1. Źródła prawa gospodarczego publicznego i prywatnego

W UE – traktat TFUE, rozporządzenia, dyrektywy

W Polsce- konstytucja, ustawy, rozporządzenia

Prawo gospodarcze – pojęcie

• nie jest wyodrębnione w systemie prawa jako samodzielna gałąź prawa,

jednak definicyjnie jest to:

• ogół norm prawnych, dotyczących funkcjonowania gospodarki narodowej oraz stosunków gospodarczych między osobami fizycznymi i prawnymi jako jej podmiotami, a także władzą publiczną

Prawo gospodarcze –klasyfikacja

• Prawo gospodarcze publiczne

• Prawo gospodarcze prywatne

Prawo gospodarcze publiczne - ogół norm prawnych regulujących interwencję państwa i jego organów oraz aparatu w sferę gospodarczą

Prawo gospodarcze prywatne - regulacja wzajemnych stosunków prawnych o charakterze majątkowym i niemajątkowym między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie formalnej równości stron

Przepisy prawa gospodarczego można odnaleźć w ramach prawa:

• konstytucyjnego (np. gwarancje dotyczące wolności gospodarczej)

• międzynarodowego (umowy międzynarodowe dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej - np. liberalizacji handlu)

• administracyjnego (liczne regulacje dotyczące zasad podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej oraz władczej ingerencji administracji w tę działalność),

• karnego (zwłaszcza prawo karne skarbowe)

• pracy

• finansowego

• cywilnego

• handlowego

• celnego

• podatkowego

• innych przepisach szczególnych (np. fitosanitarne czy weterynaryjne, etc.)

Źródła prawa gospodarczego - regulacje krajowe

• konstytucja,

• ustawy,

• umowy międzynarodowe,

• rozporządzenia,

• akty prawa miejscowego

Źródła wspólnotowego prawa

• prawo pierwotne

• prawo wtórne

Między nimi istnieją relacje zbliżone do istniejącego w obrębie stosunku prawa konstytucyjnego do prawa zawartego w ustawach zwykłych oraz normach wykonawczych

Prawo pierwotne

Trzy kategorie źródeł

• traktaty założycielskie

• zasady prawne

• prawo zwyczajowe

System jest nadrzędny wobec prawa wtórnego, które nie może być sprzeczne z prawem pierwotnym

Do prawa pierwotnego nie są zaliczane umowy międzynarodowe zawierane przez WE (art. 300 TWE). Zgodnie z orzecznictwem ETS, stanowią poziom pośredni między prawem pierwotnym a prawem wtórnym.

Traktaty założycielskie

• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali - przestał obowiązywać 23 lipca 2002 r.

• Późniejsze traktaty: Jednolity Dokument Europejski z 28 lutego 1986 r., Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht 1992), Traktat amsterdamski (1997 r.), Traktat z Nicei (2001 r.), Traktaty akcesyjne (2004), Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Obowiązywanie prawa pierwotnego

• prawo pierwotne obowiązuje wprost państwa członkowskie, a także daje bezpośrednie prawa podmiotom gospodarki rynkowej

• czynnik bezpośredniego działania ma miejsce, jeżeli norma nie wymaga zastosowania środków konkretyzujących i jest dostatecznie jasna (selfexecuting), zaś tworząc prawa podmiotowe nie narusza praw podmiotów trzecich.

Źródła wspólnotowego prawa

Pierwotne źródła prawa unijnego, to traktaty tworzące EWWS, Euratom i EWG oraz inne podobne akty, w tym Traktat Akcesyjny na mocy którego, m.in..,Polska stała się państwem członkowskim Unii Europejskiej

Prawo wtórne

• Podstawą wydawania tych aktów są traktaty lub upoważnienia do wydawania przepisów wykonawczych przez Komisję

• art. 249 TWE upoważnia do wydawania aktów prawa wtórnego

• Mają one pierwszeństwo przed prawem krajowym i są obowiązujące dla państw członkowskich

• Muszą również zostać wprowadzone w życie w wyznaczonych terminach

Rozporządzenia

• mają zastosowanie ogólne. Są we wszystkich częściach wiążące i obowiązuje bezpośrednio w każdym państwie członkowskim

• zbliżone są w ich kondycji prawnej do ustaw jako źródła prawa krajowego

• podstawą do ich wydawania jest art. 249 [189] TWE

• nie muszą być one w żaden sposób inkorporowane do krajowego systemu prawa

• pierwszeństwo norm zawartych w rozporządzeniach przed normami prawa krajowego ― prawo krajowe nie ma zastosowania, jeżeli jest ono sprzeczne z prawem europejskim

Dyrektywy

• wiążą odnośnie do zamierzonego celu w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana, zostawiając jednak władzom krajowym wybór formy i środków

• zasadniczym ich celem jest harmonizacja, koordynacja oraz konwergencja prawodawstwa państw członkowskich

• do ich realizacji przewidziany jest jedynie odpowiedni termin, a w razie jego niedotrzymania istnieją możliwości bezpośredniego powołania się na nią przez podmioty prawa

• nie obowiązują, poza wyjątkami, podmiotów krajowych wprost

• daje się zaobserwować praktyka, że pewna część dyrektyw sformułowana jest w sposób tak szczegółowy, że właściwie nie pozostawia się miejsca na inicjatywę organów państw członkowskich

Decyzje

• obowiązują we wszystkich częściach jedynie dla tych podmiotów, które określone są w ich treści

• ich adresatem może być zarówno państwo członkowskie, jak i osoba prawna lub fizyczna

Zalecenia i opinie

• akty nie obowiązujące

• pomiędzy zaleceniami i opiniami różnica nie jest zbyt ostra

• pierwsze pochodzą głównie z inicjatywy wydających je organów, drugie są powodowane wnioskami innych organów WE lub też państw członkowskich UE

• zalecenia i opinie są najczęściej adresowane do państw członkowskich

• mogą być jednakże kierowane do podmiotów prywatnych