MODEL PARTAGE - wczesna interwencja oparta na leczeniu domowym. Metoda ta łączy nauczanie z usprawnianiem. Model ten został opisany przez Georga Jesienina w 1984 r. w USA w mieście Portage. A zaczęto go opracowywać i wdrażać już od 1969 r. z inicjatywy Biura Edukacji Niepełnosprawnych i Pomocy we Wczesnej Edukacji.
W pierwszym okresie głównym celem pracy było sprawdzenie jego efektów i ustanowienie podstaw prawnych dla tej innowacji pedagogicznej, jaką był interdyscyplinarny wczesny program nauczania dzieci niepełnosprawnych. Ocena pierwszych trzech lat stosowania tego modelu u dzieci od 3 r.ż. i u młodzieży wykazała dużą jego przydatność. Dzieci objęte ukierunkowaną opieką poczyniły znaczne postępy. Pozytywne wyniki w nauczaniu i usprawnianiu dzieci osiągnięte dzięki pracy nauczycieli - instruktorów (fizjoterapeutów, pielęgniarek, pedagogów) oraz zadowolenie rodziców spowodowały, że model Portage został zatwierdzony i wprowadzony do powszechnego stosowania od 1972r. służy jako metoda wczesnej interwencji w państwowych szkołach masowych w prywatnych zakładach oraz w szpitalach.
Podstawowe zasady modelu Portage:
jak najwcześniejszy moment objęcia dziecka opieką (interwencją);
maksymalne włączenie rodziców w proces nauczania i usprawniania (przy uwzględnieniu ich poziomu intelektualnego, wykształcenia i sytuacji ekonomicznej);
praca z dzieckiem w jego naturalnym otoczeniu;
indywidualne podejście do każdego dziecka;
praca oparta na współpracy nauczyciela, dziecka i rodzica.
Powszechne badania przesiewowe pozwalają wychwycić dzieci, które powinny być objęte wczesną opieką. Dla każdego z nich określa się indywidualny program, a także sposoby jego realizacji oraz oceny postępów w rozwoju.
Przy tworzeniu programu należy ocenić:
odpowiednie dla danego środowiska, naturalne i funkcjonalne metody nauczania;
pracę nauczyciela - instruktora w domu zarówno z dzieckiem, jak i z jego rodzicami (rodzice uczą sie jak pomagać dziecku w przezwyciężaniu trudności);
współistniejące ze schorzeniem głównym sfery niesprawności i zaburzeń wtórnych;
styl, tryb życia i specyfikę środowiska kulturalnego i wyznaniowego każdej rodziny;
rozwijanie prawidłowych kontaktów z rodzeństwem w celu korzystnego wpływu na proces usprawniania;
łagodzenie występujących w rodzinie i otoczeniu niekorzystnych zaburzeń emocjonalnych.
Przyjęcie wymienionych założeń oraz regularne odwiedziny nauczyciela w domu dziecka mogą znacznie zwiększyc skuteczność nauczania, pozwalają rozwiązywać powstające problemy oraz daja niezbędne wsparcie rodzicom i rodzinie dziecka.
Odpowiednio przygotowani rodzice pod kierunkiem nauczyciela prowadzą zajęcia w domu. Instruktor ma zwykle pod opieką 10 - 15 rodzin, odwiedza raz w tygodniu każdą z nich spędzając około 2-3 godzin w każdym domu. Istotną rolą instruktorów jest nie tylko przedstawienie nowego materiału nauczania, ćwiczeń czy zabaw dla dziecka, ale również odpowiadanie na pytania dręczące rodziców, pomoc w rozwiązywaniu ich problemów. Instruktor powinien byc podporą rodziców, powinien starać się uczynić wszystko, aby stworzyć dziecku optymalne warunki rozwoju na miarę istniejących możliwości.
Co tydzień w gronie zespołu znającego dziecko objęte opieką (lekarze domowi, dyrektorzy szkół, szefowie zespołów rehabilitacyjnych) omawia się dokładny stan poszczególnych dzieci, rozważa się ich problemy i ustala program , na następny tydzień. Plan usprawniania dostosowany jest do indywidualnych potrzeb dziecka. Powinien on obejmować również wskazówki co do ewentualnej konieczności uzupełniania usprawniania o inne formy np. terapia zajęciowa zgodna z zainteresowaniami i możliwościami dziecka, bardziej wyspecjalizowane działania rehabilitacyjne, zaopatrzenie ortopedyczne.
W toku usprawniania trzeba dokonywać oceny:
poziomu rozwoju mowy, rozumienia, uspołecznienia i wrażliwości na stymulacje;
poziomu rozwoju ruchowego ocenianego na podstawie czynności kolejno pojawiających się u dziecka od O do 6 roku życia;
wrażliwości podatności na stymulację, co umożliwia wybór najlepszego sposobu postępowania.
U dziecka z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego rozwój jest nieharmonijny, trzeba więc dobrze poznać jego możliwości i stosownie do nich wybrać sposoby nauczania i usprawniania. W modelu Portage można wykorzystywać różne metody i formy leczenia, zależnie od typu i stopnia występowania zaburzeń. Wybór metody należy jednak uzasadnić, udokumentować. Jest to niezbędne przy weryfikacji i modyfikacji ustalonego planu.
Wszystkie przewidziane dla dziecka zadania dokładnie omawia się z rodzicami, następnie demonstruje się je i sprawdza, czy zostały odpowiednio zrozumianei przyswojone. Pozwala to wybrac najodpowiedniejszy model pracy. Ważne jest, by rodzice mogli spędzac z dzieckiem jak najwięcej czasu, by można było włączać usprawnianie i nauczanie w biologiczny rytm dnia. Rodzice poprzez obserwację zachowań dziecka, mogą podsuwać własne propozycje co do sposobów rozwijania jego sprawności.
W 1983 w Londynie odbyła się konferencja na której powołano stowarzyszenie wspierające program i jego profesjonalne zastosowanie jako "Modelu Wczesnej Interwencji Portage". Organizacja jest powołana również dla dokonywania niezbędnych adaptacji i modyfikacji modelu w wyniku zdobywanych doświadczeń i zmieniających się warunków życia.
(M.Borkowska)