Źródła prawa polskiego
+Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (uzupełnia ochronę dóbr własności przemysłowej przed nieuczciwymi praktykami konkurencyjnymi)
Ustawa z 30 czerwca 2000 r. – prawo własności przemysłowej (obejmuje ona swoim zakresem regulację dot. Wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych)
Ustawa z 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (pierwszorzędne znaczenie ma ochrona interesu konsumentów, jest to akt prawny, który jest równoległy do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). *nas nie dotyczy*
Ustawa z 4 lutego 1994 r. – ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
III – Ochrona dóbr własności intelektualnej
Dobra niematerialne, które wymieniliśmy mogą być chronione w dwojaki sposób. Można mówić o dwóch modelach ochrony. Pierwszorzędne znaczenie ma ochrona za pomocą prawa podmiotowego, bezwzględnego i wyłącznego. Wzorem dla tej konstrukcji jest prawo własności rzeczy, ale pamiętajmy o tym, że jest to jednak odmienna konstrukcja i istnieją istotne różnice między prawem podmiotowym dla ochrony dóbr niematerialnych, a prawem własności rzeczy. Odnoszą się one np. do przedmiotu ochrony, czasu ochrony, czy uprawnień. W przypadku dóbr niematerialnych pojawiają się np. uprawnienia o charakterze osobistym.
Prawo podmiotowe – jest to możliwość postępowania w określony sposób, przyznana i zabezpieczona przez normę prawną w celu ochrony interesów uprawnionego.
Za pomocą prawa podmiotowego bezwzględnego są chronione w Polsce wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, zarejestrowane znaki towarowe, zarejestrowane oznaczenia geograficzne, topografie układów scalonych. Ta konstrukcja przewidziana jest także dla ochrony przedmiotów prawa autorskiego, oraz firmy.
Za pomocą przyznanego prawa podmiotowego chronione są wymienione powyżej dobra własności przemysłowej i prawo to jest przyznawane, czyli nabycie tego prawa następuje poprzez rejestrację na podstawie decyzji administracyjnej określonego organu na wniosek zainteresowanego podmiotu. Tym organem w Polsce jest Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej.
OHIM – Urząd do spraw Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (dot. Znaków towarowych i wzorów przemysłowych).
Przy nabyciu tego prawa obowiązuje:
Zasada pierwszeństwa
Co bada urząd patentowy:
Postępowanie badawcze obejmuje istotę zgłoszonego np. znaku towarowego i czy nie zachodzą jakieś okoliczności, które wykluczałyby proces rejestracji, wyjątkowo jest to jedynie badanie formalne wniosku – tak jest przy topografii układów scalonych. Nabycie tego prawa stwierdza się stosownym dokumentem, jest to – patent dla wynalazku (dokument patentowy), świadectwo ochronne dla znaków towarowych, wzorów użytkowych, świadectwo rejestracyjne dla oznaczeń geograficznych i oznaczeń przemysłowych. To prawo ma charakter formalny, jest ważne i jest chronione dopóki nie wygaśnie, lub nie zostanie unieważnione przez organ, który wydał decyzję o powstaniu prawa.
Jakie cechy ma tak przyznane prawo podmiotowe?
Jest to prawo podmiotowe wyłączne – uprawnionemu (temu który uzyskał prawo) przyznawana jest sfera uprawnień, która składa się na treść tego prawa. Uprawnionemu przyznana jest pewna sfera monopolu, określona jest ona dla każdej z tych kategorii dóbr. Ogólnie możemy powiedzieć, że uprawniony ma wyłączne prawo do korzystania z dobra w sposób zarobkowy lub zawodowy. Może czynić użytek gospodarczy z dobra z wyłączeniem osób trzecich. Tak przyznany monopol doznaje ograniczenia. Są to ustawowe ograniczenia. Te ograniczenia wyłączności ustawodawca reguluje dla poszczególnych praw od ręki. Biorąc pod uwagę potrzebę uwzględnienia interesu innych uczestników obrotu. Wspólnym przykładem ograniczenia jest tzw. wyczerpanie prawa.
Wyczerpanie prawa polega na tym, że wyłączność istnieje do momentu wprowadzenia do obrotu wytworu lub towaru, który jest materialnym nośnikiem dla dobra przez uprawnionego lub za jego zgodą. Dalszy obrót tym nośnikiem, wytworem czy towarem jest swobodny.
Prawo podmiotowe bezwzględne – skuteczne przeciw wszystkim. Można mówić o sferze uprawnień zakazowych. Uprawniony może zakazać osobom trzecim wkraczania w sferę przysługującej mu wyłączności.
Prawo podmiotowe majątkowe – uprawniony może dysponować prawo, może czerpać korzyści z dysponowania tym prawem – sam bezpośrednio, bądź może dokonywać eksploatacji pośredniej, prawo może być przedmiotem obrotu. Może być przeniesione (np. umowa sprzedaży), może być przedmiotem umów upoważniających do korzystania (np. umowa licencji).
Prawo czasowe – oznaczenia geograficzne chronione są bezterminowo (nie mogą się przekształcić w nazwę rodzajową). Wynalazek – 20 lat.
Prawo skuteczności terytorialnej – są chronione na terytorium tego kraju, na którego terenie zostały zarejestrowane.
