UE – Chiny – współpraca sektorowa

Polityka zagraniczna:

1. Bezpieczeństwo międzynarodowe: regularne konsultacje między wiceministrami spraw zagranicznych poszczególnych członków UE i ChRL

2. Chiny - zmiany prowadzące do decentralizacji i swoistej liberalizacji życia politycznego i gospodarczego

3. Od końca lat 90 UE prowadzi wobec Chin politykę „konstruktywnego zaangażowania” kwestia przestrzegania praw człowieka w CHRL omawiana jestw ramach dialogu dwustronnego (spotkania odbywają się 2 razy w roku).
   Chiny zezwalają na sponsorowanie przez Komisję licznych programów współpracy w tej dziedzinie (wymiana studencka, współpraca gospodarcza etc)

4. Chiny w dialogach podają UE jako źródło niezbędnych reform dla siebie. UE za pomocą soft Power może oddziaływać na Chiny

5. 2005 Chiny podpisały umowę o readmisji , która ma częściowo ograniczyć napływ imigrantów z Chin na kontynent europejski.

Współpraca gospodarcza i handel oparta na 3 filarach:

- porozumieniu bilateralnym z 1985 roku

- statusie członkowskim Chin w WTO
- europejski system preferencji celnych GSP

ARGUMENTY ZA:

1. Od 1978 roku stosunki handlowe UE z Chinami powiększyły się z 4 miliardów do 296 miliardów w roku 2009

2. Od roku 2002 wymiana handlowa z Chinami rosła o 20% rocznie. W 2006 UE zajęła pierwsze miejsce wśród partnerów handlowych Chin, a ChRL jest drugim partnerem

3. W 2006 całość inwestycji bezpośrednich (FDI) UE w Chinach zamknęła się sumą 71 mld euro w formie inwestycji zakontraktowanych. UE. Inwestycje PCZ w Chinach w 2006 roku wyniosły 50 mld USD, co roku 40% sprzedawanych w Chinach samochodów produkowanych jest przez firmy europejskie (10% przez amerykańskie

4. Współpraca w dziedzinie wzmacniania przestrzegania praw związanych z własnością intelektualną

5. Otwarcie rynków i poszerzanie partnerstwa gospodarczego. Szczyty i porozumienia bilateralne dążące do zacieśniania interesów gospodarczych.

6. UE podejmuje wysiłki na rzecz zniesienia ograniczeń występujących w handlu z Chinami.

7. W latach 2003 – 3005 UE wyraziła polityczną wolę zniesienia obowiązującego od 1989 roku embarga na dostawy sprzętu wojskowego do Chin, którego zakres PCZ interpretowały wedle uznania. Zwolennicy zniesienia ograniczenia w handlu z Chinami powołują się na nieaktualność zakazu, który może w obecnej sytuacji zostać odebrany jako „wrogość wobec Chin” – utrzymanie przyjaznych stosunków przyczyni się do pogłębiania procesu reform i wprowadzenia stabilizacji na kontynencie azjatyckim. Sprzeciwiają się temu USA, które grożą zamrożeniem transferu strategicznych technologii zbrojeniowych do PCZ.

ARGUMENTY PRZECIW:

1. Ograniczenia w handlu w zakresie inwestycji zagranicznych w Chinach (możliwość tworzenia jedynie spółek joint venture, które wymagają partnera chińskiego pochodzenia), rozwoju działalności bankowej, ubezpieczeniowej i telekomunikacyjnej (wysokie wymagania kapitałowe), ograniczenia w działalności firm zagranicznych

2. Problemy z własnością intelektualną. W 2004 r. Chiny nielegalnie skopiowały programy komputerowe, książki, filmy, muzykę warte łącznie 2,6 mld USD. Odrabia się ubrania, buty, co utrudnia działanie przedsiębiorstw europejskich. 60% sprzedawanych w Europie produktów podrabianych pochodzi z Chin.

3. Energetyczna polityka Chin nie stwarza obecnie bezpośredniego zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego UE, ale w perspektywie długoterminowej sytuacja ta może ulec daleko idącej zmianie. Od 1993 r. Chiny są importerem netto nośników energetycznych, ale ich apetyt na ropę naftową, gaz ziemny, węgiel kamienny i inne surowce wzrósł w ostatnich latach dramatycznie (o 30%), co spowodowało, że stały się drugim importerem ropy naftowej na świecie, po Stanach Zjednoczonych

