Publiczne Prawo Gospodarcze
Wykład nie będzie trwał do końca semestru
Egzamin - testowy, wielokrotnego wyboru, zestaw zagadnień (głownie wykład i ćwiczenia), rekomendowane podręczniki, analiza stanu prawnego aktualnie obowiązującego
Publiczne prawo gospodarcze dział prawa, ma charakter publicznoprawny. Relacje państwo i ktoś funkcjonujący w państwie, nie da się zakwalifikować do żadnej z klasycznych gałęzi prawa
Prawo Adm. Mat. - czym zajmuje się administracja publiczna - administracyjne prawo gospodarcze (dział prawa adm. Materialnego), dotyczy zadań adm. publ. w sferze działalności gospodarczej, sfera procesów gospodarowania
- publiczne prawo gosp. jest szerszym pojęciem niż administracyjne prawo gospodarcze,
- różne gałęzie prawa dotyczące działalności gospodarczej,
- różne normy prawne skierowane na regulowanie stosunków społecznych związanych z procesem prowadzenia działalności gospodarczej (duży skrót myślowy),
- również inne regulacje o char. publicznoprawnym - finanse publiczne, prawo pracy (status mieszany), prawo handlowe
- reguły podejmowania działalności, prowadzenia i zakończeniem działalności gospodarczej (proces upadłości - charakter reg. prywatnoprawny), prawo konstytucyjne
- rozgraniczeniem jest metoda regulacji (?)
- publiczne prawo gospodarcze (w skrócie) każda ingerencja państwa, różnymi formami działania w procesy gospodarcze
- zakres przedmiotowy regulacji jest uzależniony od 1 części konstytucji: Ustrój państwa
- rys historyczny: nacjonalizacja (występuje też w krajach zachodnich, przeciwieństwem jest prywatyzacja – odpłatna/nieodpłatna – przekazanie środków produkcji prywatnym inwestorom), wywłaszczenie z nieruchomości służącej działalności gospodarczej, reprywatyzacja (brak ustawy, prace od 20 lat, komisja dwustronna rząd-episkopat – zwrot mienia legalnie odebranego)
- bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie związane z działalności gospodarczą, większa część - publiczneprawne.
- Bezpośrednie: reglamentacja, zakazy, nakazy, zezwolenia,
- Pośrednie – płacenie podatków, określanie progowych warunków z polityką kredytową, (np. kredyty dotowane przez państwo),
Zagadnienia:
1. Przedmiot publicznego prawa gospodarczego
2. Podstawowe zasady prawa publicznego gospodarczego
3. Źródła publicznego prawa gospodarczego
4. Rola państwa i jego organów w oddziaływanie na procesy gospodarcze
5. Administracja gospodarcza
6. Prawne formy działania administracji i prawne formy państwowego nadzoru
7. Podmioty gospodarcze (prowadzące działalność gospodarczą, inne, które uczestniczą w procesie…………, izby gospodarcze, przedsiębiorcy - podstawowe ich rodzaje i prawne warunki - obowiązki musza spełnić na etapie podejmowania działalności i obowiązki na etapie prowadzenia działalności gospodarczej, etc.)
8. Przedsiębiorca – osoba fizyczna (w wielu gospodarkach motor gospodarki światowych)
9. Podmioty gospodarcze tworzone przez państwo – przedsiębiorstwo państwowe (przekształcenia własnościowe, procesy prywatyzacyjne, przedsiębiorstwa państwowe, które funkcjonują nadal, działalność gospodarcza samorządów terytorialnych, na ile państwo/jst powinno się w formach bezpośrednich zajmować prowadzeniem działalności gospodarczej? Określanie prawych reguł prowadzenia reguł prowadzenia działalności gospodarczej),
10. Reglamentacja działalności gospodarczej, elementy ewolucyjne, na ile zasada konstytucyjna wolności gospodarczej jest realizowana, a na ile jest ograniczana reglamentacyjnie (koncesje i inne formy nadzoru)
11. samorząd gospodarczy i organizacje zrzeszające przedsiębiorców (jest czy go niema, czy powinien być, czy lepiej czy go niema?)
