37. Różnice w budowie anatomicznej i morfologicznej chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.

RYBY CHRZĘSRNOSZKIELETOWE

Posiadają szkielet oraz czaszkę zbudowaną chrząstek, bez kości. Puszka mózgowa wyciągnięta jest w rostrum. Posiadają 5-7 par szczelin skrzelowych, znajdujących się na boku ciała, te szczeliny skrzelowe nie posiadają pokryw skrzelowych.

Płetwy piersiowe tych ryb ustawione są poziomo; płetwa ogonowa typu heterocerkicznego. U samców część płetwy brzusznej zmieniona jest w w narząd kopulacyjny. Ciało ryby jest nagie lub pokryte łuskami plakoidalnymi. Ryby te nie posiadają pęcherza pławnego. W jelicie środkowym obecny jest fałd spiralny. Występuje kloaka.

Zapłodnienie jest wewnętrzne. Ryby te są jajorodne (jaja są składane w twardych otoczkach) lub jajożyworodne.

Zamieszkują głównie wody słone. Przedstawicielami są: rekiny, płaszczki, chinery.

RYBY KOSTNOSZKIELETOWE

Znaczna część szkieletu jest skostniała, co odróżnia je od ryb chrzęstnoszkieletowych. Występuje pojedyncza szczelina skrzelowa osłonięta pokrywą skrzelową (operculum). Brak jest przegród międzyskrzelowych. Ogon zazwyczaj typu homocerkicznego. Większość ryb posiada pęcherz pławny, który u niektórych (dwudysznych) pełni funkcję dodatkowego narządu oddechowego. Brak kloaki.

U większości gatunków zapłodnienie jest zewnętrzne.

Ryby te zasiedlają wszystkie typy wód: słodkie, słone i słonawe.

21. Ewolucja układów u strunowców.

UKŁ. MOCZOWO- PŁCIOWY

Ogonice nie posiadają narządów wydalniczych. Ukł. Rozrodczy znajduje się w tułowiu. Ogonice są obojniakami posiadającymi gonadę męską i żeńską. Jajniki otoczone są parzystymi jądrami, które dojrzewają wcześniej. Przez specjalny otwór płciowy plemniki wydostają się do wody. Jaja dojrzewają później od plemników, dzięki czemu nie dochodzi do samozapłodnienia. Jaja wydostają się do wody po pęknięciu ściany ciała co równa się ze śmiercią zwirzęcia.

Żachwa- nie posiada również wykształconych narządów wydalniczych. Jajniki i jądra mają oddzielne przewody uchodzące do jamy okoloskrzelowej. Żachwy są obojniakami; jaja i plemniki u jednego osobnika dojrzewają w różnym czasie.

Sprzągla- posiada jeden jajnik i jądro ( jest również obojniakiem) leżące w okolicy żołądka. Nie posiada wykształconych narządów wydalniczych.

Lancetnik.

Ukł. Wydalniczy składa się z nefrydii. Nefrydium zbudowane jest z zagiętego kanalika na którym osadzone są solenocyty. Ta część kanalika zwrócona jest do jamy ciała. Jeden koniec kanalika uchodzi do jamy okołoskrzelowej. Solenocyty posiadają witkę, której ruch powoduje przepływ wydaliny do kanalika, z którego wypływa do jamy okołskrzelowej.

Lancetnik jest rozdzielnopłciowy. Gonady morfologicznie nie różnią się między sobą. Leżą, w liczbie ok 26 par, po bokach ciała. Jaja lub plemniki dostają się do jamy okołoskrzelowej, a z niej do wody.

Minog

ukł. Wydalniczy- funkcjonują pranercza, są to wydłużone taśmowate twory ciągnące się po grzbietowej części ciała aż do odbytu. Od nerek uchodzą moczowody kończące się w zatoce moczowopłciowej. Gruczoł rozrodczy zarówno męski jak i żeński jest pojedynczy. Jaja i plemniki wydostają się do jamy ciała, z niej do zatoki moczowopłciowej, a następnie na zewnątrz ciała.

Śluzica

gruczoł rozrodczy zbudowany jest z części jajnikowej jak i jądrowej.

