Średniowiecze i nowożytność:
Filozofia arabska:
640 r. – arabowie zdobywają Aleksandrię (centrum kultury)
- pierwsze tłumaczenia Arystotelesa na język syryjski
750 – dynastia Abbysydów, zapraszają na swój dwór do Bagdadu filozofów przekład dzieł na arabski
ALFARABI – wybitny logik i metafizyk neoplatonizmu
AWICENNA – łaczęnie neoplatonizmu z arystotelizmem
- każdy element bytu składa się z części motorycznych
- wrzechświat jako machina
ALGAZEL – filozofia arabska w kategorii mistyki filozofia i sufizm (łączenie neoplatonizmu, chrześcijaństwa i hinduizmu)
AVERROES:
- Bóg jako osoba, byt z którego wyłaniają się niższe hipostazy (byty inteligentne), z czego każda odpowiada za jakąś sferę niebieską
- uznaje wieczność materii
- jedną z inteligencji jest ludzka dusza – jedna wspólna wszystkim ludziom, w niej są wszystkie treści intelektualne, a prawda jest wieczna
- religię można pogodzić z filozofią przez alegoryczne postrzeganie Koranu – alegoryczną interpretację muzułmańskiej religii
XI i XII w. – próby pogodzenia tradycji muzułmańskiej z judaizmem
AWICEBRON – wieczność materii i wiele jej rodzajów
MOJŻESZ MAJMUNIDES :
- „Przewodnik dla wątpiących”
- arystotelik
- próby znalezienia dowodów istnienia Boga (łatwiej mówić kim Bóg nie jest, niż kim jest)
XIII w.:
- Tomasz z Akwinu – doktor anielski
- Jan Duns Szkot – doktor subtelny
RÓŻNICE:
T. – świat złożony jest z materii i formy
J – wiele warstw i form, ale jedna materia
T – materia cechą sprawczą, indywidualizującą, forma jest czymś ogólnym
J – zasadą jednostkowania jest coś pomiędzy
J – wola jest intelektem (Bóg czegoś chce i dlatego chce dobrego) – wolontaryzm
T – Bóg widzi dobro (ogląd intelektualny, później wola) – intelektualizm
J – stworzenie wynikiem woli Bożej, dlatego Bóg chciał świata, a potem człowieka
XIII/XIV w.:
MISTRZ ECKHART:
- filozofia mistyczna + scholastyka
- mistyka drogą do wnętrza – zjednoczenie duszy z Bogiem we wnętrzu człowieka -> iskra boska
- Bóg nie posiada bytu, ale nim jest, wszystkie stworzenia mają byt, jeśli uczestniczą w Bogu
- iskirka duszy/boska iskierka – życie dążęniem do niej, do Boga, cofanie się wgłąb samego siebie
OCKHAM:
Nowa droga, nowy sposób myślenia:
Zasada omnipotencji – Bóg z racji tego, że jest wrzechmocny, mógłby stworzyć świat alternatywny do tego, który jest
Opozycja Leibniza (Bóg stworzył świat najlepszy z możliwych, wrzechświat jest doskonały i nawet zło jest elementem wyższej doskonałości) koncepcja deterministyczna
Zasada ekonomii – nie należy przyjmować wielkości ponad potrzebę; ważne jest to, co konieczne
Nominalista – pojęcia istnieją tylko w naszym umyśle np. krowa
Poznanie intuicyjne i abstrakcyjne
NOWOŻYTNOŚĆ:
MIKOŁAJ Z KUZY:
- nawiązuje do Sokratesa
- świat jest skomplikowany i nie możemy go objąć umysłem > jest niepoznawalny
- im bardziej badam świat, tym bardziej wiem, że nic nie wiem oświecona niewiedza
- świat jest wiecznością, łączącą się w absolucie (pełnia wszystkiego, w nim istnieje cały świat, a stworzenie jest jego rozwinięciem)
R. BACKON:
# przyroda głównym terenem aktywności człowieka – ten chce ją opanować dla pożytku społeczeństwa
# 3 rodzaje nauki – 3 zdolności poznawcze
Historia Pamięć
Poezja Fantazja
Filozofia Rozum (najwyższy)
# Trzeba się odciąć od przesądów i zakłamań – od tzw. IDOLI, które mamy w umyśle:
Idole plemienia – wynikające z natury ludzkiego gatunku, błędy poznawcze
Idole jaskini – wynikają z błędów człowieka jako jednostki (np. wychowanie, środowisko)
Idole rynku – wynikają z błędów komunikacyjnych
Idole teatru – wynikają z błędnych systemów filozoficznych
# Popiera indukcję jako metodę naukową
KARTEZJUSZ:
- postawa zwątpienia w świat; umysł człowieka sobie z nim nie radzi
- odrzucenie tego, co pewne i niepewne – WĄTPIENIE METODYCZNE (wszelka wiedza może być tylko prawdopodobna)
- złudzenie perspektywy i przestrzeni w obrębie zmysłów
- możliwość nieodróżnienia jawy od snu – odrzucenie zmysłów
- w intelekcie mogą tkwić złudzenia, mechaniczne formy
- jedyne, co jest pewne, to to, że myślę – MYŚLĘ, WIĘC JESTEM JA
- w świecie nie da się odnaleźć pewnej wiedzy
- Bóg wprowadził do umysłu oraz duszy wrodzoną wiedzę – poznanie bez odwołania do świata, Bóg zapewnia w ten sposób drogę powrotu do świata