12. samorządy zawodowe
13. działalność gospodarcza prowadzona z udziałem podmiotów zagranicznych (ich kilka kategorii), w jakiej formie i inne ewentualne wymagania prawne, konsekwencja wymogów prawa europejskiego, ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców z 1920,
14. inne podmioty, które mogą być przedsiębiorcami - fundacje i stowarzyszenia
15. ochrona konkurencji i konsumentów, korzenie sięgają kształtowania się współczesne prawo gospodarcze, UOKiK i jego oddziały terenowe i procedury, sąd ochrony konkurencji i konsumenta (tam trafiają zaskarżone decyzje prezesa UOKiK)
16. pomoc publiczna udzielana przedsiębiorcom (kontekst stoczni; kto może udzielać, zakres, formy? Naruszenie zasady uczciwej konkurencji; to nie tylko „żywa gotówka” - zwolnienie z ciężarów publicznych, poręczenie, odroczenie)
17. ULUBIONE: zamówienia publiczne, występuje tam zawsze wydatkowanie środków publicznych w oparciu o reguły ustalone przez państwo, roboty publiczne – przykład zamówień publicznych.
18. ! kontrola przedsiębiorców, ilość, czas trwania, CBA bardziej tworzy świat przestępczy niż go ściga,
- ćwiczenia – obszar rynku bankowego i polityki pieniężnej i kredytowej realizowanej przez państwo
Artykuł: Cezarego Kosikowskiego – artykuł na temat wolności gospodarczej – zniszczyć co jest i zacząć budować od nowa, Hanna Gronkiewicz-Waltz- o kryzysie
1.Miejsce w systemie prawa oraz zakres przedmiotowy publicznego prawa gospodarczego.
2. Ewolucja prawnych form zarządzania gospodarkom narodowa i ukształtowanie się po 1990 publicznego prawa gospodarczego jako odrębnej gałęzi prawa.
Zasady Publicznego Prawa Gospodarczego:
1. Zasad demokratycznego państwa prawnego i praworządności
Konstytucja:
Art. 2. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
2. Zasada sprawiedliwości społecznej
- Art. 2 konstytucji
- regulacje prawne mające na celu ochronę praw pracowniczych (Art. 20 konstytucji - Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.) – zespół świadczeń gwarantowanych pracownikom w systemie gospodarki kapitalistycznej (dialog partnerów społecznych – np. komisja trójstronna, samorząd pracowniczy, obowiązek konsultowania z przedstawicielami załogi, związki zawodowe; przejawem jest np. płaca minimalna
- obecnie krach tej zasady –np. przy upadku PGR nikt nie bronił jego pracowników - obrona praw wąskich grup społecznych – górnicy, stoczniowcy, etc.)
- ochrona praw konsumenckich (obowiązek oznakowania towarów, dołączania instrukcji w języku polskim, ochrona przed wprowadzeniem produktów szkodliwych
3. Zasada wolności gospodarczej
- nie jest zasadą bezwzględna: Art. 22 konstytucji - Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
- wolność co do podejmowania działalności gospodarczej (każdy rodzaj działalności gospodarczej, który nie jest zabroniony przez przepisy prawa)
- wolność w sferze prowadzenia działalności gospodarczej (we własnym zakresie i na własną odpowiedzialność)
- wolność w sferze kończenia dzielności gospodarczej
- zawsze w kontekście zasady – demokratycznego państwa prawnego
- wprowadzanie dodatkowych wymogów – ograniczenie wolności gospodarczej w przypadku konkretnych gałęzi gospodarczej (tylko w sytuacjach szczególnych)
- wszyscy przedsiębiorcy podlegają wpisowi do KRS/EDG – to nie jest ograniczenie – to jest warunek podjęcia działalności gospodarczej
- zakres ograniczania jest suwerenną decyzja państwa (np.: ograniczenie co do formy organizacyjno prawnej
-państwo w sposób władcy określa formy prowadzenia działalności gospodarczej
- organy formach władczych nie mogą ingerować w proces działań gospodarczych (chociaż pojawiają się przepisy szczególne w stosunku do wszystkich lub niektórych przedsiębiorców – tylko przedsiębiorstwa państwowe w ściśle określonych sytuacjach
4. Zasada samodzielności przedsiębiorców
- gospodarcza – sam podejmuje decyzje o podjecie, wyborze formy, przedmiocie prowadzenia działalności gospodarczej, podejmuje poszczególne decyzje gospodarcze, etc, etc (na początku w toku), może być tylko ograniczona formami reglamentacji
- finansowa – własna odpowiedzialność, własne źródła
5. Zasada równości – art. 32.1
- obowiązki i prawa obywatela
- równość wobec prawa (praktyce nie ma równości w obrocie gospodarczym – odrębne rygory opodatkowania osób fizycznych (progresywny) i prawnych (podatek liniowy) - ale można zmienić reżim, możliwość zmiany formy prowadzenia działalności gospodarczej)
- równe traktowanie przez organy państwowe
- odstępstwo od gospodarki centralnie planowanej (lepsze traktowanie podmiotów gospodarki uspołecznionej)
- ust. 2 – zakaz dyskryminowania, również w życiu gospodarczym
6. Zasada uczciwej konkurencji
- przepisy prawa wprowadzają ochronę przed czynami nieuczciwej konkurencji (ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o ochronie konkurencji i konsumentów-prezes UOKiK, powiatowy rzecznik praw konsumenta)
- np. nakaz podziału przedsiębiorcy by wymusić konkurencyjność na rynku
- jedna z początkowych zasad publicznego prawa gospodarczego
- droga cywilnoprawna jest długą, krętą i kosztowna, bez gwarancji wywalczenia swoich praw
7. Zasada ochrony stosunków gospodarczych
- w ramach tej zasady istnieje kilka podzasad
- ochrona stosunków własnościowych (własności i środków produkcji) – konstytucja – art. 20, art. 23 (w powiązaniu o art. 21) konstytucji, kwestie wywłaszczenia, relacjonizacji, prywatyzacji, etc.
