RYNKI FINANSOWE,
Rynek pieniężny
Definicja rynku pieniężnego :
Rynek pieniężny to miejsce, w którym dochodzi do kształtowania się podaży i popytu na najbardziej płynny instrument finansowy- pieniądz. Przedmiotem transakcji zawieranych na rynku pieniężnym są instrumenty o okresie zapadalności do 1 roku. Instrumenty te mają charakter wierzycielski.
Cechy rynku pieniężnego:
Zdecentralizowany- zatem instrumenty tego rynku nie są przedmiotem obrotu giełdowego
Bezpieczny-podmioty (rządy, banki, duże przedsiębiorstwa) emitujące są podmiotami wiarygodnymi
Służy do zarządzania płynnością- uczestnicy tego rynku pożyczają chwilowo brakujące środki pieniężne oraz lokują ich przejściowy nadmiar
Ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki- rynek pieniężny jest miejscem kształtowania bazowych stóp procentowych, które warunkują poziom cen wszystkich intrumentów rynku finansowego
Podział rynku pieniężnego
Ze względu na wielkość transakcji:
Rynek hurtowy obejmuje duże transakcje zawierane głównie pomiędzy bankami, pozabankowymi instytucjami finansowymi i dużymi przedsiębiorstwami; jest większym segmentem od segmentu detalicznego
Rynek detaliczny-obejmuje transakcje depozytowo-pożyczkowe zawierane między bankami a klientami indywidualnymi oraz drobne transakcje krótkoterminowymi papierami wartościowymi
Segmenty rynku pieniężnego:
Rynek międzybankowy-transakcje zawierane są wyłącznie przez banki komercyjne i bank centralny (rynek zamknięty)
Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych-rynek weksli i innych papierów wartościowych krótkoterminowych (rynek otwarty)
Najważniejsze instrumenty rynku pieniężnego
Depozyty międzybankowe
Certyfikaty depozytowe
Papiery komercyjne
Bony skarbowe
Bony pieniężne Narodowego Banku Polskiego
Warunkowe transakcje repo i sell-buy-back
Swapy walutowe
Depozyty międzybankowe
Depozyt międzybankowy jest to transakcja polegająca na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden bank drugiemu określonej kwoty środków pieniężnych,przy czym stopa procentowa i termin ustalane są z góry.
Rodzaje depozytów jednodniowych:
Overnight o/n depozyt rozpoczynający sie w dniu zawarcia transakcji i kończący w następnym dniu roboczym
Tomorrow next- depozyt rozpoczynający się w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadający w następnym dniu roboczym
Spot next depozyt rozpoczynający się w drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji i kończący w następnym dniu roboczym
Rodzaje depozytów:
Krótkoterminowe- okres zapadalności od jednego dnia do jednego miesiaca
Długoterminowe- depozyty lokowane na okres od jednego miesięca do jednego roku
DEPOZYTY BANKOWE NIE MUSZĄ MIEĆ OKREŚLONEGO TERMINU ZAPADALNOŚĆI! (przykładem depozyty call czyli na wezwanie)
Stopa procentowa- cena depozytu międzybankowego; stopa bid- stopa, po jakiej bank jest gotowy przyjąć depozyt; stopa offer- stopa, po jakiej bank jest gotowy oddać depozyt
Certyfikaty depozytowe
Certyfikat depozytowy jest to papier wartościowy emitowany przez bank w celu finansowania działalności banku. Papier stwierdza zdeponowanie sumy pieniężnej według określonej stopy procentowej na ustalony okres.
Rodzaje oprocentowania: stałe, zmienne i dyskontowe.
Papiery komercyjne
Papiery komercyjne, nazywane też KPD to instrumenty finansowe o terminach zapadalności nie dłuższych niż jeden rok, emitowane przez podmioty spoza sektora finansowego głównie przedsiębiorstwa.
Cechy:
Krótki okres zapadalności
Wysoki nominał jednostkowy (min. 50 tys.)
Nie mają charakteru oferty publicznej
Cechy:
Instrumenty dyskontowe ( znajac wartość nominalną, stopę dyskontową i termin zapadalności, można obliczyc rentowność inwestycji
Maja wysoki nominał jednostkowy ( minimum 50 tys.)
Krótki okres zapadalności ( od tygodnia do roku)
Uruchamiane w transzach
Nie ma konieczności precyzowania celu emisji
Emisja papierów komercyjnych nie ma charakteru oferty publicznej
Bony skarbowe
Bony skarbowe sa to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa w celu zarządzania płynnością budżetu.
