Wolontariat jest dobrowolnym, świadomym i nieodpłatnym działaniem (pracą) na rzecz ludzi spoza kręgu rodzinnego i koleżeńskiego.
Wolontariusz nie może świadczyć usług na rzecz firm, ani osób indywidualnych prowadzących działalność gospodarczą.
Definicja normatywna wolontariatu
Wolontariusz to osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji według zasad określonych w ustawie o działalności pożytku publicznym i wolontariacie.
Wolontariusz nie jest pracownikiem, a wykonywane przez niego świadczenia nie są świadczeniem pracy, tylko świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy. Członek stowarzyszenia może również wykonywać świadczenia, jako wolontariusz, na rzecz stowarzyszenia, którego jest członkiem.
Praca wolontariusza
Zdaniem H. Koszowskiej – Kot praca wolontariusza, to posługa, „dotykanie” codziennej ludzkiej niedoli i cierpienia, która czyni go innym człowiekiem.
Wypełnianie tej posługi wpływa na sposób życia wolontariusza i zmienia jego system wartości.
Wolontariusz bardziej niż ktokolwiek inny poprzez wspieranie drugiego człowieka odkrywa i realizuje swoje powołanie do człowieczeństwa.
Idea wolontariatu
Zakłada współdziałanie różnych środowisk.
Wśród ruchów pozarządowych można wyróżnić dwa rodzaje organizacji, które zajmują się wolontariatem.
Są to stowarzyszenia pomagające wolontariuszom (działające dla wolontariuszy);
Są to stowarzyszenia i organizacje zatrudniające wolontariuszy.
Do tej pierwszej grupy należą centra wolontariatu, które zajmują się informowaniem wolontariuszy o możliwościach ich zatrudnienia, pomagają w rozwiązywaniu problemów, zbierają informacje na temat sytuacji wolontariatu w danym kraju oraz badają jego stan prawny.
Stowarzyszenia i fundacje zatrudniające wolontariuszy
przy ich pomocy realizują cele swoich organizacji.
Wolontariusze pomagają nie tylko podczas festynów i zbiórek pieniędzy, ale również duża ich część zajmuje się realizowaniem zadań programowych organizacji, promocją, informacją, szukaniem funduszy na realizowanie różnych zamierzeń.
Wiele osób (wolontariuszy) pomaga poprzez wykonywanie swojego zawodu, wykorzystując posiadane umiejętności i zainteresowania.
Zadania wolontariatu
praca na rzecz i w różnych instytucjach pomocy społecznej;
wsparcie samotnych i cierpiących pozostających w swych domach rodzinnych;
świadczenie pomocy niepełnosprawnym znajdujących się w specjalnych zakładach wychowawczych lub w rodzinach;
współpraca z wychowawcami więzień, wspieranie procesów reedukacyjnych zwłaszcza dla młodocianych przestępców;
organizowanie pomocy dla ludzi uzależnionych oraz ich rodzin;
pomoc świadczona na rzecz funkcjonowania kuchni dla ubogich lub też społeczno – charytatywnie funkcjonujących gabinetów lekarskich dla biednych;
współpraca z Caritasem lub też z innymi instytucjami społecznymi;
pomoc w postaci (datków pieniężnych, sprzedaży świec wigilijnych, jak też organizowanie kwest, koncertów i bali charytatywnych);
pomoc w placówkach wsparcia dziennego dla dzieci z ubogich rodzin lub rodzin patologicznych;
świadczenie pomocy na rzecz dzieci nie mogących uczestniczyć w szkolnym procesie edukacyjnym poprzez ich odwiedzanie i pomoc w nauce;
Organizacja bibliotek środowiskowo-lokalnych i wspieranie czytelnictwa;
organizowanie działalności kulturalno-oświatowej i społecznej w małych wioskach i miasteczkach.
Aksjologiczny wymiar wolontariatu
Wolontariat kształtuje takie wartości jak:
obywatelski sens odpowiedzialności i uczestnictwa w życiu społecznym;
podmiotowość w zainteresowaniu się człowiekiem i zwrócenie uwagi na najsłabszych i najbardziej cierpiących;
bezinteresowność w działaniach solidarnościowych;
szacunek dla innych;
dzielenie własnego istnienia z istnieniem innych;
Wolontariat w oparciu o te wartości realizuje swoje zadania.
Korzyści bycia wolontariuszem
Możliwość rozwoju osobistego;
Lepsze poznanie siebie i innych;
Możliwość zawarcia nowych kontaktów i przyjaźni;
Niesienie pomocy ludziom w potrzebie;
Zdobywanie nowej wiedzy i kompetencji;
Nauka / doskonalenie języka obcego;
Możliwość realizacji nowych pomysłów i zainteresowań;
Nabycie umiejętności komunikowania się i umiejętności praktycznych;
Zdobywanie doświadczenia w systemie pomocy społecznej.
Olsztyńskie Centrum Wolontariatu "SPINACZ"
specjalistyczne szkolenia z zakresu wolontariatu dla koordynatorów pracy wolontariuszy oraz dla wolontariuszy i osób zainteresowanych pracą w wolontariacie,
• pomoc w pozyskaniu wolontariuszy do pracy w placówce lub organizacji,
• pomoc we wprowadzaniu efektywnego, długofalowego programu wolontariatu w placówce lub organizacji,
• konsultacje projektów woluntarystycznych,
• fachowe doradztwo indywidualne z w/w zakresu.
Wolontariat Europejski (European Voluntary Service – EVS)
Każdy młody człowiek w wieku 18 -30 lat może zostać wolontariuszem. Wolontariusz nie musi mieć żadnych kwalifikacji ani doświadczenia, nie musi znać żadnego języka obcego na określonym poziomie (o ile nie wymaga tego Organizacja Goszcząca – gospodarz projektu i Organizacja Wysyłająca, która przeprowadza rekrutację).
Jedynymi kryteriami są tu silna motywacja, wiek i obywatelstwo jednego z Krajów Programu (lub – dla wolontariuszy spoza Krajów Programu – posiadanie karty czasowego/stałego pobytu).