WYKŁADY RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA

DR DANUTA DZIAWGO

UMK

Egzamin

• II rok

• pisemny, 60%

• III rok (ustny + II rok - zachować notatki)

Literatura

Sojak S., Stankiewicz J. (red.), Podstawy rachunkowości, TNOiK

Egzamin pisemny

• podaj pełną definicję

• zadekretuj operację

• uzupełnij brakujący tekst

• z podanych możliwości wybierz właściwe (więcej niż 1)

• podaj nazwę/cechy

DEFINICJA RACHUNKOWOŚCI

• Odzwierciedlenie w mierniku pieniężnym sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej oraz kompletne ujmowanie zachodzących zjawisk i procesów gospodarczych w uporządkowany sposób i za pomocą specyficznych metod, form, rozwiązań organizacyjnych i technicznych.

PODSTAWA PRAWNA

• Prowadzenie rachunkowości w Polsce reguluje “Ustawa o rachunkowości z 29.09.1994 r.”

• “Dziennik Ustaw” nr 121/1994, poz. 591

• + rozporządzenia, głównie MF, ale i NBP/KNF

MSR/MSSF

• Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej

• od 01.01.2005 r.:

  • regulowany rynek papierów wartościowych

  • skonsolidowane sprawozdania finansowe

• Rachunkowość finansowa

• Rachunkowość zarządcza (menedżerska, kosztowa)

• Rachunkowość podatkowa

- użytkownicy/cel

- prawo

-zasady wyceny

- wymiar czasowy (ex post; ex post + ex ante)

Rachunkowość a Finanse

FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI

• 1. INFORMACYJNA - główna - podstawa do oceny działalności jednostki

• 2. KONTROLNA - możliwa dzięki zasadzie dokumentowania każdego zdarzenia gospodarczego

• 3. SPRAWOZDAWCZO-STATYSTYCZNA (albo ANALITYCZNO-INTERPRETACYJNA) - gromadzenie zbiorów informacji dla celów makroekonomicznych

• 4. PLANISTYCZNA

ZASADY RACHUNKOWOŚCI

• 1. ISTOTNOŚCI

dane powinny zawierać istotne relacje między wielkościami ekonomicznymi.

• 2. UJĘCIA MEMORIAŁOWEGO

koszty i przychody ujmowane są w okresach, których dotyczą, a nie w których nastąpił wypływ/wpływ środków pieniężnych.

• 3. CIĄGŁOŚCI DZIAŁANIA

domniemanie, że podmiot będzie kontynuował działalność w dającej się przewidzieć przyszłości.

• 4. OSTROŻNOŚCI WYCENY

dotyczy bieżącej wyceny majątku i kapitałów, aby pomiar nie spowodował zniekształcenia wyniku finansowego;

- elementy zysku mogą być zaliczane po ich zrealizowaniu,

- należy wykazywać nawet takie koszty, które zostaną uprawdopodobnione,

- składniki majątku wycenia się po ich cenach historycznych, nie wyższych od cen rynkowych.

• 5. PERIODYZACJI

operacje gospodarcze należy ujmować według okresów sprawozdawczych (dzień, miesiąc, kwartał, rok)

• 6. PODMIOTOWOŚCI

przedmiot rozpatruje się z punktu widzenia podmiotu (jednostki); w jej efekcie podmioty zobowiązane są do sporządzania sprawozdań skonsolidowanych

• 7. WIERNEGO I RZETELNEGO OBRAZU

informacje rachunkowe należy uzupełnić o inne rodzaje informacji, jeżeli rachunkowość nie jest w stanie zapewnić tak wiernego obrazu (np. wysoka inflacja)

• 8. WYŻSZOŚCI TREŚCI NAD FORMĄ

operacje gospodarcze muszą być wykazane zgodnie z ich treścią i prawdą materialną, nawet jeżeli forma będzie odbiegać od powszechnie przyjętych rozwiązań.

• 9. KORESPONDENCJI KONT

wynika z zasady podwójnego zapisu

• 10. WZRASTAJĄCEJ WYMAGALNOŚCI

dotyczy uszeregowania źródeł finansowania majątku firmy - pasywów.

• 11. WZRASTAJĄCEJ PŁYNNOŚCI

dotyczy uszeregowania majątku firmy - aktywów.

• Zasada kasowa – podatki!

Dokumenty księgowe

• Fa – faktura
  Wb – wyciąg bankowy
  KP – kasa przyjmie
  KW – kasa wypłaci
  Pz – przyjęcie z zewnątrz
  Wz – wydanie na zewnątrz
  Rw – rozchód wewnętrzny
  OT – otrzymanie trwałego (przyjęcie środka trwałego)
  LT – likwidacja środków trwałych
  PK – polecenie księgowania

Sprawozdanie finansowe

Sprawozdanie finansowe

• stanowi podstawowe źródło informacji dla podejmowania decyzji inwestycyjnych, transakcyjnych, kredytowych

• Jednocześnie prezentuje rezultaty spełnienia przez kierownictwo jednostki funkcji powierniczej nad majątkiem lub odpowiedzialności za efektywne wykorzystanie posiadanych zasobów

• Zakres sprawozdań finansowych został określony w ustawie o rachunkowości

Sprawozdawczość finansowa (sprawozdania na koniec roku obrachunkowego) obejmuje:

• bilans

• rachunek zysków i strat

• informacja dodatkowa

- wprowadzenie do sprawozdania finansowego

- dodatkowe informacje i objaśnienia

• - rachunek przepływów pieniężnych (cash flow)
  - zestawienie zmian w kapitale własnym(funds flow)

Jeżeli jest to: grupa kapitałowa, bank, zakład ubezpieczeń, spółka z rynku regulowanego, spółka akcyjna, fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny oraz podmiot spełniający 2 z 3 warunków (zatrudnienie średnioroczne min. 50 etatów, suma aktywów 2,5 mln EUR, przychody netto 5 mln EUR) to jeszcze dodatkowo cash flow i funds flow

Sprawozdanie finansowe
Sprawozdania szczegółowe, mimo że dostarczają odmiennych informacji są ze sobą wzajemnie powiązane, ponieważ opisują różne spojrzenia na to samo zdarzenie gospodarcze

BILANS

BILANS

• wartościowe

• statyczne

• zestawienie aktywów i pasywów (majątku i źródeł finansowania)

• na określony dzień

• w określonej prawem formie

• z zachowaniem zasady bilansowej A = P

• aktywa uszeregowane wg wzrastającej płynności, pasywa - wg wzrastającej wymagalności

Złota zasada finansowania, Złota zasada bilansowa

Złota zasada finansowania

• - majątek trwały do długookresowego kapitału musi = 1 lub mniejszy od 1

• - majątku obrotowy do krótkoterminowego kapitału (bieżących zobowiązań) musi być większy lub równy 1

• jeżeli nie spełniona - problem braku płynności

Rozwinięciem tej zasady są następujące założenia:

• majątek trwały powinien być sfinansowany kapitałem własnym;

• majątek trwały może być sfinansowany długoterminowym kapitałem obcym, jednakże łączna wielkość kapitału własnego i długoterminowego kapitału obcego nie może być mniejsza od wartości majątku trwałego;

• majątek obrotowy powinien być pokryty nie tylko długoterminowym kapitałem obcym lecz także, a może przede wszystkim – krótkoterminowym kapitałem obcym.

Srebrna zasada finansowania

• kapitał stały powinien finansować nie mniej niż 1/3 aktywów obrotowych

• Pozostałą ich część pokrywają krótkoterminowe źródła finansowania

Złota zasada bilansowa

• aktywa stałe są w pełni pokryte kapitałem własnym

  • trwałe składniki aktywów firmy powinny być sfinansowane kapitałem własnym, ponieważ ta część majątku jest długoterminowo związana z firmą, a więc charakteryzuje się niskim tempem zmiany na gotówkę - powinna być sfinansowana bardziej stabilnymi kapitałami, oddanymi do dyspozycji firmy na długi okres

Srebrna zasada bilansowa

• Jeśli poziom kapitałów stałych jest równy bądź wyższy niż aktywa stałe

  • Im wyższy udział kapitałów własnych, tym przedsiębiorstwo dysponuje większą swobodą i niezależnością finansową. Przyjmuje się, że przynajmniej 2/3 aktywów stałych powinno być sfinansowane kapitałem własnym.

Bilans – podsumowanie

Bilans jako rachunek statystyczny sporządzony na dany moment nie wykazuje strumieni wartości, jakie towarzyszą prowadzonej działalności gospodarczej (koszty, przychody ze sprzedaży itp.) oraz operacjom na rynku kapitałowym.

• Ujmuje skutki tych procesów i towarzyszących im strumieni wartości, widoczne w zmienionych wartościach aktywów i pasywów bilansu.

• Dla celów analitycznych wielkości prezentowane w bilansie są danymi zagregowanymi, odzwierciedlającymi efekty podjętych w firmie decyzji inwestycyjnych, operacyjnych
  i finansowych, które uzewnętrzniły się w minionym roku obrotowym.

• Bilans sporządzony jest w języku polskim i walucie polskiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki.

Bilans próbny. Zestawienie obrotów i sald

Przed sporządzeniem bilansu

• Wykrywa:

niezgodnie z zasadą podwójnego zapisu

• 1 konto

• 2x ta sama strona

• różne kwoty

• błędne sumowanie obrotów

• błędne sumowanie sald

• błędne różnicowanie obrotów

• Nie wykrywa:

• zgodnie z zasadą podwójnego zapisu

• błędna kwota, ale 2x

• niewłaściwe konta

• niewłaściwe strony

• podwójnie

• pominięto

• Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych

• Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do poszczególnych kont syntetycznych

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

• wartościowe

• dynamiczne

• za dany okres

• zestawienie przychodów i wydatków

• w określonej prawem formie

• metodą porównawczą lub kalkulacyjną

INFORMACJA DODATKOWA

• Informacja dodatkowa obejmuje:

- wprowadzenie do sprawozdania finansowego

- dodatkowe informacje i objaśnienia

• ważne uzupełnienie i rozwinięcie danych zawartych zarówno w bilansie, jak i w rachunku zysków i strat

• umożliwia pełne zrozumienie sprawozdania finansowego oraz wszechstronną ocenę sytuacji jednostki

Cel

• dostarczenie odbiorcom informacji niezawartych w bilansie oraz w RZiS

• rozwinięcie treści zawartych w bilansie oraz RZiS,

• uwiarygodnienie przedstawionej sytuacji jednostki w bilansie oraz w RZiS

WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

• nazwa i siedziba firmy, przedmiot działalności, właściwy podmiot prowadzący rejestr,

• jeśli ograniczony, to czas trwania jednostki,

• okres objęty sprawozdaniem gospodarczym,

• dane łączne – jeśli sprawozdanie skonsolidowane,

• wskazanie czy sprawozdanie finansowe sporządzono przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez firmę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,

• przy sprawozdaniu finansowym sporządzonym za okres, w którym nastąpiło połączenie wskazanie na ten fakt wraz ze wskazaniem metody rozliczenia połączenia (nabycia, łączenia udziałów)

• omówienie przyjętych zasad rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.

Dodatkowe informacje i objaśnienia

• zawiera szczegółowy opis kategorii, które zostały syntetycznie przedstawione w bilansie i rachunku zysków i strat

  • W załączniku do ustawy wyodrębnia się w tej części 9 grup informacji

grupy:

• zagadnienia umożliwiające lepsze poznanie pozycji aktywów i pasywów bilansu

• dodatkowe dane do RZiS

• dodatkowe dane do cash flow

• informacje o charakterze ogólnym, pozwalające lepiej poznać daną jednostkę, jej udziały we wspólnych przedsięwzięciach, kierownictwo, załogę, wynagrodzenia

• jednostki należące do grupy kapitałowej objętej skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym albo, gdy w roku obrotowym nastąpiło połączenie z inną jednostką

• informacje podawane w wypadku zagrożenia kontynuacji działalności

• informacje istotne dla oceny jednostki

Przykłady:

• zobowiązania warunkowe,

• znaczące zdarzenia, które miały miejsce po dniu bilansowym, a nie zostały uwzględnione w bilansie czy RZiS

Sprawozdanie z działalności jednostki

(opis) obejmuje istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym:

• ocenę uzyskiwanych efektów

• wskazanie czynników ryzyka

• opis zagrożeń

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

• wartościowe

• dynamiczne

• zadany okres

• zestawienie wpływów i rozchodów środków pieniężnych

• w określonej prawem formie

• sporządzone metodą bezpośrednią bądź pośrednią

  • Prowadząc działalność gospodarczą, nie można kierować się samym pojęciem zysku, który jest tylko umowną wartością księgową.

  • Osiągnięcie zysku nie jest warunkiem kontynuowania działalności firmy.

  • Ważne - przepływy środków pieniężnych, które warunkują zdolność płatniczą jednostki. Może się zdarzyć, że zyskowne przedsiębiorstwo upada - nie posiada gotówki na spłatę zobowiązań. A firmy, które wygospodarowały stratę - długo funkcjonują na rynku.

  • Dlaczego tak jest? Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow), dostarcza danych o źródłach gotówki i sposobach jej wydatkowania. [nadwyżka, niedobór]

Ponadnarodową propozycję konstrukcji cash flowch zawiera Międzynarodowy Standard Rachunkowości.

Zgodnie z nim, a także według ustawy o rachunkowości, rachunek przepływów pieniężnych powinien obejmować procesy związane z:

• działalnością operacyjną,

• działalnością inwestycyjną,

• działalnością finansową.

Cash flow - wariant uproszczony

• zysk netto

• + amortyzacja

• = net cash flow

• + Δ zobowiązań

• - Δ zapasów

• - Δ należności

• = operating cash flow

• - inwestycje

• - raty kapitału

• - dywidendy

• = zapotrzebowanie na gotówkę

Cele cash flow:

1) uzyskanie innego niż w bilansie i RZiS zestawienia elementów wyniku finansowego, które spełniają rolę identyfikatora zysku dla oceny obecnej i przyszłej zyskowności (dochodowości),

2) obliczenie nadwyżki finansowej w celu ustalenia stopnia wewnętrznego samofinansowania (nowe inwestycje, przyrost środków obrotowych i utrzymanie bieżącej zdolności płatniczej,

3) ustalenie wolnych przepływów pieniężnych przypadających właścicielom

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (METODA BEZPOŚREDNIA)

METODA POŚREDNIA

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW KAPITAŁÓW

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW KAPITAŁÓW

• wartościowe

• dynamiczne

• za dany okres

• zestawienie wpływów i rozchodów kapitałów

• w określonej prawem formie

Cele funds flow

• - prezentacja zmian w źródłach finansowania kapitałami własnymi jednostki i ich przyczyny,

• - informacja o pozostającym w przedsiębiorstwie zysku lub wymagającej pokrycia straty

• Sprawozdanie kończy informacja o stanie kapitału własnego po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku lub pokryciu straty, które są prezentowane w punkcie dodatkowych informacji i objaśnień.

ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WŁASNYM

KOSZTY

Podstawowe układy ewidencyjne kosztów to:

• rodzajowy

• funkcjonalny

• kalkulacyjny (bez kont)

Koszty w układzie rodzajowym zgrupowane są wg prostych elementów nie dających się rozłożyć

• amortyzacja

• zużycie materiałów i energii

• wynagrodzenia

• świadczenia na rzecz pracowników

• usługi

• podatki i opłaty

• pozostałe koszty (na Dt „Wynik finansowy”)

Wg miejsc powstawania - układ funkcjonalny

• produkcja podstawowa (Dt Rozliczenie produkcji przem.)

• koszty wydziałowe (Dt Produkcja podstawowa)

• koszty zakupu (inne układu funkcjonalnego)

• koszty sprzedaży (Koszt własny sprzedaży lub Wynik finans.)

• koszty ogólnego zarządu (Koszt własny sprzedaży lub Wynik finansowy)

• produkcja pomocnicza (inne układu funkcjonalnego)

Umorzenie

• Księgowe

• zmniejszenie

• wartości początkowej

• środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• ciągnione z roku na rok

• roczna umorzenie = roczna amortyzacja

• na koniec roku ujmowane w bilansie w ramach wartości netto; pod bilansem - informacje uzupełniające

Amortyzacja

• Księgowy

• koszt

• zużycia

• środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• (roczna); na koniec roku przeksięgowywana w ciężar rachunku zysków i strat

Def. Ustawa o rachunkowości

Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe:

• o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok,

• kompletne, zdatne do użytku,

• i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Zalicza się do nich w szczególności:

1. nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.

2. maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

3. ulepszenia w obcych środkach trwałych

4. inwentarz żywy.

Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy.

Reasumując wg CIT

• Metoda liniowa,

• Metoda progresywna,

• Metoda degresywna,

• Metoda indywidualnych stawek

• roczna stawka amortyzacyjna dla celów bilansowych może, ale nie musi, różnić się od stawki określonej w przepisach podatkowych

Materiały i ich wycena

Ujęcie w sprawozdaniu fin.

• Bilans – aktywa obrotowe – zapasy – materiały

• RZiS (jako koszty zużytych materiałów – „Zużycie materiałów bądź w k.u. funkcjonalnego) + „Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych”

• Cash flow – zmiana stanu zapasów

• Informacja dodatkowa – [wprowadzenie… - „7. omówienie przyjętych zasad rachunkowości”, w tym metod wyceny aktywów i pasywów], [dodatkowe informacje i objaśnienia: „wysokość odpisów aktualizujących wartość zapasów”. + jednostki sporządzające RZiS w wariancie kalkulacyjnym muszą zamieścić informacje o kosztach rodzajowych, w tym dotyczących zużycia materiałów]

• Materiały są to kontrolowane przez jednostkę rzeczowe zasoby majątkowe, które powinny w przyszłości spowodować do jednostki wpływ korzyści ekonomicznych

• istota - zużywają się jednorazowo w danym cyklu produkcyjnym, oddając całą swoją wartość wytwarzanemu produktowi. Efekt - konieczne jest posiadanie i odnawianie zapasów materiałów dla zapewnienia stałego i płynnego procesu produkcyjnego

• Z punktu widzenia przeznaczenia, materiały dzieli się na:

• materiały podstawowe (surowce, półfabrykaty, opakowania bezpośrednie)

• materiały pomocnicze

• paliwa (zużywane na cele technologiczne, energetyczne oraz opałowe)

• części zapasowe (do remontów i konserwacji)

• opakowania (chronią w czasie transportu przed uszkodzeniem)

• odpadki (pozostałości, złom)

• inwentarz żywy (zwierzęta zakupione jako surowiec do wyrobów masarskich)

• Materiały wielokrotnego użytku - powinny być klasyfikowane jako środki trwałe, ale ze względu na niską cenę jednostkową zaliczane są do materiałów (np. narzędzia, zszywacze, segregatory).

Wycena materiałów

Dla wyceny wartości rozchodu materiałów oraz wartości materiałów na składzie stosuje się:

• FIFO

• LIFO

• HIFO

• LOFO

• cena średnioważona

• stała cena ewidencyjna

FIFO (ang. first in - first out) – “pierwsze przyszło, pierwsze wyszło”;

wycena następuje wg najwcześniejszej dostawy znajdującej się w magazynie, a po jej wyczerpaniu podstawą będzie wartość dostawy następnej w kolejności.

FIFO najczęściej stosowana jest w firmach o szybkiej rotacji zapasów

LIFO (ang. last in – first out) – “ostatnie przyszło, pierwsze wyszło”

wycena następuje w oparciu o ostatnią dostawę znajdującą się w magazynie, która jako pierwsza wydawana jest do zużycia w procesie produkcyjnym

LIFO najczęściej stosowana jest w warunkach wysokiej inflacji

HIFO (ang. highest in – first out) – najdroższe przyszło, pierwsze wyszło

Do zużycia wydawane są w pierwszej kolejności te materiały, które mają najwyższą cenę zakupu

W warunkach wysokiej inflacji, kiedy ceny rosną w sposób ciągły, metoda LIFO daje te same rezultaty co metoda HIFO

LOFO (ang. lowest in – first out) – najtańsze przyszło, pierwsze wyszło

W praktyce metoda ta jest stosowana bardzo rzadko. Powoduje zaniżenie kosztów i stąd zawyżenie płaconego podatku dochodowego

Wykorzystana, kiedy firma chce zaniżyć poziom poniesionych kosztów (zbyt wysokich w stosunku do przychodów ze sprzedaży, np. ograniczyć stratę generowaną z działalności operacyjnej)

Cena średnioważona (albo przeciętna bądź bieżącej ceny przeciętnej)

• po każdej dostawie ustala się średnią ważoną cenę materiałów zgromadzonych w magazynie, ważoną ich ilością. Stosowana przy rzadkich dostawach danego materiału.

• Występuje także metoda tzw. okresowej ceny przeciętnej - ustalanie średnioważonej ceny jednostkowej za okres sprawozdawczy (np. miesiąc) i wycenie rozchodów materiałów według tej ceny

Stałe ceny ewidencyjne ustalone na poziomie:

• ceny zakupu (rzeczywista cena po której dokonuje się zakupu materiałów)

• ceny nabycia (cena zakupu powiększona o koszty zakupu, np. transport, ubezpieczenie w drodze, załadunek, rozładunek, montaż)

• Ceny ewidencyjne ustalane są zazwyczaj na cały rok na podstawie wartości historycznej dotychczasowych dostaw danego materiału.

• Stosowane przy częstych dostawach oraz szerokim asortymencie wykorzystywanych materiałów

• W przypadku stosowania ceny ewidencyjnej ustalonej na poziomie ceny zakupu w ewidencji występują trzy konta: Materiały, Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów oraz Koszty zakupu/Usługi obce.

• W przypadku stosowania ceny ewidencyjnej na poziomie ceny nabycia, w ewidencji występują tylko dwa konta: Materiały oraz Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów.

• W Polsce w ustawie o rachunkowości wskazano następujące metody ustalania wartości rozchodu materiałów:

  • średniej ważonej,

  • FIFO,

  • LIFO,

  • w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia

Zgodność z MSR

• Generalnie zgodne z MSR nr 2 „Zapasy”

• Wyjątek - metoda LIFO dozwolona w Polsce, a zabroniona do stosowania przez MSR (nie odzwierciedla prawidłowo przepływu zapasów)

Ewidencja materiałów składa się z:

• ewidencji ilościowej (prowadzi ją na bieżąco magazynier na luźnych kartach odrębnych dla każdego asortymentu, chronologicznie)

• ewidencji ilościowo-wartościowej (prowadzona w formie kartoteki dla każdego materiału. Dane ewidencji ilościowej i wartościowej powinny być zgodne co do ilości)

• ewidencji wartościowej (prowadzonej wg zasady podwójnego zapisu)

• nie rzadziej niż raz na 2 lata dokonuje się inwentaryzacji materiałów objętych ewidencją ilościowo-wartościową. Ujawnione różnice są rozliczane w roku obrotowym, w którym dokonano inwentaryzacji

• Za materiały oraz prawidłową gospodarkę magazynową ponosi materialną odpowiedzialność magazynier. Obroty magazynowe muszą być więc udokumentowane

Główne dokumenty przyjęcia i wydania z magazynu:

• Pz – przyjęcie z zewnątrz (do magazynu)

• Rw – rozchód wewnętrzny (wydanie materiałów do produkcji)

• Zw – zwrot wewnętrzny (przyjęcie materiałów nie wykorzystanych w produkcji)

• Mm – przesunięcie międzymagazynowe (do innego magazynu)

import

• statystyka międzynarodowego handlu: SAD oraz INTRASTAT Przywóz.

• SAD (Single Administrative Dokument) - w ramach systemu EXTRASTAT i dotyczy obrotu realizowanego przez państwa tworzące wspólny rynek Unii Europejskiej z państwami spoza Wspólnoty (tzw. państwa trzecie).

• Natomiast dokument INTRASTAT Przywóz funkcjonuje w ramach systemu INTRASTAT i dotyczy obrotu pomiędzy państwami tworzącymi wspólny rynek UE. W zasadzie dany przepływ wewnątrzwspólnotowy jest odnotowywany 2x – w państwie wysyłającym (jako wywóz) i w państwie otrzymującym dany towar (jako przywóz).

• W dokumencie odprawy celnej SAD urząd celny nalicza cło i ewentualnie podatek akcyzowy. Podatek VAT nalicza odbiorca. W przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowej cło nie występuje, a ewentualny podatek akcyzowy i podatek VAT nalicza odbiorca.

• Do ewidencji zakupu materiałów służy konto Rozliczenie zakupu materiałów, natomiast kontem określającym stan materiałów w magazynie jest konto Materiały.

• Na koncie Rozliczenie zakupu materiałów może wystąpić saldo debetowo-kredytowe.

• Saldo debetowe oznacza tzw. materiały w drodze (otrzymano już fakturę, ale materiałów jeszcze nie dostarczono).

• Saldo kredytowe oznacza tzw. dostawy niefakturowane (do materiałów które przyjęto już do magazynu, nie otrzymano jeszcze faktury).

• Transakcję zakupu uważa się za rozliczoną, jeżeli faktura oraz dokument Pz dotyczące tej samej dostawy, zostaną zaksięgowane.

Ewidencja zakupu materiałów wg rzeczywistej ceny zakupu (metody LIFO, FIFO oraz ceny średnioważonej)

Ewidencja zakupu materiałów (bez podatków) - stała cena ewidencyjna na poziomie ceny zakupu

Ewidencja zakupu materiałów z uwzględnieniem podatku VAT

Ewidencja zakupu materiałów z importu

WYNAGRODZENIA

Wynagrodzenia

• Minimalne wynagrodzenie 2006: 899,10 zł

• Minimalne 2008: 1.126 zł

• Minimalne 2010: 1.317

• Przeciętne za 2005: 2.347 zł

• Przeciętne za 2007: 2.691 zł

• Przeciętne za 2009: 3.103 zł

• Emerytura gwarantowana (od 1.03.2008): 636,29 zł

• od 01.03.2010: 706,29 zł

• ZUS: (2010)

• a) Po połowie pracownik i pracodawca:

  • 19,52% - składka emerytalna

• b) + Pracownik

  • 2,45% - chorobowe

  • 1,5% - składka rentowa

  • 9% - ubezpieczenie zdrowotne

  • 18% - podatek dochodowy (z korektą)

• b) + Pracodawca

  • 0,67% - 3,33% wypadkowe

  • 4,5% - składka rentowa

  • 2,45% Fundusz Pracy

  • 0,10% Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

  • Ograniczenie emerytalno-rentowe: 94.380 zł (limit 2010)

Ewidencja wynagrodzeń:

Leasing

Leasing - czerpać pożytki nie będąc właścicielem

• Leasing finansowy - prawo do odpisów amortyzacyjnych ma korzystający

• Leasing operacyjny - prawo do odpisów amortyzacyjnych ma finansujący

Leasing - starożytność

• leasing - od angielskiego to lease - wynajem, dzierżawa

• Mylne utożsamianie leasingu z najmem, czy dzierżawą lub z ich szczególnymi odmianami.

• Współcześnie leasing: transakcja polegająca na tym, że jedna strona oddaje drugiej stronie w użytkowanie rzecz na z góry ustalony okres czasu w zamian za określone płatności.

• Leasing umożliwia korzystanie z rzeczy nie stając się jej właścicielem, czyli nie angażując własnego kapitału na jego nabycie. Stąd umożliwia finansowanie nowych inwestycji firmom, które nie dysponują własnymi środkami na ich sfinansowanie. Na ogół korzystają z niego firmy, których nie stać na zakup maszyn, urządzeń czy środków transportu lub nie mają odpowiedniego zabezpieczenia do uzyskania kredytu bankowego.

• Jako jedną z podstawowych cech wymienia się także fakt, że użytkowanie przedmiotu leasingu polega nie tylko na korzystaniu z niego, ale także, na możliwości wypracowania zysku w wyniku jego wykorzystania.

Co jest droższe: kredyt czy leasing?

Poza okresami promocji droższy jest leasing, gdyż firmy leasingowe zasysają pieniądze z banków i dopożyczają je na wyższy procent podmiotom, które nie spełniają warunków kredytowych.

Dla kogo leasing?

• firmy o wysokim poziomie zadłużenia

• nowe firmy

• brak majątku, który mógłby stanowić ubezpieczenie kredytu

Klasyfikacja leasingu

• Charakter prawny umowy: finansowy i operacyjny

• operacyjny (bieżący, eksploatacyjny) - zbliżony do najmu lub dzierżawy. Przedmiot umowy przekazywany na określony czas, po upływie którego przedmiot na ogół zwracany leasingodawcy. Często charakter kredytowy - leasingodawca kupuje lub wytwarza dobro na zlecenie korzystającego, a następnie mu je udostępnia.

