3 października 2008 ćwiczenia

Podręczniki:

D. Begg „Mikroekonomia”, „Makroekonomia”, „zbiór zadań”

Prof. Janusz Beksiak – ekonomia, kurs podstawowy Warszawa 2007

Mc Kenzie, Kammerschen, Nardinelli – Ekonomia

Samuellson - Ekonomia

Wyzysk ekonomiczny współcześnie wyd. AP Kraków 2007

Wstęp do ekonomii:

1. Przedmiot ekonomii (rozdz. I w Mc Kenziem)

2. Wybór ekonomiczny (rozdz. II i XX z Mc Kenziego)

3. Rynek i gospodarka rynkowa (rozdz. III w Mc Kenzim)

Tematy z mikro i makroekonomii:

1. Wprowadzenie do mikroekonomii. Wybór konsumenta. (rozdz. XVIII w Mc Kenziem; rozdz. IV w Beksiaku)

2. Popyt, podaż, ceny, elastyczności popytu, istota rynku (rozdz. XVIII w mc Kenzim + aneks oraz rozdz. III)

3. Funkcja popytu, funkcja podaży

4. Przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa (rozdz. XIX. Mc Kenzim, rozdz. VI w Beksiaku)

5. Wybór przedsiębiorcy (koszty) (rozdz. XX i XXI w mc Kenzim, rozdz. VI w Beksiaku) (funkcje kosztów – rysunki graficzne)

6. Kryterium wyboru konsumenta tzw. Krzywa obojętności i ścieżka cen zwana linią budżetu (ścieżka cen) rozdz. XX, XXI

7. Konkurencja :

1. Wolna konkurencja (konkurencja doskonała) (w mc Kenzim rozdz. XXII, w Beksiaku VII)

2. Konkurencja monopolistyczna i monopole (rozdz. XXIII i XXIV w mc Kenzim. W Beksiaku rozdz. VIII)

3 października 2008 wykład

Ekonomia – ekonomia wykrywa i bada prawidłowości oraz formułuje ogólne społeczne prawa (modele) rządzące produkcją i podziałem (dystrybucją) w społeczeństwie na określonym poziomie rozwoju.

Oikos – dom |

Noimos – prawo | Ekonomia

Politikos – społeczny |

Latyfundium – wielkie przedsiębiorstwo rolne, produkcja opierała się na produkcji roślinnej, produkowano na wielką skale artykuły rolne, uprawiano kukurydze, zboże, oliwki, wino, latorośl, owoce.

Ekonomia jest nauka teoretyczno – empiryczną, tzn. bada procesy gospodarcze w czasie i przestrzeni (procesy gospodarcze są zmienne).

Metody badawcze stosowane w ekonomi teoretycznej:

1. Metoda abstrakcji

2. Konkretyzacja

3. Weryfikacja

Abstrakcja jest to myślowa eliminacja czyli oderwanie od rzeczywistości elementów uznanych przez badającego za uboczne i małoważne, co pozwala na skupieniu się na sprawach uznanych przez niego za zasadnicze.

Konkretyzacja – odwrotność abstrakcji. Jest to stopniowe uzupełnianie ogólnego obrazu bardziej szczegółowymi elementami danych procesów.

Weryfikacja – sprawdzenie czyli skontrolowanie otrzymanych rezultatów badań teoretycznych z danymi występującymi w konkretnych warunkach (z życiem). Zderzenie praktyki z teorią.

Aby społeczeństwo mogło istnieć, musi zaspokajać szereg potrzeb biologicznych i potrzeb zależnych od określonego etapu cywilizacji i kultury. Te potrzeby zmieniają się i mają charakter historyczny. Potrzeby zaspokajamy dobrami.

Dobra dzielimy na dwie grupy:

1. Dobra wolne (woda ze strumyka)

2. Doba gospodarcze (produkty) (woda z kranu) (płacimy za włożoną prace)

1. Przedmiot ekonomi

Ekonomia zajmuje się nie tylko opisywaniem procesów zachodzących na rynku, czy metod prowadzenia handlu ale bada także inne dziedziny życia. Rozważa kwestie ubóstwa i bogactwa, przejawy dyskryminacji rasowej, płciowej czy religijnej, interesuje się polityką i biurokracją, przestępczością i prawem karnym.