U młodych osobników rozwija się i funkcjonuje gruczoł męski u starszych zaś po wyczerpaniu plemników gruczoł produkuje komórki jajowe.

Ryby

Narządem wydalniczym u ryb jest pranercze. Zbudowane jest z nefronów złożonych z ciałek Malpighiego. Z pranerczy uchodzą moczowody do pęcherza moczowego otwierającego się cewką moczową do kloaki lub za odbytem.

Jądra są parzyste, wewnątrz znajduje się kanał środkowy do którego uchodzą kanaliki nasieniotwórcze. Plemniki gromadzą się w kanale środkowym, który przechodzi w nasieniowód. Nasieniowody łączą się w tylnej części w nieparzysty narząd uchodzący na zewnątrz. Jajniki mają kształt workowaty z jamą w środku. Jaja wędrują jajowodami, które w tylnej części łączą się w nieparzysty kanał kończący się otworem płciowym.

Płazy

Ukł. Wydalniczy- wykształcony w postaci pranerek, występują one w postaci 2 krwisto- czerwonych ciał leżących przy kręgosłupie. Od nich biegną moczowody (przewody Wolffa) łączące się z kloaką. Mocz spływa do kloaki a z niego do pęcherza moczowego, który jest uchyłkiem kloaki.

Ukł. Rozrodczy żeński: występują parzyste jajniki, jajowody (przewody Mullera) uchodzące do kloaki. Z jajnikami łączą się ciała tłuszczowe służące do odżywiania jajników. Jaja po przejściu przez jajowody gromadzą się w końcowej jego części zwanej pseudomacicą.

Ukł. Rozrodczy męski składa się z parzystych jąder, leżą one w pobliżu nerek: nie posiadają oddzielnych dróg wyprowadzających plemniki. Plemniki przechodzą kanalikami do nerek i stąd do przewodu moczowopłciowego (przewodu Wolffa). Przed połączeniem się przewodu Wolffa z kloaką przewód tworzy pęcherzyk nasienny.

Gady

Ukł. Wydalniczy- funkcjonują u form dorosłych nerki ostateczne (zanercze), od nich odchodzą moczowody, którymi do kloaki spływa mocz. Do kloaki otwiera się również pęcherz moczowy ( brak go u węży i krokodyli). Nerki ,u gadów posiadających ciało silnie wydłużone, są wyraźnie przesunięte względem siebie.

Ukł rozrodczy żeński składa się z parzystych jajników, jajowodów, w których jaja uzyskują osłonki. Jajowody uchodzą do kloaki. U niektórych gatunków w jajowodach następuje rozwój jaj np. u żmii, padalca.

Ukł rozrodczy męski zbudowany jest z jąder kształtu owalnego(u jaszczurki) lub są wydłużone (u węży), położone po obu stronach kręgosłupa. Z jąder wychodzą kanaliki tworzące nadjądrza. Z nzdjądrza wychodzi nasieniowód łączący się z kloaką. Występuje parzysty narząd kopulacyjny.

Ptaki

Narząd wydalniczy składa się z nerek, przewodzików nerkowych, kanalików zbiorczych i moczowodów uchodzących do kloaki. Nerki są wydłużone, trójpłatowe i posiadają ukł wrotny. Brak jest pęcherza moczowego co zmniejsza ciężar ciała.

Ukł rozrodczy samców: parzyste jądra, nadjądrza, nasieniowody oraz u nie których nieparzyste prącie np. emu, struś, kaczka. Plemniki powstają w ścianach kanalików nasieniotwórczych. U ptaków nie posiadających prącia przekazanie plemników odbywa się pod czas zetknięcia się części kloakalnych samca i samicy.

Ukł rozrodczy samic; składa się z lewego jajnika, jajowodu. Macicy i pochwy, mającej ujście do steku. Prawy jajnik uległ redukcji. Jajnik zbudowany jest z części korowej produkującej kom. jajowe oraz części rdzennej.

