Wykład nr 1
Sygnalizacja komórkowa:
1) Receptory Cholinergiczne (receptorowe kanały jonowe )
Wyróżniamy 2 typy kanałów jonowych:
a) receptorowe kanały jonowe – są one zlokalizowane w plazmolemmie (po naszemu w błonie komórkowej) , są one otwierane przez sygnał zewnątrzkomórkowy
b) kanały jonowe otwierane przez sygnały wewnątrzkomórkowe (np. zlokalizowane w ER – retikulum endoplazmatyczne) są one otwierane przez przekaźniki wtórne

Typy aktywnego transportu cząsteczek:
symport – transport dwóch substancji w tym samym kierunku.
antyport - transport dwóch substancji w różnym kierunku.

Sposoby bramkowania kanałów:
a) Bramkowanie ligandem – ligand łączy się z „bramką” co skutkuje w jej otwarciu
b) Bramkowanie przez fosforylacje lub defosforylację – dodanie lub odjęcie grupy fosforowej do tzw. bramki
c) Różnica potencjału – zmiana napięcia w środku i na zewnątrz błony
d) Rozciągliwe kanały – otwierają się pod wpływem ciśnienia lub rozciągnięcia

Receptory cholinergiczne:
a) nikotynowe – nie blokowane przez atropinę, np mięścnie szkieletowe, mózgowie; kanały jonowe
b) muskarynowe – blokowane przez atropinę; mięśnie gładkie, gruczoły (np trzustka), również mózgowie; receptory metabotropowe

Atropina (wilcza jagoda łac. Atropa belladonna):
a) zastosowanie w diagnostyce okulistycznej i w leczeniu zatruć grzybami (przy zatruciu muskaryną!!)

b) W postaci wywarów z roślin (lulki i bielunie) stosowany jako narkotyk

 

2) Receptory enzymatyczne
Receptor dla insuliny (kinaza tyrozynowa)
Insulina -> Dimeryzacja Receptora -> Auto fosforylacja -> Fosforylacja białek

Tutaj radzę we własnym zakresie spojrzeć na diagramy z wykładu, bo za cholerę ni da rady zrobić notatki.

3) Receptory Metabotropowe
GPCR – zwiazane z białkiem G
Białko G:
a) Typowe białka G: 3 podjednostki (alfa, beta oraz gama), biorą udział w transdukcji(przekazywaniu) sygnału
b) Małe Białka G: monomeryczne białka, 25-40 kDa (kilo daltonów), funkcjonowanie cytoszkieletu, import/eksport białek do/z jądra

Podjednostka alfa wiążąc GTP dysocjuje do kompleksu beta. Kompleks alfa-GTP aktywuje większość efektorów. Kompleksy betagama aktywują: fotolipazę A₂ (PLA₂), PLC beta₂ (smak słodki)

4) Przekaźniki wtórne (wewnątrz komórkowe, II rzędowe)
a) cAMP – cyklizcny AMP
b) cGMO – cykliczny GMP
c) IP₃ - inozytolo 1,4,5-trifosforan
d) DAG + diaczloglicerol
e) Ca²⁺ - wapń

 

IP3/DAG (powstają z fosfolipidów inozytolowych)
cGMP –zaangażowany np. w proces widzenia

 

Efekty cAMP:

aktywacja PKA(wiele różnych efektów fizjologicznych np. hamowanie adsorpcji Na⁺ do komórki (enterocyty), aktywacja szlaku degradacji glikogenu, aktywacja transkrypcji etc.)

 

Homoestaza wapniowa:

Stężenie jonów wapnia w cytoplazmie (mięśnia):

•Stan spoczynkowy: 20 –50 nM
•Stan aktywacji: max. 0,01 mM (10μM)

Stężenie jonów wapnia w ER: max. 2 mM

Stężenie jonów wapnia na zewnątrz komórki: ok. 10 mM