Cechy:
Wartość nominalna 10 tys. zł
Instrument dyskontowy
Rentowność liczona na bazie 360 dni
Emitowane na okres od 1 do 90 dni, lub 1 do 52 tygodni
Emitowane na okaziciela
Bony pieniężne Narodowego Banku Polskiego
Cechy:
Podobne do bonów skarbowych
Wartość nominalna- 10 tys. zł
Instrument dyskontowy
Rentowność liczona na bazie 360 dni
Emitowane na nastepujące okresy: 1-7 dni, 14, 28, 91, 182, 273
Emitowane na okaziciela
Transakcje repo
Zawarcie transakcji repo polega na kupnie/sprzedaży papierów wartościowych przy jednoczesnym zobowiązaniu się kontrahenta do ich odkupienia/odsprzedania w umówionym terminie po z góry ustalonej cenie. Ich zabezpieczeniem jest czasowe przeniesienie własności papierów wartościowych.
Transakcje sell-buy-back/buy-sell-back
Pełnią niemal identyczną funkcją jak transakcje repo, podstawowa różnica polega na tym, że operacje repo realizowane są na podstawie jednej umowy, zaś operacje SBB/BSB składają się z 2 umów.
Swapy walutowe
Transakcja swapu walutowego polega na wymianie jednej waluty na drugą w określonym terminie wraz z jednoczesnym dokonaniem transakcji odwrotnej w terminie późniejszym.
RYNEK KREDYTOWY
rynek kredytowy- zawierane są na nim transakcje finansowe pomiędzy instytucjami finansowymi a osobami fizycznymi lub podmiotami gospodarczymi.
Głównym jego celem jest udostępnienie źródeł kapitału ubiegającym się o nie podmiotom.
Rynek kredytowy określa się mianem rynku zindywidualizowanych transakcji finansowych. Indywidualny, ponieważ istnieje możliwość negocjowania warunków umowy między kredytobiorą i kredytodawcą- co za tym idzie szczegóły zapisu znane są tylko obydwu stronom transakcji.
Podstawowe instrumenty finansowe występujących na rynku kredytowym należą:
-kredyty bankowe
-pożyczki pieniężne
Mogą one być zarówno krótko i długoterminowe, dlatego można przyjąć systematykę uwzględniającą krótkoterminowego pieniądza (krótkoterminowe kredyty, pozyczki o terminie spłaty do 1 roku) oraz rynek kapitału pozyczkowego(kredyty i pożyczki długoterminowe o okresie spłaty dłuższym niż rok).
Kredytobiorcy- osoby prawne, podmioty gospodarcze, które nieposiadaja osobowości prawnej oraz osoby fizyczne (w tym również te, które prowadzą działalnośc gospodarcza)
Kredytodawcy- to przede wszystkim banki komercyjne, w tym banki uniwersalne i spcjalistyczne (np. banki hipoteczne, instytucje pośrednictwa kredytowego, kasy oszczędnościowo-budowlane, banki spółdzielcze oraz spółdzielcze kasy oszczdnościowo-kredytowe.
Pośrednicy kredytowi- działają głównie w obszarze kredytów na zakupy ratalne oraz w zamian za prowizje doliczona do kosztów kretydu. Biora oni na siebie odpowiedzialność za realizację oraz orzygotowanie i późniejszą egzekucję spłaty kredytu.
Doradztwo kredytowe- (można zauważyć ich rosnące znaczenie wśród instytucji operujacych w segmencie osób fizycznych rynku kredytowego). Ich rola polega na świadczeniu usługi doradztwa finansowego. Instytucje, które dostarczające te usługi, współpracują z wieloma bankami jednocześnie, dzieki czemu mogą prezedstawić szeroka paletę instrumentó oraz wybrania odpowiedniego rozwiazania w zaleznosci od potrzeby i sytuacji finansowej klienta.
