1. Zdrowie- brak choroby lub dolegliwości.

Zdrowie- to stan dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności.

2.Niewyrażone problemy zdrowotne- działania finansowane przez płatnika – kasy chorych, mająca za zadanie niedopuszczenie do pogorszenia stanu zdrowia ludności naszego kraju.

3. Ogniwa łańcucha epidemicznego-

- zatrucia pokarmowe

- wybuchy specyficznych epidemii w środowiskach dziecięcych

- epidemie zakażeń wewnątrzszpitalnych.

4. *Choroba, reakcja dynamiczna ustroju na zadziałanie czynnika chorobotwórczego wyrażająca się zaburzeniem naturalnego współdziałania narządów i tkanek co zwykle prowadzi do zmian czynnościowych i organicznych w ustroju.

* Choroba jest definiowana także jako stan, który aktualnie albo potencjalnie przeszkadza w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka.

5. Epidemiologia – (epi-na; demos-lud; logos-słowo, nauka)- dawniej „ to co przychodzi na lud” czyli zaraza, nauka i rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, obecnie nauka o przyczynach i prawach szerzenia się chorób w populacji ludzkiej, o ich natężeniu i zapobieganiu im. Obecnie obejmuje także analizę przyczyn powstawania nowych zjawisk zdrowotnych i społecznych.

Działy: np. epid. ogólna, epid. szczegółowa, profilaktyka, polityka zdrowotna.

6. Główne problemy zdrowotne społ. Polskiego –

- wypadki, urazy, zatrucia

- próchnica zębów i choroby przyzębia,

- problemy zdrowia psychospołecznego

- choroby przewlekłe i niepełnosprawność

- choroby zakaźne

- otyłość

- zaburzenia narządów zmysłów

- zaburzenia układu ruchu

* niski przyrost naturalny

* niekorzystne saldo migracji

* bezrobocie

7. Pozytywne mierniki zdrowia: przyrost naturalny, przeciętne dalsze trwanie życia, płodnośc kobiet, odsetek mężczyzn zdolnych do służby wojskowej, liczba osób 100letnich w populacji, cechy rozwoju fizycznego i umysłowego.

pozytywnych mierników stanu zdrowia dotyczą rozwoju fizycznego, oceny sprawności fizycznej, ustalenia wskaźnika wydolności.

8. Negatywne mierniki zdrowia:

umieralnośc,

zapadalnośc- l.nowych przypadków choroby / populacja narażoną

chorobowośc- liczba wszystkich przypadków choroby / populację narażoną

śmietelnośc-l. zgonów z powodu danej choroby / liczba osób chorych na daną chorobę

absencja chorobowa,

niepełnosprawnośc.

Dotyczą chorób, ustalenia zapadalności,ustalenia chorobowości, dotyczą zgonów, ustalenia umieralności i śmiertelności.

9. Drogi pośrednie przenoszenia zakażeń- zakażona krew, kontakt skóry z materiałem zanieczyszczonym, przeniesienie rękoma, droga pokarmowa, kropelkowa, żywi przedstawiciele: wszy, pchły, gryzonie, zakażenie poprzez glebę w której znajdują się zarazki.

10. Przyrost naturalny – różnica miedzy l. urodzen azgonami w badanym okresie na określonym obszarze. 0,3- 2007r. (polska) -0,1(Lubelszczyzna)

11.Zapadalnośc- zwana również potocznie zachorowalnością, to liczba nowo zarejestrowanych przypadków konkretnej choroby w przedziale czasu (roku) na 100 tys. osób badanej populacji.

12. Chorobowośc- całkowita l. osób ( lub przypadków choroby), które chorowały w danym okresie w stosunku do średniej l. ludności narażonej na to ryzyko.

13. Umieralnośc- l. zgonów zaistniałych w badanej populacji w danym okresie wyrażona współczynnikiem podającym l. zgonów na jednostkę ludności w określonym czasie. Jednostką ludności w stosunku do ktorej się przelicza zwykle l. zgonów jest 1000.

14. Badania epidemiologiczne dzielimy na:

badania eksperymentalne, które SA przedmiotem oceny oraz sam dobiera obiekty do badania.