4. „walka” o podniesienie wartości chińskiego juana - zabiegają o nią wiodący europejscy politycy. Szef grupy euro Jean-Claude Juncker powiedział po spotkaniu z premierem Chin Wenem Jiabao, że umocnienie juana pomogłoby strefie euro. Jego zdaniem powinno nastąpić kontrolowane, znaczące umocnienie chińskiej waluty. Wojna walutowa z Chinami byłaby w jego opinii „destrukcyjna“. Podniesienia wartości juana domagają się także unijny komisarz ds. polityki gospodarczej i walutowej Olli Rehn oraz szef Europejskiego Banku Centralnego Jean-Claude Trichet. Poza Europą także Stany Zjednoczone naciskają na Pekin, by złagodziła nieco swoją politykę kursową. USA zarzucają Chinom sztuczne zaniżanie wartości juana w celu wzmocnienia rodzimych przemysłów eksportowych. Niska wartość chińskiej waluty zaburza równowagę w obrotach handlowych Chin z Europą. W latach 2000-2009 wartość wymiany handlowej między UE a Chinami wzrosła trzykrotnie. W pierwszej połowie 2010 r. zanotowano dalszy znaczący wzrost. Najnowsze dane Eurostat opublikował na dzień przed szczytem w Brukseli. Eksport do Chin wzrósł z poziomu 37 miliardów euro w pierwszej połowie 2009 do 53 miliardów euro w pierwszej połowie 2010 r. Import zwiększył się w tym samym okresie ze 103 miliardów do 125 milionów. W ten sposób deficyt w handlu z Chinami urósł z 65 do 71 miliardów euro

Multipolaryzm na arenie międzynarodowej:
Pekin w ramach transformacji odrzucił model neoliberalny praktykowany w ramach konsensusu waszyngtońskiego zalecającego otwarcie gospodarki, szybką liberalizację i prywatyzację rynków, zaproponował własne rozwiązania (tzw. Pekiński konsensus) tj. państwo ma nadal odgrywać centralną rolę, ważna jest kumulacja nagromadzonego kapitału, eksperymenty mają być prowadzone ostrożnie – podejście sprzeciwiające się zasadom IMF i Banku Światowego

Umacniająca się pozycja Chin na arenie międzynarodowej i poważne relacje Chiny – UE, obok USA, Rosji
Europa niechętnie patrzy na USA jako jedyne mocarstwo światowe i opowiadała się za porządkiem multipolarnym, pozytywniej podchodzi do dialogu z Chinami, UE włącza zagadnienia globalny dot. zmian klimatycznych, zasobów surowcowych i energetycznych, migracji, terroryzmu do stale poszerzającego się dialogu sektorowego z Chinami, dzięki temu stosunki te przeobrażają się w najważniejsze relacje dwustronne na światowej scenie obok najważniejszych relacji strategicznych USA – Chiny,

Pogłębianie tych relacji utrudnia szybko rosnący deficyt UE, embargo na handel bronią z Chinami, problem uznania gospodarki chińskiej za rynkową

1. Prawa człowieka:
   Chiny to państwo o ustroju totalitarnym, bardzo często dochodzi do łamania praw człowieka. W roku 2007 odnotowano znaczne pogorszenie w poszanowaniu praw człowieka w związku z kontrolą nad mediami, Internetem, pracownikami akademickimi i środowiskiem prawniczym. Przetrzymywanie w więzieniach dziennikarzy i aktywistów działających na rzecz promocji praw człowieka. UE podkreśliła już w roku 1995, że kwestia przestrzegania praw człowieka jest jednym z głównych przedmiotów polityki UE wobec Chin.
   W Chinach nadal obowiązuje system obozów pracy laogai.
   ARGUMENTY ZA:

1. styczeń 1996 – dialog dwustronny dot. praw człowieka

2. 2008 – prowincja Sichuan trzęsienie ziemi i pomoc dla ofiar, dostęp mediów na tereny dotknięte katastrofą

3. Próby budowy państwa prawnego , rozwój prawa gospodarczego, cywilnego, przepisów dot. ochrony środowiska…

ARGUMENT PRZECIW:

1. Chiny nie rozwiązały sprawy masakry studentów po masowym ruchu wiosną 1989, W 1996 roku doszło do wydalenia z Pekinu przedstawicieli polityki liberalnej i poszanowania godności praw człowieka niemieckiej fundacji im. Friedricha Naumanna.

2. Laureat nagrody Nobla, Liu Xiaobo za swoją działalność został skazany na 11 lat więzienia (grudzień 2009) ostanie wydarzenia, które miały miejsce podczas wręczania nagrody Nobla dla Liu Xiabao, doprowadziły do manifestacji w wielu wielkich miastach świata, noblista w dalszym ciągu pozostaje w chińskim więzieniu i w najbliższej przyszłości jest mało prawdopodobne na szybkie wyjście z więzienia.