Główne korzyści (wynikające ze skorzystania z z usług doradztwa kredytowego)
-możliowośc zapoznania się z wieloma ofertami różnych banków w jednym miejscu
-wstępne badania zdolności kredytowej klienta bez konieczności wizyty w banku
-dobranie usługi ospowiedniej do preferencji i mozliwosci finansowych klienta
-uzyskanie wstepnej decyzji kredytowej w kilku bankach jednoczesnie
-pomoc w przygotowaniu dokumentow potzrebvnych do zawarcia umowykredytowej
-opieka doradcy kredytowegow całym procesie zawierania umowy kredytowej
Umowa kredytowa:
powinna być w formie pisemnej i określac takie elementy:
Strony umowy
Kwotę i walutę kredytu
cel, na który kredyt został udzielony
zasady i termin spłaty (tj. raty kapitałowe, odsetki, oprocentowanie efektywne, kapitalizacja, karencja)
wysokośc oproentowania i warunki jego zmiany
sposob zabezpieczenia spłaty kredytu
uprawnienia banku zwiazane z kontrol wykorzystania i spłaty kredytu
wysokość prowizji, jeżeli umowa ja przewiduje
Podpisanie umowy kredytowej- następuje po spełnieniu wszystkich warunków wyszczególnionych przez bank, zwłaszcza ustanowieniu zabezpieczeń.
Spłata kredytu- kredytobiorca jest do tego zobowiązany, w wysokości i terminach określonych w umowie kredytowej. Niedochowanie warunków upoważnia bank do wypowiedzenia kredytu przed terminem płatności.
Klasyfikacja kredytów bankowych ze względu na:
1.Czas kredytowania (kredyty krótkookresowe, średniookresowe oraz długookresowe)
2. Podmiot zaciągającego zobowiązanie (kredyty dla osób fizycznych-w tym również te które prowadzą działalnośc gospodarczą, dla podmiotów gospodarczych oraz (te, które zwiazane są z funkcjonowaniem sektora publicznego) kredyty dla jhednostek samorzadu terytorialnego, zakładów publicznych.
3/ przeznaczenie kredytów (obrotowe, inwestycyjne)
4. walutę kredytu (złotowe oraz w walucie obcej)
5. sposób oprocentowania (oprocentowanie stałe i zm,ienne)
Kredyty obrotowe (wyroznia sie):
1. Kredyty w rachunku bieżącym- mozliwość wystąpienia salda debetowego na rachunku bieżącym kredytobiorcy
formy:-kredyt otwarty i kasowy
2. Kredyty w rachunku kredytowym (otwarcie nowego rachunku, którego celem jest ewidencjonowanie wykorzystania i spłaty kredytu)
należa tj: kredyt docelowy, kasowy, sezonowy, linia kredytowa oraz wymagalne zobowiązania
Kredyty wekslowe
weksel- zobowiązanie osoby wystawiające weksel lub osoby przez nią wskazanej do zapłaty określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie.
Prawo wekslowe wyróżnia weksle:
-własne (sola weksel) wystawca weksla jest zobowiazany do zaplaty za weksel beneficjentowi
-trasowane- osobie trzeciej zleca się zapłatę za weksel osobie beneficjenta
inny podział:
-weksel handlowy odnosi się do weksl;i powtsałych w wyniku transakcji handlowych między przedsiębiorcam,i
-weksel finansowych (obejmują instrumenty powstale w oparciu o transakcje finansowe
Funkcje weksla:
-płatnicza- regulowanie bieżących zobowiązań przedsiębiorstwa
-gwarancyjna- zabezpieczenie kontraktu, zapłaty, spłaty pożyczki
-kredytową- odracza terminy płatności
Kredyt lombardowy- udzielany pod zabezpieczenie w postaci papierów wartosciowych, towarów, przedmiotów i nalezności. Stosowany w trudnej sytuacji finansowej przedsiebiorstwa, gdy ze względu na niską zdolnośc kredytową nie może otrzymać innej formy finansowania.
Kredyty konsorcjalne- wykjorzystywane w celu rozłożenia ryzyka kredytowego zwiazanego z danym przedsiębiostwem. Zawierany między kredytobiorcą a bankiem inbicjującym konsorcjum bankowe.
Pożyczka- umowa, gdzie pożyczkodawca przenosi własność określonej sumy znaków pieniężnych bądź rzeczy oznaczonych co do gatunku na pozyczkobiorcę.
Rodzaje prawnych zabezpieczeń kredytów i pożyczek:
- osobiste- skutkują odpowiedzialnością kredytobiorcy w zakresie calego posiadanego majątku
-rzeczowe- egzekwowanie roszczeń z zastawionych rzeczy lub praw majatkowych
| Zabezpieczenia rzeczowe | Zabezpieczenia osobiste |
- kaucja, - zastaw ogólny, - zastaw na prawach, - zastaw rejestrowany, - przewłaszczenie na zabezpieczenie, - blokada środków na rachunku bankowym, - hipoteka. |
- poręczenie wg prawa cywilnego, - weksel własny in blanco, - gwarancja bankowa, - przystąpienie do długu kredytowego, - przejęcie długu, - poręczenie wg prawa wekslowego, - przelew wierzytelności, - pełnomocnictwo. |
(Poreczenie cywilne- umowa, w której poreczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami oraz innymi kosztami, w przypadku gdy kredytobiorca, za którego poręczył, nie spłacił kredytu osobiście.)