Ważniejsze pojęcia ekonomi to:

Dobra – rzecz albo czynność która zaspokaja potrzeby ludzkie. Można je podzielić na dobra i usługi. Są rzadkie i nie występują w obfitości. Ich zdobycie wymaga pracy i środków.

Dobra prywatne - mogą być konsumowane wyłącznie przez osobę. która je kupiła.

Czynnik wytwórczy – dobro za pomocą którego możemy wytwarzać inne dobro.

Nakłady to czynniki wytwórcze mierzone w jednostkach naturalnych (metry…)

Koszty – nakłady mierzone w jednostkach pieniężnych.

Wyniki – to określenie ogólne, znaczy to samo co przychody wyrażone w pieniądzach

Dochód – część przychodów która zostaje po potraceniu kosztów.

17 X 2008 wykład

Produkcja - jest to celowa i świadoma działalność człowieka mająca na celu zawłaszczanie przyrody dla przystosowania jej zasobów do ludzkich potrzeb. Jest jedynym źródłem dóbr gospodarczych (produktów). Produkt – efekt produkcji.

Istnieją dwie strony produkcji: strona techniczna i strona społeczna. W stronie technicznej wyraża się stosunek człowieka do przyrody (fizyka, chemia, biologia). Społeczna (powiązania między ludźmi, relacje między ludźmi zachodzące w procesie produkcji). Produkcja ma zawsze charakter społeczny, nie ma produkcji indywidualnej.

Elementy produkcji:

1. Praca – świadoma i celowa działalność. Praca wykonywana w procesie produkcji.

2. Oddziaływanie człowieka na przyrodę, przyrody na człowieka, i ludzi na siebie

3. Używanie narzędzi pracy w niektórych rodzajach tej pracy.

Podział (dystrybucja)

Społecznemu procesowi produkcji nieodłącznie towarzyszy proces podziału produktów. Stopień zaspokojenia potrzeb zależy nie tylko od wielkości produkcji lecz także od formy podziału rezultatów społecznego procesu wytwarzania. Podział czyli dystrybucja ma również charakter społeczny. Forma podziału zależy od form własności – właściciel czynników wytwórczych decyduje o zasadach podziału.

Zużycie dóbr materialnych – zaspokojenie potrzeb.

Konsumpcja – zużycie

Zużycie:

- produkcyjne (konsumpcja produkcyjna) zużycie surowców lub półfabrykatów do dalszej produkcji. Potrzeby są zaspokajane pośrednio

-konsumpcyjne (konsumpcja ostateczna) potrzeby są zaspokajane bezpośrednio.

10 X 2008 ćwiczenia

1. Wybór ekonomiczny

Koszty – wydatki ponoszone na :

jawne

nakład – czynniki wytwórcze określone w jednostkach fizycznym

To samo obciążenie wyrażone wartościowo nazywa się kosztem.

Nieograniczona ilość potrzeb przy ograniczonych zasobach stwarza konieczność dokonywania wyboru. Z każdym wyborem wiąże się korzyść, ale i pewien koszt. Ponieważ niemożliwe jest, aby w danym momencie można było zaspokoić wszystkie potrzeby, dlatego trzeba wybrać taki wariant, by ponieść jak najmniejsze koszty a osiągnąć jak największe korzyści.

RYNEK I GOSPODARKA MIEJSCOWA

Rynek – to proces w ramach którego sprzedający i kupujący określają ilość dóbr jakie mają być kupione i sprzedane po określonej cenie. Z gospodarką rynkową związana jest konkurencja, czyli sytuacja, Gdy uczestnicy próbują przedstawić warunki korzystniejsze od innych po wzg. różnych parametrów np. ceny. Poprawia ona jakość produktu, które znajdują się na rynku i powoduje spadek ich ceny. Najważniejsze by uzyskać informacje kluczowe dla interesu.

Gospodarka naturalna - polega na wytwarzaniu dóbr w celi zaspokojenia własnych potrzeb jednego człowieka, rodziny czy domu. Wielkość ekonomiczna występuje w jednostkach naturalnych (sztuki, litry, metry).

