WYŻSZA SZKOŁA EDUKACJI ZDROWOTNEJ

I NAUK SPOŁECZNYCH

W ŁODZI

Kierunek Pedagogika

Specjalność: Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza z elementami pracy socjalnej

Temat: Opisz dwa systemy edukacyjne w różnych państwach.

Praca zaliczeniowa - Pedagogika porównawcza

Nie ma jednolitego systemu edukacyjnego, który obowiązywałby we wszystkich państwach świata. Każdy z nich ma elementy charakterystyczne dla siebie, ale też elementy wspólne dla różnych systemów. W niniejszej pracy  zaliczeniowej postaram się przedstawić system edukacyjny jaki obowiązuje w Niemczech i Hiszpanii.

Niemcy, to państwo zajmujące obszar  357 tyś km2 , którego liczba ludności przekracza  80 milionów. W tej liczbie, 8% ludności nie posiada obywatelstwa niemieckiego. Korzysta jednak z różnych form działania państwa, w tym systemu oświaty, dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Bardzo trudne jest określenie głównych celów oświaty w Niemczech ponieważ zawarte są one w programach politycznych najważniejszych ugrupowań politycznych.

            Partia Socjaldemokratów uważa, że oświata jest prawem społecznym, w związku z czym stwarza jednostce możliwość samorealizacji, która dokonuje się w atmosferze równości i wolności. Natomiast partia polityczna Demokratów koncentruje się w systemie oświaty na realizowaniu celów grupowych i kładzie nacisk na dobre przygotowanie do zawodu i podjęcia aktywności na tej płaszczyźnie.

Nauka obowiązkowa w Niemczech nie ma ujednoliconego charakteru. W poszczególnych Landach obowiązują różne rozwiązania - 9 lub 10 lat, rozpoczynając od 6 roku życia.

Pierwszym etapem przygotowującym młodych Niemców do pójścia do szkoły jest przedszkole,  do którego uczęszczają dzieci w wieku od 3 lat do 6 lat. Przedszkola prowadzone są najczęściej przez różnego rodzaju organizacje i stowarzyszenia pozarządowe.  Interesujące jest to, że każde przedszkole ma możliwość wprowadzenia do realizacji swojego własnego programu edukacyjnego np. dużo przeszkoli specjalizuje się  w eklogi. W każdym przedszkolu panuje obowiązek uiszczania opłat, ustalony indywidualnie, w zależności od możliwości finansowych rodziny. Jest też możliwość całkowitego zwolnienia rodziców z ustalonych opłat, w sytuacji gdy trudna jest kondycja materialna rodziny. W wieku 6 lat dzieci rozpoczynają naukę w szkole podstawowej. Nie wszystkie spośród nich, z różnych względów, osiągają dojrzałość szkolną. Te, które w wieku 6 lat nie osiągnęły prawidłowego poziomu dojrzałości szkolnej, trafiają do jednorocznej obowiązkowej „ Vorklassen” lub „Schullkindergarten”, które umożliwiają bezstresowe  przejście przedszkolaka do szkoły. W tym czasie, dzieci wyrównują i doskonalą zaburzone funkcje, by móc możliwie najlepiej opanować elementarne techniki szkolne.

Wiek dziecka	Rodzaj placówki oświatowej	Status
Poniżej 3 lat	Tzw. „Kinderkrippen” lub „Creches” (żłobek)	Dobrowolny, płatny, prowadzony przez dany Land lub organ prywatny
Poniżej 6 lat	„Kindergarten” (przedszkole	Dobrowolne, w zasadzie darmowe, prowadzone przez dany Land lub organ prywatny; nadzór merytoryczny Ministerstwo Spraw Socjalnych (większość Landów) lub Ministerstwo Edukacji
6-10 lat (Berlin + Brandenburgia 6-12 lat)	„Grundschule” (szkoła podstawowa)	Obowiązkowa, darmowa, klasy 1-4 lub 1-6 (Berlin + Brandenburgia)
	„Vorklassen” „Schulkindergarten” „Sonderkindergarten”	1-roczne przedszkola dla dzieci nie nadążających za rówieśnikami

Do szkoły podstawowej uczęszczają obowiązkowo przez 4 lata.  Liczba godzin tygodniowo waha się od 20 do 30 godzin, w zależności od tego, która to klasa. Po upływie czterech lat nauki w szkole podstawowej, rodzice dostają od nauczyciela rekomendacje i wskazówki co do wyboru dalszego kierunku kształcenia.