  • Przedmiot - przeważnie dobra znacznej wartości, które mogą być wielokrotnie używane przez kolejnych użytkowników, rzadko unikatowe, specjalistyczne. Efekt: umowy podpisywane na krótki okres, zazwyczaj do 3 lat. To umożliwia zmianę przedmiotu leasingu wraz z rozwojem technicznym i pojawieniem się nowych i lepszych modeli tego przedmiotu. Wyjątki: w polskim prawie podatkowym określono, iż umowa leasingu operacyjnego nieruchomości musi być zawarta na co najmniej 10 lat.

  • Ryzyko związane z ubezpieczeniem, konserwacją, zużyciem leży po stronie finansującego. Korzystający w zamian za udostępnienie dobra płaci raty leasingowe - na ogół wyższe od czynszu najmu czy dzierżawy. Leasingodawca ponosi duże ryzyko związane z nabyciem dobra, jego intensywnym zużyciem, jak również później ze znalezieniem nowego użytkownika bądź sprzedażą.

• finansowy (kapitałowy, inwestycyjny). Zawierany na okres średnio- lub długookresowy, zbliżony do okresu gospodarczej używalności przedmiotu leasingu. Okres leasingu z reguły waha się w granicach od 40% do 90% czasu jego normatywnego zużycia, najczęściej jest to około 75% tego czasu. W praktyce są to przeważnie umowy od 3 do 10 lat, powyżej 10 lat leasingowane są nieruchomości, całe przedsiębiorstwa czy linie technologiczne.

  • W umowie zawarta zazwyczaj opcja zakupu po upływie czasu trwania umowy. Raty leasingowe z reguły pokrywają wartość przedmiotu leasingu lub nie są niższe niż 90% wartości rynkowej dobra.

  • Rata leasingowa składa się z dwóch elementów: części kapitałowej i części odsetkowej. Taki podział ma istotne znaczenie dla celów prawidłowej ewidencji i rozliczeń podatkowych, gdyż dla celów podatkowych jest on traktowany na równi ze sprzedażą na raty.

  • Wszelkie koszty związane z utrzymaniem, eksploatacją oraz ubezpieczeniem leżą po stronie korzystającego, co powoduje, że koszty te nie są wliczane do rat. Leasingodawca przenosi wszelkie prawa z tytułu gwarancji i rękojmi względem producenta na korzystającego. Większość ryzyka związanego z przedmiotem leasingu przechodzi na korzystającego.

• W Polsce, ze względu na przepisy prawa podatkowego, operacyjny stanowi dominującą formę leasingu. Korzyści z tego leżą przede wszystkim po stronie korzystającego, ponieważ umowa leasingu w prawie podatkowym jest utożsamiana z umową najmu, może on zaliczać całość raty leasingowej do kosztów uzyskania przychodu, przez co obniża podstawę opodatkowania i sam podatek. Przedmiot umowy leasingu jest natomiast wykazywany w księgach finansującego i przez niego amortyzowany, a więc odpisy amortyzacyjne od tego składnika są kosztami leasingodawcy, natomiast jego przychodami są wszystkie przychody z tytułu umowy leasingu: raty leasingowe, opłata wstępna, opłaty manipulacyjne, odsetki i prowizje

• Liczba stron umowy:

• bezpośredni - występują 2 strony umowy leasingu: leasingodawca, który jest jednocześnie dostawcą, producentem przedmiotu leasingu i w ten sposób zapewnia sobie większy zbyt na swoje produkty; leasingobiorca - alternatywa wobec zakupu dobra od producenta.

• pośredni - występują co najmniej 3 podmioty: dostawca, finansujący (firma leasingowa) oraz korzystający. Często jednak występuje jeszcze wiele innych podmiotów: banki, ubezpieczyciele, itd. Firma leasingowa nabywa od dostawcy, zgodnie ze wskazówkami korzystającego, sprzęt stając się jego właścicielem, a następnie przekazuje ten sprzęt leasingobiorcy w odpłatne korzystanie.

• Rodzaj dóbr: inwestycyjne, konsumpcyjne, unikatowe

• Przedmiot leasingu: nieruchomość, ruchomość

• Czas trwania umowy: krótko-, średnio-, długoterminowy

• Zwrot kosztów: z pełnym zwrotem kosztów (full pay-out lease), z niepełnym (non-full pay-out lease)

• Koszty utrzymania przedmiotu leasingu:

• Leasing pełny – wszystkie nakłady związane z utrzymaniem rzeczy przejmuje na siebie finansujący

• Leasing czysty – nakłady te obciążają korzystającego

• Czas trwania umowy:

• krótkoterminowy – okres trwania umowy nie przekracza jednego roku

• średnioterminowy - umowa trwa od 1 do 5 lat

• długoterminowy - okres trwania umowy leasingowej jest dłuższy niż 5 lat

• Siedzibę podmiotów:

• krajowy – stronami umowy są podmioty posiadające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie jednego państwa

• międzynarodowy – stronami są podmioty posiadające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie różnych państw

• Usługi towarzyszące:

• mokry - finansujący świadczy dodatkowe usługi w ramach umowy leasingu, np. serwis, obsługa floty samochodowej, szkolenia.

• suchy - finansujący nie świadczy żadnych dodatkowych usług na rzecz korzystającego

• Uzyskiwane korzyści publiczno-prawne:

• zwrotny (podwójny) składa się niejako z dwóch transakcji. Przedmiot leasingu jest nabywany od leasingobiorcy i ponownie mu leasingowany. Stosowany głównie do nieruchomości, gdyż ich czas użytkowania jest dłuższy. Własność sprzętu przechodzi na finansującego, ale poprzedni właściciel, a obecny leasingobiorca ma prawo do dalszego korzystania z niego. W ten sposób przedsiębiorcy uwalniają zamrożone środki pieniężnie, które mogą przeznaczyć na inne inwestycje, a więc ta forma leasingu ma zdecydowanie kredytowy charakter. Leasingobiorca osiąga duże korzyści podatkowe, gdyż możliwe jest wliczenie w koszty działalności całego lub większej części czynszu niż możliwe to było z samej amortyzacji.

• podatkowy (prawdziwy) – udostępniający stwarza leasingobiorcy możliwości uzyskania korzyści podatkowych w postaci preferencyjnego traktowania wydatków na inwestycje lub w formie odpisów amortyzacyjnych. Możliwości te związane są z przysługującym mu prawem własności rzeczy, które odstępuje mu leasingodawca

• norweski - opłata wstępna pokrywa prawie całą wartość przedmiotu leasingu, a kolejne raty mają charakter symboliczny. Pozwala to na szybkie zwiększenie kosztów działalności, co doraźnie może zmniejszyć obciążenia podatkowe.

• Możliwość wymiany przedmiotu leasingu w czasie trwania umowy: rewolwingowy, terminowy

• rewolwingowy (odnawialny albo refling) - wykorzystywany w przypadku szybko rozwijającej się technologii, np. sprzęt komputerowy, leasing floty samochodowej dla najwyższej kadry zarządzającej.

• po spłacie ostatniej raty następuje wymiana przedmiotu leasingu na nowy i bardziej zaawansowany technologicznie przez finansującego i odnowienie umowy leasingowej.

• Clifing - odmianą leasingu, których przedmiotem są samochody osobowe o wartości nie przekraczającej 10 000 EUR i ładowności do 500 kg. Wynik obowiązujących przepisów podatkowych. Treść umowy jest tak formułowana, aby raty leasingowe były równe odpisom amortyzacyjnym i w całości stanowiły koszt uzyskania przychodu.

• Inne

• Leasing lombardowy - dla firm o słabszej kondycji finansowej. W zamian za wysoką wpłatę inicjującą, która sięga nawet do 50%, firma leasingowa odstępuje od weryfikacji wszystkich dokumentów.

• Leasing refinansowy (lewarowy) - odmiana leasingu pośredniego; najczęściej związany jest z przedmiotem leasingu o dużej wartości. W transakcji występuje jeszcze jeden uczestnik, którym jest kredytodawca, czyli refinansujący. Refinansuje on finansującego w całości lub części poprzez udzielenie mu kredytu lub pożyczki, których zabezpieczeniem jest najczęściej cesja należności z tytułu rat leasingowych płaconych przez korzystającego.

• Leasing procentowy - przy nieruchomościach. Raty leasingowe ustalane są jako pewien procent od przychodów uzyskiwanych przez korzystającego podczas używania przedmiotu leasingu.

• Leasing konsumencki (prywatny) dla osób fizycznych, głównie do samochodów osobowych. Finansowanie jest zbliżone do tradycyjnego kredytu, polega na używaniu rzeczy w zamian za comiesięczne opłaty, a po zakończeniu okresu trwania umowy przeniesienie tytułu własności na korzystającego w zamian za symboliczną opłatę (w większości firm 100 zł).

• Leasinguje się nie tylko środki trwałe - także wartości niematerialne i prawne. Najczęściej są to licencje, ale zdarza się także leasing marki lub logo znanych firm, dobrze rozpoznawanych na rynku. Zwykle są to licencje na oprogramowanie komputerowe.

• Vendor leasing - forma porozumienia między towarzystwem leasingowym a dostawcą lub producentem. Firma leasingowa współpracując z dostawcami umożliwia zakup potencjalnym klientom dóbr w drodze leasingu. Dostawca w ten sposób uzupełnia swoją ofertę, poprzez wprowadzenie nowego źródła finansowania. W ten sposób zarówno producent, jak i leasingodawca zwiększają liczbę swoich potencjalnych klientów.

• Leasing tendencyjny – przewiduje sprzedaż przedmiotu leasingu. Firma leasingowa odkupuje od przyszłego klienta prawo do użytkowania przedmiotu i pobierania z tego tytułu korzyści. Koncepcja opiera się na umowie nabycia przez finansującego wartości niematerialnej i prawnej w postaci prawa użytkowania przedmiotu umowy. Leasingodawca nie może amortyzować tego prawa i ma możliwość wliczenia jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony w związku z jego nabyciem

Leasing finansowy - prawo bilansowe

• Środki zalicza się do aktywów trwałych korzystającego podlegającemu corocznemu badaniu ksiąg przez biegłego, jeżeli umowa spełni co najmniej jeden z warunków:

1. przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który była zawarta,

2. zawiera prawo do nabycia przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki była zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,

3. okres, na jaki została zawarta, odpowiada okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego (nie może być krótszy niż ¾ tego okresu),

4. suma opłat ustalona w dniu zawarcia umowy, pomniejszonych o dyskonto i przypadających do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień;

5. zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy na warunkach znacznie korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,

6. przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,

7. przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego; może on być wyłącznie używany przez korzystającego bez wprowadzania istotnych zmian

• W przypadku, gdy jednostka, której roczne sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu przez biegłego rewidenta, przyjęła do używania obce środki trwałe na mocy umowy leasingu, środki te zalicza się do aktywów trwałych korzystającego, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1. umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony,

2. suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych,

3. umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający

Leasing w przepisach podatkowych

• Leasing I rodzaju

a) finansujący:

- przychód podlegający opodatkowaniu:

opłaty leasingowe miesięczne + opłaty wstępne

- koszt uzyskania przychodów: amortyzacja

- nie jest kosztem podatkowym: wydatek poniesiony na nabycie przedmiotu umowy

- kaucja – opłata nie stanowiąca przychodu

b) korzystający:

- koszt uzyskania przychodu: opłaty leasingowe miesięczne + opłaty wstępne

- kaucja – opłata nie stanowiąca kosztów

• Leasing II rodzaju

opłata leasingowa: opłata za używanie + spłata wartości początkowej

a) finansujący:

- przychód podlegający opodatkowaniu to tzw. odsetkowa część opłaty leasingowej (różnica pomiędzy opłatą wg umowy a częścią z tytułu spłaty wartości początkowej)

- nie jest przychodem podatkowym część stanowiąca spłatę wartości początkowej (!)

- wydatek na nabycie przedmiotu leasingu nie stanowi kosztu uzyskania przychodu u finansującego

b) korzystający:

- koszt uzyskania przychodu: amortyzacja + odsetkowa część opłaty leasingowej

• Leasing III rodzaju

z punktu widzenia prawa podatkowego traktowane jako umowy najmu lub dzierżawy,

z punktu widzenia prawa bilansowego to leasing operacyjny

a) finansujący/wydzierżawiający:

- przychód podlegający opodatkowaniu: czynsz

- koszty uzyskania przychodów: amortyzacja

b) korzystający/dzierżawca:

- koszt uzyskania przychodu: czynsz

Różnice pomiędzy prawem bilansowym a podatkowym

• - rachunkowość: leasing finansowy

• - podatki: leasing I rodzaju

• prawo do amortyzacji:

- rachunkowość: nie ma wymogu własności aby zaliczyć do środków trwałych

- podatki: muszą stanowić własność lub współwłasność podatnika (generalnie, jeden z 3 wyjątków – leasing finansowy)

Rezerwy

Rezerwy - na zatrzymane ryzyko

• wyraz samoubezpieczenia podmiotu przez ujemnymi skutkami ryzyka gospodarczego

• zabezpieczenie materialne podmiotu związane z pokryciem ewentualnych przewidywanych zobowiązań, kosztów i strat

• niejednorodne:

- wielość powodów tworzenia

- duży zakres swobody

- “urealnienie” wysokości wyniku finansowego

Rezerwa – pasywa Aktywa – aktywa

Rezerwy: ciche i jawne

• CICHE

• pozabilansowe (nie są uwidocznione w księgach i sprawozdaniach)

• wycena aktywów poniżej ich wartości rzeczywistej, efekt: gorszy obraz podmiotu niż realnie

• wykorzystywany w M&A

• wynikają z zasady ostrożnej wyceny

• JAWNE

efekt przepisów prawa, widoczne w księgach

• niebilansowe: wykazywane w informacji dodatkowej, korygują wartość składników majątku, np. lokaty długoterminowe, amortyzowane składniki majątku trwałego, bilansowa wycena należności

• bilansowe:

1. na zobowiązania

jednostka ma przyszły obowiązek zapłaty, ale nie ma pewności co do kwoty/terminu przyszłego wydatku; wykorzystanie rezerw – gdy zobowiązania staną się wymagalne

2. na odroczone podatki

różnica między podatkiem dochodowym obliczonym od wyniku brutto w RZiS a podatkiem dochodowym stanowiącym zobowiązania podatkowe (wg prawa podatkowego). Różnica dodatnia: wynik rachunkowy > wynik podatkowy; ujemna – odwrotnie;

3. rezerwy kapitałowe

ustalane na mocy statutu podmiotu, tworzone z zysku netto lub opłat właścicieli, cel – zachowanie kapitału; główna różnica – nie mogą być rozwiązane!!!, a jedynie wykorzystane

Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych, tj. różnic, które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości

• Różnice przejściowe – różnice pomiędzy wartością księgową a podatkową aktywów i pasywów

Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się:

- gdy dla celów księgowych zastosowano szybszą amortyzację niż dla celów podatkowych

- następuje jedynie księgowe, a nie podatkowe przeszacowanie środków trwałych,

- naliczono i ujęto memoriałowo w księgach rachunkowych odsetki, które podatkowo są uwzględniane kasowo,

- zarachowano przychody w związku z wyceną papierów wartościowych

- wyceniając do bilansu środki pieniężne, udziały i papiery wartościowe, zarachowano niezrealizowane różnice kursowe

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się wg wysokości kwoty przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku, w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się:

- gdy dla celów amortyzacji podatkowej zastosowano wyższe stawki niż do amortyzacji księgowej lub jednorazowo podatkowo je zamortyzowano,

- ujęto niezrealizowane ujemne różnice kursowe od środków pieniężnych, papierów wartościowych i udziałów oraz rozrachunków,

- ujęto odsetki od depozytów i innych zobowiązań zaliczonych podatkowo dopiero w momencie wpływu,

- utworzone zostały rezerwy na urlopy, nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, których podatkowe zaliczenie następuje w momencie efektywnej zapłaty,

- ujęto w księgach zobowiązania z tytułu wynagrodzeń w oparciu o umowy o dzieło lub umowy zlecone.

