UKŁAD SZKIELETOWY

• Formy morfologiczne kości - powiązanie kształtu z funkcją kości, przykłady kości: długich, krótkich, płaskich, różnokształtnych i pneumatycznych.

Szkielet osiowy:

• kręgosłup: kształt i położenie, krzywizny prawidłowe i patologiczne, liczba kręgów, podział na odcinki, szczegółowa budowa kręgów z poszczególnych odcinków kręgosłupa(z topografią i funkcją poszczególnych elementów):

• kręg szczytowy – łuki kręgowe, guzki, dołek zębowy, otwór kręgowy, część boczna, wyrostek poprzeczny, otwór wyrostka poprzecznego, dołek stawowy górny i dolny;

• kręg obrotowy – trzon, ząb, powierzchnie stawowe zęba, otwór kręgowy, łuk kręgu, wyrostek poprzeczny z otworem, powierzchnia stawowa górna, wyrostek stawowy dolny, wyrostek kolczysty;

• kręgi szyjne III-VII – trzon, otwór kręgowy, łuk kręgu, wyrostki poprzeczne z otworami, wyrostki stawowe górne i dolne z powierzchniami stawowymi, wyrostek kolczysty; różnice w budowie kręgu wystającego (C VII);

• kręg piersiowy – porównanie z kręgami szyjnymi; kształt trzonu i otworu kręgowego, dołki żebrowe górne i dolne, wyrostki poprzeczne z dołkami żebrowymi, wyrostki stawowe górne i dolne z powierzchniami stawowymi, wyrostek kolczysty;

• kręg lędźwiowy - porównanie z kręgami szyjnymi i piersiowymi; kształt trzonu i otworu kręgowego, wyrostki żebrowe, wyrostki stawowe górne i dolne z powierzchniami stawowymi, wyrostek kolczysty; wyrostki suteczkowate i dodatkowe;

• kość krzyżowa – podstawa kości, część boczna (powierzchnia uchowata i guzowatość krzyżowa), powierzchnia miedniczna (kresy poprzeczne, otwory międzykręgowe, otwory krzyżowe miedniczne), powierzchnia grzbietowa (grzebień krzyżowy pośrodkowy, pośredni i boczny, otwory krzyżowe grzbietowe, kanał krzyżowy, rozwór krzyżowy, rożek krzyżowy), wierzchołek kości krzyżowej;

• kość guziczna – rożek guziczny;

• połączenia w obrębie kręgosłupa (topografia i funkcja) – staw szczytowo-potyliczny, staw szczytowo-obrotowy, stawy międzykręgowe, krążki międzykręgowe (pierścień włóknisty, jądro miażdżyste), więzadła żółte, międzypoprzeczne, międzykolcowe, nadkolcowe, podłużne przednie i tylne, karkowe;

• szkielet klatki piersiowej: topografia, funkcja i budowa; otwór górny i dolny, bruzda płucna, łuk żebrowy, przestrzeń międzyżebrowa, kąt podmostkowy, liczba i rodzaje (prawdziwe, rzekome, wolne) żeber;

• kość żebrowa – głowa z grzebieniem, szyjka , trzon , guzek; chrząstka żebrowa;

• mostek – rękojeść mostka (wcięcie obojczykowe, szyjne i żebrowe), trzon mostka (wcięcia żebrowe), wyrostek mieczykowaty, chrząstkozrosty mostkowe;

• połączenia klatki piersiowej – staw głowy żebra, staw żebrowo-poprzeczny, stawy mostkowo-żebrowe, błony międzyżebrowe (zewnętrzna i wewnętrzna);

• Czaszka – podstawa i sklepienie; mózgoczaszka i trzewioczaszka; funkcja:

• mózgoczaszka: topografia i budowa zewnętrzna poszczególnych kości:

  • kość potyliczna – otwór wielki, część podstawna, część boczna, kłykieć potyliczny, kanał kłykciowy, kanał nerwu podjęzykowego, łuska potyliczna, guzowatość potyliczna zewnętrzna, grzebień potyliczny zewnętrzny, kresy karkowe;

  • kość ciemieniowa – powierzchnia zewnętrzna, kresa skroniowa górna i dolna, guz ciemieniowy, otwór ciemieniowy;