- państwo określa, ingeruje w zasady gospodarowania
- określanie przez państwo zasad gospodarowania, prawne formy prowadzenia działalności gospodarczej, przekształcenia form organizacyjno-prawnych
- podatki, zasady reglamentowania działalności gospodarczej
- nie ma znaczenia zasada jednego okienka (jest tylko medialne), problem jest nie w jednym okienku, ale przepisach
- określanie zasad gospodarowania – ciągła zmienność stanów prawnych czyni z Polski kraj małoatrakcyjny do inwestowania (np. ciągle zmieniające się przepisy podatkowe, problem ze stworzeniem biznes planu)
- zmieniać tylko wtedy, gdy pojawia się uzasadniona potrzeba zmiany określonego modelu
8. Zasada swobody zrzeszania się przedsiębiorców
- jej przeciwieństwem obligatoryjność zrzeszania
- w naszym systemie prawnym jest nie do końca pełna
- samorządy - mogą władczo oddziaływać – nadawać uprawnienia, ograniczyć wykonywanie zawodów,
- art. 17, co do zasady nie mamy samorządów gospodarczych (z wyjątkiem izb rolniczych)
- funkcjonują organizacje samorządu gospodarczego
- tylko po części prawdziwa w naszym systemie prawnym
- działalność rolnicza jest działalnością gospodarczą, ale jest wyłączona spod zakresu SDG – z mocy prawa są członkami Izb Rolniczych (w sumie to one nie spełniają definicji samorządu gospodarczego)
9. Zasada poszanowania dobrych obyczajów i ochrony słusznych interesów konsumentów
- zasada o charakterze etycznym, moralnym
- art. 17. Konstytucji – sprawowanie pieczy nad wykonywaniem zawodów
- przed wojną – dobre obyczaje kupieckie – jednym z zadań było dbanie o te obyczaje
- ochrona konsumenta jest przede wszystkim osadzona na tle prawa prywatnego
10. Zasada proporcjonalności
- art. 31 ust. 3 konstytucji , a art. 22 konstytucji?
- w naszym systemie prawnym naruszamy zasadę proporcjonalności – ograniczenia wolności działalności gospodarczej są niewspółmierne do tego, co mają chronić? (zdanie Nowickiego)
- czy środki, których używamy jako państwo są adekwatne do dobra, które mamy (chcemy) chronić?
- ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności
11. Zasada zrównoważonego rozwoju
- art. 5 konstytucji
- miedzy innymi – zrównoważony rozwój z uwzględnieniem dziedzictwa narodowego i ochrony środowiska
- art. 74 konstytucji (kwestia ochrony środowiska)
- art. 86 konstytucji (rozdział poświęcony obowiązkom – również obowiązek państwa)
- planowanie przestrzenne, lokalizacja inwestycji celu publicznego,
12. Rodzinne gospodarstwo rolne
- art. 23 konstytucji
- ta zasada ma przede wszystkim podłoże polityczne i społeczne, mniej podłoże gospodarcze i ekonomiczne (małoistotne dla gospodarki państwa – często więcej konsumuje niż wytwarza)
Źródła prawa gospodarczego publicznego
- art. 87 konstytucji
- pierwotnym podmiotem prawa publicznego jako potencjalny przedsiębiorca jest obywatel
- konstytucja (zasady ustrojowe),
- umowy międzynarodowe (prawo UE – przede wszystkim prawo pierwotne,)
- Ustawy (m.in. sdg, najszersze źródło, podstawowy akt prawny, tylko w ustawach można nakładać ograniczenia wolności gospodarczej),
- rozporządzenia (powinny mieć wyłącznie charakter wykonawczy, czy w drodze aktów wykonawczych nie nakłada się dodatkowych ciężarów na przedsiębiorców? Organy prawotwórcze wymyślają różne, kolejne przecinki, by zobowiązywać przedsiębiorcę do kolejnych zachowań, np. PIT – po raz któryś z kolei nakłada obowiązek do powtarzania tych samych informacji, przepisy wykonawcze do ustaw reglamentacyjnych – czy zakres wymogów wpisywanych w rozporządzeniu nie przekracza upoważnienia ustawowego?),
- przepisy prawa miejscowego - wąska dziedzina, np.:
- przepisy w zakresie podatków i opłat lokalnych (np.: podatek od nieruchomości)