Różnice przejściowe – różnice pomiędzy wartością księgową a podatkową aktywów i pasywów

• Różnice przejściowe – dodatnie:

Powodują powstanie kwot do opodatkowania w przyszłych okresach (kiedy wartość bilansowa składnika aktywów/pasywów zostanie zrealizowana lub rozliczona)

• Różnice przejściowe – ujemne:

Powodują powstanie kwot podlegających odliczeniu podatkowemu w toku ustalania dochodu do opodatkowania w przyszłych okresach (kiedy wartość bilansowa składnika aktywów/pasywów zostanie zrealizowana lub rozliczona)

HARMONA RACHIZACJUNKOWOŚCI
standardyzacja czy unifikacja

Trend: odrzucanie rozwiązań alternatywnych, zawężanie uznaniowości

• odmienna filozofia:

• US GAAP – Generally Accepted Accounting Principles - Powszechnie Akceptowane Zasady Rachunkowości (to, co nie jest zabronione, jest dozwolone)

• MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

• Stan obecny: odmienne definiowanie, wycena i interpretacja tych samych zjawisk i procesów

MSR – asymilacja z prawem UE

• Polska obecnie – MSR posiłkowo

• 07.06.2002 – sesja Parlamentu Europejskiego, uchwała – konieczność stosowania MSR od 01.01.2005 przez spółki giełdowe krajów UE (25) i do skonsolidowanych sprawozdań finansowych

• + Australia

• (efekt IOSCO – International Organisation of Securities Commissions)

• od 01.01.2005 MSR/MSSF:

  • skonsolidowane sprawozdania finansowe spółek publicznych

  • wszystkie spółki notowane na regulowanych rynkach kapitałowych krajów członkowskich

• z wyjątkiem tych spółek publicznych, które:

  • stosują US GAAP i których p.w. notowane są równolegle na innych rynkach

  • spółek, które wyemitowały p.w. typu dłużnego

• te podmioty od 01.01.2007 najpóźniej

HISTORIA MSR

• 1973 – IASC – International Accounting Standards Committee (Komitet MSR)

• 1975 – pierwszy MSR

• 2001 – IASB – International Accounting Standards Boards (Rada MSR – przekształcony IASC)

• IASB jest organem International Accounting Standards Committee Foundation z siedzibą w Londynie, która wydała 41 MSR (32 obowiązują)

• IASC – IAS, IASB – IRFS

• IAS – International Accounting Standards- MSR

• IRFS – International Financial Reporting Standards – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF)

Standardy:

• nie ma dokładnych opisów procedur księgowych

• nie ma techniki księgowej,

• brak wzorcowych systemów ewidencyjnych (planu kont),

• nie ma kont księgowych

• zbyt lokoniczne?

Ewolucja filozofii biznesu:

• white anglosaxon protestants (do II w. św.?): ciężko pracujący, etyka i moralność w biznesie, słowo = umowa, Bóg: pracuj i bogać się

• Greed is good – chciwość jest dobrem

• Profit is an opinion.... – poziom zysku jest sprawą opinii...

• kryzys azjatycki, argentyński, ..., ENRON

• “Gdy śniegi topnieją, brud staje się widoczny”...

• w końcu i moralnością rządzi rynek (The Economist)

Przykłady

• hollow swaps – handel między firmami (np. energetycznymi) ich wolnymi mocami, i generowanie przychodów w wyniku transakcji zamiennych

• channel stuffing – sztuczne zawyżanie przychodów ze sprzedaży (wysyłka większej ilości towaru, niż zamawiano); efekt – wzrost wartości sprzedaży, wzrost należności

• de-despatching – wykazanie sprzedaży w momencie przyjęcia zamówienia (a nie wystawienia faktury/opuszczenia magazynu)

• round tripping – sprzedawanie i kupowanie tego samego towaru pomiędzy dwoma firmami, nawzajem od siebie faktycznie nic się nie zmienia poza wyższą sprzedaż

• off-banance-sheet activity – np. leasing (obniża dług, nie ma kredytu bankowego), instrumenty pochodne

• pozycje pozabilansowe – worek do ukrywania strat

• securitization – aktywa można zamienić na gotówkę i jednocześnie dalej je wykazywać w bilansie

ustawa Sarbanes-Oxley:

• szczegółowo określa co wolno robić w praktyce

• nowe ciało nadzorcze: Public Company Accounting Oversight Board (ustalanie reguł i standardów audytu, nadzór nad spółkami giełdowymi)

• co 5 lat zmiana firmy audytorskiej

• celowe fałszowanie danych, niszczenie dokumentów bądź ich ukrywanie: do 20 lat więzienia

• zakaz udzielania pożyczek osobistych z zasobów firmy dyrektorom i członkom rad nadzorczych

• MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych

• MSR 2 Zapasy

• MSR 3 Skonsolidowane sprawozdania finansowe-wycofany

• MSR 4 Amortyzacja - wycofany

• MSR 5 Informacje ujawniane w sprawozdaniach finansowych - wycofany

• MSR 6 Rachunkowość zmian cen - wycofany

• MSR 7 Rachunek przepływów pieniężnych

• MSR 8 Zysk lub strata netto okresu sprawozdawczego, podstawowe błędy i zmiany polityki rachunkowości

• MSR 9 Rachunkowość prac badawczych i rozwojowych - wycofany

• MSR 10 Zdarzenia następujące po dniu bilansowym

• MSR 11 Umowy o budowę

• MSR 12 Podatek dochodowy

• MSR 13 Wykazywanie krótkoterminowych aktywów i krótkoterminowych zobowiązań – wycofany

• MSR 14 Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności

• MSR 15 Informacje odzwierciedlające skutki zmian cen – wycofany

• MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe

• MSR 17 Leasing

• MSR 18 Przychody

• MSR 19 Świadczenia pracownicze

• MSR 20 Dotacje państwowe oraz ujawnione informacje na temat pomocy państwa

• MSR 21 Skutki zmian kursów wymiany walut obcych

• MSR 22 Połączenie jednostek gospodarczych

• MSR 23 Koszty finansowania zewnętrznego

• MSR 24 Informacje ujawniane na temat podmiotów powiązanych

• MSR 25 Inwestycje - wycofany

• MSR 26 Rachunkowość i sprawozdawczość programów świadczeń emerytalnych

• MSR 27 Skonsolidowane sprawozdania finansowe i inwestycje w jednostkach zależnych

• MSR 28 Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych

• MSR 29 Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji

• MSR 30 Ujawnione informacje w sprawozdan. finansowych banków i podobnych instytucji - wycofany

• MSR 31 Sprawozdawczość finansowa dotycząca udziałów we wspólnych przedsięwzięciach

• MSR 32 Instrumenty finansowe: ujawnianie i prezentacja

• MSR 33 Zysk przypadający na jedną akcję

• MSR 34 Śródroczna sprawozdawczość finansowa

• MSR 35 Działalność w trakcie zaniechania - wycofywany

• MSR 36 Utrata wartości aktywów

• MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe

• MSR 38 Wartości niematerialne

• MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena

• MSR 40 Nieruchomości inwestycyjne

• MSR 41 Rolnictwo

• MSSF 1 Zastosowanie MSSF po raz pierwszy

• MSSF 2 Płatności związane z akcjami

• MSSF 3 Połączenia jednostek gospodarczych

• MSSF 4 Umowy ubezpieczeniowe

• MSSF 5 Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana

• MSSF 6 Poszukiwanie złóż mineralnych

• MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji (zastąpił MSR 30)

POSZUKIWANIE ‘LEPSZEGO’ SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

projekt „NOWEGO” sprawozdania finansowego IASB/FASB – 2015 r. [2009]

Obie Rady !!! [współdziałanie!] uzgodniły, iż na pełne sprawozdanie finansowe składają się następujące elementy:

1) bilans (w projekcie: sprawozdanie z sytuacji finansowej – statement of financial position)

2) rachunek zysków i strat (w projekcie: sprawozdanie z całkowitych dochodów – statement of comprehensive income)

3) rachunek przepływów pieniężnych (w projekcie: sprawozdanie z przepływów pieniężnych- statement of cash flows)

4) zestawienie zmian w kapitale własnym (w projekcie – sprawozdanie ze zmian w kapitale – statement of changes in equity)

Cel i odbiorcy informacji w sprawozdawczości finansowej

cel: dostarczenie informacji, która będzie przydatna obecnym i przyszłym inwestorom, pożyczkodawcom oraz innym wierzycielom przy podejmowaniu decyzji

użytkownicy zainteresowani są:

- kwotami, horyzontem czasowym i niepewnością przyszłych przepływów pieniężnych

- oraz tym, jak postrzeganie jednostki, co do jej potencjalnych możliwości generowania przepływów – wpłynie na ceny akcji, a także wartość wyemitowanych papierów dłużnych

- wykorzystaniem informacji do oceny pracy zarządu

sprawozdanie finansowe ma spełniać 3 warunki:

1. Prezentować spójny obraz finansowy działań jednostki (sprawozdanie przedstawia informacje, które należy ze sobą kojarzyć tak, aby uchwycić związki zachodzące pomiędzy nimi)

2. Gwarantować dezagragację danych, pod kątem oceny kwot, horyzontu czasowego oraz niepewności przyszłych przepływów pieniężnych (klasyfikacja informacji w wyraźnie oddzielone grupy o odmiennej charakterystyce ekonomicznej)

3. Pomagać użytkownikowi w ocenie możliwości spłaty przez spółkę zobowiązań w terminie wymagalności oraz szans inwestowania w nadarzające się okazje.

Przy klasyfikowaniu informacji obowiązuje tzw. podejście zarządcze

propozycje prezentacji wyniku finansowego wg koncepcji IASB/FASB

Sprawozdanie z sytuacji finansowej	Sprawozdanie z całkowitych dochodów	Sprawozdanie z przepływów pieniężnych
działalność gospodarcza aktywa i zobowiązania z działalności operacyjnej aktywa i zobowiązania z działalności inwestycyjnej	działalność gospodarcza przychody i koszty z działalności operacyjnej przychody i koszty z działalności inwestycyjnej	działalność gospodarcza przepływy pieniężne z działalności operacyjnej przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej
działalność finansująca aktywa finansujące zobowiązania finansujące	działalność finansująca przychód z tytułu aktywów finansujących koszty z tytułu zobowiązań finansujących	działalność finansująca przepływy pieniężne z aktywów finansujących przepływy pieniężne ze zobowiązań finansujących
podatki dochodowe	podatki dochodowe z działalności kontynuowanej (działalność gospodarcza i finansująca)	podatki dochodowe
działalność zaniechana	działalność zaniechana po potrąceniu podatku	działalność zaniechana
	inne całkowite dochody po potrąceniu podatku
Kapitał własny		Kapitał własny

Założenie poziomej analizy poszczególnych członów sprawozdania finansowego

Sprawozdanie z całkowitych dochodów (RZiS)

prezentuje skutki transakcji – wzrost / spadek kapitału własnego wskutek zmian wartości aktywów i zobowiązań z podmiotami/osobami nie będącymi właścicielami spółki.

Kapitałowe skutki operacji z właścicielami (np. wypłata dywidendy, dodatkowa emisja akcji) ujawnia sprawozdanie ze zmian w kapitale

Koszty i przychody dzieli się według:

a) sekcji i kategorii (działalność gospodarcza, finansująca itd.)

b) funkcji (sprzedaż wyrobów, świadczenie usług, administracja itp.),

c) rodzajów (materiały, wynagrodzenia itd.).