Badania nieeksperymentalne- badacz obserwuje i analizuje badane zjawisko w takiej postaci, w jakiej to wystepuje spontanicznie w przyrodzie. Dzieli się na badania opisowe i badania analityczne.

15. Podstawowa charakterystyka demograficzna badanej populacji- płec, wiek, liczebnośc, zawód.

16. Dokumenty stanowiące podstawę do oceny stanu zdrowia ludności-

rejestry chorób (choroby weneryczne, gruźlica, psychiczne)

dane o czasowej niezdolności do pracy

statystyki szpitalne (indywidualna karta statystyczna, choroby współistniejące)

statystyki lecznictwa otwartego

dane masowych badań profilaktycznych (badania studentów, badania okresowe pracowników)

dane dotyczące inwalidztwa.

17. Zasady i cele metody przesiewowej w badaniach epidemiologicznych:

Metoda przesiewowa – obejmuje cała badana populacje (np. badanie poziomu _elaza

wszystkich osób w danym przedziale wiekowym zamieszkujace okreslony rejon). Celem metody tej jest wybor populacji do badan.

18. Warunki uzasadniające podejmowanie badań przesiewowych dla wykrycia wczesnego stadium choroby.

Umożliwienie wczesnej interwencji, która zredukowałaby zarówno śmiertelność, a także cierpienia pacjentów w danej chorobie.

19. Ognisko epidemii – za ognisko epidemii uważa się dany biotopi chorych ( lub jednego chorego na chorobę wysoko zakaźną, jak np. cholera), ich najbliższe otoczenie- osoby, przedmioty z którymi się stykali oraz środowisko ich życia jak np. pokój.

20. Najczęściej występujące przyczyny zatruc pokarmowych – bakterie( salmonella, escherichia coli), egzotoksyny, mykotoksyny i zatrucia grzybami, wirusy, pasożyty.

21. etapy opracowania ogniska epidemii :

Dochodzenie epidemiologiczne

Badania środowiskowe

Komunikacja ze społeczeństwem, mediami, systemem prawnym.

22. Zakażenie szpitalne – zakażenie, związane z pobytem w szpitalu, wtórne do podstawowego stanu pacjenta. Dotyczy zarówno pacjenta, jak i personelu. Najczęściej uznaje się zakażenie za szpitalne, jeśli wystąpiło 48 - 72 godzin od przyjęcia lub wypisania ze szpitala. Dla zakażenia o długim okresie wylęgania przyjmuje się okres od 2 tygodni do wielu lat.

23. Profilaktyka zakażeń szpitalnych –

kontrolowanie przyczyn tych zakażeń

zmniejszeniu ryzyka przez stosowanie zasad aseptyki i antyseptyki.

rejestracja wszystkich zakażeń szpitalnych

podejmowanie działań, które maja ograniczyć rozszerzanie się zakażeń.

powołanie grupy specjalistów zajmujących się profilaktyka i zwalczaniem zachorowań.

24. Metody zapobiegania zakażeniom szpitalnym:

DEKONTAMINACJA ROZLANYCH PŁYNÓW USTROJOWYCH I WYDALIN

PLAN HIGIENY PRACOWNI

STOSOWANIA ODZIEŻY OCHRONNEJ ORAZ OBUWIA OCHRONNEGO

POSTĘPOWANIE ZE SPRZĘTEM SPRZĄTAJĄCYM PO ZAKOŃCZENIU SPRZĄTANIA

POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

MYCIE I DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI

HIGIENA RĄK

25. Okres wylęgania- Inkubacja. Czas między kontaktem z czynnikiem zakaźnym wywołującym chorobę a wystąpieniem objawów zakażenia. Czas ten w zależności od rodzaju i zjadliwości drobnoustrojów może wynosić kilka godzin np. w cholerze lub kilka miesięcy np. wścieklizna, trąd.

26. Badania prospektywne to takie badania, w których sledzimy zachowanie sie lub wystapienie zmian okreslonych zmiennych po (jednokrotnym lub wielokrotnym) zadziałaniu czynnika modyfikującego (modulatora)

Badania te maja forme aktywnej (badacz manipuluje działaniem czynnika) i dynamicznej (monitorowanie odbywa sie w sposób ciagły) obserwacji.