RYNEK WALUTOWY
definicja:
Przedsiębiorstwa i instutucje finansowe zawierają transakcje w różnych walutach, spowodowane jest to głównie globalizacją produkcji i handlu.
Następstwem tego jest konieczność częstej wymiany walut a także potrzeba zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym.
Instytucje (które specjalizują się w przeprowadzaniu operacji na rynkach walutowych) to banki komercyjne oraz banki inwestycyjne. W związku z tym transakcje walutowe odbywają się przeważnie na rynku międzybankowym, gdzie banki zawierają transakcje między sobą i na zlecenie swych klientów.
Krótkoteminowe transakcje spekulacyjne stanowia w ponad 90% transakcji zawieranych na rynku walutowym. Natomiast w spekulacji na rynkach walutowych specjalizuja się dealing rommy banków, a także fundusze arbitrazowe.
Banki komercyjne- ich tradycyjną domeną jest przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów, a także rozliczanie transakcji swych klientów. Gospodarsta domowe oraz prtzedsiębiorstwa rozliczają poprzez banki zawierane przez siebie transakcje, trzymają w bankach względnie stały zapas środków płatniczych, który jest im potrzebny do dokonywania biezących płatności.
Banki inwestycyjne- doradzają one instytucjom , które inwestują na ynku kapitałowym, specjalizują się też w planowaniu na rynku emisji papierów wartościowych.
Dealing rommy- tam podejmowane są decyzje o różnych transakcjach związanych ze sprzedażą bądź kupnem walut oraz ustala się kursy walut oraz ceny międzynarodowych rynków finansowych.
fundusze arbitrazowe- przykład: jednoczesne kupno i sprzedaż akcji tej samej firmy na dwu różnych rynkach (przy dual listingu), czy też kupno obligacji przedsiębiorstwa przy jednoczesnym zabezpieczeniu poprzez rynek kredytowych instrumentów pochodnych.
Spekulacja- podtrzymuje płynność rynków finansowych, dzięki czemu jest czynnikiem, który ułatwia pośrednio wzrost gospodarczy, ponieważ jeżeli płynność rynków oznacza łatwość osprzedaży papierów, to oznacza tym samym zmniejszenie się ryzyka związanego z ich zakupem.
Kierunek rozwoju rynków finansowych- w ostatnich dwóch dekadach rozwój rynków finansowych charakterycuje wzrost ich plynności, dynamiczny rozwój rynków instrumentów pochodnych oraz wzrost roli rynków kapitałowych w pośrednictwie finansowym. Tendencje te są konsekwencją postępu technologicznego i globalizacji rynków finansowych.
RYNEK KAPITAŁOWY-
Definicja rynku kapitałowego
Rynek kapitałowy jest segmentem rynku finansowego, na którym dochodzi do przepływu średnio- i długoterminowych oraz udziałowych strumieni finansowych. Termin realizacji tych intrumentów finansów jest dłuższy niż 1 rok.
Jest rynkiem regulowanym. Kontroluje go Komisja Nadzoru Finansowego.
Segmenty rynku kapitałowego:
Rynek pierwotny
Rynek wtórny
Rynek pierwotny- segment rynku, gdzie dokonuje się sprzedaży papierów wartościowych nowo wyemitowanych przez uprawnione podmioty, zamierzające powiększyć swoje zasoby kapitałowe; oferta publiczna- udostępnienie min 100 os i oferta prywatna- skierowana do większej grupy
Rynek wtórny- rynek transakcji, w których nie bierze udziału emitent; obrót tylko pomiędzy inwestorami
Rynek regulowany- zasady funkcjonowania są wyznaczane przez obowiązujące przepisy
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO-sprawuje nadzór nie tylko nad rynkiem kapitałowym, ale również ubezpieczeniowym i emerytalnym, a od stycznia 2008 nadzoruje też sektor bankowy.