Sprawozdanie z całkowitych dochodów

Działalność gospodarcza

Działalność operacyjna

Przychody ze sprzedaży segmentu A

segmentu B

Łącznie przychody ze sprzedaży

 

Koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych

zużycie materiałów

robocizna

koszty pośrednie – amortyzacja

koszty pośrednie – transport

koszty pośrednie – inne

programy emerytalne

Łącznie koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych zysk brutto

Koszty sprzedaży

reklama

wynagrodzenia

przeterminowane należności

Łącznie koszty sprzedaży

Koszty ogólnego zarządu

wynagrodzenia

amortyzacja

programy emerytalne

badania i rozwój

odsetki od zobowiązań leasingowych

Łącznie koszty ogólnego zarządu

zysk/strata netto ze sprzedaży

(zysk brutto – łączne koszty sprzedaży – łączne koszty

ogólnego zarządu)

Pozostałe koszty/przychody operacyjne

udział w zysku jednostki X

zysk/strata ze sprzedaży środków trwałych

zrealizowane zyski z zabezpieczeń przepływów pieniężnych

strata na sprzedaży należności

utrata wartości firmy

Łącznie pozostałe koszty/przychody operacyjne

Wynik na działalności operacyjnej

(zysk/strata netto ze sprzedaży ± pozostałe koszty/przychody operacyjne)

Działalność inwestycyjna

przychody z dywidend

zysk ze sprzedaży papierów wartościowych

udział w zysku jednostki Y

Łącznie przychody działalności inwestycyjnej

Wynik na działalności gospodarczej

(wynik na działalności operacyjnej ± wynik z działalności inwestycyjnej)

Działalność finansująca

przychody z tytułu odsetek

koszty odsetkowe

wyniki z działalności finansującej

Wynik na działalności kontynuowanej

przed opodatkowaniem (wynik na działalności

gospodarczej ± wynik działalności finansującej)

Podatek dochodowy działalności kontynuowanej

Wynik netto na działalności kontynuowanej

Działalność zaniechana

Strata na działalności zaniechanej

Korzyści podatkowe na działalności zaniechanej

Wynik na działalności zaniechanej

 

Zysk/strata netto (wynik na dz. kontynuowanej ± wynik na dz. zaniechanej)

Inne całkowite dochody

Niezrealizowane zyski na papierach wartościowych

przeznaczonych do sprzedaży (inwestycyjnych)

Nadwyżka z aktualizacji wyceny

Przeliczenie na walutę prezentacji – jednostki zależne

Przeliczenie na walutę prezentacji – jednostki stowarzyszone

Niezrealizowane zyski na operacjach zabezpieczających

przepływy pieniężne

Łącznie inne całkowite dochody

Wynik całościowy (zysk/strata netto ±inne całkowite dochody)

Sprawozdanie z sytuacji finansowej: (bilans)

1. Prezentacja aktywów i zobowiązań w podziale na krótko i długoterminowe (kryterium wymagalności) (zamiast obrotowe i trwałe, tj. wg kryterium płynności). Dotyczy to także aktywów i rezerw na podatek odroczony.

2. Gotówka powinna być ujawniana w jednym wierszu, odrębnie od ekwiwalentów środków pieniężnych.

3. Jednostka powinna rozdzielać podobne aktywa i zobowiązania wyceniane w oparciu o różne modele i prezentować je w osobnych wierszach.

4. Sumy aktywów i pasywów należy przedstawiać w sprawozdaniu lub w notach uzupełniających.

Sprawozdanie z sytuacji finansowej

Działalność gospodarcza

Działalność operacyjna

Należności handlowe

Zapasy

Zaliczki na poczet reklam

Łącznie aktywa krótko-terminowe

Środki trwałe (brutto)

Umorzenie środków trwałych

Środki trwałe netto

Udziały w jednostce A (długoterminowe)

Dodatnia wartość firmy

Pozostałe aktywa długoterminowe

Łącznie aktywa długo-terminowe

Zobowiązania handlowe

Otrzymane zaliczki

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

Zobowiązania z tytułu umów leasingu

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń płatnych w akcjach

Zobowiązania z tytułu odsetek od umów leasingu

Łącznie zobowiązania krótkoterminowe

Zobowiązania z tytułu programów emerytalnych

Zobowiązania długoterminowe z tytułu umów leasingu

Inne długoterminowe zobowiązania

Łącznie zobowiązania długoterminowe

Aktywa netto działalności operacyjnej

(aktywa długo i krótkoterminowe - zobowiązania długo i krótkoterminowe)

Działalność inwestycyjna

Aktywa finansowe przeznaczone do sprzedaży

Udziały w jednostce B (długoterminowe)

Łącznie aktywa inwestycyjne

Aktywa netto działalności gospodarczej

(aktywa netto działalności operacyjnej + aktywa inwestycyjne)

Działalność finansująca

Aktywa finansujące

Gotówka

Łącznie aktywa finansujące

Zobowiązania finansujące

Pożyczki krótkoterminowe

Zobowiązania z tytułu odsetek

Zobowiązania z tytułu dywidendy

Łącznie krótkoterminowe zobowiązania finansujące

Pożyczki długoterminowe

Łącznie długoterminowe zobowiązania finansujące

Zobowiązania finansujące netto

(aktywa finansujące – długo i krótkoterminowe zobowiązania finansujące)

Działalność zaniechana

Aktywa przeznaczone do sprzedaży

Zobowiązania działalności zaniechanej

Aktywa netto przeznaczone do sprzedaży

Podatki dochodowe

Krótkoterminowe

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego

Długoterminowe

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Podatkowe aktywa / zobowiązania netto

Aktywa netto

(aktywa netto działalności gospodarczej– zobowiązania finansujące netto +

aktywa netto przeznaczone do sprzedaży ± aktywa/zobowiązania podatkowe)

 

Kapitał własny

Kapitał akcyjny

Zyski zatrzymane

Wynik całościowy

Aktywa netto = kapitał własny

Łącznie krótkoterminowe aktywa

Łącznie długoterminowe aktywa

Łącznie aktywa

Łącznie krótkoterminowe zobowiązania

Łącznie długoterminowe zobowiązania

Łącznie zobowiązania

Sprawozdanie z przepływów pieniężnych

1. Sprawozdanie z przepływów pieniężnych wyróżnia te same sekcje i kategorie jak sprawozdanie z sytuacji finansowej oraz sprawozdanie z całkowitych dochodów.

2. Proponowany podział na działalność operacyjną, inwestycyjną i finansującą nieco odbiega od obowiązującego aktualnie w cash flow.

3. Sprawozdanie to powinno uzgadniać się do salda początkowego i końcowego gotówki (bez ekwiwalentów środków pieniężnych).

4. Obowiązywać ma tylko jedna metoda - bezpośrednia

5. Układ tego sprawozdania jest nieomal identyczny jak sprawozdania z całkowitych dochodów

Analizy i BEP

Analiza - rozkład na elementy proste i badanie zależności między zjawiskami

Analiza ekonomiczna:

- badanie stanów i procesów ekonomicznych zachodzących w przedsiębiorstwie

- dyscyplina naukowa zajmująca się poszukiwaniem i mierzeniem zależności zachodzących między zjawiskami ekonomicznymi oraz wykrywaniem za pomocą metod badawczych prawidłowości zachodzących w przedsiębiorstwie oraz jego otoczeniu. Wykryte zależności ekonomiczne pozwalają na przewidywanie przyszłości

- zespół metod umożliwiających stawianie diagnoz gospodarczych w jednostkach organizacyjnych

Cel analizy: szukanie związków przyczynowo-skutkowych między zjawiskami gospodarczymi, określanie przyczyn zmian tych zjawisk oraz wysuwanie wniosków dotyczących przyszłości.

Analiza ekonomiczna

- analiza techniczno-ekonomiczna (wskaźniki w wyrażeniu rzeczowym lub osobowym)

- analiza finansowa (wskaźniki finansowe)

Analiza finansowa

- sytuacja majątkowa i finansowa (położenie i pewność finansowa)

- analiza wzrostu i pozycji finansowej firmy

- koszty i przychody ze sprzedaży

- wynik finansowy/ocena efektywności gospodarowania

- czynniki kształtujące wynik finansowy

Rachunkowość - gromadzi i przetwarza informacje

Analiza finansowa - ocenia na ich podstawie kondycję firmy i jej otoczenie

Analiza finansowa powstała na początku jako analiza bilansu i rachunku wyników.
W II poł. XIX w. zaczęto stosować wskaźniki finansowe

Analiza porównawcza danych rocznych i wieloletnich

Analiza zmian struktury aktywów, pasywów i wyników

Analiza wskaźnikowa (4 obszary)

Analiza wybranych wskaźników finansowych

PRÓG RENTOWNOŚCI (w krótkim okresie)

Sprawozdania finansowe - podstawa do obliczania i interpretacji wskaźników finansowych

Sprawozdanie finansowe jest źródłem informacji dla wielu odbiorców, aby mogli podejmować właściwe decyzje gospodarcze

Elementy (?)

Sprawozdawczość finansowa opisuje wszystkie zmiany w stanie aktywów i pasywów jednostki gospodarczej/grupy kapitałowej oraz osiągnięte przychody, koszty i wynik finansowy od momentu powstania jednostki do momentu jej likwidacji

Sprawozdania finansowe - część procesu sprawozdawczości finansowej

Prezentują działalność firmy i jej pozycję finansową widzianą z perspektywy rachunkowości [ex post]

Zadaniem sprawozdań finansowych - rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki

Sprawozdawczość finansowa - produkt procesu prezentacji danych, tj. końcowy etap tworzenia informacji w ramach rachunkowości

Sprawozdawczość finansowa

- główne źródło informacji dla analizy finansowej w każdym systemie gospodarczym

- sztuka interpretacji, pomiaru i informowania o działalności gospodarczej

- system informacyjny dla podejmowania, kontrolowania i korygowania decyzji ekonomicznych dla właścicieli/ zarządów jednostek gospodarczych

Cechy jakościowe sprawozdań finansowych zasada wiernego i rzetelnego obrazu

Użyteczność - do czego?

- decyzje: kiedy kupić, utrzymać lub sprzedać prawa do majątku firmy

- oceny kierownictwa za wypełnianie funkcji powierniczej nad majątkiem oraz odpowiedzialności za efektywność wykorzystania majątku

- ocena możliwości firmy w zakresie dokonywania wypłat oraz dostarczenia innych korzyści swoim pracownikom

- ocena zabezpieczenia pożyczek udzielonych firmie

- określenie polityki podatkowej

- ustalanie zysku do podziału, wypłaty dywidendy

- strategie rozwoju przedsiębiorstw

- etc.

Funkcje sprawozdawczości finansowej

Wskaźniki finansowe

Do analiz sprawozdań wykorzystywane są następujące rodzaje wskaźników:

- struktury,

- dynamiki (!!! - sposób obliczenia),

- finansowe:

GŁÓWNE GRUPY:

I. płynności

II. aktywności

III. rentowności

IV. stopnia wspomagania (zadłużenia)

Kapitał pracujący - elementy

gotówka

należności

zapasy

krótkoterminowe papiery wartościowe

- zobowiązania

PŁYNNOŚĆ

1. kapitał pracujący netto (ang. net working capital)

aktywa bieżące - zobowiązania bieżące

im mniejszym kapitałem pracującym prowadzona jest działalność gospodarcza, tym niższe są koszty zaangażowanego kapitału

1. wsk. bieżącej płynności (current ratio)

aktywa bieżące/zobowiązania bieżące

wsk. ten powinien być wyższy od 1, aby firma wywiązywała się z bieżących zobowiązań; inaczej wskazuje to na skapitalizowanie aktywów i zatory płatnicze

1. wsk. szybki; wsk. wypłacalności firmy (quick ratio)

aktywa bieżące - zapasy/zobowiązania bieżące

informacja w jakiej wysokości zobowiązania są pokryte łatwo zamienialnymi na gotówkę aktywami; wskazuje ile razy bieżące obciążenia mogą być pokryte przez aktywa łatwe do upłynnienia

1. próba kwasowa (acid test)

gotówka + krótkoterminowe pw/zobowiązania bieżące

ile razy środki najbardziej płynne firmy pokryją bieżące zobowiązania

AKTYWNOŚĆ

1. wsk. obrotu zapasami (inventory turnover)

koszt własny sprzedaży/przeciętne zapasy

ile razy w ciągu roku firma obróciła zapasami

1. obrót zapasami w dniach (inventory days)

(średnie zapasy/koszt własny sprzedaży) * 360

w ciągu ilu dni firma obróciła zapasami; jak długo przeciętna pozycja pozostaje na stanie zapasów

1. wsk. obrotu należnościami

sprzedaż na kredyt/przeciętne należności

ile razy w ciągu roku firma zamknęła cykl sprzedaży na kredyt

1. okres ściągania należności (collection period)

360/wsk. obrotu należnościami

ile dni jest potrzebnych na ściągnięcie należności

1. wsk. obrotu zobowiązań handlowych

zakupy/przeciętne zobowiązania wobec dostawców

ile razy w ciągu roku firma płaci swoje zobowiązania wobec dostawców

1. okres spłaty zobowiązań (payables period)

360/wsk. obrotu zobowiązań

po jakim czasie firma reguluje swoje zobowiązania

1. wsk. obrotu środkami trwałymi (fixed asset turnover)

sprzedaż/środki trwałe netto

efektywność środków trwałych w stosunku do sprzedaży

1. wsk. obrotu aktywami (total asset turnover)

sprzedaż /aktywa ogółem

wiąże cały majątek firmy ze sprzedażą; przedstawia efektywność zaangażowanych zasobów w stosunku do sprzedaży

1. cykl środków pieniężnych(cash conversion cycle)

obrót zapasami w dniach + okres ściągania należności - okres spłaty zobowiązań

określa okres czasu jaki upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej na zakupy zapasów do momentu przypływu gotówki z należności; im krótszy, tym lepiej - pieniądze wracają do firmy i mogą być szybko ponownie wykorzystane

RENTOWNOŚĆ

1. marża zysku (x); zysk (x)/sprzedaż * 100%

wsk. te określają rentowność mierzoną różnym zyskiem

1. zysk z kapitału (ROE - return on equity)

zysk netto (po opodatkowaniu)/kapitał akcyjny

produktywność kapitału akcyjnego; ile otrzymuje się zysku angażując jednostkę kapitału

1. zysk z aktywów (ROA - return on assets)

zysk netto/przeciętne aktywa

produktywność aktywów; obrazuje zysk firmy w odniesieniu do jej lokaty w aktywa

1. siła zarobkowa; zysk operacyjny/przeciętne aktywa

ile otrzymuje się zysku operacyjnego angażując jednostkę aktywów

1. zysk na 1 akcję (EPS - earning per share)

zysk netto/liczba wyemitowanych akcji zwykłych

wzrost tego wskaźnika jest interpretowany jako dobra wiadomość dla inwestorów, jest to bowiem sygnał lepszych wyników osiąganych przez firmę

1. wsk. cena/zysk (P/E - price/earning ratio)

kurs bieżący akcji/EPS

wyższy dla firm z dobrymi prognozami na przyszłość i niskim ryzykiem

1. wsk. cena rynkowa/wartość księgowa akcji (market/book ratio)

kurs akcji/wartość księgowa akcji

dobrze prosperujące firmy mają wsk. ten powyżej 1

1. kapitalizacja giełdowa (market capitalisation)

liczba wyemitowanych akcji zwykłych * kurs bieżący

1. wsk. wypłaty dywidend (dyvidend payout ratio)

dywidendy/zysk netto

jaka część wypracowanego zysku została wypłacona w postaci dywidend

1. wsk. pokrycia dywidendy (ang. cover ratio)

EPS / dywidenda na 1 akcję

1. stopa dywidendy (ang. dyvidend yield)

(dywidenda na 1 akcję / kurs) x 100%

W zasadzie nie oblicza się P/E dla spółek, które wypracowały stratę. P/E byłby wówczas ujemny.