Gospodarka wymienna – dobra produkowane są nie by zaspokoić potrzeby wytwórcy, lecz na wymianę na inne dobro produkowane przez kogoś innego. Takie wymienne dobra stają się towarem i występują w transakcji kupna-sprzedaży. Wymiennie – ekwiwalent. Aby gospodarka naturalna stała się gospodarką wymienną muszą zaistnieć odpowiednie warunki:

-podział pracy między ludźmi, ich specjalizacja.

Pieniądz jest wyrazicielem wartości wszystkich innych towarów przeznaczonych na wymianę. Ma najwyższy stopień płynności – mając pieniądze można zamienić na wszystkie inne dobra. PIENIĄDZ JEST POWSZECHNYM EKWIWALENTEM.

Główną cechą pieniądza jest to, że można go zamienić na inne dobro. W ekonomii przyjęło się nazywać tę cechę płynnością, czyli łatwością zmiany postaci. Pieniądz jest dobrem w najwyższym stopniu płynności. Jest pośrednikiem wymiany dóbr, może krążyć wielokrotnie od ręki do ręki w postaci aktów kupna – sprzedaży. Tę sieć powiązań aktów kupna sprzedaży nazywamy rynkiem. Pieniądz w gospodarce krąży i dlatego nazywany jest środkiem cyrkulacji. Płacąc nim uwalniamy się od długów, regulujemy zobowiązania wobec państwa (podatki), służy on także tworzeniu rezerw żywności. Może krążyć w obrębie jednego kraju (pieniądz krajowy) albo wymieniany na inne waluty (pieniądz światowy), albo krążący wokół związku państw (euro).

Popyt – to odwrotna relacja między ceną dobra

Podaż – to relacja między ilością, dobra którą producenci są w stanie zaobserwować a ich ceną

Px

Sx

7 XI 2008r ćwiczenia

Przedsiębiorstwo – to osoba lub grupa osób (przedsiębiorców), którzy odznaczają się przedsiębiorczością dążącą do realizacji wspólnych celów.

Cechy przedsiębiorstwa:

-umiejętność dostrzegania potrzeb

-doskonalenie pomysłów

-gotowość do podejmowania ryzyka

Zestawienie wszystkich elementów majątku przedsiębiorstwa sporządzone na określony dzień i w określonej formie nazywamy bilansem przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorca to osoba która bierze na siebie odpowiedzialność i ryzyko powodzenia przedsiębiorstwa (działalności gospodarczej) spodziewając się uzyskania z tego dochodu (zysku).

Majątek przedsiębiorstwa można podzielić na dwie grupy:

1) majątek trwały – maszyny, urządzenia produkcyjne (wszystko co zużywa się w czasie dłuższym niż jeden rok), obligacje

2) majątek obrotowy – materiały, paliwo, energia, produkcja w toku,

Przedsiębiorczość – zdolność bycia przedsiębiorcą. To cecha lub sposób zachowywania się przedsiębiorcy. Polega na prowadzeniu własnej działalności gospodarczej ale przejawia się także w pracy na cudzy rachunek i rachunek ludzi prywatnych.

Zachowanie przedsiębiorcy sprowadza się do:

-gotowości podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy nowatorskich nowych problemów

-umiejętności wykorzystania nadarzających się szans i okazji elastycznego przystosowania się do zmieniającej się gospodarki

Przedsiębiorczość może przejawiać się we wszystkich dziedzinach życia począwszy od działań pojedynczego człowieka, o różne sfery działalności przedsiębiorstwa a nawet państwa.

Cechy przedsiębiorczości:

-ekspansywność (oznacza wytyczanie sobie ambitnych celów których realizacja pozwala na osiągnięcie większych niż dotychczas efektów)

-innowacyjność (wprowadzanie wszelkich twórczych ulepszeń od drobnych usprawnień do rewolucyjnych zmian organizacji i techniki)

Charakterystyka przedsiębiorcy w gospodarce

Przedsiębiorca jest osobą która potrafi pozyskać właściwych ludzi, zapewnić środki materialne niezbędne do rozwoju firmy.

Podstawowe cechy jakimi powinien wyróżniać się przedsiębiorca:

-silna potrzeba osiągnięcia sukcesu

-potrzeba samorealizacji

-konsekwencja, wytrwałość i determinacja

-umiejętność podejmowania ryzyka

-zaufanie do własnych zdolności

-umiejętność przyjmowania porad i wyciągania z nich wniosków

-optymizm życiowy

-nowatorstwo

-zdolności przywódcze i potrzeba autonomii

-entuzjazm i poświęcenie pracy

Koszty – jest to podstawowe kryterium wyboru dla przedsiębiorcy.

