RODZINNY DOM DZIECKA Rodzinny Dom Dziecka jest placówką sprawującą opiekę nad dziećmi pozbawionymi właściwej pieczy ze strony rodzin naturalnych. Placówkę taką powołują specjalną uchwałą lokalne władze, w odpowiedzi na realne potrzeby występujące w tym względzie na danym terenie. Dlatego też osoby starające się o kwalifikację na tę formę opieki zastępczej, powinny uzyskać od władz samorządowych (za pośrednictwem MOPS lub PCPR) zapewnienie o zasadności podjęcia szkolenia w tym celu.
Drugim warunkiem koniecznym do spełnienia jest posiadanie odpowiednich warunków mieszkaniowych, które pozwolą na przyjęcie czworga do ośmiorga dzieci, a w przypadku rodzeństw liczba ta może być większa. Otwarcie placówki rodzinnej nie może być sposobem np. na wykończenie domu. Władze samorządowe bowiem mają obowiązek wyposażenia powołanej przez siebie placówki w środki trwałe typu: łóżka, biurka, pościel, ale baza lokalowa musi być zapewniona przez kandydatów na opiekunów. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy gmina dysponuje odpowiednim lokalem i istnieje potrzeba uruchomienia na jej terenie placówki rodzinnej. Osoby zainteresowane prowadzeniem takiej placówki mogą użytkować ten lokal również na potrzeby własnej rodziny, ale nie dysponują prawem jego własności.
Kolejnym wymogiem formalnym jest posiadanie przez osobę, która zostanie mianowana dyrektorem Rodzinnego Domu Dziecka, co najmniej średniego wykształcenia. Wiąże się to z koniecznością prowadzenia dokumentacji i tworzenia indywidualnych planów pracy z dziećmi. W tym zakresie dyrektor podlega kontroli ze strony Centrum Pomocy Rodzinie i Urzędu Wojewódzkiego.
Z doświadczeń ośrodków adopcyjnych wynika, że prowadzenie placówki rodzinnej jest najtrudniejszą formą opieki zastępczej, dlatego też przy doborze kandydatów preferuje się małżeństwa posiadające doświadczenie rodzicielskie. Innym, nieformalnym czynnikiem mającym wpływ na powodzenie przedsięwzięcia o nazwie Rodzinny Dom Dziecka jest struktura rodziny, która się go podejmuje. Z praktyki wynika, że mniejsze szanse powodzenia mają rodziny obarczone wychowywaniem małych dzieci, dla których konieczność dzielenia domu, uwagi i czasu rodziców jest niezrozumiała i trudna, czy wręcz niemożliwa do zaakceptowania. Kandydaci na opiekunów w ramach Rodzinnego Domu Dziecka muszą pamiętać, że opieka zastępcza nie może wpływać destrukcyjnie na strukturę i więzi emocjonalne w ich rodzinie biologicznej. Niestety, dość częste jest zjawisko nadmiernie optymistycznego oceniania możliwości własnej rodziny w konfrontacji z problemami, jakie niesie sprawowanie opieki zastępczej nad obcymi, ukształtowanymi w zupełnie odmiennym, najczęściej niekorzystnym środowisku dziećmi. Zadania rodzinnego domu dziecka Placówka rodzinna zapewnia dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz opiekę, do czasu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia. Placówka w szczególności: 1.    tworzy jedną, wielodzietną rodzinę dla dzieci, które nie mogą być umieszczone
w rodzinie zastępczej lub przysposabiającej (adopcyjnej), 2.    wychowuje dzieci w różnym wieku, w tym dorastające i stopniowo usamodzielniające się, 3.    umożliwia wspólne wychowanie i opiekę licznemu rodzeństwu, 4.    zapewnia dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, 5.    zaspokaja dzieciom niezbędne potrzeby bytowe, rozwojowe, w tym emocjonalne, społeczne, religijne, a także zapewnia korzystanie z przysługujących na podstawie odrębnych przepisów świadczeń zdrowotnych i kształcenia, 6.    utrzymuje kontakt z ośrodkiem pomocy społecznej i powiatowym centrum pomocy rodzinie. Placówka, realizując zaspokajanie potrzeb dziecka kieruje się w szczególności: 1.    dobrem dziecka, 2.    poszanowaniem praw dziecka, 3.    potrzebą wyrównywania deficytów rozwojowych, 4.    koniecznością wspierania rozwoju dziecka poprzez umożliwienie kształcenia, rozwój zainteresowań i indywidualizowanie oddziaływań wychowawczych, 5.    potrzebą działań przygotowujących do samodzielnego życia, 6.    poszanowaniem praw rodziców wynikających z przepisów prawa rodzinnego,
a przede wszystkim prawa do kontaktowania się z dzieckiem, 7.    potrzebą działań w celu utrzymywania więzi dziecka z rodziną i umożliwienia jego powrotu do rodziny. Zasady tworzenia i funkcjonowania Dyrektorem placówki rodzinnej może być osoba, która: -     posiada wykształcenie średnie lub wyższe, -     odbyła odpowiednie szkolenie w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym, o którym mowa
w art. 77 ust. ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. Nr 64,
poz. 593 z późn. zm.), i otrzymała zaświadczenie o zakwalifikowaniu do pełnienia tego zadania czyli predyspozycji, motywacji, kompetencji. Dyrektor placówki rodzinnej jest jednocześnie wychowawcą. W razie jego nieobecności placówką rodzinną kieruje osoba wyznaczona przez organ prowadzący, w uzgodnieniu