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego – kwestie odrolnienia gruntów, odleśnienia gruntów,
- przepisy związane z ustrojem i kompetencjami ustrojowymi JST – tworzenie określonych podmiotów dla prowadzenia różnych zadań publicznych,
- przepisy porządkowe – np. zakaz sprzedaży alkoholu)
- źródła prawa wewnętrznego (nie mogą kształtować sytuacji prawnej przedsiębiorców, skierowane do wewnątrz administracji)
- przedsiębiorstwa państwowe, spółki Skarbu Państwa - tam oddziaływanie państwa może się odbywać poprzez akty właścicielskie
- oddziaływanie poprzez instrumenty planowania (nie ma charakteru władczego – charakter postulatów kierowanych do przedsiębiorców, zachęcanie do jakiś działań, stwarzanie perspektyw gospodarczych)
Miejsce prawa publicznego gospodarczego w systemie prawa
- wyodrębnienie w stosunku podziału prawa na gałęzie
- bardzo dużo w obrębie kilku gałęzi prawa, te regulacje rozrastają się i będą rozrastać
Koncesja na usługi i roboty budowlane – to nie forma reglamentacji działalności gospodarczej
Wymogi prawne związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej
- określone w sdg,
- w części obowiązuje prawo działalności gospodarczej
- wybór formy organizacyjno prawnej,
- pierwszy obowiązek: wpis do rejestru przedsiębiorców w ramach KRS i EDG
- przedmiot prowadzonej działalności ( element wspólny)
- kwalifikacje pracowników (np. kierowców, elektryków)
- wymogi wynikające z międzynarodowego obrotu gospodarczego (np. zakaz handlu bronią, embarga, Kodeks Celny UE, etc)
- przepisy związane z obrotem papierami wartościowymi
- regulacje związane z własnością przemysłowej i jej ochrony (licencje, patenty, ochrona znaków towarowych)
- obowiązki wynikające z ochrony środowiska (wchodzą w to też śmieci)
- regulacje związane z planowaniem przestrzennym, prawem budowlanym i specjalnymi strefami ekonomicznymi
Przedsiębiorstwo z KC Art. 55 – ogół praw
Osoba fizyczna jako przedsiębiorca (ćwiczenia)
Przedsiębiorstwo państwowe
Podmioty prowadzące dzielność gospodarczą
- w systemie prawnym istnieją od roku 1927 roku – rozporządzenie 27 marca 1927 prezydenta RP
- od razu nadano im osobowość prawną i działały zgodnie z prawami gospodarki rynkowej
- rozporządzenie z 7 czerwca 1927 o prawie przemysłowym
- do tej pory są przedsiębiorstwami prawnymi
- właścicielem jest bezpośrednio skarb państwa
- pełnomocnik ds. prywatyzacji
- udział załogi pracowniczej
- udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym
- 1990: zjawisko związane z ustawa o samorządzie terytorialnym – potem ustawa przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i pracownikach samorządowych – proces komunalizacji mienia Skarbu Państwa
- ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego
- definicja: samodzielność, samorządność (bieżące zarządzanie – dyrektor, wybierany przez organy samorządów w drodze konkursu, ich ograniczone prawo do odwoływania dyrektora), rada pracownicza i ogólne zebranie), samofinansowanie
- działające w oparciu o inne ustawy – polskie porty lotnicze
Przedsiębiorstwa kluczowe i terenowe.
Do przedsiębiorstw komunalnych stosuje się ustawę o przedsiębiorstwach państwowych.
20 grudnia 1996 ustawa o gospodarce komunalnej.
Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw
- przedsiębiorstwa w pełnym zakresie poddano komercjalizacji ( rozumienie inne niż w rozporządzeniu)
- przekształcenie w spółkę kapitałową
- by ten podmiot był wolny od podmiotu organu założycielskiego
Potrzebny kapitał na początek
- czy te procesy kompleksowo dla całej gospodarki, czy branżowo albo małymi fragmentami
13 lipca 1990 o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
- o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych
- pracownicy otrzymają określoną określoną ilość akcji za niższą cenę.
- prywatyzacja pośrednia – przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę z udziałem skarbu państwa, udostępnienie akcji osobom trzecim.
- prywatyzacja bezpośrednia – wniesienie przedsiębiorstwa do spółki z udziałem osób trzecich, sprzedaż przedsiębiorstwa, oddanie do płatnego korzystania (na rzecz spółki utworzonej przez pracowników)
- rozporządzanie wszystkimi elementami przedsiębiorstwa
- podejmowanie akcji w podwyższonym kapitale w spółkach Skarbu Państwa przez osoby trzecie
- decyzje przekształceniowe mogły zapadać tylko do części przedsiębiorstwa (inne procedury do innej części)
- prywatyzacja PRL – potraktowano ich zupełnie inaczej – znacznie gorzej
Prywatyzacja kapitałowa – Art. 33 ust o komercjalizacji
- uwłaszczenie odpłatne lub nieodpłatne
Art. 33. 1. Z zastrzeżeniem art. 36 i 37, akcje należące do Skarbu Państwa są zbywane w trybie:
1) oferty ogłoszonej publicznie,
2) przetargu publicznego,
3) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia,
4) przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie art. 72-74 lub art. 91 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego
systemu obrotu oraz o spółkach publicznych
5) aukcji ogłoszonej publicznie, jeżeli cena wywoławcza nie jest niższa od wartości księgowej akcji,
6) sprzedaży akcji na rynku regulowanym.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb zbywania akcji oraz warunki, jakie powinny spełniać: oferta zbycia akcji, zaproszenie do składania ofert nabycia akcji oraz zaproszenie do negocjacji, które mogą dotyczyć zobowiązań inwestycyjnych, zobowiązań związanych z ochroną środowiska, a także zobowiązań związanych z ochroną interesów pracowników i innych osób związanych ze spółką, uwzględniając konieczność zapewnienia jawności i
przejrzystości procesowi prywatyzacji.
3. Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny niż przewidziany w ust. 1 tryb zbywania akcji.
4. Rada Ministrów może wyrazić zgodę na wniesienie akcji należących do Skarbu Państwa do innej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa w zamian za objęcie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym tej spółki.
5. Akcje należące do Skarbu Państwa mogą być zbywane w trybie innym niż określony w ust. 1, bez obowiązku występowania o zgodę Rady Ministrów, jeżeli:
1) nabywca i cena są wskazane w umowie prywatyzacyjnej, a zbycie dotyczy akcji spółek, w których Skarb Państwa posiada mniej niż 50% kapitału zakładowego, lub
2) zbycie dotyczy akcji spółek, w których Skarb Państwa posiada nie więcej niż 25% kapitału zakładowego.
Rodzaje prywatyzacji:
- sprzedaż przedsiębiorstwa całego przedsiębiorstwa (wszystko przechodzi na nabywcę, musi tylko zapłacić za nabyte przedsiębiorstwo), w jaki sposób przedsiębiorstwo może być sprzedane? Zasadą jest, że inwestor wpłaca Skarbowi Państwa 20% wartości przedsiębiorstwa, ustawa o komercjalizacji wprowadza zobowiązanie inwestora wobec pracowników - zobowiązanie do przekazania kwoty do 15% ceny sprzedaży przedsiębiorstwa na fundusz socjalny pracowników przedsiębiorstwa, ta kwota jest liczona jako 18-krotność liczy zatrudnionych i średnią wynagrodzeń. Tę kwotę przekazuje na fundusz socjalny przed wpłaceniem pierwszej raty dla Skarbu Państwa, o tę kwotę zmniejsza się zobowiązanie wobec Skarbu Państwa (po to, aby pracownicy mogli tym funduszem zadysponować, bo przedsiębiorstwo można włączyć do innego przedsiębiorstwa). Drugie zobowiązanie inwestora polega na przekazaniu Skarbowi Państwa 20% wartości. Pozostała kwota jest poddawana splata w okresie 5 lat od zawarcia umowy (jest dodatkowo oprocentowana, ale wskaźnik oprocentownia jest dość korzystny, niższy niż odsetki w banku komercyjnym). Z chwilą sprzedaży inwestor staje się właścicielem całego przedsiębiorstwa. Ma jedynie zobowiązania wobec Skarbu państwa, który może dochodzić tylko swoich należności, może zabezpieczyć - ustanowić hipoteki).
- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
- upadłość przedsiębiorstwa lub upadłość z przyczyn ekonomicznych - sposób prywatyzacji przedsiębiorstwa
3 analizy:
- ustalenie stanu prawnego majątku przedsiębiorstwa lub spółki, rozporządzenie określa składniki, które musza być podane analizie prawnej. Ważne: analiza sposobu utworzenia spółki lub przedsiębiorstwa państwowego, analiza składników majątkowych i prawa własności do tych skalników majątkowych
- analiza prawna wierzytelności i zobowiązań (np. w jakim zakresie sytuacja prawna gwarantuje ściągniecie tych długów, jak wygląda sytuacja prawna dłużników prawych)
- oszacowanie wartości i przedsiębiorstwa (spółki), w obu przypadkach rozporządzenia wprowadzają metody oszacowania.(5 metod wyceny, podmiot dokonujący wyceny musi wybrać 2 z 5 i uzasadnić wybór wyceny) , metoda odtworzeniowa, cena złomu, etc, etc.)
- analiza realizacji obowiązków wynikających z ochrony środowiska z przepisów dot. ochrony środowiska. Wpływ dzielności przedsiębiorstwa na środowisko. Obejmuje: nieruchomości, którymi dysponuje przedsiębiorca (już z tego wynikają pewne reżimy prawne - grunty, jakie? Kwestie związane z planowaniem przestrzennym, kwestie stref ochronnych)
- zakończona szacunkowymi skutkami dla przedsiębiorstwa (ile kosztuje to oddziaływanie na środowisko), jaki jest zakres inwestycji związanych z ochrona środowiska
- analiza ochrony dóbr kultury - dotyczy wykazu tych dóbr kultury, oszacowani ich klasy i sposób zabezpieczenia tych dóbr kultury
Spółki Skarbu Państwa – analiza, która mam ustalić stan i perspektywy rozwoju spółki (analiza dnia dzisiejszego i perspektywy branży i zachowań na rynku)
Restrukturyzacja
Ustawa z 8 września – o komercjalizacji, restrukturyzacji PKP (czy jakoś tak)
Ustawa z 5 września 2008 – o komercjalizacji Poczty Polskiej (mniej więcej tak)
Decyzję podejmuje:
- prywatyzacja bezpośrednia – wojewoda
- prywatyzacja pośrednia – minister właściwy (listę przedsiębiorstw o podstawowym znaczeniu określa RM)
- wnioski samych przedsiębiorstw państwowych
Państwowe Porty Lotnicze - jedyne funkcjonujące branżowe przedsiębiorstwo
Działalność samorządu terytorialnego w sferze gospodarczej
- samorząd terytorialny - 8 marca 1990 - powołanie samorządu terytorialnego, (20 marca 1950 – zniesienie podziału samorządu, jednolita władza w ternie, data przejęcia przez państwo mienia komunalnego).
- komunalizacja mienia Skarbu Państwa (na początku samorządowi gminnemu, ustawa z 10 maja – ustawa wprowadzająca)
- Art. 5: - na jego podstawie dokonuje się komunalizacja (uwłaszczenie),
- Art. 8: do czasu wydania nowych przepisów, do przedsiębiorstw komunalnych stosuje się odpowiednio ustawę o przedsiębiorstwach państwowych
- samorządy co do zasady prowadzą działalność w sferze użyteczności publicznej
Stanowienie aktów przez organy samorządu terytorialnego
1. przepisy porządkowe - mogą mieć znaczenia, ale tyko krótkotrwałe (reglamentacja w zakresie handlu alkoholu, wybicie stad chorych zwierząt, zakaz swobodnego poruszania się ze zwierzętami - mogą mieć wpływ na działalność gospodarczą)
2. przepisy wykonawcze:
- podatki i opłaty lokalne – np. podatek od nieruchomości
- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (np. lokalizacja inwestycji celu lotniczego, specjalne strefy ekonomiczne)
3. statuty i regulaminy:
- np. nowe opłaty za przejazdy autobusami, opłaty środowiskowe, etc, etc.
- sfera funkcji administracyjnych sensu stricto - akty administracyjne wydawane na różnych szczeblach, mające rożne różnych charakter i umocowania.
- prowadzenie rejestrów (edg prowadzony przez gminę, organ rejestrowy - wójt/burmistrz/prezydent)
- pozwolenie na budowę
Czy JST powinny w ogóle prowadzić jakąkolwiek działalność gospodarczą?
- podzielone opinie doktryny
- może, ale tylko i wyłącznie w sferze użyteczności publicznej (Nowicki się przychyla do tego poglądu)
- samorząd również może prowadzić działalność komercyjna, ale biorąc po d uwagę oddziaływanie przez system prawa miejscowego i indywidualne akty administracyjne wskazują na to, że nie powinny prowadzić działalności na rynku komercyjnym.
Ustawa o gospodarce komunalnej
- formy prawne w jakich może być realizowana działalność gospodarcza JST (wszystkich)
- 3 formy prawne:
- spółki handlowe, zakłady budżetowe (nowa ustawa o finansach publicznych to zmienia - w imieniu i na rachunek gminy, co do zasady te zakłady nie posiadają osobności prawnej)
- powierzenie wykonywania zadań podmiotom trzecim (w drodze umowy, osoby fizyczne, prawne, i inne, odesłanie do innych ustaw, m.in. ustawy o finansach publicznych)
- ustawa partnerstwo publiczno-prywatne: na podstawie umowy z partnerem prywatnym (tylko przedsiębiorca w rozumieniu SDG), może być realizowanie zadanie publiczne
- ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi
- ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (organizacja pożytku publicznego może realizować różne zadania jej powierzone w formie umowy, np. prowadzenie domów opieki społecznej przez organizacje pożytku publicznego. Te organizacje mozga również prowadzić działalność stricte gospodarczą.
Obowiązek przekształcenia wszystkich przedsiębiorstw komunalnych w spółki kapitałowe oraz spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne
Podejmowanie działalności gospodarczej
- każdy szczebel samorządu terytorialnego w sferze działalności sfery użyteczności publicznej, poza tą sferą może prowadzić tylko gmina
- spółki komunalne powstałe w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa - obowiązkowe wprowadzenie rady nadzorczej
- do prywatyzacji stosuje się odpowiednie zastawanie przepisy dot. prywatyzacji i komercjalizacji.
Zasada swobody zrzeszania się przedsiębiorców
- zasada wprowadzona w 1989
- uchwalona ze względu, na to, że w poprzednim systemie był przymus przynależenia
- nie było dorozumianej wolności, tylko ta wolność była reglamentowana - trzeba było zmienić mentalność obywateli.
- dzisiaj funkcjonuje dwutorowo - typowe samorządy gospodarcze - przynależenie jest dobrowolne,
- Izby Rolnicze (ustawa o izbach rolniczych) przynależność z mocy prawa osób, które spełniają określone prawne wymogi, terenem dziania izby rolniczej jest obszar województwa, posiadają osobowość prawna, ale nie podsiadają żadnych dalszych atrybutów samorządu (brak prawa do oddziaływań o charakterze władczym na członków w zakresie prowadzonej dzielności - inaczej jest w samorządach zawodowych)
- Izby Gospodarcze, samorząd rzemiosła,
- Ustawa o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców (zrzeszenia, np. transportu, usług).
- mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale można go spożytkować na cele statutowe
- nie pełnią funkcji władczych w stosunku doi zrzeszonych przedsiębiorców
- celem (co do zasady) reprezentowanie zrzeszonych przedsiębiorców wobec władzy publicznej, uczestniczenie w procesie legislacyjnym (konsultowanie rozwiązań prawych, mimo wszystko ich udział jest dość duży).
Samorządy zawodowe - w pełnym zakresie jest samorządem, uczestniczy w reglamentacji działalności gospodarczej, cześć uprawnień o char. władczym (kontrolnym - pozbawienia prawa do wykonywania zawodu) jest przenoszona na organizacje samorządu zawodowego (dbałość o poziom wykonywanych zawodów, obecnie to fikcja).
- każdy samorząd jest formą decentralizacji państwa (formy zdecentralizowane państwa poddane są instytucji nadzoru), organy państwa posiadają prawem określony zakres i formy ingerencji.
- Przedstawiciele korporacji samorządowych dyskwalifikowali państwo i jego organy do nadzoru – pogląd ten przejawiał się 2-3 lata temu w literaturze, ale jest to pogląd błędny (zdaniem Nowickiego).
Reglamentacyjna dzielność gospodarcza
- formy i zakres reglamentacji zawsze są uzależnione od ustroju państwa i w zależności od przejętego ustroju politycznego i gospodarczego będą różne (inaczej w gospodarce centralnie planowanej - system wskaźników planowych; inaczej z dominującym sektorem państwowym, a inaczej gdy mamy do czynienia z gosp. rynkową).
- koncesja na usługi i roboty budowlane - co prawda jest przekazywana część „administracji publicznej”, roboty budowlane i usługi musiałyby dawać możliwość pobierania pożytków (opłat ze świadczonych usług lub wybudowanych budynków) - prawo do wykonania określonego przedsiębiorstwa publicznego (podobnie jest z koncesjami na budowę autostrad)
- państwo może oddziaływać na procesy gospodarcze przez funkcje regulacyjne (przez instrumenty prawne) - np. te funkcje mogą dotykać obowiązków związanych z cenami za świadczone usługi (ustawa o cenach) - podmioty w pewnych sytuacjach nie mają pełne swobody w określaniu cen.
