1.Znać odpowiedzi na wszystkie pytania :
1)Postanowienia kongresu wiedeńskiego wobec ziem polskich: 3/55 ćw.
- Księstwo Warszawskie podzielono między państwa zaborcze
- Utworzono Królestwo Polskie(Kongresowe) zależne od Rosji
- Prusy dostały ziemię Chełmińska i Gdańsk
- Kujawy i część Wielkopolski weszły w skład Wielkiego Księstwa Poznańskiego
-Powstało Wolne miasto Krakowa
2)Charakterystyka ustroju Królestwa Polskiego w latach 1815-1830:
Królestwo Kongresowe było monarchią konstytucyjną, połączoną unią personalną z Rosją. Konstytucja Królestwa, opracowana przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego gwarantowała obywatelom równość wobec prawa, wolność druku i religii. Do króla należała władza wykonawcza oraz inicjatywa ustawodawcza. Podczas nieobecności monarchy zastępował go namiestnik Józef Zajączek. W rzeczywistości rządy w Królestwie Polskim w imieniu cara Aleksandra I sprawował jego brat Wielki książę Konstanty.
3)Przykłady łamania konstytucji Królestwa Polskiego z 1815r.:
-cenzura
-nie zwoływano polskiego sejmu
-działała tajna policja
6)Przebieg powstania krakowskiego: (notatka w ćw. str. 61 w zad5)
1846r.- powstanie Krakowskie- nie wyszło, gdyż Austriacy rozstrzelali przywódców powstania, którzy w procesji kościelnej wyruszyli z Krakowa na wieś, aby zachęcić chłopów do walki. Powstanie przekształciło się w rabację galicyjską, tzn. podburzeni przez zaborcę chłopi mordowali polską szlachtę.
7)Rabacja Galicyjska-(rzeź)-największe na ziemiach polskich powstanie chłopów przeciwko swoim panom
-w 1846r. przeciwko szlachcie w Galicji stanęli nie tylko Austriacy, lecz także chłopi, którzy napadli na dwory szlacheckie. Wydarzenia te nazwano rabacją galicyjską.
8)Konsekwencje Wiosny Ludów na ziemiach polskich: str.165 podr.
- w 1848r. podczas Wiosny Ludów doszło do powstania w Wielkopolsce. Mimo, że zakończyło się ono klęską, Polacy zyskali reprezentację w sejmie pruskim.
- Próby wywołania powstania podjęto także w Krakowie i we Lwowie. Wystąpienia te zostały stłumione przez Austriaków, jednak musieli oni przeprowadzić w Galicji reformę uwłaszczeniową.
9) Przywódcy powstania listopadowego:
Józef Chłopicki
4. Przebieg powstania listopadowego :
- rozpoczęcie w nocy 29/30 XI 1830r. w Warszawie
- zdobycie Belwederu, skąd uciekł w przebraniu kobiecym, brat cara Wielki Książę Konstanty
- zdobycie magazynu broni (Arsenału)
- szukanie wśród generałów, przywódcy powstania(kilku zabito, gdy odmówili)
- dyktatorem powstania został Józef Chłopicki, który jednak chciał ugody z carem
- wyzwolenie Warszawy
- styczeń 1831 r. sejm uchwalił detronizację cara
- luty 1831r. wkroczyła armia rosyjska, która skierowała się w kierunku Warszawy
- marzec i kwiecień 1831r. stoczono wiele bitew na polach Warszawy, zwyciężali Polacy
- największą bitwą była bitwa pod Grochowem(25 luty- nierozstrzygnięta)
- maj 1831r. klęska Polaków pod Ostrołęką
- atak na Warszawę od strony zachodniej (wrzesień 1831r.)
