FORMY OPIEKI I WYCHOWANIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM

Przedmiot:

Formy i metody opiekuńczo wychowawcze

Prowadzący: dr Beata Górnicka

Agnieszka Uryga
POW II (niestacjonarne, magisterskie)

I. GŁUBCZYCE

Gmina Głubczyce położona jest w południowo-zachodniej części Polski na terenie województwa opolskiego. Zajmuje powierzchnię 295 km2 i jest pod tym względem największą gminą województwa. Od zachodu na długości około 43 km granica gminy jest jednocześnie granicą państwa z Republiką Czeską. Od południa Głubczyce sąsiadują z gminą Branice, od wschodu z gminami Baborów
i Pawłowiczki, a od północy z gminą Głogówek. Siedzibą władz gminy są Głubczyce – miasto leżące na prastarym szlaku handlowym Opole- Ołomuniec- Brno u progu Bramy Morawskiej nad rzeką Psiną, lewym dopływem Odry.

Głubczyce posiadające od roku 1275 prawa miejskie mogą pochwalić się licznymi zabytkami z rożnych epok a wśród nich na szczególną uwagę zasługuje renesansowy ratusz zbudowany w roku 1570 na miejscu dawnego domu kupieckiego z XIV wieku z wykorzystaniem elementów dawnej budowli, zniszczony w czasie II wojny światowej , odbudowany w latach 2006-2008. Warto także zobaczyć kościół parafialny. p.w. Narodzenia NMP z II poł. XIII w., późnobarokowy zespół klasztorny Franciszkanów z XVIII w. a także kolumnę Maryjną z 1738 roku.

System oświaty na terenie miasta i gminy Głubczyce winien :

1. zapewnić dobry poziom realizacji podstawy programowej określonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej,

2. wspierać pełen rozwój uczniów i wychowawczą pracę rodziców oraz stwarzać możliwości skutecznego przeciwdziałania zjawiskom negatywnym,

3. oferować dodatkowe programy wynikające z:

• uzdolnień i zainteresowań głubczyckiej młodzieży,

• potrzeb współczesności,

• naturalnych warunków gminy,

1. stwarzać młodzieży możliwości do angażowania się w życie społeczności lokalnej,

2. wspierać rozwój szkolnictwa ogólnokształcącego i zawodowego,

3. zaspokajać podstawowe potrzeby edukacyjne w oparciu o analizę rynku pracy.

Warunkami osiągnięcia założonych celów są:

1. profesjonalna kadra zarządzająca placówkami oświatowymi,

2. kompetentna kadra pedagogiczna (nauczyciele – wychowawcy),

3. prawidłowa współpraca między podmiotami odpowiedzialnymi za przeciwdziałanie zjawiskom negatywnym (szkoła, rodzice, policja, straż miejska itd.),

4. prawidłowe warunki techniczne i właściwy stan budynków, odpowiednie wyposażenie, dostępność obiektów sportowych

Dochody i wydatki budżetu Gminy wg. Działów na rok 2011 w %

Dochody i wydatki w % 100	Dochody	Wydatki
Rolnictwo i leśnictwo	6,9%	3,15%
Transport i łączność	1,5%	4,6%
Gospodarka mieszkaniowa	5%	6,8%
Administracja publiczna	0,5%	6,9%
Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa	0%	0,7%
Różne rozliczenia	28,3%	0,0%
Oświata i wychowanie	1,6%	39,1%
Pomoc społeczna i pozostałe zadanie w zakresie społ.	14,1%	19,7%
Edukacyjna opieka wychowawcza	0,5%	1,6%
Gospodarka komunalna i ochrona środowiska	0,6%	5,8%
Kultura i ochrona dziewictwa narodowego	0,6%	5,6%
Kultura fizyczna	0,1%	2,0%
Dochody od osób prawnych i od osób fizycznych	38,8%	0,7%
Pozostałe	1,5%	2,8%