Obok przedszkoli i szkół, istnieje szkolnictwo specjalne, do którego uczęszcza 4% uczniów na różnym etapie edukacji. Dzieci i młodzież, które tam trafiają, przydzielane są do jednej z istniejących grup, w zależności od stopnia ich niepełnosprawności.

           Praca uczniów oceniana jest dwukrotnie w czasie roku szkolnego, na końcu pierwszego semestru i na zakończenie roku. Wykorzystywana jest do tego sześciostopniowa skala ocen:

1 – sehr gut (bardzo dobry)

2 – gut (dobry)

3 – befriedigend (zadowalający)

4 - ausreichend (dostateczny)

5 – mangelhaft (mierny)

6 – ungenügend (niedostateczny)

Tak jak w każdym kraju, w okresie letnim, młodzież szkolna ma sześć tygodni wakacji. Ponadto, oprócz tego:

- dwa tygodnie jesienią (Herbstferien)

- dwa lub trzy tygodnie przerwy bożonarodzeniowej (Weihnachtsferien)

- tydzień Wielkanocy (Osterferien)

- dodatkowe dni z okazji świąt religijnych i państwowych.

Rodzice muszą też pamiętać, że jeśli dziecko będzie nieobecne w szkole dłużej niż dwa dni, muszą to uzgodnić z prowadzącym placówkę. Jeżeli tego nie dopełnią, zostanie nałożona na nich grzywna. W przypadku, gdy dziecko będzie notorycznie opuszczało zajęcia szkole  i nie zostanie to usprawiedliwione, może zostać umieszczone w rodzinie zastępczej a rodzic za niewydolność wychowawczą może trafić do wiezienia.

Szkoła średnia podzielona jest na dwa szczeble: pierwszego i drugiego stopnia.

Szkoła średnia pieszego stopnia. Zalicza się do niej:

HAUPTSCHULE – szkoła średnia niższa na poziomie podstawowym. Wybiera ją ok. 38% uczniów. Przeznaczona jest dla mniej zdolnej młodzieży. Przygotowuje ona młodych ludzi do edukacji zawodowej i kończy się uzyskaniem świadectwa Hauptschulabschluss. Uzyskanie świadectwa otwiera drogę do dalszej kontynuacji nauki zawodu w szkole zawodowej i rozpoczęcia praktyk zawodowych. Uczniowie tego typu szkół, mają ograniczone możliwości zdobycia matury, a jej brak uniemożliwia im naukę w szkołach wyższych.

REALSCHULE – szkoła średnia na niższym szczeblu ogólnym rozszerzonym. 

Uczęszcza tu ok. 26 % młodzieży szkolnej. Nauka w tego typu szkole trwa 6 lat i kończy się otrzymaniem świadectwa Mittlere Reife. Ukończenie tej szkoły daje możliwość kontynuowania nauki i zdobywania zawodu. W szkołach tych, kładzie się większy nacisk na matematykę i języki obce. Stwarza to możliwość do  uzyskania matury, ale nie do podjęcia nauki w szkołach poprzedzających studia wyższe.

GYMNASIUM -  Nauka w gymnasium trwa dziewięć lat i wzoruje się na angielskich i szwedzkich comprehensive schools. Uczęszcza do niej 7% uczniów, którzy byli najlepszymi uczniami w szkole podstawowej. Zwykle gymnasja mają określony profil np. humanistyczny, ekonomiczny, językowy. Kończąc tę szkole uczniowie zdają maturę, która daje im możliwość rozpoczęcia studiów wyższych.

Szkoła średnia drugiego stopnia trwa od 2 do 3 lat. W śród tych szkół znajdują się te, które  przygotowują do zawodu, jak też szkoły dające możliwość kontynuowania nauki na studiach wyższych. Młodzież ma do wyboru:

BERUFSCHULE - szkoła zawodowa przeznaczona jest dla młodzieży, która pracuje, a jednocześnie chce się uczyć. Nauka w tej szkole odbywa się na dwóch etapach. Pierwszy to etap teoretyczny odbywający się na terenie szkoły , drugi to etap praktyczny. Odbywa się on na terenie zakładu, w którym uczeń odbywa praktyki. Szkoły te są najbardziej popularne wśród absolwentów szkół średnich niższych-  66 %.

BERUFFACHSCHULE – szkoły zawodowe fachowe. Wybiera je 27 % absolwentów szkól średnich niższych. Nauka w tej szkole odbywa się w pełnym wymiarze czasowym. Zajęcia teoretyczne jak i praktyczne odbywają się na terenie szkoły.