Koszty przedsiębiorcy - to sumy pieniężne jakie płaci on za użytkowanie czynników wytwórczych.

Koszt alternatywny – jest to ilość jednego dobra z której trzeba zrezygnować aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki pierwszego dobra.

Koszt jawny – jest to wydatek pieniężny w celu pozyskania zasobu produktu lub usługi.

Koszt ukryty – to niewykorzystana możliwość wykorzystania lub pozyskania czegoś innego lub zastosowania posiadanych zasobów do innego celu.

Koszt krańcowy – jest to koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem produkcji jednego dobra o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów całkowitych związanych z produkowaniem dodatkowej jednostki dobra.

Koszty utopione – są to koszty ponoszone w związku z koniecznością wejścia na dany rynek. Można wśród nich wymienić:

-koszty uzyskania zezwolenia i licencji

-koszty szkoleń personelu

-koszty badań rynku

-koszty zmian powiązań umownych z otoczeniem

-koszty inwestycji o niskiej podzielności ekonomicznej i technicznej

Koszty stałe – są to nakłady, które musi ponosić przedsiębiorca niezależnie od wielkości produkcji, nawet wówczas, gdy w przedsiębiorstwie nic się nie produkuje. Ponosi on takie nakłady jak:

-czynsze dzierżawne

-procenty od kredytów

-koszty konserwacji

-płace strażników i służb administracyjnych, często pensje pracownicze

Koszty stałe trzeba płacić niezależnie od wielkości produkcji.

Koszty zmienne – jest to nakład przedsiębiorcy związany bezpośrednio z wielkością produkcji. Ich poziom zależy wprost od wielkości produkcji.

Koszt całkowity – równa się sumie kosztów stałych i zmiennych

Przeciętny koszt stały (jednostkowy) – to całkowity koszt podzielony przez liczbę produkowanych jednostek.

Przeciętny koszt zmienny – to całkowity koszt zmienny podzielony przez liczbę wyprodukowanych jednostek wyrobu.

Przeciętny koszt całkowity – to suma wszystkich kosztów stałych i zmiennych podzielonych przez liczbę wyprodukowanych jednostek wyrobu.

Okresy produkcji:

Bardzo długi okres – jest to odcinek czasu w którym technologia produkcji oraz dostępność zasobów może się zmienić z powodu wynalazków, innowacji, jak również odkrycia nowych zasobów i nowych technologii.

Długi okres czasu – jest to okres w czasie którego można zmieniać wielkość zużycia wszystkich rodzajów zasobów, wielkość życia wszystkich rodzajów zasobów (i wszystkich rodzajów kosztów).

Krótki okres czasu – jest to okres, w którym wielkość zużycia jednego lub kilku rodzajów zasobów nie może ulec zmianie (ani zmniejszyć ani zwiększyć), tylko okresowe koszty mogą być stałe albo zmienne.

7 XI 2008 wykład

Konsekwencje produkcji nadmierno towarowej:

-nadmierne zapasy niesprzedanych towarów (gdy są za drogie, niezgodne z tradycją)

-za mały popyt

-kryzys gospodarczy i bankructwa przedsiębiorstw

Wielkość wartości towaru zmienia się wraz ze zmianą wydajności pracy.

Wydajność pracy jest to ilość jednostek produktu wytworzonej w jednostce czasu. Jednostki są umowne.

Wydajność pracy zależy od dwóch czynników:

1. Siły produkcyjnej pracy tj zdolność do wytwarzania wartości użytkowych (są to warunki obiektywne i techniczne np. kwalifikacje pracowników)

-Warunki naturalne (urodzajność gleby) oraz bogactwa naturalne

-Warunki organizacyjne (sposób zarządzania procesem produkcji)

2) Intensywność pracy – stopień natężenia wysiłku fizycznego i umysłowego w toku pracy. Intensywność pracy zależy od:

- nawyków,

-ambicji,

-groźby utraty pracy,

-kontroli

Formy wartości (formy wymiany)

1. Przypadkowa forma wartości. Wymieniano nieliczne nadwyżki produktów a wymiana miała charakter przypadkowy (sporadyczny).