Edukacja 2011/2012
Żłobki ogółem 1
Dzieci przebywające w żłobku ogółem 16
Placówki wychowania przedszkolnego 10
W tym przedszkola 3
Miejsca w przedszkolach 465
Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego 775
W tym przedszkolach 515
Szkoły podstawowe 10
Uczniowie szkoły podstawowej 1253
Szkoły gimnazjalne 6
Uczniowie szkół gimnazjalnych 751

Ludność gminy według edukacji grupy w wieku w 2011r
0-2 lata 671
3-6 lat 898
7-12 lat 1269
13-15 lat 773

W 2011 roku subwencja oświatowa w gminie wyniosła 13249 tyś zł

Udział osób korzystających ze środowiskowej opieki społecznej w ludności ogółem wyniosła 8%

W 2011 roku wydatki na pomoc społeczna i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej wyniosła 12248,8 tys. zł

Wybrane dane o rynku pracy w rejestrze regon w 2011 r
Pracujący 5476
Bezrobotni zarejestrowani 1562 w tym kobiety 53,3%
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w % 10,5%
Udział zarejestrowanych bezrobotnych kobiet w liczbie kobiet w wieku produkcyjnym w % 12,2 %

Stan wyposarzenia miasta w infrastrukturę społeczną w tym publiczną, mającą wpływ na jakość życia mieszkańców.

Oświata i wychowanie:

Żłobki:
- Żłobek miejski (ul. Wałowa 4)
- Klub Dziecięcy Piccolino (ul. Żeromskiego 25)

Przedszkola:
- Przedszkole nr. 1 (ul. Kochanowskiego 33)
- Przedszkole nr. 2 z oddziałami integracyjnymi (ul. Niepodległości 8)
- Przedszkole nr 3 (ul. Wałowa 3)
- Niepubliczny Punk przedszkolny Piccolino (ul. Żeromskiego 25)

Szkoły Podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr. 1 z oddziałami integracyjnymi ( ul. Dworcowa 2)
- Szkoła Podstawowa nr. 2 (ul. Kochanowskiego 2)

Gimnazja:
- Gimnazjum nr 1 (ul. Kochanowskiego 31)

Szkoły specjalne:
- Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy (ul. Raciborska 17)
- Zespół Szkół Specjalnych przy SOSW (ul. Raciborska 17)
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (ul. Warszawska 18)

Szkoły ponadgimnazjalne:
- I Liceum Ogólnokształcące (ul. Kochanowskiego 22)
- Zespół Szkół Mechanicznych – technikum zawodowe, liceum ekonomiczne, liceum zawodowe, zasadnicza szkoła mechaniczna (Aleja Śląska 1)
- Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego - Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego, Technikum Rolnicze, Liceum Agrobiznesu, Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego, Technikum Technologii Żywności, Zasadnicza Szkoła Rolnicza (Ul. Niepodległości 2)
-Szkoła policealna dla dorosłych (ul. Kochanowskiego 31)

Internety:
- Internat Zespołu Szkół Mechanicznych (Al. Śląskie 4)
- Internat zespołu Szkół Rolniczych (ul.. Niepodległości 1)

Opieka Społeczna:
- Ośrodek Pomocy Społecznej (ul. Pocztowa 6)
- Powiatowe centrum Pomocy rodzinie (ul. Sobieskiego 5)
- Franciszkański Ośrodek Pomocy Dzieciom (ul. Zakonna 3)
- Placówka Interwencyjna „Gniazdo” (ul. Niepodległości 1)
- Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna (ul. Kościuszki 4)
- Warsztaty terapii zajęciowej (ul. Sobieskiego 5)
- Dom dziennego pobytu (ul. Chrobrego)
- Zakład Karny (ul. Kochanowskiego 3)

Kultura:
- Powiatowe Muzeum Ziemi Głubczyckiej (Rynek 1)
- Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna (Rynek 1)
- Miejski Ośrodek Kultury – sala widowiskowa – zamiennie kinowa, kluby (ul. Kościuszki 24)
- Komenda Hufca ZHP (ul. Kościuszki 24)

Kultura fizyczna i sport:
- Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
- basen kąpielowy
- stadion sportowy
- kort tenisowy.

