id=642e92efb79421734881b53e1e1b18b6 z dnia 01.06.2009

http://www.karan.pl/index/?id=642e92efb79421734881b53e1e1b18b6 z dnia 01.06.2009

http://www.karan.pl/index/?id=642e92efb79421734881b53e1e1b18b6 z dnia 01.06.2006

---