27. _Badania retrospektywne to takie badania, w których różnicujemy jak okreslona jednostka chorobowa (która pojawiła sie kiedys w przeszłosci) wpływa na czestosc wystapienia interesujacych nas modyfikacji zmiennej.

W badaniach tych spogladamy wstecz i oceniamy jak status kliniczny – który mo_emy traktowac jako rodzaj modulatora – wpływa na wartosci zmiennej/zmiennych.

• 28. Źródło zakażenia- Miejsce pobytu i rozmnażania się zarazka.W chorobach zaraźliwych źródłem zakażenia jest zwykle zakażony organizm. Źródła zakażenia nie należy utożsamiać z przenoszeniem zarazków przez żywych przenosicieli (komary, muchy itp.). Przykłady: wścieklizna - źródłem zakażenia są zwierzęta mięsożerne psy, koty, lisy, wilki. Bruceloza -bydło jest zasadniczym źródłem, inne wrażliwe zwierzęta są źródłem drugorzędnym. Profilaktyka : okresowe badania , zmniejszenie dawek leków sprzyjających rozwojowi zakażeń a także włączenie odpowiednich działań leczniczych.

28. Nosiciel- określa się w ten sposób każdy żywy organizm, który zawiera określony drobnoustrój chorobotwórczy bez ujawnienia objawów choroby lub posiada cechę, która ujawnia się dopiero u potomstwa. Nosiciel jako potencjalne źródło zakażenia może być N. stałym np. nosiciel gronkowca złocistego lub wydalający zarazki ch. z żółcią, kałem, moczem, śliną po przebyciu objawowego lub bezobjawowego zakażenia (np. błonicy, cytomegalii). Nosicielami mogą być także osobnicy zdrowi, którzy nie chorowali, a jedynie wydalają drobnoustroje np. nosiciel wirusa HIV, wirusa wzw typu B. Nosiciel okresowy wydala drobnoustroje okresowo- najczęściej w fazie zdrowienia.

29. Wrota zakażenia -nazywa się tak sposób, w jaki patogeny dostają się do organizmu. Może być to: uszkodzona skóra, błona śluzowa górnych dróg oddechowych, układ pokarmowy, układ moczowo-płciowy.

Metody ochrony – szczepienia, unikanie ekspozycji na zakażenie, noszenie odpowiedniej odzieży.

30. Profilaktyka nieswoista w chorobach zakaźnych polega w pierwszej kolejności na identyfikowaniu osób bezobjawowo zakażonych i eliminowaniu ich z grona dawców krwi lub innych tkanek wykorzystywanych do przeszczepów oraz na zapewnieniu właściwych metod postępowania diagnostyczno-leczniczego, poprzez stosowanie do zabiegów powodujących naruszenie ciągłości tkanek jałowego sprzętu, a także na ścisłym przestrzeganiu zasad antyseptyki.

31. Metody profilaktyki swoistej w chorobach zakaźnych polega na podaniu szczepionki zawierającej określone antygeny drobnoustrojów.

32. Drogi pośrednie szerzenia się zakażeń: zakażona krew , kontakt skóry z materiałem zanieczyszczonym, przeniesienie rękoma , droga pokarmowa , kropelkowa - w wyniku kichania lub kaszlenia na inną osobę., inhalacyjna , wektory , zakażenie poprzez glebę w której znajdują się zarazki. Metody zapobiegania: powszechne przestrzeganie zasad higieny i warunków zdrowego życia, poprawa zaopatrzenia w wodę zdatna do picia, właściwe usuwanie odpadów z otoczenia człowieka, lepsze środki owadobójcze do zwalczania stawonogów przenoszących choroby zakaźne.

33. Drogi bezpośrednie szerzenia się zakażeń: bezpośrednia styczność z chorym lub nosicielem, bezpośrednia styczność z chorym zwierzęciem, zakażenia własnymi pasożytami, zakażenia drogą łożyskową. Metody zapobiegania: dostępność opieki zdrowotnej , dostępność antybiotyków, upowszechnienie szczepień ochronnych,

34. Drogi szerzenia się zakażeń: Droga powietrzno – kropelkowa , pokarmowo-wodna, Przez przedmioty

codziennego użytku, Gleba, Owady.