Kościoły:
- Kościół Parafialny p.w. Narodzenia N.M.P w Głubczycach
- Klasztor Franciszkanów p.w. św. Idziego i św. Bernarda (ul. Zakonna 6)
- Kościół Zielonoświątkowców – Zbór Betel (ul. Pszczelna 2)

Instytucje pozarządowe:
- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (ul. Jana Pawła II 10)
- Stowarzyszenie Miłośników Muzeum i Ziemi Głubczyckiej (ul. Niepodległości)
- Stowarzyszenie Przyjaciół Harcerstwa (ul. Kościuszki 24)
- Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych „Tacy sami” (ul. Chrobrego 21)
- Społeczno Oświatowe Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom

II. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach, oraz Szkoła Podstawowa nr 2 w Głubczycach jako instytucje wychowania bezpośredniego

Celem działalność opiekuńczo – wychowawczej, jest w głównej mierze przygotowanie wychowanka do tego, aby mógł samodzielnie żyć, osiągnąć możliwości i umiejętności kierowania własnym rozwojem, aby dążył do samodoskonalenia i samoakceptacji, oraz nabył umiejętność podejmowania własnych wyborów i decyzji. Najważniejszym jej celem, jest więc prawidłowy fizyczny, psychiczny i społeczny młodego pokolenia, który odbywa się zazwyczaj w ramach określonych instytucji opieki i wychowania. Wśród instytucji tych główną rolę w rozwoju dzieci i młodzieży odgrywa szkoła, która należy do instytucji wychowania intencjonalnego i bezpośredniego – podobnie jak placówki opiekuńczo – wychowawcze, instytucje powszechnej rekreacji (np. domy kultury, świetlice).

Wincenty Okoń - polski pedagog, specjalista w zakresie dydaktyki
i pedeutologii -(1992,s.201) definiuje szkołę jako "instytucje oświatowo - wychowawczą zajmującą się kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży
i dorosłych, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo - wychowawczych i programów; osiąganiu tych celów służy odpowiednio wykształcona kadra pedagogiczna, nadzór oświatowy, baza lokalowa i wyposażenie oraz zabezpieczenie budżetowe ze skarbu państwa, samorządów lokalnych lub innych źródeł ."¹

Jak podkreślone zostało powyżej, aby szkoła osiągnęła założone przez siebie cele, konieczne jest spełnienie kilku podstawowych warunków:

• odpowiednio wykształcona kadra pedagogiczna, która w sposób świadomy i twórczy pełnić będzie rolę głównego organizatora procesu dydaktyczno – wychowawczego,

• nadzór oświatowy, którego głównym celem jest doskonalenie systemu oświaty, a w szczególności jakościowy rozwój szkół i placówek
  z ukierunkowaniem na rozwój ucznia i rozwój zawodowy nauczyciela,

• baza lokalowa, zapewniająca realizację działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej placówki,

• wyposarzenie szkoły,

• zabezpieczenie budżetowe.

Biorąc pod uwagę owe warunki, postaram się dokonać oceny dwóch instytucji oświatowo – wychowawczych w swoim środowisku lokalnym,
a mianowicie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach, oraz Szkoły Podstawowej nr 2 w Głubczycach.

Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Adama Mickiewicza
w Głubczycach

Struktura Szkoły: W skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących wchodzą:

• Liceum Ogólnokształcące im. A. Mickiewicza - dla młodzieży

• Szkoła Mistrzostwa Sportowego – badminton

• Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych – zaoczne

Kadra nauczycielska: W szkole zatrudnionych jest 44 pracowników dydaktycznych

Ilość Uczniów: 509

Ilość oddziałów: 20

Baza edukacyjna i zaplecze pedagogiczno-administracyjne:

• sale lekcyjne – 30

• pracownie informatyczne ze stałym dostępem do Internetu – 2

• czytelnia - stanowiska komputerowe w z dostępem do Internetu

• biblioteka

• Izba Tradycji Szkoły

• sala gimnastyczną z siłownią

• aula, pokój nauczycielski, gabinet pracy pedagogicznej, gabinet lekarski, gabinet pedagoga, pomieszczenia administracji i obsługi.

Jednym z warunków nauczania w szkołach jest wskaźnik liczby uczniów przypadających na jedno pomieszczenie do nauki. W Zespole Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach wskaźnik ten jest właściwy i wynosi ok.17 ucz./p.d.n. Liczba pomieszczeń szkolnych jest większa od ilości oddziałów szkolnych, co oznacza, że teoretycznie każda klasa posiada swoje stałe pomieszczenie do nauki, w praktyce pozwala na naukę w tzw. klasopracowniach. W świetle obecnej liczby uczniów istniejąca baza szkolna jest wystarczająca.

Obiekty szkolne są w stanie technicznym zadowalającym, co pozwala je adaptować i użytkować w okresie perspektywicznym. Obiekt L.O. posiada zaplecze rekreacyjne w postaci nowo wybudowanej hali sportowej. Należy podkreślić jednak, że ma zbyt szczupłą powierzchnię terenu rekreacji przyszkolnej.

Programy i projekty realizowane w szkole:

• Głubczyckie Spotkania Chóralne „Silesia Cantat” – festiwal muzyki chóralnej realizowany w różnych formach od 1996 r.

• Forum Wymiany Doświadczeń Pedagogicznych – realizowany od kilku lat cykl spotkań ( raz w miesiącu ) nauczycieli z psychologiem panią Grażyną Szmuc. Celem ich jest analizowanie typowych i niestandardowych sytuacji szkolnych w ujęciu psychologicznym oraz dzielenie się własnymi doświadczeniami uczestniczących w zajęciach nauczycieli.

• Akademia Myśli i Słowa – realizowany od grudnia 2004 r. cykl wykładów
  z udziałem nauczycieli akademickich Śląska. Celem tego przedsięwzięcia jest nawiązanie stałej współpracy szkoły ze środowiskiem uczelni wyższych, pobudzenie młodzieży szkolnej do poszerzania wiedzy oraz integracja środowiska intelektualnego Głubczyc poprzez realizację idei kształcenia ustawicznego.

• Zarządzanie metodą projektu przy wsparciu wyspecjalizowanych zespołów tematycznych – cały zespół nauczycielski podzielony jest na 15 stałych zespołów tematycznych oraz 7 zespołów przedmiotowych. Wspólnie z dyrekcją szkoły, samorządem uczniowskim oraz Radą Rodziców opracowywane są projekty, których celem jest ustawiczny rozwój szkoły. Cel ten realizowany jest poprzez porządkowanie i upowszechnianie sprawdzonych systemów oraz wprowadzenie niezbędnych innowacji.

Ciekawe przedsięwzięcia realizowane w szkole.

• Stowarzyszenie Pożytku Publicznego im. B. Adamskiej Absolwentów I LO
  w Głubczycach – powołana do życia jesienią 2005 r. organizacja, która oprócz celów statutowych, realizuje ideę stałej współpracy środowiska absolwenckiego ze szkołą. Organizowane są spotkania klasowe oraz imprezy edukacyjno-kulturalne z udziałem wybitnych absolwentów. Zasadniczym celem jest zintegrowania obu środowisk, co uwidocznione będzie w odpowiednich formach (stałe spotkania, imprezy oraz realizacja wspólnie opracowanych projektów).