Interpretacja nie byłaby poprawna ekonomicznie.

Przykład: kurs akcji wynosi 9j, strata na akcję wynosi <-3j>.

Matematycznie: 9j/<-3j> = <-3> czyli kurs akcji jest 3 razy niższy, niż wypracowana przez firmę strata, co oczywiście nie jest prawidłowe z ekonomicznego punktu widzenia

ZADŁUŻENIE

1. wsk. długu (debt ratio)

łączne zobowiązania / łączne aktywa

określa jaka część aktywów firmy jest finansowana z długu

1. wsk. długu do kapitału (debt-equity ratio)

zadłużenie długoterminowe / kapitał akcyjny (wg wartości nominalnej)

określa ile zobowiązań przypada na 1 wyemitowaną akcję. Majątek firmy jest tu traktowany jako amortyzator, dzięki któremu firma może przetrwać złą koniunkturę

1. wsk. pokrycia zobowiązań odsetkowych

zysk operacyjny / odsetki

wsk > 1, osiągnięty przez firmę zysk wystarczy do zapłacenia rocznych zobowiążań odsetkowych firmy

1. wsk. pokrycia obsługi kredytu

zysk netto + amortyzacja / raty kapitałowe + odsetki

informuje ile razy dochód netto pokrywa roczną obsługę kredytu

1. wsk. pokrycia w środkach (assets coverage ratio)

środki trwałe netto / kredyt długoterminowy

wsk. informuje o stopniu zabezpieczenia kredytu długoterminowego przez majątek trwały firmy, tj. ile razy wartość środków trwałych netto wystarczy na pokrycie danego kredytu

Wskaźnik rozwodniony zysk na 1 akcję

- skorygowany zysk netto/skorygowana liczba akcji zwykłych

- W MSR 33 “Zysk przypadający na jedną akcję” wprowadzono kategorię zysku rozwodnionego. Odmiana wskaźnika ESP.

- Oznacza zmniejszenie zysku przypadającego na 1 akcję przy założeniu zwiększenia liczby akcji zwykłych z tytułu realizacji wszystkich praw z instrumentów finansowych bądź umów, których dana firma jest stroną, a z których wynikać może (po spełnieniu określonych warunków) konieczność emisji nowych akcji.

- występuje również termin “antyrozwodnienie”, oznaczający zwiększenie zysku przypadającego na akcję, po uwzględnieniu potencjalnych praw do nowych akcji zwykłych.

wsk. Tobina (ang. Tobin’s ratio)

q = (rynkowa wartość długu + kapitał własny) : koszty wymiany majątku

q = 1, inwestorzy mogą osiągnąć taki sam zysk inwestując w aktywa firmy lub jej akcje.

q >1, firma jest warta więcej niż obrazuje to wielkość jej aktywów.

q <1, taniej jest kupić samą firmę niż zainwestować bezpośrednio w porównywalne aktywa.

Możliwości pozyskania kapitału przez firmę:

1. zatrzymanie osiągniętego zysku netto

2. emisja akcji zwykłych

3. emisja akcji uprzywilejowanych

4. emisja obligacji

5. emisja bonów komercyjnych

6. kredyt bankowy

7. private equity, venture capital, hedge funds

…..

zysk jest teorią, rzeczywistością jest wypłacalność

Współczynniki rynku finansowego

współczynnik alfa

- średnia stopa przychodu nadwyżkowego

- przy ocenie funduszy inwestycyjnych

- korzystnie dla inwestora, aby alfa była jak najwyższa, a beta jak najniższa.

- równa różnicy pomiędzy stopą przychodu uzyskaną przez fundusz a oczekiwaną stopą przychodu wyznaczoną na podstawie linii rynku dla określonego współczynnika beta. Dodatnia wartość alfa oznacza dodatkowe (w porównaniu do portfela rynkowego) korzyści z lokaty w fundusz;

- α = β (r_M - r_f), gdzie: r_f - dochód z inwestycji w papier wartościowy f pozbawiony ryzyka; r_M - dochód z inwestycji w portfel rynkowy M.

współczynnik beta

- w modelu CAPM miernikiem ryzyka systematycznego waloru “i” (niedywersyfikowalnego - np. inflacja, bankowa stopa procentowa) jest współczynnik β_i. Wskazuje, jaki jest udział danego waloru w ryzyku ogólnym (portfela rynkowego). Inaczej w jakiej proporcji wahania rynku wpływają na wzrost/spadek kursu waloru.

- Im wyższa beta, tym wyższe ryzyko i tym wyższej stopy przychodu oczekuje inwestor.

- β_i = cov (r_i, r_M) : σ² (r_M), gdzie: r_i - dochód z inwestycji w papier wartościowy i; r_M - dochód z inwestycji w portfel rynkowy M; cov (r_i, r_M) - kowariancja dochodu z inwestycji w papier i z dochodem z inwestycji w portfel M; σ² (r_M) - wariancja dochodu z inwestycji w portfel M.

- β_i = 0 przychód z waloru nie zależy od sytuacji na rynku (np. walory rządowe),

β_i = 1 jest dla portfela rynkowego [ponieważ cov (r_M,r_M) = var (r_M)],

β_i > 1 zmiany cen waloru są większe (rosną i spadają szybciej) od przeciętnych zmian na rynku (tzw.walory agresywne),

β_i < 1 zmiany cen waloru są mniejsze od przeciętnych zmian na rynku (dla walorów defensywnych - mniej ryzykownych).

Współczynniki opcji

delta, gamma, theta, vega, rho

- delta: informuje ile trzeba wystawić/kupić opcji, aby perfekcyjnie zabezpieczyć dany portfel

- gamma: jak często zmienia się delta, czyli jak często trzeba by korygować liczbę posiadanych/wystawionych opcji; o ile zmieni się delta opcji w przypadku zmiany ceny ceny instrumentu bazowego o jednostkę.

- theta: informuje o ile spada cena opcji każdego kolejnego dnia, aż do wygaśnięcia opcji

- vega (albo eta bądź Kappa): informuje o wpływie zmienności cen instrumentu bazowego na cenę opcji

- rho: informuje o ile zmieni się cena opcji, gdy stopa procentowa aktywów wolnych od ryzyka zmieni się o jednostkę.

- Najwyższe prawdopodobieństwo realizacji zysku przez nabywcę opcji występuje wówczas, kiedy delta dąży do zera, a theta i gamma są skorelowane ujemnie.

- inwestor wybiera pomiędzy większą wartością opcji ze względu na dłuższy czas jej wygaśnięcia (duża theta) bądź większą wartością opcji ze względu na potencjalną możliwość częstych zmian cen instrumentu bazowego (duża gamma). Theta jest wysoka, kiedy rynek jest zrównoważony, natomiast gdy oczekiwane są wahania cen (w górę lub w dół) to wysoka jest gamma.

Dźwignie w rachunkowości

DŹWIGNIE

- (am. leverage, ang. gearing)

- uwypuklenie wpływu oddziaływania określonych czynników na poprawę efektywności gospodarowania.

- Np. dzięki zaangażowaniu kapitałów obcych można uzyskać zwiększenie zyskowności kapitałów własnych - tzw. efekt dźwigni (am. leverage effect)

- Dźwignia finansowa sugeruje, że można osiągnąć znaczne zyski oraz zwiększyć rynkową wartość firmy poprzez korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowych

- (podnoszenie poziomu dźwigni finansowej wpływa na wzrost wskaźnika EPS oraz chroni przed płaceniem podatku dochodowego)

- dźwignia operacyjna

- dźwignia finansowa

- dźwignia połączona

Dźwignia operacyjna

- wiąże się ze strukturą majątku i jego optymalnym wykorzystaniem

- odzwierciedla stopień, w jakim wykorzystywany jest majątek w działalności firmy. Dla celów analizy określa się tu próg rentowności.

- OL = Δ zysku operacyjnego (%) : Δ sprzedaży (%)

OL = (sprzedaż - koszty zmienne) : zysk operacyjny

gdzie:

zysk operacyjny - zysk przed płatnością podatku i odsetek.

- Interpretacja: wzrost sprzedaży o 1% powoduje wzrost zysku operacyjnego o x%.

- Ograniczenie tej analizy: założenie liniowej funkcji dochodów i kosztów. W rzeczywistości na rynku wysokość cen zmienia się w miarę zaspokojenia popytu.

- Efekt oddziaływania tej dźwigni jest najsilniejszy wówczas, gdy wielkość sprzedaży oscyluje wokół progu rentowności. Ograniczenia zwiększenia poziomu dźwigni operacyjnej:

- w sferze technicznej - zdolności produkcyjne,

- w sferze rynkowej - wielkość popytu na dane produkty.

- Podniesienie poziomu dźwigni - podniesienie poziomu progu rentowności - ryzyko, że nie uda się sprzedać wystarczającej ilości wyrobów w progu rentowności.

- W efekcie wybór: potencjalna strata którą może osiągnąć firma jest wyższa/niższa, ale i także potencjalny zysk możliwy do osiągnięcia wyższy/niższy.

- Stąd też nie wszystkie firmy są zainteresowane wysokim poziomem dźwigni operacyjnej.

Dźwignia finansowa

- wyraża strukturę kapitału, która ma wpływ na wynik działalności gospodarczej i rentowność kapitału własnego. - - Informuje w jaki sposób finansowana jest działalność danej firmy.

- FL = Δ zysku netto (%) : Δ zysku operacyjnego (%)

- Interpretacja: wzrost zysku operacyjnego o 1% powoduje wzrost zysku netto o x%.

- Zamiast zysku netto używa się także kategorii zysku na 1 akcję (EPS). Odpowiednio zmienia się wówczas interpretacja.

- Dźwignia ta bazuje na zależności pomiędzy strukturą kapitału a rentownością kapitału obcego. Moment graniczny: przeciętna rentowność całego kapitału = stopa odsetek płaconych za pozyskany kapitał obcy.

- Efektywnie płacone odsetki są niższe o kwotę zmniejszenia obciążeń podatkowych. W tym celu oblicza się odsetki netto:

odsetki netto = [odsetki zapłacone - (odsetki zapłacone * stopa podatku dochodowego : 100)]

Dźwignia połączona

- informuje o tym, na ile obie dźwignie przyczyniają się do zwrotności kapitału. Dźwignia operacyjna oddaje przy tym efekt struktury majątku, natomiast dźwignia finansowa efekt struktury kapitału.

- CL = OL * FL

gdzie: CL - stopień dźwigni połączonej,

OL - stopień dźwigni operacyjnej,

FL - stopień dźwigni finansowej.

- CL = Δ zysku netto (%) : Δ sprzedaży (%)

- Interpretacja: wzrost sprzedaży o 1% powoduje wzrost poziomu zysku netto o x%.

- Obie dźwignie nie są względem siebie substytucyjne. Przy tym im silniejszy jest efekt dźwigni operacyjnej, tym bardziej ryzykowne jest stosowanie dźwigni finansowej. I odwrotnie.

- Głównym niebezpieczeństwem: nie działa ona tylko w jedną stronę - dodatnio, ale także ujemnie, powodując spadek rentowności kapitału własnego. Zjawisko to określa się jako “dźwignia ujemna” albo “maczuga”.

- W przypadku takim rentowność kapitału całkowitego jest niższa niż oprocentowanie kapitałów obcych. Bardzo często ujemnej dźwigni finansowej towarzyszy utrata płynności finansowej.

Dźwignia prawna i wysoka

Przy rozdrobnieniu kapitału akcyjnego, aby mieć decydujący wpływ na działania podejmowane w firmie, wysokość pakietu dającego kontrolę nad firmą nie wynosi 51%, ale waha się w granicach 12-25%.

Dźwignia prawna - bez kapitałów obcych

Dźwignia wysoka - spółka korzysta z zewnętrznego finansowania

Czy zjawisko dźwigni finansowej jest dla firmy korzystne?

Tak, chociaż:

1. wysokość spłaty kredytów nie powinna przekraczać zdolności płatniczych firmy.

2. pożyczkodawcy podwyższają stopę procentową w miarę pogłębiania się nierównowagi pomiędzy zadłużeniem a kapitałami własnymi firmy. W efekcie obsługa kredytów może angażować całą wygospodarowaną gotówkę.

3. firma naraża się na utratę finansowej i ekonomicznej niezależności.

4. akcjonariusze oczekują coraz wyższej stopy zwrotu od włożonego przez siebie kapitału w miarę jak wzrasta stopień zadłużenia (wzrost ryzyka finansowego).

Fakt:

- Im wyższy poziom zadłużenia, tym większa część przyszłych wpływów gotówkowych firmy musi być zarezerwowana na spłatę pożyczek. W przypadku, gdy firma będzie miała jakieś kłopoty (np. recesja), to osiągnięte przychody ze sprzedaży obniżą się i firma nie będzie mogła spłacać zadłużenia, co prowadzi do utraty niezależności lub bankructwa. Tak więc osiągany przez firmę wyższy wskaźnik rentowności z kapitałów własnych jest w pewnym stopniu iluzoryczny.

- Ponieważ odsetki odejmowane są od zysku przed opodatkowaniem, zmniejsza się podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym i występuje tzw. oszczędność podatkowa. Firma posiada więcej środków, aby wypłacić je na zewnątrz (akcjonariuszom). Ale czy można mieć pewność, że firma w przyszłości wygospodaruje zysk przed opodatkowaniem? Jeżeli wystąpi strata, to nie będzie czego chronić przed podatkiem.

Wartość firmy

Majątku nie stanowią tylko aktywa, które ujmowane są w bilansie.

- zasoby ludzkie,

- klienci,

- informacje,

- systemy informacyjne,

- reputacja,

zasoby naturalne,

- itp.

Informacje, które obecnie przekazuje sprawozdawczość zarówno finansowa, jak i zarządcza nie wystarczają do podejmowania optymalnych decyzji gospodarczych czy oceny efektywności zarządzania majątkiem.