Do funkcji reglamentacyjnych w najbardziej skrajnych poglądach zalicza się wpis do rejestrów (bo państwo stanowi jakieś wymogi), ale nie ma tam elementu uznaniowości, więc nie można uznawać tego poglądu za słuszny,
- prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne (prowadzone z udziałem kapitału zagranicznego)
Art.5 sdg:
2) osoba zagraniczna
a) osoba fizyczna nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osoba prawna z siedzibą za granicą,
c) jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą;
3) przedsiębiorca zagraniczny – osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą;
Art. 13. 1. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z
państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
1a. Przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz przedsiębiorcy z państw, które za-
warły ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowy regulujące swobodę świadczenia usług, mogą czasowo świadczyć usługi na zasadach określonych odpowiednio w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską albo w przepisach tych umów, bez konieczności uzyskiwania wpisu do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej, o których mowa w art. 14.
2. Obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy:
1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na osiedlenie się,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13, 14 lub 16 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach,
d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone, przybywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu połączenia z rodziną, członkowi rodziny w rozumieniu art. 53 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, osób, o których mowa w lit. a, b, e i f,
e) status uchodźcy,
f) ochronę uzupełniającą,
g) zgodę na pobyt tolerowany,
h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
i) wizę, o której mowa w art. 61 ust. 3 lub art. 71a ust. 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, jeżeli przed wydaniem tej wizy byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie lit. c,
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
3) posiadają ważną Kartę Polaka,
4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi
– mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
3. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w ust. 1 i 2 mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
- 2 kategorie osób zagranicznych: z państw UE (plus kilka wyjątków, tak jak osoby krajowe przystępują do działalności) i z państw spoza UE (stosuje się zasadę wzajemności, organicznie co do form podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej: cztery formy: spółka komandytowa, komandytowo-akcyjna, z.o.o. i akcyjna)
Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych (Rozdział VI sdg – Art. 85-102)
Art. 85. 1. Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „oddziałami”.
- przepisy dot. oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych
- każdy przedsiębiorca zagraniczny jest osobą zagraniczną (prowadząca działalność zagranicą)
- oddziały podlegają wpisowi do rejestrów przedsiębiorców,
Art. 93. Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „przedstawicielstwami”.
- tworzenie przedstawicielstw, podlegają wpisowi do rejestru przedstawicielstw (minister ds. gospodarki), otrzymujemy zaświadczenie po dokonaniu wpisu, odmowa w formie decyzji administracyjnej
Art. 94. Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
- zakres przedmiotowy ograniczony: może obejmować wyłącznie reklamę i promocję
- w pełnym zakresie – oddział (formy prawne uzależnione od kraju pochodzenia osoby/przedsiębiorcy)
- ograniczenie o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców -
- decyzje o zakazie prowadzenia działalności
- minister gospodarki podejmuje działania kontrolne
Inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą
- spółdzielnie (prawo cywilne)
- fundacje i stowarzyszenia
- Wyodrębnione środki majątkowe fundacji – minimum 1000 zł
- musi służyć realizacji jej celów
- wpis do KRS do rejestru przedsiębiorców
- zysk (przychody pomniejszone o koszty) musza iść na działalność statutową.
- odpowiedzialność fundacji, a nie fundatora
- są tylko 3 fundacje publiczne
Ochrona konkurencji i konsumentów
- swoboda i równość konkurencji to zagadnienie publicznoprawne, państwo musi stworzyć instytucje, które przeciwdziałają nierównej konkurencji i naruszaniu równości konkurowania
- ingerowanie w proces działalności przedsiębiorców.
- ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (ma głównie charakter prywatnoprawny, ale są elementy publicznoprawne, określa i definiuje czyny nieuczciwej konkurencji),
- ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (właściwe organy, które są odpowiedzialne za zwalczanie nieuczciwej konkurencji – powołuje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wprowadza postępowanie na czyny nieuczciwej konkurencji (publiczne postępowanie, akty administracyjne Prezesa, podlegają zaskarżeniu do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie, czyny nieuczciwej konkurencji w działalności przedsiębiorców)
-kwestia pozycji dominującej lub monopolistycznej, cena dumpingowa, kształtowanie sytuacji prawnej konsumentów
- Powiatowy/Miejski Rzecznik Konsumentów - zagwarantowana darmowa porada prawna, wystąpienie o żądanie o wszczęcie postępowania. Przyłączenia się do istniejącego postępowania (może)
- obowiązek sprzedawani produktów z informacją w języku polskim
Podział Przedsiębiorców:
- mały
- mikro
- średni
- pozostałe