• Chór – prowadzony od 18 lat nowatorską metodą archetypów, która stanowi integralną część systemu wychowania przez sztukę. Nowocześnie zorganizowany zespół pracuje w ramach zajęć pozalekcyjnych. Jednak najskuteczniejszą formą pracy są warsztaty wyjazdowe (zimowe i letnie zgrupowania, sesje weekendowe, zgrupowania przed konkursami). Skuteczność stosowanych metod pracy potwierdzają: liczne nagrody na krajowych
  i międzynarodowych konkursach, europejskie wyjazdy koncertowe (Niemcy, Francja, Włochy, Szwajcaria, Dania, Anglia, Jugosławia, Węgry, Austria, Czechy i Ukraina), koncerty na profesjonalnych scenach muzycznych (Teatr Wielki Opery Narodowej w Warszawie, filharmonie, akademie muzyczne, uniwersytety) oraz udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach muzycznych.

• Akcje charytatywne – organizowane na rzecz Domu Dziecka w Krasnym Polu

• Wolontariat – kilkunastoosobowa grupa uczniów zaangażowana w pracę na rzecz szpitala miejskiego oraz Franciszkańskiego Ośrodka Pomocy Dzieciom.

Jak widać, szkoła udostępnia swoim uczniom niezwykle bogatą bazę różnorodnych form pozaszkolnego spędzania czasu wolnego, od uczestnictwa
w chórze, który prócz warsztatów muzycznych oferuje również możliwość wyjazdów zagranicznych (zgrupowania, koncerty itp.), poprzez działalność na rzecz osób biedniejszych (wolontariat, akcje charytatywne), czy też uczestnictwo w comiesięcznych spotkaniach ze znanymi osobami w ramach Akademii Myśli
i Słowa. W szkole działają również różnorodne koła zainteresowań m.in. koło polonistyczne, dziennikarskie, geograficzne, czy też zajęcia sportowe na hali.

Biorąc pod uwagę warunki jakie zostały wyszczególnione na wstępie,
i które powinna spełniać szkoła jako instytucja opiekuńczo – wychowawcza, oceniam Zespół Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach jako instytucję spełniającą swe zadania niemal w stu procentach. Posiada odpowiednio wyszkoloną kadrę pedagogiczną, mogącą wykazać się wieloletnim doświadczeniem w wykonywanym zawodzie, cieszącą się szacunkiem ze strony uczniów. Baza lokalowa jest odpowiednio zagospodarowana, a wyposarzenie szkoły w pomoce dydaktyczne pozwala na taką organizację procesu opiekuńczo wychowawczego aby jak najpełniej sprostać oczekiwaniom uczniów.

Szkoła Podstawowa nr. 2 im. Janusza Korczaka w Głubczycach

Struktura Szkoły: Szkoła Podstawowa

Kadra nauczycielska: W szkole zatrudnionych jest 36 pracowników dydaktycznych pełnoetatowych i 10 zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin.

Ilość Uczniów: 412

Ilość oddziałów: 19

Baza edukacyjna i zaplecze pedagogiczno-administracyjne:

• bogata baza szkoły wraz z niezbędnymi pomocami dydaktycznymi;

• dwie pracownie informatyczne z nowoczesnym sprzętem multimedialnym;

• dwie sale gimnastyczne, basen, pomieszczenie do gimnastyki korekcyjnej,

• boisko do piłki nożnej, koszykówki i tenisa ziemnego,

• biblioteka z czytelnią, świetlica, stołówka i gabinet higienistki;

Oferta szkoły:

• nauka pływania od pierwszej klasy;

• kółka taneczne AGAVA i HAWAJKI;

• kółko teatralne KU(O)RCZAKI;

• klub europejski;

• bogata oferta zajęć pozalekcyjnych (kółka przedmiotowe, wokalne, poetyckie, instrumentalne, językowe, itp.);

