Filozofia Heraklita, szkoła Eleacka

*Heraklit – panta rhei
*Wariabilizm
*Ksenofades
*Parmenides (przeciwny biegun koncepcji Heraklita?)

Filozofia Heraklita głosi, że ciągłe stawanie się i przemijanie jest najważniejszą cechą bytu, zaś stawanie się i przemijanie jest wynikiem nieprzerwanego ścierania się przeciwieństw (dialektyka). Wszelkie zdarzenia wynikają z napięcia powstającego między przeciwieństwami. Jego teorię zmienności nazywa się wariabilizmem lub herakliteizmem, a najlepszym jej obrazem jest rzeka – jej wody ciągle się zmieniają płynąc (gr. Πάντα ῥεῖ καὶ οὐδὲν μένει panta rhei kai ouden menei - wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu, jest w ciągłym ruchu). Nie należy wchodzić drugi raz do tej samej rzeki.

Wojna jest harmonią na wyższym poziomie. Na wyższym poziomie przeciwieństwa stanowią jedność.Za arché (podstawę istnienia Wszechświata) Heraklit uznał ogień, który żyje śmiercią tego, co spala. Niektórzy interpretatorzy filozofii Heraklita uważają, iż dlatego mędrzec uznał ogień za zasadę świata, bo dynamika tego żywiołu odzwierciedla obraz świata – jego ruch i dynamizm. Jednak procesem przemian kieruje logos – mądrość. Logos jest utożsamiany z siłą kosmiczną – rozumem. Można go też utożsamiać ze starożytną zasadą makro- i mikrokosmosu – jedno prawo dosięga wszystkiego np. prawo śmierci. I tak też logos wszystko przenika.

Według Heraklita świat jest wieczny i odwieczny – nie stworzył go żaden bóg.

Heraklit dużo uwagi poświęcił etyce: jego zdaniem mądrość polega na poznaniu logosu i myśleniu zgodnym z jego prawami. Poświęcił więcej uwagi introspekcji, krytykował m.in. poznanie zmysłowe ("złymi świadkami są zmysły i uszy"). Pisał o mądrości mędrca i tłumu.

Parmenides – byt jest, a nie bytu nie ma. Byt nie ma początku, bo musiałby powstać z niebytu i skończyć się niebytem; nie ma przerw, bo byłyby niebytami; nie ma części; i nie ma różnic, bo różnice byłyby niebytem, a nie bytu nie ma!

Zeonon:

Tym samym jest byt, co myśl. Nie można w tym samym czasie pokonać sumy nieskończonej ilości odcinku – jak biegacz, a zmysły mówią nam coś innego. Rozum mówi że nie ma ruchu, a zmysły nas łudzą.

Sofiści:

Chcieli wiedzieć to co jest praktyczne i użyteczne, Sofista był dziennikarzem itd. Protagoras

Sensualizm – prawda przy pomocy zmysłów

Relatywizm –

Sokrates:

Elenktyka – założenie, że w każdym człowieku mieszka prawda, tylko treba umieć ją wydobyć. Trzeba zadawać konkretne pytania, które doprowadzą do narodzin prawdy.

Majętyka (wiem, że nic nie wiem) – demaskowanie niewiedzy