- 8 września 1831r. kapitulacja Warszawy
3. Przyczyny wybuchu powstania listopadowego:
-walka władz carskich z organizacjami niepodległościowymi i patriotycznymi
-ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego
-nieuzasadnione obawy o wysłanie polskich wojsk do Belgii
- łamanie przez cara konstytucji Królestwa Polskiego
5. Skutki powstania listopadowego :
Notatka:
Po upadku powstania listopadowego Rosjanie rozpoczęli represje wobec mieszkańców Królestwa Polskiego. Uczestników walk karano śmiercią i konfiskatą mienia, a żołnierzy siłą wcielano do armii rosyjskiej. Car unieważnił konstytucję Królestwa Polskiego i zastąpił ją ustawą nazywaną Statutem organicznym(zlikwidował rząd i sejm). Rozpoczęto również proces rusyfikacji. W obawie przed prześladowaniem kraj opuściło wówczas około 10 tysięcy osób. Falę wyjazdów z kraju po upadku powstania listopadowego nazwano Wielką emigracją. Emigranci udali się głównie do Francji, Belgii i Anglii. Głównym ośrodkiem polskich uchodźców stał się Paryż. Na emigracji szybko powstały nowe ugrupowania polityczne. W drugiej połowie lat 30. XIX w. na ziemiach polskich ponownie rozpoczęto działalność spiskową. W opozycji do działań konspiracyjnych w Wielkopolsce narodził się nurt pracy organicznej, do którego należeli m.in. Karol Marcinkowski, Dezydery Chłapowski oraz Hipolit Cegielski.
6. Ugrupowania Wielkiej Emigracji- przywódcy i ich program :
| Nazwa ugrupowania | Miejsce powstania | Przywódcy | Cele działalności |
|---|---|---|---|
| Komitet Narodowy Polski | Francja | Joachim Lelewel(historyk) | Przekształcenie niepodległej Polski w republikę |
| Hotel Lambert | Francja | Adam Jerzy Czartoryski | Liczyli na konflikt międzynarodowy, który będzie szansą na niepodległość Polski |
| Towarzystwo Demokratyczne Polskie | Francja | Tadeusz Krępowiecki | Powstanie z udziałem chłopów, obejmująca trzy zabory |
| Gromady Ludu Polskiego | Anglia | Stanisław Worcell | Wywalczenie niepodległości przy pomocy chłopstwa, utworzenie państwa bez własności prywatnej |
7. Pojęcia:
Katorga- przymusowa praca, na którą skazywano w carskiej Rosji
Zsyłki-przymusowe osiedlania Polaków na odległych terenach Rosji
Rusyfikacja- narzucanie kultury, obyczajowości i języka rosyjskiego
Praca organiczna- praca obywateli dla dobra narodu postrzeganego jako jeden organizm( rozwój gospodarki, kultury, nauki i oświaty)
Bazar- ośrodek polskiego życia gospodarczego i kulturowego w Poznaniu
Uwłaszczenie- nadanie chłopom na własność użytkowanej przez nich ziem
Serwituty- prawo chłopów do korzystania z należących do panów łąk i lasów
Kontrybucja-danina pieniężna nakładana na pokonanego przeciwnika
Galicja- nazwa ziem tworzących zabór austriacki
Cytadela- twierdza- więzienie wybudowana na rozkaz cara w Warszawie
8. Osoby:
a) Brat cara Aleksandra I, naczelny wódz wojska polskiego, sprawujący rzeczywiste rządy w Królestwie Polskim- Wielki książę Konstanty
b) Minister gospodarki Królestwa Polskiego, doprowadził do ożywienia gospodarki(łódzkie i dąbrowskie zagłębienie przemysłowe, Kanał Augustowski, zniesienie bariery celnej z Rosją)- Franciszek Ksawery Drucki- Lubecki
c) Polski polityk pochodzący ze znacznej rodziny magnackiej, doradca cara Aleksandra, reprezentował Rosję na kongresie wiedeńskim, opracował liberalną konstytucję Królestwa Polskiego, w czasie powstania listopadowego stanął na czele Rządu Narodowego, udał się na emigrację do Francji i został tam przywódcą konserwatywnego ugrupowania Hotel Lambert-Adam Jerzy Czartoryski
d) Polak zwany generałem trzech narodów, naczelny wódz powstania węgierskiego w okresie Wiosny Ludów, następnie służył w armii tureckiej, gdzie przybrał imię Murat Pasza- Józef Bem
e)Pierwszy dyktator powstania listopadowego-generał Józef Chłopicki
f) Przywódca tajnej organizacji Towarzystwa Patriotycznego, za działalność spiskową skazany na więzienie przez władze rosyjskie, spędził w więzieniu 46 lat-Walerian Łukasiński
g) Przywódca Sprzysiężenia Podchorążych, spiskowców, którzy doprowadzili do wybuchu powstania listopadowego-Piotr Wysocki
h) jeden z przywódców chłopskich podczas realizacji galicyjskiej- Jakub Szela
i) przywódca powstania w Wielkopolsce w 1848 roku- Ludwik Mierosławski
j) założyciel fabryki narzędzi rolniczych w Poznaniu- Hipolit Cegielski
9. Daty:
- likwidacja Księstwa Warszawskiego i utworzenie Księstwa Polskiego- 1815r.
