Hamlet

To dramat o samotnym człowieku, który staje przed poważnym dylematem moralnym. Zastanawia się czy wejść na drogę zła by odpłacić komuś za zło wcześniej popełnione.

Utwór stanowi arcydzieło teatru elżbietańskiego. Napisany na przełomie XVI i XVII wieku jest pierwszą z wielkich tragedii Szekspira.

Młody królewicz Hamlet, będący głównym bohaterem tego dramatu nie wiedział co to niedostatek. Miał tytuł, sławę, był wykształcony, lud trzymał za nim. Mógł rozwijać swoje pragnienia i ambicje. I nagle traci wszystko. Staje przed dylematem: zabić stryja w odwecie za ojca, czy nie.

Młody człowiek zostaje poddany ciężkiej próbie. Ideały, którymi się dotąd kierował, a które wpajano mu od dzieciństwa mają podlec weryfikacji. Staje przed pytaniami o sens życia, religii, o istotę małżeństwa, a także o takie rzeczy jak wieczność, przemijanie, wybory moralne i prawa jakie rządzą światem go otaczającym.

Utwór porusza ponad to temat śmierci, zemsty, zdrady i namiętności oraz ukazuje to co wynika z takiego nagromadzenia uczuć. Czytelnik w utworze nie dostaje jednoznacznej odpowiedzi na pojawiające się pytania. Przedstawiane sa różne wyjścia, a także konsekwencje ich podjęcia. Widać tu doskonale dwoistą naturę człowieka: dobro i zło ścierają się w każdym bez względu na to kim jest i w jakich czasach żyje i z jakich warstw społecznych wywodzi.

Dramat ten stanowi przegląd dylematów, z jakim może spotkać się człowiek. Każdy z nich może być rozpatrywany zarówno z ujęciu uniwersalnym jak i przez pryzmat epoki elżbietańskiej. Bowiem ten dramat podobnie jak inne dzieła Szekspira obejmowały problemy aktualne dla XVII wiecznej Anglii.

Hamlet ma więc za zadanie opisać czasy współczesne autorowi. Ukazać ich specyfikę
i koloryt. Jednocześnie Szekspir pragnął przedstawić tu sprawy uniwersalne, problemy z jakimi spotykają się ludzie, nie ważne czy żyli dawno temu, czy będą żyć po nim.

Ten dramat Szekspira okazał się mieć daleko sięgające wpływy na utwory innych osób. Jego ślady, można znaleźć w licznych nawiązaniach zarówno literackich, jak i teatralnych, ekranizacjach telewizyjnych. Hamlet wyznacza obecnie nowe kierunki sztuki i literatury,
a odegranie głównej roli w tej sztuce, oznacza znacząca nobilitacje dla aktora.

Szekspir pisząc "Hamleta" czerpał z XI wiecznej mitologii skandynawskiej oraz z twórczości Belleforesta. Imię Hamlet, a przynajmniej o podobnym brzmieniu występuję w islandzkiej literaturze średniowiecznej. Oznacza ono głupca, człowieka szalonego. Belleforest zaś napisał sagę, w której główny bohater przeżywa sytuacje podobne do tych, które opisał Szekspir.

Tragedię tę napisał Szekspir około 1601 roku, czyli w okresie wielkich tragedii (lata 1599-1609). Przedpremiera odbyła się w teatrze The Globe w 1601 roku, a w 1623 została wydana w tzw: Folio.

Podobna treść posiada też dramat "Gesta Danorum" Saxo Grammaticusa. W jego utworze też dochodzi do bratobójstwa w celu objęcia władzy. Zabójca poślubia żonę brata (jak Klaudiusz Gertrudę). Jego bratanek bojąc się o swoje życie

udaje szaleńca (podobnie Hamlet). Planuje podobnie do Hamleta zemstę za śmierć ojca
i udaje się mu ona.

CZAS TRWANIA:

Akcja utworu toczy się w XI wieku, choć niekiedy spotykamy odniesienia do końca XVI wieku, czyli okresu gdy żył i tworzył Szekspir. Jeśli chodzi o czas trwania sztuki, złamana zostaje tutaj zasada trzech jedności.