FACHOBERSCHULE -  techniczna szkoła zawodowa. Do tego typu szkół przyjmowani są uczniowie po szkole realnej. Ukończenie tego typu szkół otwiera drogę do podjęcia studiów wyższych.

  W Niemczech jest ponad 220 uczelni wyższych. Wśród nich są zarówno uczelnie państwowe jak i prywatne. Nauka w szkole wyższej zależy od studenta, ale też od uczelni. Teoretycznie, nauka w szkole wyższej  powinna trwać od czterech do sześciu lat, jednak  studenci najczęściej przedłużają sobie ten okres.  Studenci mają całkowity wpływ na przebieg i program studiów. Swobodnie mogą wybierać przedmioty niezależnie od kolejności proponowanej przez uczelnię. W toku nauki, studenci ponoszą dużą odpowiedzialność za przebieg własnych studiów.

Finansowanie

Całe finansowanie oświaty spoczywa na barkach władz stanowych. Studenci nie ponoszą kosztów kształcenia wyższego, bowiem na uczelniach wyższych jest ono całkowicie bezpłatne. Uczelnie prywatne natomiast otrzymują od państwa 90 % zwrotu poniesionych kosztów . Ponadto, na wielu uczelniach prywatnych można również kształcić się nie ponosząc kosztów własnych.

 

Hiszpania to jeden z większych krajów Europy Zachodniej. W jej „ skład” wchodzą Wyspy Kanaryjskie i Baleary. W kraju tym mieszka ok. 40 mln osób. Zmiany jakie miały miejsce w Hiszpanii w latach 80, miały wpływ również na oświatę. Ustawa z 1970 dotycząca systemu edukacyjnego, mówiła o zasadzie równych szans oświatowych dla wszystkich podlegających kształceniu. Kolejne zmiany w wyżej wymienionej ustawie, nastąpiły w 1983 roku i dotyczyły szkolnictwa wyższego, natomiast wprowadzone w 1990 roku, dotyczyły szkolnictwa podstawowego i średniego. Obowiązek szkolny trwa w Hiszpanii osiem lat, czyli od 6 do 14 roku życia.

W cytowanej wyżej ustawie z 1990 roku, wprowadzono nową strukturę modelu oświaty. Zostaje ona podzielona na dwa zakresy: oświata ogólna i oświata specjalistyczna. Do tego pierwszego zakresu zaliczamy: przedszkola, szkoły podstawowe, obowiązkową szkołę średnią  - niższe klasy, szkołę średnia - wyższe klasy,  studia pomaturalne oraz szkoły wyższe.

Do drugiego zakresu zaliczano szkolnictwo artystyczne i filologie.

W Hiszpanii dużą role odgrywają szkoły prywatne w której  zatrudnione jest 35,5% wszystkich nauczycieli. Prawie 40 % uczniów na każdym szczeblu uczęszcza do szkoły prywatnej.

            Przedszkole jest pieszym z obowiązkowych etapów kształcenia młodego Hiszpana. Rozpoczyna się ono od 0 do 6 roku życia i podzielone jest na dwa etapy:

- 0 do 3 roku życia – żłobek. W tej grupie jest niewielka liczba  dzieci w wieku od 0 do 2 roku życia, bo jedynie 5 % .Więcej, bo  22 % tej grupy to2 i 3 latki.

- od 4 do 6 roku życia – przedszkole. Tę grupę stanowi 92 %dzieci.

 Zadaniem przedszkoli hiszpańskich jest wspieranie prawidłowego rozwoju fizycznego

i psychicznego dziecka, co przygotowuje je do dojrzałego podjęcia nauki w szkole.

Nauczanie podstawowe podzielone jest na dwa etapy:

Pierwszy okres to Educacicion Primaria - szkoła podstawowa. Trwa sześć lat i rozpoczyna się w 6, a kończy w 12 roku życia. Podzielona jest na trzy cykle, z których każdy składa się z pięciu najważniejszych bloków nauczania ; język hiszpański i lokalny; środowisko naturalne, społeczne i kulturowe ; matematyka; edukacja artystyczna; edukacja fizyczna i język obcy. Uczniowie dostają promocję po każdym cyklu, trwającym dwa lata. Istnieje też szkolnictwo  integracyjne. W systemie tym, naukę pobiera ok. 60 tys dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Natomiast dla dzieci  i młodzieży ze znacznymi odchyleniami od normy, tworzone są specjalne szkoły, do których uczęszcza 40 tys. uczniów rocznie. W szkołach tych, młodzież przygotowywana jest do podjęcia aktywności zawodowej zgodnie z potrzebami rynku.