2. Względna i ekwiwalentna forma wymiany:

1. Prosta forma wartości (jeden topór = jedna skóra)

Topór – czynna forma gdyż wyraża swoją wartość w innym towarze

Skóra – ekwiwalent, służy do wyrażenia wartości

1. Rozwinięta forma wartości. Wraz z rozwojem sił wytwórczych i wymiany wartość wymienianego produktu znajduje wyraz już w kilku innych towarach. (1 topór = 1 skóra albo 1 worek zboża albo jeden worek soli albo 1 naszyjnik)

2. Ogólna forma wartości. Stopniowo od powszechnego ekwiwalentu czyli najczęściej wymienianych towarów. Srebro i złoto stały się jednolitym, powszechnym ekwiwalentem bo:

   1. w małej ilości zawiera się wielka wartość

   2. jest trwałe

   3. łatwo podzielne

Towar będący powszechnym ekwiwalentem staje się pieniądzem.

Pieniądz jest to szczególny towar, powszechny ekwiwalent będący ucieleśnieniem wartości wszystkich towarów

Wartość – praca potrzebna na jego wydobycie oraz trudność jego osiągnięcia (złoto - tombak)

Wartość użytkowa – wartość użytkowa metalu o różnym zastosowaniu oraz wartość użytkowa pieniądza, czyli kruszec jest nosicielem własnej wartości pieniądza (wartość realna).

Z chwilą pojawienia się towaru (pieniądza) cały świat towarów rozpadł się na 2 części.

I – towary z ich wartościami użytkowymi przeznaczone do wymiany

II – na pieniądz jako reprezentant wartości użytkowych i wyraziciel wartości.

Funkcje pieniądza (złoty):

1. miernik wartości

2. środek cyrkulacji (wymiany) (gotówkowy)

3. środek tezauryzacji (gromadzenia skarbu) czyt. Oszczędności

4. środka płatniczego (kredytowego)

5. pieniądz światowy

ad.1 miernika wartości - służy do mierzenia wartości wszystkich towarów przeznaczonych do wymiany. Środkiem umożliwiającym wymianę jest cena.

Cena jest to wartość towaru wyrażona w pieniądzu.

Jednostką miary staje się określona wagowo ilość złota. Jednostki pieniężne za wartość złota i formy prawne związane z wymianą ustala państwo. Ceny zależą od wartości towarów i wartości złota. Im wyższa jest wartość towarów tym wyższa jest ich cena. Im wyższa jest wartość złota, tym niższa jest cena (związane z odkryciem nowych pokładów w Ameryce, wzrostem wydobycia).

Wartość złota zależy od jednostki pracy potrzebnej do wydobycia jego jednostki i od podaży złota. Dla wyrażenia wartości za pomocą złota nie jest Konieczne posiadanie go, wystarczy pieniądz umowny (symboliczny) (papierowy). Złoto jest pieniądzem obrachunkowym idealnym.

ad.2 środka cyrkulacji

1. przed pojawieniem się pieniądza dokonywała się wymiana bezpośrednia towaru na towar. T - T

2. Potem nastała wymiana pośrednia T – P – T

1. T – P

2. P – T

Mogą pojawić się komplikacje gospodarcze. Z jednej strony nadmierne oszczędności (pieniądze ze sprzedaży ludzie przeznaczają na konsumpcje przyszłą).

Ad.3 środka tezauryzacji (gromadzenia skarbu)

Wycofywany z obiegu pieniądz staje się środkiem tezauryzacji (oszczędności). Łatwiej jest przechowywać pieniądz niż towary.

Płat płótna lnianego – płacidło – płacić.

Złoto jest społecznym ucieleśnieniem bogactwa łatwym w przechowywaniu. W gospodarce przedkapitalistycznej wycofywano z obiegu złote monety które zamieniano na skarb kruszcowy.

W gospodarce kapitalistycznej występuje to w mniejszym stopniu. Muszą istnieć stała zapasy pieniądza gotówkowego (przedsiębiorca musi kupować maszyny, musi opłacać siłę roboczą, musi płacić podatki, musi ponosić koszty swojej działalności).

