Aby zapis konstrukcji był skuteczny ze względu na swój cel, którym jest przekazanie informacji, musi spełniać pewne warunki, które można ująć jako podstawowe zasady sporządzania zapisu konstrukcji.
a) zasada jednoznaczności- mówi o konieczności korzystania z jednoznacznych znaków zapisu, które muszą być również w sposób jednoznaczny zastosowane. Jednak takie wymagania są jeszcze niewystarczające, ponieważ można otrzymać zapis zawierający w różnych miejscach sprzeczne dane.
b) zasada niesprzeczności- wraz z zasadą jednoznaczności stanowią warunek uniknięcia nieporozumień podczas przekazywania informacji.
c) zasada zupełności- zgodnie z tą zasadą wymagane jest, aby zapis był zupełny ze względu na swoje przeznaczenie, tzn. zawierał wszystkie konieczne i wystarczające informacje. Odbiorca zapisu, opierając się na zasadzie zupełności, ma prawo przyjąć, że w zapisie nie ma braków. Przestrzeganie zasady zupełności zapewnia możliwość znacznych uproszczeń w zapisie, podnosząc w ten sposób komunikatywność zapisu.
- zapis graficzny, czyli rysunkowy- wykorzystuje przedstawione w geometrii wykreślnej rzuty prostokątne i aksonometryczne. Ze względu na zwiększenie komunikatywności znaki zapisu graficznego są obecnie znormalizowane, przy czym przewiduje się zarówno znaki ikonograficzne jak również i symboliczne.
- zapis słowny- można uznać go za najstarszy zapis konstrukcji. W tworzeniu dokumentacji konstrukcyjnej, obecnie raczej nie jest on stosowany. Mimo tego, że możliwe jest jednoznaczne opisanie każdej postaci geometrycznej to jednak znaczenie tutaj ma również zwięzłość opisu za pomocą minimum słów.
- zapis fotograficzno-rysunkowy- polega na przedstawieniu postaci geometrycznej za pomocą fotografii, przy dobraniu odpowiednich „punktów widzenia”. W tym przypadku układ wymiarów umieszcza się na fotografii.
- zapis cyfrowy (komputerowy)- jest obecnie bardzo popularny, ciągle rozwijany i doskonalony. Komputery umożliwiają wspomaganie prac projektowo- konstrukcyjnych oraz automatyczne opracowanie procedur wytwórczych. Mimo rozwoju zapisu komputerowego znaczenie zapisu graficznego nie zmalało, ponieważ formą „zewnętrzną" zapisu komputerowego jest nadal zapis graficzny.
Znaczenie zapisu polega na informacji o własnościach układów określonych konstrukcją. Zapis jest więc nośnikiem informacji. Każdy zapis jest materialnym układem pewnych znaków, a zatem stanowi wytwór.
Racja celowości informacyjnej- prowadzi do uwzględnienia podczas rozpatrywania materialnych własności i właściwości zapisu zagadnień związanych z odpowiedzią na następujące pytania:
Kto ma być odbiorcą zapisu i podstawę czego ma stanowić dany zapis?
Jednorazowe czy wielokrotne korzystanie z zapisu?
Jeden czy wiele egzemplarzy zapisu?, co wiąże się z zagadnieniem powielania zapisu.
Racja ekonomiczna- wynikają z niej następujące pytania:
Jaki ze sposobów zapisu wymaga mniej zabiegów, na przykład kreślarskich?
Czy obrana forma zapisu jest odpowiednia ze względu na opłacalność?
Racja możliwości wytwórczych- powinna prowadzić do odpowiedzi na pytanie:
Jak wykonać zapis, aby zminimalizować trudności:
- podczas wykonywania zapisu,
- związane z użytkowaniem danego zapisu
Sformułowanie zasady zapisu konstrukcji, a mianowicie zasady jednoznaczności, niesprzeczności i zupełności, oraz racje istnienia zapisu (racja celowości informacyjnej, ekonomiczna i możliwości wytwórczych) stanowią podstawy ogólnej teorii zapisu konstrukcji.
Na szczególne zainteresowanie zasługuje zapis graficzny, czyli rysunkowy. W procesie projektowo-konstrukcyjnym zachodzi konieczność dokonywania różnych zapisów tego, co zostaje przez twórców pomyślane. Zapis na tym etapie procesu spełnia rolę pamięci.
Jako środek unaoczniający to, co zostało pomyślane, zapis graficzny daje możliwość bezpośredniej oceny rezultatów danego etapu działań, a następnie dokonywania zmian lub ewentualnych poprawek.
W procesie projektowo-konstrukcyjnym występuje potrzeba posługiwania się różnymi rodzajami rysunków, wśród których można wyróżnić rysunki:
projektowe
Występują w trakcie projektowania. Stanowią one zapis koncepcji przyszłego środka technicznego (całości złożonego układu lub tylko jego części). Sprowadza się to do zapisu postaci konstrukcyjnej, a niekiedy taki zapis uzupełnia się podstawowymi wymiarami. W procesie projektowania często korzysta się z zapisu schematycznego. Występuje to np. w przedstawianiu różnych układów, m.in. maszynowych, budowlanych, elektrycznych, elektronicznych itp.
konstrukcyjne
Przedstawiają zapis konstrukcji. Stanowią podstawę w wytwarzaniu środków technicznych.
poglądowe
Są przede wszystkim komunikatem na potrzeby eksploatacji i użytkowania. Do rysunków poglądowych można zaliczyć także rysunki opracowane na potrzeby reklamy.
Bibliografia:
Rydzanicz I. Zapis konstrukcji, Wrocław 2000
Wykłady: Grafika inżynierska, Politechnika Śląska WOiZ Logistyka, 2009
Prof. dr hab. Inż. Teodor Winkler