Zadania KNF:
- sprawowanie nadzoru na rynkiem finansowym,
Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego,
Podejmowanie działań majacych na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności
Podejmowanie działan edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego
Udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym
Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynki finansowego
Funkcje rynku kapitałowego
Alokacyjna- rozmieszczenie rozporządzalnych czynników produkcji w róznych rodzająch działalności ( po polsku:) : transfer wolnych funduszy od podmiotów które dysponują tymi funduszami do tych, które ich potrzebują )
Informacyjna- dostarczanie informacji oferentom środków kapitałowych oraz poszukującym tych środków np. o cenie
Transformacyjna- zamiana oszczędności w kapitał przynoszący dochód
Wyceniająca – wycena jednostek kapitałowych
Dyscyplinująca- wynika z tego, że podmioty inwestujące środki chcą mieć wpływ na decyzje podejmowane przez podmioty, którym te środki powierzono, tak aby zwiększyć prawdopodobieństwo ich odzyskania lub zapewnić sobie powiększenie ich wartości
Najważniejsze instrumenty rynku kapitałowego
Akcje
Obligacje
Akcje- definicja
Akcja to papier wartościowy, dający prawo posiadaczowi do współwłasności przedsiębiorstwa, które ten walor wyemitowało, czyli spółki akcyjnej. Akcja zalicza się do grupy papierów udziałowych- stwierdza bowiem udział w spółce. Każda nabyta akcja jest dowodem współwłasności do jednakowej części majątku.
Ma określoną wartość nominalną.
Rodzaje:
Zwykłe
uprzywilejowane
Wartość nominalna- wyrażona w jednostkach pieniężnych; wartość nominalna to równa w stosunku do innych część zakładowego kapitału spółki.
Opróćz wartości nominalnej akcja posiada także wartość emisyjną (cena sprzedaży papierów wartościowych akcjonariuszom; musi być równa lub wyższa od wartości nominalnej) oraz wartość rynkową (kształtowana podażą i popytem na akcje; może być wyższa lub niższa od wartości nominalnej)
Akcje zwykłe- są podstawą obrotu na rynku kapitałowym
Akcje uprzywilejowane-związane są z nimi dodatkowe uprawnienia
Prawa akcjonariusza
Prawa korporacyjne
Prawo uczestnictwa w spółce akcyjnej-akcjonariusz nie może zostać ze spółki usunięty
Prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach będących przedmiotem jego obrad-każdy akcjonariusz może uczestniczyć w zwoływanym przez zarząd spółki walnym zgromadzeniu, na którym przedstawia się wyniki finansowe przedsiębiorstwa, korzystając z prawa do głosowania akcjonariusze mają zagwarantowaną możliwość jego kontroli
Prawo do informacji-związane z prawem do głosowania; akcjonariusz powinien mieć wgląd w dokumenty finansowe spółki
Bierne prawo wyborcze- akcjonariusz może zostać wybrany do zarządu lub rady nadzorczej spółki, której walory posiada
Prawo mniejszości- zabezpiecza interesy tych akcjonariuszy,którzy nie posiadają większości papierów wartościowych, przykład: prawo żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia akcjonariusz
Prawa majątkowe
Prawo do dywidendy- prawo do udziału w zysku spółki, możliwość uzyskania części wypracowanego przez podmiot w danym okresie zysku, proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji (na jedną akcję przypada równa częśc zysku przeznaczona do podziału wśród akcjonariuszy)- SPÓŁKI NIE MAJĄ OBOWIĄZKU WYPŁATY DYWIDENDY!
Prawo poboru akcji nowej emisji- uprawnia do objęcia określonej liczby nowych akcji, w stosunku do liczby walorów posiadanych wcześniej
Obligacje-definicja
Obligacja jest papierem wartościowym poświadczającym wierzytelność, obejmującą zobowiązanie dłużne emitenta wobec jej właściciela na określoną sumę wraz ze zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania w ustalonych terminach.
Posiada nominalną wartość oraz termin zapadalności.
Obligacja
Zalety: tani (odsetki są odpisywane od podstawy opodatkowania; emitent nie musi płacić prowizji bankowi ), długoterminowy (dłuższy niż kredytu) sposób finansowania podmiotu
Wady: niepewność co do wielkości pozyskanego kapitału
Nominalna wartość obligacji - wielkość długu zaciągniętego przez emitenta przypadająca na każdą obligację danej emisji.
Cena rynkowa- kształtowana oddziaływaniem popytu i podaży
Termin zapadalności (termin wykupu)- okres od daty emisji obligacji do dnia, w którym powinien nastąpić jej wykup według wartości nominalnej. Wyróżniamy pierwotny (okres, na jaki walor został wyemitowany) i rzeczywisty okres zapadalności (po upływie każdego dnia okres zapadalności skraca się o dzień). Obligacje mogą zawierać klauzulę przedterminowego wykupu.
Klasyfikacja obligacji
Ze względu na:
Rodzaj świadczenia przysługującego obligatariuszom
świadczenia pieniężne
Świadczenie niepieniężne
Sposób oprocentowania
O stałym oprocentowaniu
O zmiennym oprocentowaniu
O kuponie zerowym
Ze względu na:
Rodzaj świadczenia przysługującego obligatariuszom
świadczenia pieniężne- oprocentowanie
Świadczenie niepieniężne- np obligacje z prawem ich zamiany na akcje, z prawem pierwszeństwa w poborze akcji, z prawem do zysku emitenta
Sposób oprocentowania
O stałym oprocentowaniu (kuponowe)- przynosza obligatariuszom równe oprocentowanie w odpowiednich terminach przez cały okres aż do momentu ich wykupi
O zmiennym oprocentowaniu- przynoszą właścicielom zróżnicowane oprocentowanie w poszczególnych okresach np. obligacje indeksowane poziomem inflacji
O kuponie zerowym- emitowane z dyskontem w stosunku do ich wartości nominalnej- nabywca płaci za obligację jej wartość nominalną pomniejszoną o należne w przyszłości oprocentowanie
Klasyfikacja obligacji- ciąg dalszy
Termin wykupu
Długoterminowe
Średnioterminowe
Krótkoterminowe
Sposób oznaczenia obligatariusza
Imienne
Na okaziciela
Ryzyko związane z realizacją zobowiązań
O dużym stopniu wiarygodności
Obligacje wysokiego ryzyka (o. śmieciowe)
Termin wykupu
Długoterminowe- termin wykupu powyżej 5 lat
Średnioterminowe- okres zapadalności od 1 roku do 5 lat
Krótkoterminowe – termi nwykupu krótszy niż 1 rok (służą do pozyskiwania kapitału obrotowego)
Sposób oznaczenia obligatariusza
Imienne
Na okaziciela
Ryzyko związane z realizacją zobowiązań
dużym stopniu wiarygodności
Obligacje wysokiego ryzyka (o. Śmieciowe)- wysokooprocentowane papiery emitowane przez przedsiebiorstwa charakteryzujące się wysoko ryzkiem kredytowym (ryzykiem niewypłacalnośći)
Dodatkowo:
Źródło pokrycia zobowiązań
Ogólne-realizacja świadczeń następuje z ogólnych dochodów
Przychodowe – świadczenia realizowane sa z dochodów, które przyniosło przedsięwzięcie finansowane z emisji obligacji
Miejsce emisji obligacji
Występujące na rynkach narodowych
Zagranicznych
Eurorynkach
Rodzaje obligacji ze względu na emitenta
Obligacje skarbowe
Obligacje komunalne
Obligacje korporacyjne
ZUS
banki
Detaliczne obligacje skarbowe
2-letnie DOS
3- letnie TZ
4- letnie indeksowane
5-letnie SP
10- letnie EDO
W przetargach obligacji skarbowych mogą brać udział tylko te instytucje, które otrzymały status DEALERA SKARBOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH.
Detaliczne obligacje skarbowe
2-letnie DOS- dwuletnie oszczędnościowe obligacje skarbowe o oprocentowaniu stałym
3- letnie TZ- trzyletnie obligacje o zmiennej stopie procentowej
4- letnie indeksowane- czteroletnie indeksowane oszczędnościowe obligacje skarbowe
5-letnie SP- pięcioletnie obligacje o stałej stopie procentowej
10- letnie EDO- emerytalne dziesiętoletnie oszczędnościowe obligacje skarbowe
RYNEK INSTRUMENTÓW POCHODNYCH
instrument pochodny (derywat) - papier wartościowy powiązany, będący pochodną aktywów, zdarzeń lub innych charakterystyk odniesienia (nazywanych instrumentami pierwotnymi lub bazowymi), od wielkości których zależna jest jego wartość
instrumenty pochodne, które dają prawo do kupna lub sprzedaży instrumentu pierwotnego w przyszłości po określonej cenie lub dają prawo do określonego rozliczenia pieniężnego. Stosuje się je w celu spekulacji, bądź zabezpieczenia przed stratami związanymi z niekorzystnymi zmianami na rynku cen akcji i stóp procentowych.