35. Kordon sanitarny- pierścień posterunków ustawionych wokół regionu, w którym rozprzestrzenia się epidemia niebezpiecznej choroby zakaźnej. Posterunki te mają za zadanie nie przepuszczać podróżnych, nieposiadających odpowiednich zezwoleń. Celem tego jest zapobieganie rozprzestrzeniania się choroby poza opanowany przez nią obszar.

36Kwarantanna, odizolowanie człowieka (lub zwierzęcia), który miał kontakt z chorobą zakaźną, w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się chorób szczególnie groźnych i wobec poważnego zagrożenia epidemią. Choroby podlegające kwarantannie to cholera dżuma płucna i wirusowa gorączka krwotoczna.

37. Ogniwa łancucha epidemicznego: a) nosiciel b) droga zakażenia
c) organizm podatny na zakażenie (osłabiony, przemęczony, niedożywiony)

38. Rezerwuar zakażenia – środowisko ludzkie lub zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi na ograniczonym terenie, w którym krązy drobnoustrój wywołujący określoną chorobę, a więc rezerwuarem nazywamy skupisko pojedynczych źródeł zakażeniu wraz z ich biocenozą.

39.Epidemia- nadmierna zapadalnośc na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej. Zasięgiem swoim epidemia może obejmowac rodzinę, wieś, miasto, częśc kraju a nawet cały kraj. Pojecie epidemii jest względne i zależne od biologicznych właściwości zarazka.

Endemia- wystepowanie choroby wśród ludności na określonym terenie w licznie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie. Związane jest to z warunkami naturalnymi( np. bagna- malaria) lub warunkami bytowymi ludności. Endemiczne występowanie jakiejś choroby może by związane ze szczególnie rozpowszechnionym nosicielstwem określonego zarazka w populacji ludzkiej lub zwierzęcej. Tereny endemiczne w świecie są miejscem z którego wychodzą epidemie, pandemie niektórych chorób zakaźnych.

Pandemia- nazwa ta obejmuje epidemie szybko rozpowszechniających się chorób zakaźnych obejmujących swoim zasięgiem kilka państw lub jeden kontynent lub cały świat. Znane są pandemie chorób dżuma, cholera, żółta gorączka, grypa.

40. Sanityzacja- proces dążący do eliminacji możliwie dużej liczby mikroorganizmów na przedmiotach codziennego użytku, powierzchniach płaskich itp. w gospodarstwie domowym i miejscach publicznych. Sanityzację przeprowadza sie za pomocą zwykłych środków myjących. Proces ten nie daje gwarancji jałowości czyszczonego obiektu.

41. Dezynfekcja – postępowanie mające na celu maksymalne zmniejszenie liczby drobnoustrojów w odkażanym materiale. Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne mikroorganizmów, a nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe. Zdezynfekowany materiał nie musi być jałowy. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.

Dezynsekcja – tępienie szkodliwych owadów, ich jaj i larw, ze względów sanitarnych i gospodarczych. W szerszym znaczeniu niszczenie stawonogów w ogóle. Dezynsekcję można wykonać przez zastosowanie środków fizycznych, mechanicznych, chemicznych i biologicznych.

Deratyzacja (odszczurzanie) – zwalczanie za pomocą środków chemicznych, fizycznych lub biologicznych wszelkich szkodliwych gryzoni, najczęściej szczurów i myszy. Przeważnie zatrutym pokarmem lub za pomocą pułapek, rzadziej innymi metodami.

42. Rozmary niepełnosprawności w Polsce. W Polsce w roku 2002 było 5430,6 tys. osób niepełnosprawnych (14,3% ogółu społeczeństwa).

43. Niepełnosprawność – długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

Rodzaje niepełnosprawności: Obniżona sprawność sensoryczna, Obniżona sprawność intelektualna, Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego, Obniżona sprawność komunikowania się, Obniżona sprawność ruchowa, Mózgowe porażenie dziecięce, Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych. Wady wrodzone, Choroby przewlekłe (80%), Nagłe – wypadki, urazy, zatrucia.

44. Rodzaje zachowań antyzdrowotnych : palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, leków i innych środków uzależniających,

nieumiejętność radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych.