Eksperyment
Jest używa, bądź nad używane. Ma to na celu pozyskania wiedzy o charakterze empirycznym. Prawo nauki – to jest pewne zdanie, bądź sformułowanie, które mówi że pewne zjawisko lub proces, powtarza się w sposób nie odmienny zawsze ten sam. Jeśli A to B. A to przyczyna B to skutek.
Celem nauki jest sformułowanie prawa naukowego. Możemy do nich dochodzić przez różne metody badawcze. Eksperyment lokuje się pomiędzy metodą ilościową, a jakościow.
Eksperyment pomaga nam uogólnianie wyników na całą populacje. Mają charakter reprezentatywny. Wystarczy jeden dobrze przeprowadzony pomiar.

Zmienna zależna i zmienna nie zależna.
Zmienną która wywołuje pewne zjawiska, a druga jest konsekwencją tego zjawiska. Nie zależna jest bodźcem, nie zależna jest reakcją na nią. Zmienna zależna przyczyna druga skutek. Pojęcia te są właściwe dla metodologii w ogóle ale jest właściwe również w statystyce. Pewne zjawiska bądź procesy. Mgą mieć one charakter ilościowy, bądź jakościowy.

Pretest i post test
Eksperyment prowadzi się za nm poddamy grupę bodź cowi, należy dokonać pomiaru, potem poddac badaniu zmiennej nie zależnej, a potem zmiennej zależnej, czy reakcja zmieniła się. Pretest jest pierwszy potem post test.

Grupa kontrolna i eksperymentalna.
Grupa eksperymentalna, to grupa poddana podźcowie, a grupa kontrolnej nie poddaliścmy zmiennej, lub udaliśmy że go dokonujemy.

Do lat 30 XX w. pewną ważną rzeczą było zrezygnowanie z eksperymentu deterministycznego na rzecz eksperymentów stochastycznych.
Eksperyment det. – był postulowany jako pewna idea, John Stuard Mil, opracowany przez niego za pomocą kanonów Mila, poprzez logike. Kanon zmian towarzyszących. Cy dane dane zmieniają się równocześnie gdy podniesiemy Y to podniesie się X. Obserwacja czy zmienia ię zmienna zależna.
Lonard Tisher schemat eksperymentu stochastycznego.
G 1 : X -> Y1
G2: ~X-> Y2
G1 – grupa eksperymentalna
G2 – grupa kontrolna
X – zmienna nie zależna występuje
··¬˛˛·· X zmienna nienależna nie występuje
Z1 i Z2 wynik eksperymentu

Sposoby doboru osób:
- losowo
- łączenie w pary – do jednostki dobieramy bliźniaka socjodemograficznego

W przypadku małych prób 100, około 75%.
Badanie zjawisk masowych min. 120.

30 to pewne minimum by przeprowadzić badania i żeby zrobić statystykę, Wielcy socjologowie -> 120.

Eksperyment ma wiele odmian
Eksperyment podwójnie ślepy - Badacz również nei wie, czy dana grupa otrzymała placebo, czy otrzymała prawdziwy bodziec. Czyli uczestnik i badacze nie wiedzą.
Naturalny lub EX post factum – to taki gdzie nie prowadzimy go w warunkach laboratoryjnych, on oprostu nam wychodzi. Np. nałożenie logiki eksperymentu na coś co się stało.
Laboratoryjny – organizowany w warunkach laboratoryjnych.

Przykłady eksperymentów.
W literaturze przedmiotu, pojawia się związek : „Efekt Hawthorne” –Elton Mayo postanowił zająć się zagadnieniem z tematu socjologii pracy. Kampania Western Electric Works, badał wpływ oświetlenia na robotnicę, które pracowaly przy okablowaniu istotnych elementów telefonicznych. Zastanawiała się czy oświetlenie hal, będzie wpływało na wydajność pracy robotnic.
Zmienna nie zależna -> światło, a wydajność -> zmienna zależna.
Pomierzył jaka jest wydajność pracy robotnic -> Pretest
Zwiększył natężenie światła i wydajność wzrosła, znowu zwiększył i wydajność znowu wzrosła, postanowił zmniejszyć natężenie, wydajnośc wzrosła.

Artefakt badawczy to taka zmienna nie zależna, którą nie mamy kontroli ona działa i funkcjonuje, ale nie mamy o tym pojęcia.

W efekcie tym nie zbadaliśmy wszystkich czynników eksperymencie.

Stanfordzki Eksperyment więzienny

1061 -1962 Stanley Milgram postanawia dowiedzieć się jak z punkt widzenia psychologii jak mogło dojść do wybuchu II wojny światowej. Dlaczego ludzie są posłuszni autorytetowi, czasami nawet nie etyczne. Przebadał 40 osób.

Debrifing – prowadzony po eksperymencie. Inromowanie badanego, po przeprowadzonym eksperymencie Jak się czułeś? Czy został uprzedmiotowiony, czy czuł się źle?

Stanley, na tym nie skończył, w rok 1967 -> eksperyment sześciu stopni oddalenia.
Uważał on w wyniku tego eksperymentu, że słabe pomostowe więzi miedzy ludźmi pomagają i pozwalają na błyskawiczne przekazywanie informacji.

Eksperyment ex post factum – elektrownia na Three Mile Island, USa w 1983 doszło do awarii, co spowodowało bywięlką kastrofę, a warie udało się opanować. Badacze rok później, czy bepośrednia groźba napromieniowania, działa na ludzi i koryguje ich zachowanie , robotnicy technicy.
Grupa eksp. robotnicy z tej elektrowni
Grupa spr. Inni robotnicy
Pretestu nie dało się
badano postawy wobec energetyki jądrowej, i nie zostały one zmienione, nawet przy groźbie stracenia życia. Eksperyment miał wpływ na politykę USA.

Etyka w badaniach naukowych
Etyka składa się z nie cierpi, nie są sfałszowane.

Eksperymet Tuskagee -> badania na syfilis nie leczony.
Miejsce eksperymentu: Tuskagee, Macon, Alabama, USA
Czas trwania eksperymentu : 1932 – 1972
Instytucja prowadząca badania: Public Health Service
Liczba poddanych eksperymentowi : 250

Fałszerstwa w nauce
Trofim Denisowicz Łysenko (1898 – 1976)
Geny nie istnieją, a cechy nabyte sa cechami genetycznymi.
Stwierdził, że odmiany samo pylne degenerują się. W związku z tym wysłano w pola rosyjskie 800 tys. Chłopów którzy pensetkami wyrywali pyłek i przenosili na inny kłosek.