Kontrakty terminowe
Kontrakty forward
Kontrakt forward to indywidualnie ustalana umowa zawarta w danym momencie, a obejmująca obowiązek dostawy przedmiotu kontraktu w określonym terminie w przyszłości po cenie uzgodnionej w chwili zawierania umowy. Kontrakty te nie są regulowane przez izby rozliczeniowe, stąd też istnieje ryzyko nie wywiązania się stron z umowy. Kontrakty forward to zwykle kontrakty walutowe.
Kontrakt futures różni się od kontraktu forward przede wszystkim tym, że jest zestandaryzowany, a obrót nim odbywa się na zorganizowanych rynkach. W związku z tym kontrakty te oferują inwestorowi większą płynność oraz mniejsze ryzyko. Kontrakty futures dzielimy na:
finansowe, w tym walutowe (na obce waluty), procentowe (na instrumenty dłużne) i indeksowe (na indeksy finansowe), oraz
niefinansowe, np. powiązane z prognozami pogody2.
Opcje
Opcja to prawo (nie obowiązek) do zakupu lub sprzedaży określonego dobra w ograniczonym czasie i po ustalonej cenie. Opcje dzielimy na:
opcje kupna (call)
opcje sprzedaży (put)2.
opcja europejska – może być wykonana tylko w momencie wygaśnięcia,
opcja amerykańska – może być wykonana przed terminem wygaśnięcia,
opcja egzotyczna – opcja która może być wykonana tylko w ściśle określonych warunkach i przy zachowaniu szeregu warunków.
Zająć można następujące pozycje w opcjach:
długa pozycja w opcjach kupna (nabycie opcji kupna, gdy spodziewamy się, że walor może zdrożeć) – ryzyko dla nabywcy jest ograniczone do wysokości zapłaconej premii a potencjalny zysk może być nieograniczony;
długa pozycja w opcjach sprzedaży (nabycie opcji sprzedaży, gdy spodziewamy się, że cena waloru może być mniejsza) – ryzyko dla nabywcy ogranicza się do wysokości zapłaconej premii a potencjalny zysk jest ograniczony do ceny wykonania (cena instrumentu bazowego może spaść maksymalnie do zera);
Krótka sprzedaż w opcjach kupna (wystawienie opcji kupna, gdy spodziewamy się walor może tanieć) – ryzyko dla sprzedającego jest nieograniczone a potencjalny zysk równa się wysokość otrzymanej premii za ryzyko;
krótka pozycja w opcjach sprzedaży (wystawienie opcji sprzedaży, gdy spodziewamy się, że walor może zdrożeć) – ryzyko dla wystawcy opcji jest ograniczone do ceny wykonania a potencjalny zysk równy wysokość otrzymanej premii za ryzyko[1].
Kontrakty swap (swapy)
SWAP to umowa pomiędzy dwiema lub więcej stronami obejmująca wymianę przepływów gotówkowych. Przepływy te są zwykle związane z instrumentami dłużnymi lub walutami obcymi. Dlatego też swapy dzielimy na:
procentowe (interest rate swaps)
walutowe (currency swaps)2 .
Swap – umowa pomiędzy dwoma podmiotami na wymianę przyszłych przepływów pieniężnych. Umowa ta określa jak ma wyglądać rozliczenie oraz kiedy przepływy mają nastąpić.
W szczególności może polegać na umowie między dwoma podmiotami, w której płatność o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na płatność o oprocentowaniu stałym. Pozwala to uzyskać korzyści obu stron. Przykładowo:
Podmiot 1 otrzymuje propozycję kredytów oprocentowanych: 5% rocznie lub WIBOR +1% rocznie
Podmiot 2 otrzymuje propozycję kredytów oprocentowanych: 5,1% rocznie lub WIBOR +1,3% rocznie
Jeśli Podmiot 1 jest zainteresowany kredytem o oprocentowaniu stałym, a Podmiot 2 o oprocentowaniu zmiennym, może dojść do transakcji, w której oba podmioty biorą przeciwne kredyty i następuje wymiana:
Podmiot 1: WIBOR +1% – [WIBOR – 3,95%] = 4,95%
Podmiot 2: 5,1% + [WIBOR – 3,95%] = WIBOR +1,15%
Jak widać, obie strony płacą mniej, niż gdyby każda wzięła kredyt bezpośrednio w banku.