Ad. 4 środka płatniczego (pieniądz kredytowy)

W późniejszym okresie powstała forma wymiany, oprócz gotówkowej, kredytowa. Pieniądz jako środek płatniczy występuje w wyniku wymiany kredytowej w transakcjach pożyczkowych, przy spłacie zobowiązań, opłacie podatków itd. Z jednej strony ułatwia on wymianę i przyspiesza produkcję towarową, z drugiej strony pogłębia sprzeczności produkcji towarowej i mogą powstać zaburzenia gospodarcze np. dłużnik nie zwraca długu – wierzyciel nie kupuje towarów i nie ma pieniędzy na prowadzenie działalności gospodarczej. Świat jest podzielony na kraje dłużnicze i kraje wierzycielskie.

Ad.5 pieniądz światowy

W ramach systemu pieniądza kruszcowego nie było różnicy pomiędzy wymianą wewnętrzną i zagraniczną (zewnętrzną). Gdy rozpowszechnił się pieniądz papierowy powstało zróżnicowanie na pieniądz krajowy i pieniądz światowy. Wymianę wewnętrzna może obsługiwać pieniądz papierowy, pieniądzem światowym pozostaje nadal złoto.

1. Wielkie mocarstwa narzucają swój pieniądz jako światowy (dolar, euro) ale udaje im się to tylko częściowo. Presja tych państw nie była by tak silna gdyby nie miały one dostatecznych ilości złota i silnie rozwiniętej własnej gospodarki.

2. W handlu światowym pojawiły się również rozliczenie clearingowe:

-bilatelarny

-multilatelarny

Rozliczenia clearingowe opierają się one na zasadzie równoważenia dostaw towarów pod względem wartości i terminów przez umawiające się kraje. Zmniejszyły udział złota w cyrkulacji na rynku światowym ale rola złota pozostała nadal ta sama, jest ono jedynym pieniądzem światowym.

Ilość pieniądza gotówkowego na rynku krajowym.

I=(s-K+P-R)/v

I-Ilość pieniądza w obiegu

S - suma cen sprzedanych towarów

K - suma cen towarów sprzedanych na kredyt

P - suma terminowych płatności wynikająca z kredytowych transakcji

R – suma skompensowana w wyniku wzajemnych rozliczeń

V – średnia szybkość obiegu pieniądza

Ilość pieniądza w obiegu zależy od:

-wielkości sprzedaży

Suma cen towarów sprzedanych na kredyt zmniejsza ilość zapotrzebowania na gotówkę.

P – zwiększa ilość zapotrzebowania na pieniądze

Sumy skompensowane zmniejszają zapotrzebowanie na gotówkę.

Na samym początku wymiany pieniężnej kupcy cechowali złoto swoimi znakami (bili własne monety). W miarę rozwoju gospodarki wystąpiła konieczność ujednolicenia w każdym kraju systemu bicia monety. Funkcje te przejmuje państwo i ono ustala system pieniężny.

Monometalizm – jest to system pieniężny w którym jeden z metali występuje w roli pieniądza.

Bimetalizm – jest to system w którym funkcję pieniądza sprawują na równi złoto i srebro.

Prawo Grahama-Kopernika – jeżeli w obiegu znajdują się dwa rodzaje pieniądza, pieniądz lepszy i gorszy, to w krótkim czasie pieniądz lepszy zostanie wyparty przez pieniądz gorszy.

Moneta kruszcowa w używaniu ścierała się i traciła część swej materialnej wartości. Państwo zaczęło więc emitować pieniądze o niższej wartości niż wartość nominalna monety (zawierające mniejsze ilości kruszcu).

Ilość pieniędzy kruszcowych była ograniczona i to prowadziło do powstania kredytu i banków, weksli i czeków które zastępują pieniądz kruszcowy.

Pieniądz kredytowy (funkcja środka płatniczego) początkowo przybrał postać weksli.

1.Weksel jest to dokument dłużniczy wyrażający zobowiązanie dłużnika do zapłaty wymienionej sumy określonej osobie w określonym czasie. Z czasem banki zaczęły skupywać weksle (dyskonto weksli) wypłacając posiadaczom weksli pieniądz kruszcowy lub własne weksle (2.banknoty) w the note of bank (banknot) które uprawniają do wymiany w banku na pieniądz kruszcowy. Banknoty z czasem całkowicie wyparły pieniądz kruszcowy.

