Epoka	Wydarzenia	Filozofia	Terminy i pojęcia	Utwory	Gatunki literackie	Bohaterowie
Modernizm/ Młoda Polska 1891r Do 1918r (koniec I wojny światowej)	Świat 1893 – zawarcie przymierza prusko-rosyjskiego; 1894 – w Rosji na tron wstępuje Mikołaj II; 1898 – wojna o Filipiny pomiędzy USA a Hiszpanią; skonstruowanie radia przez Marconiego; odkrycie radu przez Piotra Curie i Marię Skłodowską- Curie; 1901 – śmierć angielskiej królowej, Wiktorii; krwawe walki ukraińsko-polskie na uniwersytecie we Lwowie; 1903 – Nagroda Nobla dla Marii Skłodowskiej-Curie i Piotra Curie za prace w dziedzinie promieniotwórczości; 1904 – wybuch wojny rosyjsko-japońskiej; 1905 – rewolucja w Rosji; 1912 – I tzw. wojna bałkańska; 1914 – zamach na arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie i wybuch I wojny światowej; 1915 – Turcja i Włochy przystępują do wojny; 1917 – wybuch rewolucji w Rosji; powstanie ZSRR; utworzenie armii polskiej we Francji; 1918 – koniec I wojny światowej; podpisanie traktatu pokojowego; Polska 1891 – powstanie Towarzystwa Szkoły Ludowej w Galicji; 1892 – powst. Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS); strajki robotnicze w Łodzi; 1893 – powst. Socjaldemokracji Królestwa Polskiego; 1895 – powst. Stronnictwa Ludowego w Galicji; 1896 – utworzenie Stronnictwa Chrześcijańsko-Ludowego w Galicji; 1897 – strajki w Warszawie i Zagłębiu Dąbrowskim; wizyta cara Mikołaja II w Warszawie; 1902 – strajki chłopskie w Galicji; 1905 – zamknięcie politechniki i uniwersytetu Warszawie; powstanie Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego (endecji) w Galicji; 1907 – upadek rewolucji w zaborze rosyjskim; proces III Proletariatu; 1908 – założenie w Galicji tajnego Związku Walki Czynnej; 1914 – wymarsz I Kompanii Kadrowej z Krakowa; 1915 – powstanie polskiej Organizacji Wojskowej na terenie byłego zaboru rosyjskiego; 1916 – proklamowanie 5 XI samodzielnego Królestwa Polskiego pod patronatem Niemiec i Austro-Węgier; powołanie w warszawie Tymczasowej Rady Stanu; 1917 – uwięzienie w Magdeburgu Józefa Piłsudskiego; 1918 – utworzenie Tymczasowego Rządu w Lublinie; 11 XI – powstanie niepodległego państwa polskiego (naczelnikiem został Józef Piłsudski).	Henri Bergson - ,,Ewolucja twórcza”, intuicja, instynkt jako źródło poznawania świata Artur Schopenhauer- Człowiek jest przeznaczony do cierpienia, ludzie są podlegli prawom natury, ludzie powinni wyzbyć się pragnień i będą uciekać w Nirwanę (niebyt) i kontemplację piękna Fiedrich Nietzsche- hasło przewartościowania wartości. Odnalezienie w sobie tej twórczej aktywności jest wstępem do budowania wewnętrznej wolności człowieka	dekadentyzm: termin oznaczający „schyłek wieku”, ale określający też postawę człowieka końca wieku XIX; dekadentyzm kojarzony był z postawą bierności, niemocy, apatii, przeświadczeniem o nieuchronności śmierci, a w związku z tym oznaczał rezygnację z jakiejkolwiek aktywności;  impresjonizm: kierunek, który narodził się we Francji (impression franc. przelotne wrażenie), a którego zwolennicy odtwarzali świat, ukazując jego nieustającą zmienność (nazwa od obrazu Moneta Wschód słońca. Impresja);  symbolizm: prekursorem tego kierunku powstałego we Francji był Charles Baudelaire, autorKwiatów zła, a głównym przedstawicielem Artur Rimbaud; symbol posiada dwa znaczenia: realne-rzeczywiste i ukryte (skojarzeniowe);  ekspresjonizm: (franc. expression – gwałtowne wyrażanie emocji, „krzyk duszy”), kierunek zapoczątkowany w Niemczech; Synestezja- łączenie słowa, muzyki, plastyki, odwołanie się do wszystkich zmysłów Nastrojowość- nastroje związane z krajobrazem, uczuciem, odwołanie się do zjawisk nocnych Dramat modernistyczny to dramat nowoczesny, są w nim symbole, zjawiska Ludomania, chłopomania, zjawisko w literaturze i obyczajowości sfer artystycznych objawiające się szczególnym zainteresowaniem wsią i jej mieszkańcami.	Stanisław Wyspiański ,,Wesele” Władysław Raymont ,,Chłopi” Stefan Żeromski ,,Ludzie bezdomni” Leopold Staff *,,Kowal” *,,Deszcz jesienny” Jan Kasprowicz *,,Dies Irae” *,,Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach” Kazimierz Przerwa- Tetmajer: *,,Koniec wieku XIX” *,,Melodia mgieł nocnych” *,,Lubię kiedy kobieta”	Dramat modernistyczny Powieść Powieść Sonet Wiersz Hymn Sonet erotyk	Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, Gospodyni - Anna (z domu Mikołajczykówna), Pan Młody - Lucjan Rydel, Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna, Marysia - Marysia Mikołajczykówna, Wojtek - Wojciech Susuł, Ojciec - Jacek Mikołajczyk, Jasiek - Jan Mikołajczyk, Kasper - Kasper Czepiec, Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Dziennikarz - Rudolf Starzewski, Nos - Tadeusz Noskowski, Ksiądz - Ksiądz z Bronowic, Maryna i Zosia - Maryna i Zosia Pareńskie, Radczyni - Antonina Domańska, Haneczka - Hanna Rydlówna, Czepiec - Błażej Czepiec, Czepcowa , Klimina- Baba wiejska, Żyd - Hersz Singer, Rachel - Pepa (Józefa) Singer, Isia - Isia Tetmajerówna, Chochoł , Widmo , Stańczyk , Rycerz Czarny, Hetman , Upiór , Wernyhora  Maciej Boryna, Antek Boryna, Jagna Paczesiówna , Hanka, Dominikowa, Jagustynka , Ksiądz, Szymek i Jędrnych, Kuba Socha , Roch, Kowal, Magda, Bylica, Mateusz, Ambroży, Wójt- Piotr Rakoski, Witek, Jankiel, Pan Jacek, Jaś, Agata, Organiścina, Kłąb i Grzela Tomasz Judym, Joanna Podborska, Wiktor Judym, Korzecki, Jan Bogusław Krzywosąd Chobrzański, Natalia Orszeńska, Węglichowski , Les (Leszczykowski), Niewadzka , Wanda Orszeńska, Czernisz, Kalinowicz, Żydzi, Robotnicy, Chłopi