Instrumenty hybrydowe
Są to instrumenty finansowe łączące standardowe instrumenty pochodne (kontrakty futures, opcje i swapy) z innymi instrumentami finansowymi, zwykle dłużnymi, np. obligacjami1. Derywaty można również podzielić na:
standaryzowane - tworzone dla szerokiego grona inwestorów, o prostej konstrukcji, dające możliwość łatwej sprzedaży, oferowane na rynku regulowanym, np. giełdzie.
niestandaryzowane - tworzone w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb inwestorów1.
Produkty hybrydowe, to inaczej produkty strukturyzowane, czyli takie, które umożliwiają inwestorom osiąganie stosunkowo wysokich zysków, przy jednoczesnej gwarancji odzyskania w razie niepowodzenia z góry określonej części kapitału.
Istnieją dwa główne rodzaje instrumentów hybrydowych:
gwarantujące pełną ochronę kapitału – całkowicie bezpieczne, oferują ustalony udział w ewentualnych zyskach i gwarancję zwrotu wszystkich powierzonych środków
gwarantujące odzyskanie tylko z góry określonej części zainwestowanych pieniędzy, lecz uprawniające do wyższego udziału w potencjalnych zyskach
Produkty strukturyzowane oferowane są głównie przez banki. Emitują je także domy maklerskie lub inne instytucje finansowe jak np. Wealth Solutions.
Instrumenty hybrydowe polecane są inwestorom, którzy mają już pewne doświadczenie na rynkach finansowych, znają się na zasadach panujących w branży i potrafią przewidzieć trendy ekonomiczne.
Derywaty pełnią dwie zasadnicze funkcje:
ubezpieczeniową - zabezpieczają przed wzrostem/ spadkiem wartości instrumentu pierwotnego;
spekulacyjno-dochodową - umożliwiają spekulację, czyli osiąganie zysku ze sprzedaży i kupna derywatów w wyniku zmiany ich wartości (różnic cenowych) (por. (3)).
Po raz pierwszy derywaty pojawiły się w Polsce w styczniu 1998 r. na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Punktem odniesienia był dla nich indeks WIG-203.
Przypisy:
McBride Johnson, Instrumenty pochodne. Przewodnik menedżera, 2001, WIG-Press w Warszawie, przeł. Jarosław Sobkowiak.
Kolb Robert, Wszystko o instrumentach pochodnych, 1997, WIG-Press w Warszawie.
Ostrowska Elżbieta, Rynek kapitałowy, 2007, PWE w Warszawie, s. 31-32.
Instrument pochodny, derywat (ang. derivatives, tłumaczenie „derywatywy” nie przyjęło się, w powszechnym użyciu są „derywaty”) – rodzaj instrumentu finansowego, który uzależniony jest od instrumentu bazowego. Cechą charakterystyczną instrumentów pochodnych jest to, że dotyczą przyszłej daty i przyszłej ceny, ponieważ zawierane są wcześniej. Instrumentem bazowym mogą być akcje, obligacje, wysokość stopy procentowej, wartość indeksu giełdowego, a także tak nietypowe wskaźniki jak liczba dni słonecznych, wielkość opadu śniegu, czy deszczu – derywaty pogodowe.
Kwoty, o których mówimy są absolutnie zdumiewające. Graham Summers z Phoenix Capital Research szacuje, że wartość referencyjna globalnego rynku derywatów wynosi 1,4 biliardów dolarów. W swoim artykule “Poszukiwana Alpha” próbował umieścić tą liczbę w perspektywie:
“Jeśli dodać wartość każdej akcji na ziemi, cała wartość rynkowa wyniosłaby około 36 bilionów dolarów. Jeśli przeprowadzić ten sam proces w przypadku obligacji, można uzyskać kapitalizację na poziomie około 72 biliony dolarów. Natomiast umowna wartość rynku instrumentów pochodnych wynosi około 1,4 biliardów dolarów. Zdaję sobie sprawę, że ta liczba brzmi jak coś z kreskówki, więc postaram się umieścić ją w odpowiednim kontekście.
1,4 biliarda dolarów można porównać w przybliżeniu do:
- 40 x światowy rynek papierów wartościowych.
- 10 x wszystkie akcje i obligacje na naszej planecie.
- 23 x GDP świata (Produkt Światowy Brutto).
Derywaty - zarabiaj na wzrostach jak i spadkach kursu
|
|---|