Ssaki

Ukł wydalniczy zbudowany jest z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Nerka zbudowana jest z kory (tworzą ją kłębuszki nerkowe) oraz rdzenia (zbudowany z kanalików wyprowadzających). Od nerki wychodzi moczowód do pęcherza moczowego. U samic cewka moczowa leży bezpośrednio pod pochwą, męska cewka moczowa łączy się w końcowym odcinku z nasieniowodami.

Ukł rozrodczy samicy składa się z jajników, jajowodów macicy i pochwy. Jajnik wytwarza jaja ij est jednocześnie gruczołem dokrewnym wydzielającym gruczoły płciowe. Jajnik składa się z warstwy korowej i rdzennej. Jajowód wychwytuje jajo, tu zachodzi zapłodnienie.

Rodzaje macic:

• podwójna- są to dwie odrębne macice

• dwudzielna- dwie macice mające wspólne ujście

• dwurożna- macice w dużym stopniu są zlane ze sobą

• pojedyncza- całkowicie jednolita.

Ukł rozrodczy samców składa się z jąder, najądrzy, nasieniowodów otwierających się do cewki moczowej. U większości ssaków jądra znajdują się w moszynie. Plemniki powstają w kanalikach nasiennych. Do cewki moczowej doprowadzana jest wydzielina gruczołów Cowpera i sterczu, która wraz z plemnikami tworzy spermę

UKŁ.ODDECHOWY

Ogonice

Tlen pobierają całą powierzchnią ciała, jako że posiadają tylko 2 szczeliny skrzelowe; prawą i lewą.

Minog

posiada 7 par workowatych skrzeli, znajdujących się po bokach głowy. Worki skrzelowe łączą się z jednej strony ze ślepo zakończoną gardzielą, z drugiej strony przez otwory skrzelowe ze środowiskiem zewnętrznym.

Śluzica

Odcinek oddechowy gardzieli nie jest oddzielony od ukł pokarmowego. Otwory oddechowe łączą się we wspólny kanał znajdujący się pod skórą, a otwierający się z tyłu w znacznej odległości od worków skrzelowych.

Ryby

do oddychania rybie służy skrzelowy odcinek ukł pokarmowego. Skrzele składa się z łuku skrzelowego, listków skrzelowych oraz wyrostków filtracyjnych. Wymiana gazowa odbywa się na wyrostkach skrzelowych.

Płazy

funkcję oddechową pełnią: płuca, skóra, nabłonek jamy gębowo- gardzielowej. Płuca są parzystym narządem mającym postać słabo pofałdowanych, silnie ukrwionych worków. Wentylacja płuc odbywa się za pomocą pompy gardzielowej- żaba czy ropucha pobiera powietrze nozdrzami do jamy gębowo- gardzielowej dzięki obniżeniu jej dna. Następnie zamyka nozdrza zewnętrzne klapkami i dzięki skurczom mięśni podnosi dno jamy i wtłacza powietrze krótką tchawicą do płuc.

Gady narządem oddechowym są parzyste, workowate płuca, które posiadają szereg komór, które zwiększają powierzchnię oddechową ( tworzą charakterystyczną gąbczastą strukturę płuc). U węży i padalca jedno płuco uległo redukcji a drugie wydłużeniu i tworzy worek powietrzny.

Wentylacja płuc odbywa się dzięki skurczom żeber.

Ptaki

Ukł oddechowy składa się z nozdrzy, jamy nosowej, krtani górnej, tchawicy, oskrzeli, płuc i worków powietrznych. Od głównego oskrzela odchodzą oskrzela grzbietowe i brzuszne, one nie dzielą się lecz przebiegają przez płuca na wylot, uchodząc do worków powietrznych.

Ssaki

Ukł oddechowy rozpoczyna jama nosowa, dalej jest przewód gardzielowy, krtań, tchawica, oskrzela i płuca. Krtań zbudowana z chrząstek otwiera się do gardzieli głośnią, między chrząstkami głośni rozpięte są struny głosowe.

Tchawica to dług rura wsparta chrząstkami tchawiczymi, tchawica rozdziela się na 2 oskrzela, a te z kolei na oskrzeliki wnikające do płuc. Oskrzeliki zakończone są w liczne pęcherzyki płucne.