Drugi okres to EDUCACION SECUNDARIA OBLIGATIRIA  E.S.O – szkolnictwo średnie obowiązkowe. Trwa ono od 12 do 16 roku życia. Przez pierwsze dwa lata nauka ma charakter ogólny, natomiast w trzeciej klasie uczniowie wybierają profil naukowo-humanistyczny (itinerario científico-humanístico) lub naukowo - technologiczny (itinerario tecnológico) Wybór jakiego dokonają, ma wpływ na dalszą ich naukę. Po ukończeniu tego etapu kształcenia, uczeń ma do wyboru szkoły średnie maturalne i szkoły średnie zawodowe. Uczniowie, którzy postanowili nie podejmować dalszej nauki, a mają 16 lat, mogą rozpocząć dwuletni kurs wstępnego przygotowania zawodowego- Programas de Cualificacion Profesional Inicial , który kończy się uzyskaniem dyplomu obowiązkowej szkoły średniej.

Młodzież, która podejmie dalszą naukę  w liceum trwającą 2 lata ma do wyboru trzy profile:  sztuka, nauki ścisłe, nauki humanistyczne i społeczne.  Uczniowie uzyskują dyplom potwierdzający ukończenie liceum. Otwiera on drogę na studia wyższe. Jednak, aby uzyskać dyplom, uczeń zobowiązany jest zdać egzamin, który składa się z dwóch części. Pierwsza część obejmuje pytania dotyczące wiedzy ogólnej dla wszystkich profili, druga zaś zawiera  pytania dotyczące wyłącznie wiedzy z danego profilu i języka obcego. Uczniowie, którzy nie zaliczą pozytywnie tego egzaminu, a mają pozytywne wyniki ze wszystkich przedmiotów na poziomie liceum, dostają zaświadczenie, które daje im możliwość kontynuowania kształcenia zawodowego średniego stopnia.

Studia wyższe – studia uniwersyteckie.

Żeby się na nie dostać, należy pozytywnie zdać egzamin wstępny. Egzamin jest oceniany w skali 1 do 10. O przyjęciu na studia w 40% decydują wyniki egzaminu, a w 60% wyniki na świadectwie ukończenia ostatniej klasy szkoły średniej. Nauka na uniwersytecie odbywa się w trzech cyklach, które zależą od umów wynikających z tworzenia Europejskiej Strefy Szkolnictwa Wyższego. Cykle te odpowiadają trzem stopniom  kwalifikacji akademickich; stopień podstawowy, stopień magisterski i tytuł doktorski.

Finansowanie oświaty.

W Hiszpanii oświata jest finansowana z dwóch źródeł : pierwsze to źródło publiczne, drugie to państwowe. Studenci mają możliwość uzyskania stypendium. Szkolnictwo państwowe jest całkowicie  finansowane przez państwo, zaś szkolnictwo prywatne w niewielkim stopniu. Stąd, nauka na państwowych studiach wyższych jest w bardzo niewielkim stopniu opłacana przez samych studentów natomiast prywatne szkolnictwo wyższe opłacane jest całkowicie przez samego studenta.

            Zgodnie z ustawa z 1990 roku dotyczącą oświaty szkolnej na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej i niższej szkoły średniej ma charakter ciągły. Bierze się w niej pod uwagę prace

i wiedzę ucznia, wyniki uzyskane podczas prac pisemnych. Ocena wystawiana jest także na podstawie obserwacji zachowania ucznia w szkole. Podczas nauki obowiązkowej uczeń może dwukrotnie powtarzać klasę. Po ukończeniu nauki, otrzymuje jedno z dwóch rodzajów świadectwa - Graduado en Educacion Secundara - /uczeń zdolny/ lub zaświadczenie o ukończeniu trzech klas niższej szkoły średniej /uczeń mniej zdolny/.

 

Literatura:

1. D.Dziewulak: Systemy szkolne Unii Europejskiej wyd „ Żak” Warszawa 1997

2. R.Pachociński: Współczesne systemy edukacyjne, wyd „Instytut Badań Edukacyjnych” Warszawa 2004

3. http://www.hiszpania-polonia.eu/pl_szkolnictwo.html

4. http://www.hiszpania-online.com/?strona,doc,pol,studia,1299,0,20,1,1299,ant.html

5. http://www.justlanded.com/polski/Niemcy/Niemcy-Przewodnik/Wyksztalcenie/Niemiecki-system-szkolnictwa

6. http://www.omep.org.pl/ze-wiata/29-edukacja-przedszkolna-w-niemczech-zarys-ogolny.html