122. Proszę porównać najważniejsze cechy stanowiące o istocie dóbr prywatnych i dóbr publicznych.

Dobra według A.Klimczak są środkami zaspokajania potrzeb. Dobrem nazywamy każdy środek służący bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich. Dobrami w wąskim znaczeniu są rzeczy, usługi i stany potencjalnie służące do zaspokajania potrzeb. Dobrami w szerokim znaczeniu są rzeczy, usługi i stany potencjalnie służące do zaspokajania potrzeb. Jeżeli przyczyniają się do osiągania przez człowieka korzyści, to są dobrami w określonym stopniu pozytywnymi, a jeżeli nie przynoszą korzyści wtedy są dobrami negatywnymi.

Jeżeli chodzi o rozróżnienie na dobra prywatne i publiczne, podstawowe kryterium stanowi tutaj kwestia własności tych dóbr. Korzystanie z dóbr wolnych nie wymaga ustalenia właścicieli, w odniesieniu zaś do dóbr rzadkich społeczeństwa przyjęły zasadę, że korzystają z nich właściciele. Przedmiotem własności są zatem wszelkie rzadkie i pożądane przez ludzi dobra. W celu ustalenia ekonomicznej istoty własności przyjmuje się, że podmiotem własności jest osoba (fizyczna lub prawna).

Analizując własność różnych podmiotów gospodarczych, bierze się pod uwagę następujące kryteria:

1.Prawdopodobieństwo zrealizowania poszczególnych uprawnień własnościowych. (realizacja uprawnień przez jedną osobę może utrudniać realizację uprawnień drugiej osoby).

2.Liczba praw własności, które ma określona osoba. (jednoosobowa, państwa etc.)

3.Wy łączność lub rozproszenie praw własności.

4.Cel wykorzystywania praw własności. (indywidualne lub wspólne)

Ze względu na te cechy można wyróżnić rozmaite formy własności. Podstawową forma własności w gospodarce rynkowej jest własność prywatna. Własność prywatna stanowi wiązkę wyłącznych i transferowalnych praw osoby do dóbr rzadkich. Dobro, które jest własnością prywatną nazywamy dobrem prywatnym, ponieważ określona osoba ma względem niego społecznie uznane prawa własności, z których może korzystać wyłącznie dla własnych celów.

Oprócz dóbr prywatnych wyróżnia się także dobra publiczne. Dobrem publicznym jest takie dobro ekonomiczne , z użytkowania którego nikogo nie można wyłączyć. Zatem użytkownicy dobra publicznego mogą z niego korzystać nie konkurując ze sobą. Dobro publiczne jest zatem przeciwieństwem dobra prywatnego, którego użytkowanie określają wyłącznie prawa własności danej osoby. Podejmowanie decyzji dotyczących dóbr publicznych ma na ogół charakter publiczny; decydują grupy ludzi- społeczności, które osiągają wspólne korzyści z użytkowania dóbr publicznych.

Jeżeli chodzi o rozróżnienie na dobra prywatne i publiczne to Begg, Fischer i Dornbusch klasyfikują je następująco:

• Dobro prywatne to takie dobro, które bÄ™dÄ…c konsumowane przez jednÄ… osobÄ™ nie może być jednoczeÅ›nie konsumowane przez innÄ… osobÄ™. np. lody :)

• Dobro publiczne natomiast to takie dobro, które bÄ™dÄ…c konsumowane przez jednÄ… osobÄ™ może być jednoczeÅ›nie konsumowane przez innych ludzi (sÅ‚uży jednoczeÅ›nie wielu ludziom). np. czyste powietrze i obrona narodowa

Główną właściwością dóbr publicznych jest to, że:

- jedna osoba może konsumować dane dobro nie zmniejszając przy tym ilości dostępnej dla innych

-nie jest możliwe wykluczenie kogokolwiek z udziału w konsumpcji bez poniesienia prohibicyjnych kosztów takiej operacji.