  • kość skroniowa – część skalista: wyrostek sutkowaty, kanał nerwu twarzowego, kanał tętnicy szyjnej, otwór szyjny, wyrostek rylcowaty, otwór rylcowo-sutkowy; część bębenkowa: przewód i otwór słuchowy zewnętrzny; część łuskowa: wyrostek jarzmowy (+ łuk jarzmowy), dół żuchwowy, otwór poszarpany;

  • kość klinowa: trzon: siodło tureckie, dół przysadki mózgowej; skrzydło mniejsze: szczelina oczodołowa górna; skrzydło większe: otwór okrągły, otwór owalny, otwór kolcowy, kolec kości klinowej; wyrostek skrzydłowaty: blaszka boczna, blaszka przyśrodkowa, wcięcie skrzydłowe;

  • kość czołowa: łuska czołowa: powierzchnia zewnętrzna, , łuk brwiowy, brzeg nadoczodołowy, otwór/wcięcie nadoczodołowe, wcięcie/otwór czołowy, powierzchnia skroniowa, kresa skroniowa, wyrostek jarzmowy; część nosowa i oczodołowa: wcięcie sitowe;

  • kość sitowa: blaszka sitowa, grzebień koguci, blaszka pionowa, błędnik sitowy, blaszka oczodołowa, otwory sitowe;

• trzewioczaszka – oczodół ze szczeliną górną i dolną, otwór gruszkowaty; topografia i budowa kości:

  • szczęka – trzon szczęki, otwór podoczodołowy, wcięcie nosowe, powierzchnia podskroniowa, guz szczęki, wyrostek czołowy, , wyrostek podniebienny, otwór przysieczny, wyrostek zębodołowy, zębodoły;

  • kość podniebienna – blaszka pionowa, blaszka pozioma;

  • żuchwa –, wyrostek kłykciowy;

• połączenia kości czaszki:

  • stawy – staw skroniowo-żuchwowy;

  • szwy –, strzałkowy, węgłowy, łuskowy, potyliczno-sutkowy, klinowo-czołowy, klinowo-łuskowy, klinowo-ciemieniowy, ciemieniowo-sutkowy, czołowo-nosowy, czołowo-szczękowy, , międzynosowy, nosowo-szczękowy, łzowo-szczękowy, podniebienny pośrodkowy, podniebienny poprzeczny;

  • chrząstkozrosty – klinowo-potyliczny, klinowo-skalisty, skalisto-potyliczny;

• Szkielet kończyny górnej

• obręcz barkowa

  • łopatka – powierzchnia żebrowa, dół podłopatkowy, powierzchnia grzbietowa, grzebień łopatki, dół nad- i podgrzebieniowy, wyrostek barkowy z powierzchnia stawową, brzeg przyśrodkowy, boczny i górny, wcięcie łopatki, wydrążenie stawowe, szyjka, wyrostek kruczy;

  • obojczyk – koniec mostkowy, powierzchnia stawowa mostkowa, wycisk więzadła żebrowo-obojczykowego, trzon obojczyka, koniec barkowy, powierzchnia stawowa barkowa, guzek stożkowaty, kresa czworoboczna;

• część wolna kończyny górnej

  • kość ramienna – głowa k. ramiennej, szyjka anatomiczna i chirurgiczna, guzek większy i mniejszy, bruzda międzyguzkowa, grzebień guzka większego i mniejszego, trzon k. ramiennej, guzowatość naramienna, kłykieć k. ramiennej (główka, bloczek, dół wyrostka łokciowego, dół dziobiasty i promieniowy, nadkłykieć przyśrodkowy i boczny, bruzda nerwu łokciowego);

  • kość promieniowa – głowa k. promieniowej, dołek stawowy, obwód stawowy, szyjka k. p., trzon k. p., guzowatość k. p., brzeg międzykostny, wyrostek rylcowaty, wcięcie łokciowe, powierzchnia stawowa nadgarstka;

  • kość łokciowa – wyrostek łokciowy, wyrostek dziobiasty, guzowatość k. ł., wcięcie bloczkowe, wcięcie promieniowe, trzon k. ł., brzeg międzykostny, głowa k. ł., obwód stawowy, wyrostek rylcowaty;

• połączenia kości kończyny górnej

  • przykłady stawów – barkowo-obojczykowy, mostkowo-obojczykowy, ramienny, łokciowy, promieniowo-łokciowy dalszy, promieniowo-nadgarstkowy, nadgarstkowo-śródręczne, śródręczno-paliczkowe, międzypaliczkowe ręki;

