EUROPA I SWIAT W Latach 1918- 39

Temat: Totalitaryzm W latach 1918-39

Plan pracy:

Wstep

Wyjasnienie pojecia totalitaryzm , historia tworzenia panstw totalitarnych

Rozwiniecie

Podstawowe cechy i podobienstwa w sys. totalitarnych Niemiec Wloch i ZSRR

Roznice w systemach państw totalitarnych

Istotne różnice wystepowały w sferze ideologii :

W nazizmie obowiązujacym w Niemczech jednym z podstawowych elementow ideologii był rasizm z którego wynikały m.in. takie pojecia odnoszace się do Niemcow jak „ Herren rase” (rasopend) a także koncepcja „laben sraumu” ( przestrzeni zyciowej dla Niemcow ) co wiazalo się z podbojem wschodu.

Z rasizmem złączony był antysemityzm i uznanie Żydow za „ podludzi ” (untermansh) (intermansh – Niemcy) Konsekwencja tych pogladow będzie pozniej „ holokaust”. Zapoczątkowany decyzja na konferencji w Wennsee kolo Berlina w styczniu 1924r.

W sferze ideologii nie było natomiast rasizmu we wloskim faszyźmie w związku z tym dopiero po 1936r. w związku ze stworzeniem osi Rzym-Berlin doszło do nacisków ze strony Hitlera by uregulować kwestie Żydowską we Włoszech.

W 1938r. powstaje w Rzymie Najwyzsza Rada do Spraw Demografii i Rasy, która przygotowuje reguły ustaw antyżydowskich. Wejdą w życie w 1939r. i zakazywaly Żydom m.in. małżenstw mieszanych, a także usuwały ich z uniwersytetow i administracji państwowej.

Różnice zatem miedzy faszyzmem a nazizmem polega na tym, iż faszysci dopiero w 1939r. wprowadzili elementy rasistowskie do swojej ideologii, a i tak były one mało restrykcyjne w porównaniu z tym co dzialo się w Niemczech (restrykcje objeły ¼ Żydow zamieszkujących Włochy)

Ideologia Stalinowska była całkowicie pozbawiona rasizmu i antysemityzmu co nie przeszkadzało Stalinowi w okresie Wielkiego Terroru objać represiami również Żydow i narody Kaukazu m.in. Czeczenow. Do rozprawy z Zydami mialo dojsc już po wojnie 1953r i była to „Sparwa lekarzy Kremlowskich”

W sferze gospodarczej istaniały zasadnicze różnice :

• W Niemczech i Włoszech zachowano ustrój kapitalistyczny w gospodarce i wiekszość fabryk, zakładów przemysłowych była w rekach prywatnych. We Włoszech po przyjeciu w 1927r. Wielkiej Karty Pracy, obowiązywał korporacjonizm, to dawalo partii faszystowskiej możliwość kontrolowania środowisk robotniczych i przeciwdziałania akcji strajkowych.

• W przypadku ZSRR całkowicie zlikwidowano własność prywatną w gospodarce, a także w wyniku kolektywizacji prywatna własność ziemi i utworzono kołchozy i sołchozy. System łagrowy obejmujacy ok. 15 mln ludzi dawał możliwość posiadania niewolniczej sily roboczej wykorzystywanej później przy „Wielkich Budowlach Socjalizmu” np. budowie Zagłebia Donieckiego ( zgineło ok. 200 tys wiezniow) czy Magistralii Bajkał – Amur (ok.150tys). W 168 łagrach przybywało ok. 4 mln ludzi i corocznie gineło 10-15 %. Byli oni zastepowani przez nastepnych więźniów. W ZSRR stworzono największy system pracy niewolniczej w historii.

Istotne różnice były w podejściu do religii i kultury:

• Katolicyzm od 11 lutego 1929r. stał się religią państwową we Włoszech. W Niemczech Hitler w podejsciu do wladzy uzyskał poparcie biskupów protestanckich i katolickich. W 1933r. doprowadzi do konkordatu, który gwarantował rozdzial kościoła od pansńtwa. Dobre stosunki nazistów z papiestwem trwaly do 1935r. : pogorszyły się, gdy papież Pius XI skrytykował politykę eutanazji w III Rzeszy.

• W przypadku ZSRR Stalin dałżył do ateizacji Rosjan i od 1934r. represjami objeto cerkiew prawosławna, a duchowieństwo było zsyłane do łagrow. Zaciekle represjonowano też kościół Unicki ( greko-katolicki).

W przypadku kultury i sztuki doszło do pełnego podporządkowania zarówno środowisk twórczych jak i dzieł ideologii.

• W przypadku ZSRR twórców obowiązywał „socrealizm” a wśród ofiar reżimu był najwybitniejszy poeta XXw. Osip Mandelsztan, Boris Pilniak, pisarz Izaaka Babel i Włodzimierz Majekowski.

• Niemczech pisarze i twórcy filmowi w pełni podporządkowali się popularyzacji idei nazizmu i antysemityzmu. Zakazano publikacji książek pisarzy pochodzenia Żydowskiego m.in. Franca Kawki, a pozniej braci Henryka i Tomasza Manna. Wielu wybitnych twórców emigrowało m.in. Marlena Ditrich

• We Włoszech faszysci powołali Akademie Faszystowska do której przystapili wybitni ludzie nauki i kultury (przeszło 60 osob). Określała ona kierunki działań w sferze kultury, jednakże w systemie faszyzmu Włoskiego twórcy mogli liczyc na pewne swobody i nie dochodziło do represjonowania środowisk ludzi sztuki.

Roznice wiec polegały na tym że w Niemczech i ZSRR kultura i sztuka sciśle były podporządkowane potrzebom ideologii a we Włoszech. W tych sferach istniala wieksza swoboda i zazwalano ze funkcjonowanie nowych kierunkow sztuki np. futuryzm, surrealizm, kubizm ect. ( w Niemczech okreśono to jako sztukę zdegenerowaną i była on zakazana).

Podsumowanie

Totalitaryzmy były wynikiem kryzysu ekonomicznego i światopoglądowego w Europie po I Wojnie Światowej i prócz zasadniczych podobieństw związanych z ich antydemokratycznym charakterem istaniły też zasadnicze różnice.

Systemy totalitarne przyczyniły się do milionów ofiar a także wybuchu II Wojny Światowej, gdyż państwa totalitarne cechował ekspansjonizm. Mimo rozwoju systemów demokratycznych w Europie możliwość powrotów systemów totalitarnych istnieje jeśli dojdzie do kolejnych kryzysów ekonomiczno-spolecznyc, a także erozji systemu wartości związanego z chrzescijaństwem i humanizmu.