Akt I opisuje jedną dobę od nocy do nocy. Między aktem I a II jest przerwa kilku tygodnii znów akcja tocząca się trwa jeden dzień. Akt III to jeden dzień i czas do północy. Akt IV to kontynuacja nocy aktu III, a potem jeden cały dzień, ale oddalony w czasie o kilka dni od wspomnianej nocy. Akt V to kolejny dzień. Łącznie w utworze uwzględnione jest około 7 dni i 3 noce.

MIEJSCE AKCJI:

Wszystkie wydarzenia rozgrywają się na zamku w Elsynorze, należącym do króla Danii (pierwowzorem miał być zamek Kronborg w Helsingör) i w okolicy (droga do portu, cmentarz).

Główne tło utworu to pokoje

w zamku oraz mury obronne. W utworze znajdują się też nawiązania do Polski, Anglii, Francji i niemieckiej Wittenbergi.

BUDOWA UTWORU:

Początkowo utwór miał mieć podział trójdzielny. Stanęło na 5 aktach i 20 scenach, co jest pomysłem jednego z edytorów. Szekspir postawił 3 filary w tym dramacie. Pierwszym miała

być to ekspozycja – rozmowa strażników, początkowy rozwój akcji do momentu gdy duch wyjawia prawdę o zbrodni. Przez Ducha (akt I); scena zbiorowa – audiencja; drugi filar to intryga – czyli demaskacja Hamleta, a 3 to podsumowanie utworu, czyli doprowadzenie wątków do końca.

Jest, więc ona ułożona niezgodnie z zasadami antycznymi. Klasyczny dramat posiadał 5 głównych zasad, określały one jego ramy. Można było więc w nim wydzielić: ekspozycję, zawiązanie konfliktu, narastanie konfliktu, punkt kulminacyjny oraz rozwiązanie akcji.

Hamlet choć zbudowany jest podobnie, nie trzyma się sztywno tych norm. Na przykład narastanie napięcia trwa aż do końca utworu, zaś akcja nie jest jednolita i spójna. Ukazuje zmiany zachodzące w bohaterach na tle czasu jaki upływa miedzy poszczególnymi zdarzeniami. Szczególnie zwracają tu uwagę zmiany zachodzące w Ofelii i Hamlecie, pozostali bohaterowie nie podlegają, bowiem regule zmian charakterologicznych.

Rozwiązanie akcji w utworze w przeciwieństwie do długotrwałego budowania napięcia, jest gwałtowne.

Szekspir wprowadził też do utworu fragmentaryczność. Sceny przeplatają się, w połowie jednaj pojawia się inny epizod. Ukazuje też w tym utworze teatr w teatrze.

U Szekspira występują też zmiany, jeśli chodzi o wierszowanie dramatu. Autor przeplata prozę z wierszem, teksty rymowane z nie rymowanymi (wiersz biały). Widać tu dobrze zarówno dialogi jak i monologi.

W głównym tekście możemy wyczytać informacje o zmianie miejsca, czy zmianie czasu, co w antycznym dramacie nie miało miejsca. Komizm wprowadzony do utworu, ma podkreślać tragizm sytuacji i jednocześnie ma rozładowywać napięcie budujące się w utworze.

Hamlet jest przykładem nowego nurtu tzw.: tragedii szekspirowskiej. Jej główne cechy można określić w następujący sposób:

- Siły nadprzyrodzone kierujące historią
- Zanegowana jest zasada trzech jedności
- Występują sceny zbiorowe
- Autor zaczerpnął pewne motywy z kronik
- Są bardzo rozbudowane didaskalia
- Zauważalny jest synkretyzm rodzajowy i gatunkowy
- Zrezygnował z reguły decorum – połączony został dramat czyli gatunek wysoki, z groteską
i komizmem czyli gatunkiem niskim.
- Postacie podlegają zmianą charakteru (Ofelia i Hamlet)