3. brak poszanowania mniejszości narodowych (wolny Tybet – ma zwolenników we wszystkich państwach UE) Nieuregulowana sprawa Tybetu – nasilenie kryzysu w 2008 roku. Łamanie praw człowieka w Tybecie i niszczenie dorobku kulturalnego (w sprawę angażują się agendy ONZ takie jak UNESCO). Dotychczasowa pojednawcza polityka poszukiwania większej autonomii dla Tybetu, znana jako „środkowa ścieżka”, będzie kontynuowana. Jednocześnie jednak postanowiono zawiesić wizyty wysłanników Dalaj Lamy w Pekinie i ostrzeżono przed możliwością przyjęcia radykalnego kursu jeśli żądania rzeczywistej autonomii zostaną zignorowane przez Pekin. ChRL uważa, że Dalaj Lama prowadzi kampanię na rzecz niepodległości Tybetu. faktycznie sprawa wygląda tak, że to najsłabiej rozwinięty gospodarczo i społecznie region Chin. Wielu Tybetańczyków pozostaje przetrzymywanych z politycznych pobudek, swoboda praktykowania religii jest ograniczona.

Ochrona środowiska naturalnego:
W zakresie 0ochrony środowiska naturalnego Chiny są faktycznym uczestnikiem globalnym.

1. Partnerstwo w sprawie zmian klimatu

2. Technologie czystych energii, projekt „zero emissions”

3. Demonstracja wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla (CCS) w krajach rozwijających się o wschodzących gospodarkach : finansowanie projektu Unii Europejskiej i Chin dotyczącego elektrowni węglowej o niemal zerowej emisj

1. Technologie:

   1. GALILEO - Europejski system nawigacji satelitarnej, alternatywa dla amerykańskiego GPS i rosyjskiego GLONASS, ale w przeciwieństwie do nich ma być kontrolowany przez instytucje cywilne. Porozumienie o włączeniu Chin do GALILEO zostało zawarte w 2003 roku. Pekin zobowiązał się wnieść do wkładu 230 mln euro. Projekt oszacowano na 3,2 – 3,4 mld euro

   2. ITER – międzynarodowy projekt badawczy, którego celem jest zbadanie możliwości produkowania na dużą skalę energii z fuzji jądrowej. Jest przewidywany na 30 lat, ma kosztować 10 mld euro, jest to drugi po Międzynarodowej Stacji Kosmicznej najdroższy na świecie projekt badawczy. Uczestniczą w nim finansowo i naukowo: Unia Europejska, Japonia, Rosja, Chiny, Korea Południowa, USA. UE pokryje 50% kosztów budowy reaktora, pozostałe, każda po 10%.

Polityka zagraniczna z innymi regionami
Chiny są coraz ważniejszym graczem na rynkach Afryki i Ameryki Łacińskiej, gdzie dotychczas dominowały mocarstwa zachodnie.
ARGUMENTY ZA:

1. Unia Europejska liczy na to, że Chiny, które angażują się w regiony Afryki, będą chętnie angażowały się w stabilizację regionów konfliktowych.

ARGUMENTY PRZECIW:

1. Wyścig zbrojeń pomiędzy Chinami, Rosją i USA. Rosnący spór w cieśninie Tajwańskiej pomiędzy USA i Chinami spowodowany wyścigiem zbrojeń na dalekim wschodzie (USA maj znaczny wpływ na politykę UE)

2. Poszerzanie strefy wpływów w Afryce, Azji Środkowej i Ameryce Łacińśkiej, powodujące stopniowe wypieranie eksportu europejskiego.

Wystąpienie Radosława Sikorskiego:
„Polska opowiada się za harmonizacją polityki Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej wobec Chin. Zdajemy sobie przy tym sprawę, że we wspólnocie zbudowanej na fundamencie swobody wyboru i konkurencji, nie jest to zadanie łatwe. Niemniej jednak bardzo pilne, ponieważ nie ma alternatywy wobec zacieśniania współpracy transatlantyckiej. Musimy jednak zdawać sobie sprawę z różnic między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi w procesie podejmowania decyzji oraz w sposobach prowadzenia polityki zagranicznej”.

1. czy przyszłe Chiny to wielki partner, czy konkurent w rywalizacji o kurczące się zasoby globalne?
2. czy wzrost potęgi Chin może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa transatlantyckiej wspólnoty, w tym także dla bezpieczeństwa energetycznego?
3. jakim wartościom i jakim interesom powinniśmy przyznać priorytet w stosunkach z Chinami?