  • błona międzykostna przedramienia;

• Szkielet kończyny dolnej

• obręcz miedniczna – miednica – łuk łonowy, kąt podłonowy, miednica większa i mniejsza, kresa graniczna, otwór miednicy górny i dolny;

  • kość miedniczna – kościozrost kości biodrowej, łonowej i kulszowej; otwór zasłoniony, panewka;

  • kość biodrowa – trzon k. b., talerz k. b., kresa łukowata, grzebień biodrowy, kolce biodrowe, dół biodrowy, powierzchnia pośladkowa, kresy pośladkowe, powierzchnia krzyżowo-miedniczna, powierzchnia uchowata, guzowatość biodrowa;

  • kość łonowa – trzon k.ł., powierzchnia spojeniowa, grzebień łonowy, gałąź górna k.ł., gałąź dolna k.ł.;

  • kość kulszowa – trzon k.k., gałąź k.k., guz kulszowy, kolec kulszowy, wcięcie kulszowe większe i mniejsze;

• część wolna kończyny dolnej

  • kość udowa – głowa k.u., dołek głowy k.u., szyjka k.u., krętarz większy i mniejszy, dół krętarzowy, kresa i grzebień międzykrętarzowy, trzon k.u., kresa chropawa, guzowatość pośladkowa, dół międzykłykciowy, powierzchnia podkolanowa, kłykieć przyśrodkowy i boczny, nadkłykieć przyśrodkowy i boczny, powierzchnia rzepkowa;

  • kość piszczelowa – powierzchnia stawowa górna, kłykieć przyśrodkowy i boczny, powierzchnia stawowa strzałkowa, pole międzykłykciowe przednie i tylne, wyniosłość międzykłykciowa, trzon k.p., guzowatość piszczeli, brzeg międzykostny, kostka przyśrodkowa, wcięcie strzałkowe, powierzchnia stawowa dolna;

  • kość strzałkowa – głowa strzałki, wierzchołek głowy strzałki, szyjka strzałki, trzon strzałki, kostka boczna;

  • rzepka

  • kości stępu – topografia kości: skokowej, piętowej, łódkowatej, klinowatych (przyśrodkowa, pośrednia i boczna) i sześciennej;

  • kości śródstopia – podstawa, trzon i głowa;

  • kości palców - topografia paliczków (bliższy, środkowy i dalszy); budowa paliczka (głowa, trzon, podstawa);

• połączenia kości kończyny górnej

  • przykłady stawów – krzyżowo-biodrowy, biodrowy, kolanowy, piszczelowo-strzałkowy, skokowo-goleniowy, stępowo-śródstopne, śródstopno-paliczkowe, międzypaliczkowe stopy;

  • spojenie łonowe;

  • więzozrost piszczelowo-strzałkowy – błona międzykostna goleni;

• Syndesmologia i artrologia ogólna

• połączenia ścisłe

  • więzozrosty (połączenia włókniste)

  • więzozrosty włókniste (np. błony międzykostne), więzozrosty sprężyste (np. więzadła żółte), szwy, wklinowania;

  • chrząstkozrosty – np. spojenie łonowe i chrząstkozrost żebrowo-mostkowy;

  • kościozrosty – np. kość krzyżowa;

• połączenia wolne (maziowe)

  • elementy stałe stawu (powierzchnie stawowe – głowa i wydrążenie, torebka stawowa – błona włóknista i maziowa, chrząstka stawowa, jama stawowa);

  • elementy dodatkowe stawu (obrąbek stawowy, krążek stawowy, łąkotka stawowa, więzadła stawowe, kaletki maziowe;

  • rodzaje stawów (z przykładami)– prosty i złożony; jedno- , dwu- i wieloosiowy; zawiasowy, obrotowy, śrubowy, eliptyczny, siodełkowy, kulisty wolny, kulisty panewkowy, półścisły;

UKŁAD MIĘŚNIOWY

• Budowa morfologiczna mięśni szkieletowych: ścięgno początkowe i końcowe, brzusiec mięśnia, przyczepy.