Wartość

- Termin wieloznaczny

- wartość odczuwa się przede wszystkim intuicyjnie, z uwagi na kontekst, zwyczaj, bezpośrednie doświadczenie

- wartość nie może istnieć bez świadomości ludzkiej, a rozwój człowieka i rozwój społeczny nie może istnieć bez wartości

Wymiary terminu ‘wartość’

a) dobro, czyli wszystko, co jest cenne i może stanowić cel dążeń ludzkich

b) odpowiedź na potrzebę (co pozwala człowiekowi przetrwać, żyć, rozwijać się i doskonalić)

c) idea ogólna, mająca doniosłe znaczenie dla człowieka i społeczeństwa

Wartość - def. ekonomiczna

“to, ile coś jest warte pod względem materialnym”

“kwota pieniężna, którą coś jest warte”

“cecha jakiejś rzeczy dająca się wyrazić równoważnikiem pieniężnym lub innym środkiem płatniczym”

Wartość firmy (company value, goodwill)

- “Przekazałem (...) cały mój biznes oraz goodwill związany z moim kamieniołomem” - rok 1571 [I. Griffin, New Creative Accounting, MacMillam, London 1995, s. 161]

- “wartość firmy, która jest przedmiotem sprzedaży, jest niczym innym jak prawdopodobieństwem, że starzy klienci powrócą na stare miejsce nawet wtedy, gdy starego kupca czy sklepikarza już nie będzie” - orzeczenie brytyjskiego sądu w 1810 r., czyli są to relacje między klientem i jego przyzwyczajeniami a firmą

[M. Marcinkowska , Kształtowanie wartości firm, PWN, Warszawa 2000, s. 32]

Accounting Principles Board Opinion No 17 “Intangible Assets”

- Wartość firmy jest generalnie sumą wszelkich, specjalnych korzyści, nie dających się w wiarygodny sposób zidentyfikować, odnoszących się do funkcjonującego przedsiębiorstwa.

- Składa się ona z takich elementów, jak: dobre imię, uzdolniony zarząd i pracownicy, dobre warunki kredytowe, reputacja produktu lub usługi i korzyści lokalizacyjne

ustawa o rachunkowości oraz rozporządzenie Ministra Finansów regulujące kwestie amortyzacji dla celów podatkowych

- ustawa: “wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przeciętnych aktywów netto”.

- prawo podatkowe: “wartość początkowa firmy stanowi nadwyżkę ceny nabycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części nad wartością rynkowa środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład nabytego, przyjętego do odpłatnego korzystania albo wniesionego do spółki przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części, odpowiednio z dnia nabycia, przyjęcia do korzystania albo wniesienia do spółki”

- Definicja prawa podatkowego jest węższa od definicji prawa bilansowego:

- odnosi wartość firmy jedynie do przedsiębiorstwa (w stosunku do jednostki) oraz wymienia dopuszczalne okoliczności powstania tej kategorii (ustawa o rachunkowości nie precyzuje trybu nabycia jednostki, w wyniku którego powstaje wartość firmy)

- wprowadza rozróżnienie sposobu wyceny poszczególnych składników majątkowych, wymagając wyceny rynkowej w odniesieniu do środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, a pozostając przy wartości księgowej pozostałych składników mienia. Sformułowania rozporządzenia mogą spowodować, że wartość środków trwałych będzie ujemna. Ustalenie wartości firmy może być ponadto niemożliwe, gdyż wgląd w księgi zbywcy przedsiębiorstwa (lub zorganizowanej jego części) jest naruszeniem jego tajemnicy handlowej

Na przełomie XIX i XX wieku wykształciły się 4 podejścia do określania wartości firmy

marketingowe: wycenione niematerialne postawy w stosunku do firmy

dochodowe: spodziewane przyszłe zyski i szanse ich osiągnięcia

majątkowe: wartości niematerialne i prawne nie mogą być sprzedane w oderwaniu od przedsiębiorstwa

organizacyjne: potencjalna korzyść jaką otrzymuje się w przypadku prowadzenia interesu, który był prowadzony przez jakiś czas wcześniej

- rzetelna wartość rynkowa (fair market value)

- wartość rynkowa (market value)

- wartość inwestycyjna (investment value)

- wartość wewnętrzna (fundamentalna) (intrinsic, fundamental value)

- wartość sprawiedliwa (fair value)

Rzetelna wartość rynkowa

cena, za jaką w danym momencie dany walor stałby się przedmiotem transakcji kupna - sprzedaży pomiędzy wykazującymi chęć do jej zawarcia stronami, podczas gdy żadna z nich nie działa pod wpływem przymusu i każda posiada odpowiednie informacje pozwalające na podjęcie racjonalnej decyzji co do warunków transakcji (dzienne kursy giełdowe)

Wartość rynkowa

najbardziej prawdopodobna cena, przy której dany walor stałby się przedmiotem transakcji kupna - sprzedaży na dostatecznie konkurencyjnym rynku, z zachowaniem wszelkich warunków rzetelnej transakcji, a kupujący i sprzedający działają racjonalnie, bez specyficznych motywacji i na podstawie dostatecznych informacji

Różnice: fair market value a market value

- charakterystyka otoczenia rynkowego - ma być dostatecznie konkurencyjne i otwarte, czyli takie w którym w sposób nieskrępowany zadziałają prawa konkurencji.

- Czyli: wyeliminowanie wpływu krótkookresowych, związanych z danym momentem czynników, które powodują powstanie luki między wartością przedsiębiorstwa a bieżącą ceną rynkową.

- Przykład czynników: nastroje inwestorów, które mają wpływ na zbywanie i nabywanie akcji przedsiębiorstw

Wartość inwestycyjna

- wartość dla konkretnego, specyficznego inwestora,

- odpowiada jego indywidualnym preferencjom, motywom, kryteriom i wymogom inwestycyjnym,

- stąd odmienna od rzetelnej wartości rynkowej i wartości rynkowej, które abstrahują od charakterystyki konkretnego inwestora a odnoszą się hipotetycznego, przeciętnego inwestora na rynku

Szacowanie w praktyce wartości inwestycyjnej (inwestycji)

- Wartość zdyskontowanego na dzisiaj strumienia pożytków ekonomicznych według konkretnej dla danego inwestora stopy dyskontowej.

-Jeżeli stopa inwestora jest tożsama z żądaną stopą zwrotu, to przyjmuje się, że jest ona odpowiednikiem sprawiedliwej wartości rynkowej.

- Subiektywna ocena każdego z inwestorów. Przyczyny różnic np.:

odmienne oczekiwania

odmienna wycena ryzyka

różnice w sytuacji podatkowej

zmienność dochodów/zysków/dywidend/kursów w czasie - poziom ryzyka inwestycyjnego

Wartość wewnętrzna

- wartość wynikającą bezpośrednio z rzeczywistej zdolności wycenianego waloru do generowania dochodu dla właścicieli,

- różna od wartości inwestycyjnej, bo opiera się na charakterystykach wewnętrznych, to znaczy wynikających z wewnętrznych cech tego waloru, które nie zależą od wpływu specyficznego inwestora ani też bieżących warunków na rynku kapitałowym („nie aż tak subiektywna”)

W praktyce:

- Do ustalenia wartości wewnętrznej bierze się pod uwagę oczekiwane dochody, jakie firma wygeneruje bez względu na to, kto będzie właścicielem.

- Abstrahuje się również od rynkowych kursów akcji i nastrojów wśród właścicieli. W praktyce wartość wewnętrzną wyznacza się przy wykorzystaniu zdyskontowanych strumieni pieniężnych

Wartość sprawiedliwa (nowość)

- ma wymiar bardziej formalnoprawny niż ekonomiczny.

- nie w każdym kraju regulacje prawne umożliwiają jej zastosowanie.

- związany z ochroną interesów akcjonariuszy mniejszościowych. Polega to ma sprzedaży akcji pakietów mniejszościowych po cenie nie zaburzonej błędnymi decyzjami akcjonariuszy większościowych. Cena taka odzwierciedla standard wartości sprawiedliwej

- istota - dążenie do stworzenia maksymalnie sprawiedliwych warunków dla wszystkich stron potencjalnych transakcji. Transakcje te nie odbywają się na otwartym rynku i są realizowane na podstawie obowiązującej i prawnie wiążącej obie strony umowy.

- Wartość firmy opiera się na wielkości zdyskontowanych odpowiednią stopą dochodów, jakie wygeneruje ono w przyszłości na rzecz inwestorów

- (niezależnie od formy ich występowania, czyli nie tylko dochody możliwe do osiągnięcia w wyniku kontynuacji działalności, lecz także powstałych na skutek likwidacji;

- nie jest natomiast rezultatem osiąganych przez firmę historycznych wyników finansowych, czy też wyłącznie ceny, jaką w danym momencie można za nie osiągnąć na rynku)

Wartość w rachunkowości

wartość księgowa

wartość odtworzeniowa

wartość likwidacyjna

pochodna wielokrotności zysków firmy

[Uwaga: podobne następnie przy metodach wyceny!!!]

Wartość księgowa

- Wartość księgowa to wartość ujęta w zestawieniu bilansowym zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości.

- Wartość księgowa - spójna koncepcja wykorzystywana na potrzeby rachunkowości, ale ma nikłe powiązanie z bieżącą wartością ekonomiczną.

- Jest to wartość historyczna, która w pewnym momencie w przeszłości mogła reprezentować ekonomiczną wartość firmy, ale upływ czasu i zmiany warunków ekonomicznych prawie zniosły tę tożsamość.

- W praktyce nie stosuje się wartości księgowej jako metody wyceny przedsiębiorstwa.

- Punkt wyjścia do oszacowania wartości skorygowanych aktywów netto, która jest podstawową metodą majątkową wyceny przedsiębiorstwa.

Wartość odtworzeniowa

- kwota niezbędna do zastąpienia istniejących aktywów trwałych według rodzaju, tj. - koszt zastąpienia posiadanych maszyn, urządzeń i innych środków trwałych aktywami identycznymi co do rodzaju.

- opiera się głównie na ocenach inżynierskich dokonywanych przez ekspertów - biegłych mających wymagane w tym zakresie uprawnienia.

- Problem praktyczny: czy środek trwały będący przedmiotem wyceny mógłby być lub w rzeczywistości był odtworzony w takiej postaci, jak był skonstruowany w wersji oryginalnej?

Większość aktywów trwałych jest przedmiotem zużycia moralnego, niezależnie od utraty walorów fizycznych w trakcie moralnej eksploatacji. Poza tym istnieją poważne trudności z prawidłowym określeniem bieżącego kosztu reprodukcji poszczególnych obiektów majątku.

Wartość likwidacyjna

- gdy firma musi w części lub w całości zlikwidować swoje aktywa i roszczenia.

- w sytuacji likwidacji presja czasu/przymus znacząco wypaczają oceny wartości dokonywane przez kupujących i sprzedających. Firmy stają wobec konieczności zaakceptowania wartości likwidacyjnej znacznie poniżej wartości rynkowej.

- Układ ekonomiczny w którym znajduje się sprzedający znacznie ogranicza zachowania stron i sposób wyznaczenia ceny. Kupujący musi mieć świadomość z niezbyt korzystnej sytuacji sprzedającego, gdyż w przeciwnym wypadku zastosowane byłyby po prostu wartości rynkowe.

- w klasycznych wycenach, wartość likwidacyjna znajduje zastosowanie w stosunkowo ograniczonym zakresie. Chętnie jest wykorzystywana w wycenie aktywów słabych, niepewnych firm, w trakcie analiz wskaźnikowych prowadzonych na potrzeby oceny wniosków kredytowych.

Wartość jako pochodna wielokrotności zysków firmy

- przejmowanie przez inwestorów przedsiębiorstwa w celu przejęcia ich zysku (efekt: popularność wskaźnika cena/zysk).

- wartość to pewna wielokrotność generowanych przez nie zysków.

- Wady - co kiedy firma ponosi straty? Wartość +/-? Skoro inwestorzy skłonni są zapłacić określone ceny za firmę nawet gdy ponosi straty, to trudno zakładać że są to decyzje nieracjonalne - czyli muszą się kierować innymi przesłankami związanymi z wartością.

Wartość firmy wg A. Kameli-Sowińskiej

- jest składnikiem aktywów;

- ma niematerialny charakter;

- jest powiązana z przedsiębiorstwem i nie występuje samoistnie;

- jest wytwarzana tylko wewnątrz przedsiębiorstwa;

- jest uwidaczniana w bilansie w momencie nabycia przedsiębiorstwa;

- jest niezależna od kosztów, które poniesiono na jej wytworzenie;

- jest niestabilna;

- jest subiektywna;

- nie ma fizycznej ani technicznej zdolności do kreowania zysku;

- tworzy się latami;

- występuje tylko w odniesieniu do firmy kontynuującej działanie;

- wskazuje na korelację z korzyściami płynącymi z siły monopolu.