z dyrektorem. W placówce rodzinnej można zatrudnić tylko osobę wskazaną przez dyrektora placówki. W placówce rodzinnej wychowawca może łączyć funkcje administracyjne i obsługi. W placówce rodzinnej przebywać może od 4 do 8 dzieci, jednakże w szczególnie uzasadnionych przypadkach liczba dzieci może ulec zmniejszeniu lub zwiększeniu. Wychowankowie mogą pozostać w rodzinnym domu dziecka do czasu uzyskania pełnoletności lub po uzyskaniu pełnoletności, do czasu ukończenia szkoły, w której się uczą. Placówka realizuje indywidualny plan pracy z dzieckiem, prowadzi kartę pobytu dziecka oraz inną niezbędną dokumentację dotyczącą dziecka i jego rodziny. W placówce rodzinnej okresowej oceny sytuacji dziecka dokonuje dyrektor w porozumieniu z właściwym ośrodkiem adopcyjno-opiekuńczym. Podstawą prawną skierowania do placówki jest art. 80 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Skierowanie do placówki rodzinnej wydaje powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przy pomocy powiatowego centrum pomocy rodzinie w porozumieniu
z dyrektorem tej placówki, na podstawie orzeczenia sądu, wniosku rodziców, opiekunów prawnych lub małoletniego Przy kierowaniu dzieci do placówki rodzinnej powinno się uwzględniać odpowiednią różnicę wieku między dzieckiem a dyrektorem placówki, tak aby usamodzielnienie dzieci umieszczonych w tej placówce nastąpiło przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez dyrektora placówki. Pobyt w placówce rodzinnej ustaje w przypadku: 1)        powrotu dziecka do rodziców, 2)        zakwalifikowania dziecka do innej formy opieki, 3)        usamodzielnienia się dziecka, 4)        orzeczenia sądu o zakończeniu pobytu dziecka w placówce. Szczegółowo organizację placówek, zasady oraz tryb kwalifikowania i kierowania dzieci do placówek rodzinnych, obowiązujący w placówkach standard wychowania i opieki oraz standardy świadczonych usług opiekuńczo-wychowawczych reguluje Rozporządzenie w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych. Zasady finansowania Placówki rodzinne prowadzone przez miasto są jednostkami budżetowymi. Zasady gospodarki finansowej tych placówek określają odrębne przepisy (ustawa o finansach publicznych). Placówki rodzinne otrzymują środki na bieżące funkcjonowanie, w tym zryczałtowane kwoty na utrzymanie dzieci. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego precyzuje,
w drodze rozporządzenia, stawki na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinnej – Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w tej sprawie z dnia 5 listopada 2004r. (Dz. U. Nr  245 z 2004r., poz. 2461) określa: 1.    zryczałtowaną kwotę (34 % podstawy, o której mowa w art. 78 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej) na utrzymanie dziecka w placówce rodzinnej, którą przeznacza się na: 1)  wyżywienie dostosowane do potrzeb rozwojowych dziecka; 2)  wyposażenie w: a)  odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie
do wieku i indywidualnych potrzeb dziecka, b) środki higieny osobistej; 3)  podręczniki, pomoce i przybory szkolne; 4)  koszty przejazdu do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką; 5)  zajęcia kulturalne, rekreacyjne i sportowe; 6)  zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego dziecka; 7)  miesięczną drobną kwotę do własnego dysponowania przez dziecko umieszczone
w placówce rodzinnej, w wysokości określonej przez przepisy o placówkach opiekuńczo-wychowawczych; 8)  opłatę za pobyt w bursie lub internacie, jeżeli dziecko uczy się poza miejscowością, w której mieści się placówka. 2. stawki na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinnej: 1) miesięczne: –  na utrzymanie lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w którym mieści się placówka rodzinna, –  na usługi telekomunikacyjne, 2) roczne: –  na bieżące naprawy, remonty oraz wyposażenie placówki w niezbędny sprzęt, o którym mowa w przepisach o placówkach opiekuńczo-wychowawczych, dla umieszczonych
w niej dzieci, –  na świadczenia zdrowotne nieobjęte ubezpieczeniem w Narodowym Funduszu Zdrowia, –  na wyrównywanie opóźnień w nauce. Wynagrodzenie osób zatrudnionych w placówce rodzinnej regulują przepisy w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Prowadzenie i finansowanie placówek rodzinnych jest zadaniem własnym powiatu z zakresu pomocy społecznej, jednakże może on zlecać to zadnie, w drodze umowy, organizacjom społecznym, Kościołowi Katolickiemu i innym kościołom, związkom wyznaniowym, fundacjom, stowarzyszeniom, pracodawcom oraz osobom fizycznym i prawnym oraz wspierać je w tym finansowo.