• Typy morfologiczne mięśni szkieletowych, przykłady:

  • mięsień wrzecionowaty, wielogłowy, dwubrzuścowy, pierzasty i płaski;

  • mięsień dwugłowy, trójgłowy, czworogłowy;

  • mięsnie długie, krótkie, płaskie, okrężne czyli zwieracze;

• Zróżnicowanie funkcjonalne mięśni:

• mięśnie synergistyczne i antagonistyczne (przykłady);

• zginacze i prostowniki, przywodziciele i odwodziciele, obrotniki zewnętrzne i wewnętrzne (przykłady);

• Narządy pomocnicze mięśni: powięzi, kaletki, pochewki ścięgien, bloczki, troczki i trzeszczki.

• Topografia i funkcja powierzchownych i głębokich mięśni grzbietu:

• m. najszerszy grzbietu, m. czworoboczny, m. podgrzebieniowy, m. równoległoboczny, m. dźwigacz łopatki;

• m. zębaty tylny górny i dolny, m. płatowaty głowy i szyi, m. międzykolcowe;

• Topografia powierzchownych, środkowych i głębokich mięśni szyi:

• m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, m. czworoboczny, m. szeroki szyi, m. mostkowo-gnykowy, m. tarczowo-gnykowy, m. prosty głowy przedni, m. długi głowy, m. długi szyi;

• Topografia mięśni powierzchownych i głębokich klatki piersiowej:

• m. piersiowy wielki (część mostkowa, obojczykowa, brzuszna), m. piersiowy mniejszy, m. zębaty przedni, m. podobojczykowy;

• m. międzyżebrowe wewnętrzne i zewnętrzne, m. poprzeczny klatki piersiowej, m. dźwigacze żeber, m. podżebrowe, przepona (przyczepy, części: lędźwiowa, żebrowa, mostkowa, środek ścięgnisty; otwory: rozwór aorty, rozwór przełyku, otwór żyły głównej dolnej);

• Topografia mięśni brzucha:

• m. prosty brzucha, m. skośny zewnętrzny brzucha, m. skośny wewnętrzny brzucha, m. poprzeczny brzucha, m. piramidowy.

• m. czworoboczny lędźwi;

• Topografia mięśni głowy: mięśnie wyrazowe i żwaczowe:

• brzusiec skroniowy, brzusiec potyliczny, brzusiec czołowy, m. skroniowo-ciemieniowy, czepiec ścięgnisty, m. nosowy, m. obniżający przegrodę, m. dźwigacz wargi górnej i skrzydełka nosa, m. dźwigacz wargi górnej, m. dźwigacz kąta ust, m. okrężny oka, m. marszczący brwi, m. podnoszący wargę górną, m. jarzmowy mniejszy i większy, m. obniżający wargę dolną, m. obniżający kącik ust, m. okrężny ust, m. podnoszący skrzydełko nosa, m. bródkowy, m. śmiechowy, m. policzkowy;

• m. żwacz, m. skroniowy;

• Topografia wybranych mięśni kończyny górnej: mięśnie obręczy, ramienia, przedramienia i ręki:

• m. naramienny, m. nadgrzebieniowy, m. podgrzebieniowy, m. obły mniejszy i większy, m. podłopatkowy;

• m. dwugłowy ramienia, m. trójgłowy ramienia, m. ramienny, m. kruczo-ramienny, m. łokciowy

• m. nawrotny obły, m. zginacz promieniowy nadgarstka, m. dłoniowy długi, m. zginacz łokciowy nadgarstka, m. zginacz powierzchowny palców, m. prostownik promieniowy nadgarstka, m. prostownik palców;

• m. kłębu i kłębika, m. środkowe dłoni;

• Topografia wybranych mięśni kończyny dolnej: mięśnie obręczy, uda, goleni i stopy;

• m. pośladkowy wielki, średni i mały, m. lędźwiowy większy i mniejszy, m. biodrowy, m. napinacz powięzi szerokiej, m. gruszkowaty, m. zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny, m. czworoboczny uda;

• m. krawiecki, m. czworogłowy uda (m. prosty, m. obszerny boczny, przyśrodkowy i pośredni), m. półścięgnisty, m. półbłoniasty, m. dwugłowy uda, m. smukły,

• m. piszczelowy przedni, m. prostownik długi palców, m. prostownik długi palucha, m. strzałkowy długi, m. trójgłowy łydki (m. brzuchaty i m. płaszczkowy), m. podeszwowy;

• m. prostownik krótki palucha i palców, m. palucha, m. pośrednie podeszwy;