Ustymowicz IIIct
Homo sapiens zdecydowanie odbiega od swoich przodków. Różni się anatomicznie wykształceniem guzowatości bródkowej na żuchwie, cofniętą, pionową twarzoczaszką, zanikiem wałów nadoczodołowych, wysoko wysklepioną mózgoczaszką oraz delikatną budową szkieletu i wyższym wzrostem. Jego głównym atutem jest wysoko rozwinięty, sprawny mózg (1200-1500 cm3) i zdolność do artykułowanej mowy. Człowiek cechuje się dużą inteligencją i wysokim stopniem rozwoju psychicznego, posługuje się mową, podlega ciągłej ewolucji kulturowej, której motorem jest zdolność abstrakcyjnego myślenia i świadomego, celowego podejmowania decyzji, a także rozwój pracy przy ciągłym doskonaleniu narzędzi, co sprzyjało daleko idącemu rozwojowi współżycia w społeczeństwie.
Pionowa postawa ciała i chód dwunożny (wysklepiona, pozbawiona chwytności stopa)
Esowate wygięcie kręgosłupa (amortyzujące wstrząsy)
Większy wzrost
Duży mózg i silnie pofałdowana kora mózgowa
Przesuniecie pod czaszkę otworu potylicznego
Skrócenie trzewioczaszki
Delikatniejsze uzębienie: mniejsze szczeki o parabolicznym luku zębowym, mniej wydatne kły
Żuchwa człowieka ma wyraźnie wykształconą bródkę łuki brwiowe uległ zanikowi
Skrócenie kończyny górnej w stosunku do dolnej.
Przebudowa miednicy
Zmiany w biologii rozrodu: spowolnienie rozwoju osobniczego (ontogenezy) oraz skrócenie ciąży
Redukcja owłosienia ciała
Rozwój zachowań społeczno-kulturowych oraz mowy jako głównego sposobu komunikacji.
Gatunek człowieka wykazuje dużą zmienność.
Zmienność w obrębie gatunku dotyczy nie tylko cech rasowych ale również indywidualnych - osobniczych.
Różnice pomiędzy odmianami przejawiają się głównie w kolorze skóry, wyglądzie włosów kształtu głowy.
Pigmentacja (barwa skóry), pełniąca funkcje ochronne przed szkodliwym działaniem promieniowania UV jest silniejsza u osobników zamieszkujących pierwotnie wilgotne obszary równikowe.
Rasy (odmiany) ludzkie tworzą jeden gatunek, ponieważ osobniki różnych ras mogą się krzyżować, dając płodne potomstwo.
| Cecha | Człowiek | Małpy człekokształtne |
|---|---|---|
| Postawa ciała | pionowa | nie pionowa |
| Poruszanie się | lokomocja dwunożna | z użyciem kończyn górnych |
| Owłosienie ciała | w większości zanikło | silne |
| Czaszka | silnie rozwinięta część mózgowa | silnie rozwinięta część twarzowa |
| Uzębienie | kły nie wystają poza linię zgryzu | kły wystają poza linię zgryzu |
| Kręgosłup | esowato wygięty | łukowato wygięty |
| Klatka piersiowa | spłaszczona grzbietobrzusznie | walcowata lub spłaszczona bocznie |
| Kończyna górna | znacznie większy zakres ruchów niż u małp i istot przedludzkich | zakres ruchów mniejszy w związku z rolą podporową |
| kciuk w pełni przeciwstawny | kciuk nie w pełni przeciwstawny | |
| Kończyna dolna | funkcja podporowa (trzy punkty podparcia, stopa niepłaska), palce skrócone, paluch nieprzeciwstawny | stopa zupełnie płaska w związku z funkcją chwytną, palce długie, paluch przeciwstawny; kończyna dość krótka |
| Miednica | szeroka, krótka; środek ciężkości na kości krzyżowej | niezbyt szeroka i dłuższa; środek ciężkości na kości łonowej |
| Odżywianie się | wszystkożerny | zasadniczo roślinożerne |
| Rozwój osobniczy | dziecko jest długo całkowicie zależne od rodziców | potomstwo uniezależnia się stosunkowo szybko |
| Mózg | współcześnie średnio 1400 cm3, silnie rozwinięta kora mózgowa | u małp człekokształtnych: ok. 400-500 cm3 |
| mózg znacznie powiększa swą wielkość już po urodzeniu | u dorosłych mózg jest niewiele większy niż u nowo narodzonych | |
| ośrodek węchu zredukowany | ośrodek węchu dość dobrze rozwinięty | |
| Mowa (język) | istnieje | nie występuje |
| Obróbka narzędzi | wyrób i przechowywanie narzędzi, dostosowanych do zamierzonego celu | na ogół nie występuje (jako narzędzia bywają stosowane gotowe przedmioty) |
Źródła:
Ewolucja. Od Wielkiego Wybuchu do Homo sapiens.” M. Ryszkiewicz. Warszawa 2000.
http://www.zsmeie.torun.pl/glowna/temat/biola/i201/p201.pdf