Prawo do firmy – prawo podmiotowe bezwzględne i wyłączne, sporny jest charakter prawa (osobiste/majątkowe), świetle przepisów kodeksu cywilnego, są również dwie teorie kiedy to prawo powstaje. Z momentem wpisu do rejestru przedsiębiorcy / z momentem rozpoczęcia używania.
Prawo autorskie
Kiedy to prawo powstaje?
Zgodnie z regulacją prawa Polskiego utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociaż by miał postać nieukończoną ochrona przysługuje niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności, czyli nie jest konieczne opatrywanie utworu określeniami typu copyright, czy oznaczanie nośnika literą C w okręgu. Nie ma również żadnych warunków formalnych, jak np. rejestracja.
Uzewnętrznione zakomunikowanie utworu – udostępnienie osobom trzecim = nabyciu prawa autorskiego.
Przy utworach na treść prawa autorskiego składa się zespół uprawnień, które można rozgraniczyć na autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe.
Jeżeli chodzi o prawa osobiste, to chronią one więź twórcy z dziełem (między twórcą a utworem), te uprawnienia są niezbywalne, mają charakter niemajątkowy i nie można się ich zrzec, są nieograniczone w czasie.
Autorskie prawa majątkowe – twórcy przysługuje wyłączne, bezwzględne prawo, które zapewnia mu monopol korzystania z utworu, rozporządzania nim, a za korzystanie z utworu przez inne podmioty należy się twórcy wynagrodzenie. Autorskie prawa majątkowe są zbywalne (przenaszalne), mogą być przedmiotem umów o korzystanie z dzieła (umów licencyjnych), jest to prawo dziedziczne, są ograniczone w czasie i po upływie czasu ochrony dzieło staje się domeną publiczną, a jego reprodukcja nie wymaga od tej chwili płacenia honorarium uprawnionemu. Ochrona praw autorskich majątkowych ma również charakter terytorialny, obejmuje terytorium Polski, a ochrona za granicą regulowana jest przez ustawy innych krajów. O dostępności tych przepisów dla polskich utworów/twórców przesądzają regulacje tych krajów, a także umowy międzynarodowe, których stroną jest Polska. Treść praw autorskich majątkowych jest szeroka, jeżeli chodzi o utwory, w zakresie praw pokrewnych dotyczy eksploatacji określonej w ustawie, ale autorskie prawa majątkowe doznają również ograniczenia, mamy tutaj również wyczerpanie prawa i tzw. dozwolony użytek, który przewiduje ustawodawca również poprzez tzw. licencje ustawowe.
Drugi model ochrony.
Pośród dóbr niematerialnych WI mamy również te, które są eksploatowane w związku z działalnością gospodarczą, dla których ustawodawca nie przewidział dla ich ochrony – konstrukcji prawa podmiotowego bezwzględnego. Trzeba bowiem pamiętać, że katalog praw bezwzględnych jest katalogiem zamkniętym, ustala go wyłącznie ustawodawca. Wobec tego grupa takich dóbr jak oznaczenie przedsiębiorstwa, niezarejestrowane znaki towarowe, niezarejestrowane oznaczenia geograficzne, know-how (tajemnice produkcyjne, organizacyjne i handlowe), a także w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z rozwiązaniami technicznymi pozbawionymi ochrony patentowej, zewnętrzną postacią produktu wystarczająca będzie ochrona deliktowa. Na gruncie prawa polskiego te dobra będą chronione w ramach ochrony interesu przedsiębiorcy przed nieuczciwymi działaniami konkurentów. Podstawą są tutaj przepisy szczególnego aktu prawnego – ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Do tych dóbr nie przysługują prawa podmiotowe bezwzględne. Ochrona przysługuje w ramach czynów nieuczciwej konkurencji, każdy przedsiębiorca oczekuje ochrony dla jego wysiłku, nakładów jakie ponosi osiągając pozycję w grze konkurencyjnej. Ten interes przedsiębiorcy podlega ochronie przed nielojalnymi zachowaniami czyli czynami, deliktami innych przedsiębiorców.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji definiuje czym jest czyn nieuczciwej konkurencji i stypizuje szereg czynów nieuczciwej konkurencji, np. wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług (artykuł 8 i 9), wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług (artykuł 10) czy też naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (artykuł 11), ogólna definicja czynu nieuczciwej konkurencji znajduje się w artykule 3 ustęp 1.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Są tutaj 3 przesłanki:
czyn musi być dokonany w związku z działalnością gospodarczą
czyn taki jest bezprawny (chodzi o działania nie tylko sprzeczne wprost z przepisem prawa, ale także takie, które naruszają normy poza prawem, ustawa opiera się tutaj na konstrukcji dobrych obyczajów, chodzi o reguły uczciwego postępowania, można je ujmować jako reguły etyczne/moralne w działalności gospodarczej, ale można też zastosować podejście ekonomiczno-funkcjonalne – uczciwe współzawodnictwo odbywa się tylko jakością i ceną) – chodzi o takie naruszenie przepisów, które daje naruszającemu przewagę konkurencyjną. Nie ma tu przesłanki winy, jest to obiektywne naruszenie.
Czyn taki zagraża szkodą lub powoduje szkodę. (zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy) Zagraża powstaniem szkody lub szkodę powoduje. Samo zagrożenie jest wystarczające, by mówić o tym, że ta przesłanka jest spełniona.
Te przesłanki muszą być spełnione łącznie by mówić o czynie nieuczciwej konkurencji.