Maksymalizacja wartości firmy - podstawowy cel gospodarowania?
Argumenty przeciw:

sceptycy rynków kapitałowych – ceny ustalone przez inwestorów na giełdzie na ogół nie odzwierciedlają faktycznej wartości spółki

strategiczni wizjonerzy – postulują ustanowienie strategicznych, a nie finansowych celów firmy; łatwiejszymi do zmierzenia i sterowania celami są np. zwiększanie udziału w rynku, maksymalizacja satysfakcji klientów czy produkowanie przy najniższych kosztach; część celów rynkowych niekoniecznie ma powiązanie z dobrymi wynikami finansowymi

osoby balansujące - należy uwzględnić i równoważyć interesy różnych czynników środowiskowych (stakeholders); kreowanie wartości nie jest grą o sumie zerowej; ale: wzrost wartości dla właścicieli niekoniecznie musi oznaczać jej redukcję dla innych grup interesów [uwaga: równoważenie interesów wszystkich zainteresowanych stron nie jest jednak w pełni możliwe i może zaszkodzić przedsiębiorstwu poprzez brak konsekwentnego stosowania konkretnej strategii]

Maksymalizacja wartości firmy

- cel konkretny

- zorientowany na przyszłość,

- pragmatyczny - motywuje kierownictwo do podejmowania lepszych decyzji strategicznych

- najbardziej wymagający cel, jaki może być obrany przez zarządzających i łatwy do oceny - czy zrealizowany

- nie jest jednoznaczny z naruszeniem czy zaniedbaniem interesów innych grup środowiskowych: istnieje bowiem możliwość pomnażania wartości przedsiębiorstwa poprzez równoważenie potrzeb różnych grup interesów

Model Dynamiki Wartości umożliwia zarządzającym lepszą identyfikację i wykorzystanie potencjału aktywów o kluczowym znaczeniu dla sukcesu w nowej gospodarce

Nieewidencjownowany składnik bilansu to taki, którego wartość księgowa wynosi zero:

- np. wykorzystywany wciąż składnik aktywów może być już w pełni umorzony

Niedoszacowany składnik bilansu ma wartość księgową, istnieje jednak różnica między wartości rynkową a kosztem nabycia danego składnika aktywów bądź między jego wartością użytkową a kosztem nabycia

efekt synergii (kooperacja różnych czynników, której efekt jest większy niż suma ich oddzielnego działania),

Drzewo wartości rynkowej przedsiębiorstwa

Metody wyceny wartości firmy

“wycena przedsiębiorstwa” - oznacza, że wycenie podlega wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym jednostka organizacyjna, która dysponuje określonym potencjałem w postaci majątku trwałego i obrotowego oraz różnych wartości i cech o charakterze niematerialnym

Wartości nie można mylić z ceną, gdyż mogą być one różne. Cena jest tym, co płacimy, natomiast wartość tym, co otrzymujemy w wyniku wyceny (podstawa do negocjacji). Wartość może być inna dla nabywcy i inna dla sprzedawcy

Odroczony podatek dochodowy

Prawo bilansowe

Pojęcie

Prawo bilansowe to ogół norm prawnych regulujących podstawowe zasady prowadzenia

rachunkowości przez jednostki gospodarcze, które są podmiotami rachunkowości.

Funkcje

Informacyjna - Tworzenie informacji o procesach gospodarczych zachodzących w jednostce.

Kontrolna - Możliwość dokonywania kontroli wykonania planów (np. sprzedaży, kosztów).

Analityczna - Możliwość badania i interpretacji osiągniętych wyników finansowych.

Optymalizacyjna - Dostarczenie odpowiednich informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym.

Sprawozdawcza

Okresowe sporządzanie sprawozdań finansowych obrazujących sytuację majątkową, finansową oraz wyniki prowadzonej działalności danej jednostki gospodarczej

Prawo podatkowe

Pojęcie

Prawo podatkowe to ogół norm prawnych regulujących ustalanie i pobieranie

podatków, stanowiące element prawa budżetowego

• Podatek to świadczenie pieniężne, nakładane jednostronnie na podatników przez

państwo lub inne organizacje publiczno-prawne (np. samorządy terytorialne).

• Podatek ma charakter ogólny, przymusowy, bezzwrotny i nieodpłatny.

Funkcje

Fiskalna - Pozyskiwanie wpływu środków pieniężnych do budżetu państwa.

Regulacyjna - Kształtowanie dochodu i majątku będącego w dyspozycji podatników poprzez redystrybucję dochodu i majątku narodowego.

Stymulacyjna

Oddziaływanie na zachowania podatników dla realizacji określonych celów (np. inwestycyjnych, ochrony środowiska, społecznych) poprzez system ulg i zwolnień podatkowych.

Różnice pomiędzy prawem bilansowym a podatkowym

Cel:

• Prawo bilansowe

Dąży do przedstawienia prawdziwego ekonomicznego obrazu jednostki poprzez rzeczywiste odzwierciedlenie faktów gospodarczych, dotyczących w szczególności ponoszonych kosztów i uzyskiwanych przychodów.

• Prawo podatkowe

Stanowi narzędzie organów skarbowych, służące realizacji polityki podatkowej oraz wypełnianiu przede wszystkim funkcji fiskalnej.

Charakter obowiązujących zasad:

• Prawo bilansowe

Zasady obowiązujące w prawie bilansowym mają charakter obiektywny, niezmienny i uniwersalny.

• Prawo podatkowe

Zasady obowiązujące w prawie podatkowym mają często charakter zmienny, doraźny, nieobiektywny ekonomicznie, uzależniony od aktualnej polityki podatkowej.

Wynik rachunkowy:

• Wynik rachunkowy ustala się na podstawie przychodów i kosztów ujętych w księgach rachunkowych według nadrzędnej zasady rachunkowości, a w szczególności z uwzględnieniem zasad memoriału, współmierności kosztów i przychodów oraz ostrożności.

• Wynik rachunkowy rozumieć należy jako wynik finansowy brutto, czyli wynik przed opodatkowaniem stanowiący wynik prowadzonej działalności gospodarczej oraz zdarzeń nadzwyczajnych.

Wynik podatkowy:

• Wynik podatkowy ustala się na podstawie przychodów i kosztów ich uzyskania zgodnych z przepisami prawa podatkowego.

• Wynik podatkowy zgodnie z przepisami prawa podatkowego określa się mianem dochodu.

Ta sama zasada, a wyniki inne?

Wynik = Przychody – Koszty

Wynik rachunkowy ≠ Wynik podatkowy

Odmienne traktowanie przychodów i kosztów:

Na różnice pomiędzy wynikiem rachunkowym a podatkowym składają się przede wszystkim różnice wynikające z odmiennego traktowania według prawa bilansowego i podatkowego przychodów i kosztów.

Rodzaje różnic:

Ze względu na przedmiot:	Przychodów	Kosztów
Ze względu na charakter:	Dodatnie	Ujemne
Ze względu na czas:	Trwałe	Okresowe
Ze względu na przedmiot:	Przychodów	Kosztów

Ze względu na przedmiot:

Różnice w przychodach:

Różnice w przychodach rozumieć należy jako różnice, w wyniku których przychody według prawa bilansowego są odmiennie uznawane aniżeli w przypadku prawa podatkowego:

• Przychód uznany przez prawo bilansowe, nie jest uznany przez prawo podatkowe

• Przychód nie uznany przez prawo bilansowe, jest uznany przez prawo podatkowe.

Różnice w kosztach:

Różnice w kosztach rozumieć należy jako różnice, w wyniku których koszty według prawa bilansowego są odmiennie uznawane aniżeli w przypadku prawa podatkowego:

• Koszt uznany przez prawo bilansowe, nie jest uznany przez prawo podatkowe

• Koszt nie uznany przez prawo bilansowe, jest uznany przez prawo podatkowe.

Ze względu na charakter:

Różnice dodatnie:

Różnice dodatnie należy rozumieć jako różnice, w wyniku których podatek policzony od wyniku rachunkowego jest wyższy niż bieżące zobowiązanie podatkowe podlegające w danym okresie zapłacie (podatek policzony od wyniku podatkowego).

• Przychody rachunkowe są wyższe od przychodów podatkowych, lub

• Koszty rachunkowe są niższe od kosztów podatkowych

Różnice ujemne:

Różnice ujemne należy rozumieć jako różnice, w wyniku których podatek policzony od wyniku rachunkowego jest niższy niż bieżące zobowiązanie podatkowe podlegające w danym okresie zapłacie (podatek policzony od wyniku podatkowego)

• Przychody rachunkowe są niższe od przychodów podatkowych, lub

• Koszty rachunkowe są wyższe od kosztów podatkowych

Ze względu na czas:

Różnice trwałe:

Różnice trwałe należy rozumieć jako nieodwracalne, definitywne różnice pomiędzy przychodami i kosztami według prawa bilansowego i prawa podatkowego.

Różnice okresowe:

Różnice okresowe pomiędzy wynikiem rachunkowym a podatkowym stanowią rezultat innego momentu uznania danego przychodu za osiągnięty a kosztu za poniesiony według prawa bilansowego i podatkowego.

Z uwagi na fakt, iż różnice te wyrównują się w przyszłych okresach, występuje możliwość dokonywania rozliczeń podatkowych w czasie, które określa się mianem odroczonego podatku dochodowego.

Zależność między wynikiem rachunkowym a podatkowym

WYNIK

WYNIK RACHUNKOWY (Wynik finansowy brutto)
Korekta o różnice trwałe w przychodach
(-)
(+)
Korekta o różnice trwałe w kosztach
(–)
(+)
Korekta o różnice okresowe w przychodach
(–)
(+)
Korekta o różnice okresowe w kosztach
(–)
(+)
WYNIK PODATKOWY (Dochód)

RACHUNKOWY (Wynik finansowy brutto)

Pojęcie odroczonego podatku dochodowego

Odroczony podatek dochodowy

• Należy rozumieć jako przyszłe skutki podatkowe, które objawiają się wielkością podatku jaki dana jednostka będzie musiała zapłacić lub mogła odliczyć.

• Podatek odroczony to podatek niedopłacony lub nadpłacony w danym okresie sprawozdawczym, ale nie w sensie fiskalnym, tylko księgowym.

Wpływ podatku odroczonego na wynik jednostki

Wynik finansowy brutto
(–) Podatek dochodowy
= Wynik finansowy netto

• Podatek dochodowy – zobowiązanie podatkowe obliczone na podstawie wypracowanego przez jednostkę wyniku finansowego brutto skorygowanego o różnice trwałe. Określany mianem podatku księgowego.

• Podatek bieżący – zobowiązanie podatkowe obliczone na podstawie wyniku podatkowego (dochodu), które jednostka jest zobligowana do uregulowania w danym okresie sprawozdawczym. Określany mianem podatku fiskalnego.

Metody ustalania podatku odroczonego

Metoda odraczania W Polsce nie obowiązywała

• Podatek odroczony obliczany była jako wielkość różnicy okresowej przemnażanej przez stopę podatku obowiązującą w momencie powstania różnicy.

• Wadą tej metody był brak korekt w przypadku, gdy stopa podatkowa w okresie odwracania się różnicy okresowej była inna niż ta, kiedy różnica powstawała.

Metoda zobowiązań

• Różni się od metody odraczania tym, że różnice przejściowe są ujmowane i

rozliczane według stawki podatkowej obowiązującej w roku powstania obowiązku

podatkowego.

• Wyróżnia się dwa rodzaje:

• Metodę zobowiązań wynikowych Polsce dla okresów 1995 - 2001

Koncentruje się na różnicach okresowych, czyli różnicach pomiędzy wynikiem rachunkowym a podatkowym, wynikających z innego momentu uznania przychodu za osiągnięty, a kosztu za poniesiony.

• Metodę zobowiązań bilansowych W Polsce dla okresów 2002 - …

Koncentruje się na różnicach przejściowych, czyli różnicach pomiędzy wartością bilansową a podatkową składników aktywów i pasywów.

Metoda zobowiązań bilansowych

Istota metody zobowiązań bilansowych

• Metoda zobowiązań bilansowych polega na porównaniu wartości bilansowej składników aktywów i pasywów z ich wartością podatkową.

• Różnica ta wynika z innego momentu uznania zwiększenia lub zmniejszenia danego składnika aktywów lub pasywów przez prawo bilansowe i podatkowe.

Wartość bilansowa X

Wartość podatkowa Y

______________________

Rożnica przejściowa (X-Y) Z

Dodatnia	WB Aktywa > WP Aktywa
	WB Pasywa < WP Pasywa
Ujemna	WB Aktywa < WP Aktywa
	WB Pasywa > WP Pasywa

Dodatnia różnica przejściowa

• Spowoduje zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowe w przyszłości

• Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (Różnica x stopa podatku)

Ujemna różnica przejściowa

• Spowoduje obniżenie podstawy obliczenia podatku dochodowe w przyszłości

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (Różnica x stopa podatku)

Przykład 1: Jednostka posiada należności w walucie obcej o wartości 10.000. Na dzień bilansowy dokonała ich wyceny w oparciu o kurs średni NBP. W wyniku dokonanej wyceny powstała dodatnia różnica kursowa o wartości 500.

Różnica przejściowa

Wartość bilansowa składnika aktywów 10.500

Wartość podatkowa składnika aktywów 10.000

Różnica przejściowa dodatnia 500

Odroczony podatek dochodowy:

Różnica przejściowa 500

Obowiązująca stopa podatkowa 19%

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 95

Ewidencja:

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	Podatek dochodowy
	95 1

Przykład 2: Jednostka posiada długoterminowe aktywa finansowe o wartości 20.000. Na dzień bilansowy dokonała ich wyceny w oparciu o cenę rynkową, która wzrosła o 3.000 w stosunku do ceny nabycia. Wycena DAF według ceny rynkowej .

Różnica przejściowa

Wartość bilansowa składnika aktywów 23.000

Wartość podatkowa składnika aktywów 20.000

Różnica przejściowa dodatnia 3.000

Odroczony podatek dochodowy:

Różnica przejściowa 3.000

Obowiązująca stopa podatkowa 19%

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 570

Ewidencja:

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	Kapitał z aktualizacji wyceny DAF
	570 2

Przykład 3: Jednostka posiada zapas towarów o wartości 15.000. Na skutek trwałej utraty wartości dokonano odpisu aktualizującego wartość w wysokości 1.000.

Różnica przejściowa

Wartość bilansowa składnika aktywów 14.000

Wartość podatkowa składnika aktywów 15.000

Różnica przejściowa ujemna 1.000

Odroczony podatek dochodowy:

Różnica przejściowa 1.000

Obowiązująca stopa podatkowa 19%

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 190

Ewidencja:

Podatek dochodowy	Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
	190 3

Przykład 4: Jednostka posiada zobowiązanie o wartości 5.000. Z uwagi na fakt, iż nie dokonała ona uregulowania go w terminie, zgodnie z umową handlową kontrahent naliczył odsetki w kwocie 400.

Różnica przejściowa

Wartość bilansowa składnika pasywów 5.400

Wartość podatkowa składnika pasywów 5.000

Różnica przejściowa ujemna 400

Odroczony podatek dochodowy:

Różnica przejściowa 400

Obowiązująca stopa podatkowa 19%

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 76

Ewidencja:

Podatek dochodowy	Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
	76 4

Przykład 5: Jednostka posiada kredyt w walucie obcej o wartości 30.000. Na dzień bilansowy dokonała jego wyceny w oparciu o kurs średni NBP. W wyniku dokonanej wyceny powstała dodatnia różnica kursowe o wartości 2.000.

Różnica przejściowa

Wartość bilansowa składnika pasywów 28.000

Wartość podatkowa składnika pasywów 30.000

Różnica przejściowa dodatnia 2.000

Odroczony podatek dochodowy:

Różnica przejściowa 2.000

Obowiązująca stopa podatkowa 19%

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 380

Ewidencja:

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	Podatek dochodowy
	380 5