- wybuch powstania listopadowego- 1830r.
-Powstanie Krakowskie i rabacja chłopska w Galicji- 1846r.
- wiosna Ludów w Europie i na ziemiach polskich (w Wielkopolsce i w Galicji)- 1848-1849
10. Najważniejsze bitwy powstania listopadowego:
| DATA | MIEJSCE | DOWÓDCA | ZWYCIĘSTWO |
|---|---|---|---|
| 14 II 1831 r. | Stoczek | Gen. Józef Dwernicki | Polacy |
| 24-25 II 1831 r. | Białołęka | Gen. Jan Krukowiecki | Polacy |
| 25 II 1831 r. | Grochów | Gen. Józef Chłopicki | Nierozstrzygnięta |
| 31 III 1831 r. | Wawer | Gen. Jan Skrzynecki | Polacy |
| 31 III 1831 r. | Dębe Wielkie | Gen. Jan Skrzynecki | Polacy |
| 10 IV 1831 r. | Iganie | Gen. Ignacy Prądzyński | Polacy |
| 26 V 1831 r. | Ostrołęka | Gen. Jan Skrzynecki | Rosjanie |
| 6-7 XI 1831 r. | Warszawa | Gen. Jan Krukowiecki | Rosjanie |
11. czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia?
| Argumenty potwierdzające możliwość powodzenia: | Argumenty przemawiające za klęskę powstania: |
|---|---|
1.Wojsko polskie było dobrze wyszkolone, posiadało zdolnych oficerów i motywację do walki. 2.Polacy mieli nadzieje na zwycięstwo, bo wcześniej wolność w Europie wywalczyli Grecy i Belgowie. 3.Powstanie zostało poparte przez międzynarodową opinię publiczną(przychylne były zwłaszcza społeczeństwa Francji i Belgii). 4. Wiosną 1831r. Polacy odnieśli kilka zwycięstw nad Rosjanami- w bitwach pod Stoczkiem, Białołęką, Dębem Wielkim i Igniami. 5. Do powstania przyłączyli się mieszczanie, dzięki nim w nocy 29/30 listopada 1830r. wyzwolono Warszawę. |
1.Znaczna przewaga liczebna armii rosyjskiej. Część polskich generałów była przeciwna walce z Rosją. 2.Powstanie nie zostało dobrze przygotowane, jego wybuch był przyspieszony obawami przed wysłaniem wojska Królestwa Polskiego do Belgi oraz groźba aresztowania spiskowców. 3.Rząd Narodowy zabiegał o poparcie państw europejskich, ale one nie chciały narażać się Rosji. Na straży istniejącego porządku w Europie stało Święte Przymierze. 4.Przywódcy powstania nie wierzyli w skuteczność pokonania Rosjan, unikali akcji zaczepnych i zbrojnej konfrontacji. 5.Nie udało się zachęcić do walki całego społeczeństwa, chłopi nie byli zainteresowani powstaniem, ponieważ sejm nie podjął kwestii uwłaszczenia. |
13.Krzyżwóka:
WARSZAWA- Miejsce otwarcia czwartego po Krakowie, Lwowie i Wilnie uniwersytetu na ziemiach polskich.
OSSOLIŃSKI- Nazwisko fundatora powstałego w 1817r. we Lwowie instytutu nauki i kultury.
MICKIEWICZ- Polski poeta, autor „Pana Tadeusza”.
SŁOWACKI- Juliusz…. Twórca „Balladyny”.
SZOPEN- Znany polski kompozytor mazurków, nokturnów, ballad i polonezów.
POTOCKI- Minister szkolnictwa w Królestwie Polskim.
RACZYŃSKI- Założyciel słynnej biblioteki w Poznaniu.
STASZIC- Stał na czele Towarzyszenia Przyjaciół Nauk, pisarz, publicysta, autor „Przestróg dla Polski”.
KRZEMIENIEC- Ośrodek kultury i edukacji na Wołyniu, zasłynął m.in. z działalności liceum.
Romantyzm- nowy prąd ideowy, literacki i artystyczny
HASŁO: Romantyzm- epoka w historii sztuki i literatury, trwające od lat 90 XVIII wieku do lat 40 XIX wieku.