• pomoc uczniom mającym trudności w nauce (zajęcia dydaktyczno– wyrównawcze, zajęcia kompensacyjno – korekcyjne, logopedyczne);

• opieka pedagoga szkolnego i logopedy;

• rozbudowany system pomocy socjalnej dla rodzin ubogich i dzieci romskich

• świetlica socjoterapeutyczna integrująca dzieci pochodzenia romskiego
  z dziećmi polskimi czynna codziennie do godz. 17.oo;

• realizacja programu rządowego na rzecz społeczności romskiej, zatrudnienie asystentów romskich;

• samorząd Uczniowski pozwalający uczniom wykazywać się zdolnościami organizacyjno-twórczymi;

• prężnie działająca Rada Rodziców;

• szkoła otwarta dla studentów realizujących praktyki pedagogiczne;

• szkolenia dla rodziców w zakresie wsparcia procesu nauczania i wychowania dziecka.

Wskaźnik liczby uczniów w szkole jest właściwy, wynosi ok.
14 ucz./p.d.n. Podobnie jak w przypadku Zespołu Szkół Ogólnokształcących
w Głubczycach, również w tej szkole liczba pomieszczeń szkolnych jest większa od ilości oddziałów szkolnych. Każdy z oddziałów ma więc swoją klasopracownie.

Obiekt szkolny posiada bardzo dobry stan techniczny. Posiada dwie sale gimnastyczne, oraz przyszkolna pływalnię, co należy ocenić jako bardzo korzystna sytuację. Teren przyszkolny również jest wystarczający, znajdują się na mim boiska do gry w siatkówkę, koszykówkę, oraz piłkę nożną.

Biorąc pod uwagę ogromne zaplecze jakim może pochwalić się szkoła, uważam iż podobnie jak Zespół Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach, również ta szkoła spełnia swe zadanie. Warta podkreślenia jest również współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym. Szkoła współpracuje ze społecznością romską, liczną w powiecie głubczyckim.

Podsumowanie

Uważam iż obecny stan zaspokajania potrzeb opieki w moim środowisku jest odpowiedni. Głubczyce posiadają zarówno odpowiednie zaplecze opiekuńcze jak i kulturowe. Opieką objęci są ludzie w każdym wieku, Głubczyce posiada żłobek, przedszkole, szkoły podstawowe, gimnazjalne, liceum, szkoły zawodowe itp., osoby, które nie ukończyły szkoły w wieku kiedy „był na to czas”, mają możliwość nauki w liceum dla dorosłych. Liczne domy opieki zapewniają wsparcie osobom starszym. Małe zastrzeżenia mam jedynie co do liczby miejsc
w Głubczyckim żłobku, biorąc pod uwagę liczbę urodzeń w ostatnich latach, przyjąć można iż zapotrzebowanie na tego typu placówki zwiększy się
w niedługim czasie, dlatego konieczne byłoby zwiększenie liczby miejsc w tych placówkach.

Oprócz instytucji wychowania pośredniego w Głubczycach można zauważyć wiele miejsc, w których proces wychowania prowadzony jest w sposób pośredni. Są to m.in. kościoły (Kościół Parafialny, oraz Klasztor Ojców Franciszkanów), kino, Powiatowe Muzeum Ziemi Głubczyckiej, liczne organizacje pozarządowe i fundacje. Wśród tych ostatnich na szczególne podkreślenie zasługuje Franciszkański Ośrodek Pomocy Dzieciom. Głównymi odbiorcami zajęć prowadzonych przez ośrodek są dzieci i młodzież z rodzin dysfunkcyjnych i patologicznych miasta Głubczyc. Oprócz prowadzonych zajęć typowo edukacyjnych i wychowawczych ośrodek angażuje się w pomoc żywnościową. Dzieci i młodzież otrzymują każdego dnia jeden posiłek.

---

1. W. Okoń, Słownik Pedagogiczny, PWN, Warszawa1984, s.299.↩