Początkowo banknoty musiały mieć całkowite pokrycie w złocie (certyfikat). Potem nastała tzw. ograniczona waluta złota, która nie wymaga pełnego pokrycia w złocie, tylko określonej stopy pokrycia. Można więc emitować więcej niż wynosi pokrycie i dostosowywać emisję do potrzeb obrotu towarowego. Ten system trwał do I wojny światowej. Od I wojny światowej wystąpiła konieczność wielkich wydatków (finansowanie zbrojeń, wojen, przezwyciężanie kryzysów). Zapotrzebowanie na pieniądz złoty przewyższyło wartość pokładów złota na świecie, wobec tego definitywnie zerwano z pieniądzem złotym i wprowadzono pieniądz papierowy. Wymienialność na złoto pozostała jedynie dla zagranicznych posiadaczy banknotów. Wielkość emisji pieniądza papierowego reguluje państwo w zależności od potrzeb rynku i polityki finansowej, niezależnie od posiadanych zapasów złota.

Pieniądz papierowy – jest to tylko znak wartości pełniący funkcję cyrkulacji i funkcję środka płatniczego. Jest to pieniądz umowny (symboliczny). Wielkość wartości pieniądza papierowego określona jest przez państwo i wyrażona w wartości złota, ale nie jest on wymieniany na złoto. Zawsze istnieje pewna rezerwa kruszcowa. Wysokość tej rezerwy określa bank centralny.

Inflacja – (pusty pieniądz) jest to nadwyżka popytu wyrażonego w pieniądzu znajdującego się na rynku nad nadwyżką masy towarowej.

Deflacja – występuje za mało pieniądza w obiegu. Dzieje się tak przez nadmierne wycofywanie pieniądza z obiegu (przez intensywny wzrost podatków). Występuje rzadko.

Dewaluacja – jest to oficjalne obniżenie wartości pieniądza krajowego przez władzę państwową.

Waluta manipulowana – jest to system, w którym drogą polityki państwowej uniezależnia się wartość pieniądza od ruchu złota. Obok pieniądza gotówkowego występuje pieniądz czekowy.

Czek – jest to udzielone bankowi polecenie wypłacenia określonej sumy pieniędzy okazicielowi czeku z konta właściciela pieniędzy.

21 XI 2008 ćwiczenia

Konkurencja (współzawodnictwo) – jest to proces, w którym uczestnicy rynku dążą do realizacji swoich interesów poprzez przedstawienie jak najkorzystniejszej oferty w skład której wchodzi nie tylko cena ale także np. jakość wyrobu i serwis gwarancyjny. Kupujący konkurują chcąc zdobyć ograniczoną ilość dóbr na rynku, natomiast sprzedający walczą o pieniądze kupujących.

Rodzaje konkurencji:

A.

1) uczciwa – gdy konkurujemy o względy kontrachenta, dostawcy lub odbiorcy metodami zgodnymi z prawem

2) nieuczciwa – gdy zwalczamy konkurencję metodami niezgodnymi z prawem

B.

Konkurencja:

- cenowa związana z ilością dóbr jakie są w stanie kupić nabywcy za określoną kwotę

- pozacenowa określa jakość produktu, styl, cechy wyrobu, jego parametry użytkowe, markę, serwis itp.

Co reguluje konkurencja:

1. Wymianę dóbr. Dostawcy i nabywcy dóbr konsumpcyjnych konkurują ze sobą i targują się. W ten sposób dochodzą do uzgodnienia cen wg których odbywa się wymiana. Konkurencja prowadzi więc gospodarkę w równowadze czyli w kierunku stanu wzajemnej zgodności, zamierzeń i działań uczestników rynku.

2. Alokacje czynników wytwórczych w gospodarce. Czyli określa które czynniki w jakich ilościach i gdzie będą użytkowane dla wytwarzania różnych dóbr.

3. Dystrybucje wyników działalności gospodarczej.

Zakres, intensywność i skuteczność działania mechanizmu zależy od swobody wejścia na rynek. Określają ją warunku techniczne i instytucjonalne.

1. Przeszkody w zakładaniu nowych przedsiębiorstw lub zmian ich profilu.

2. Ograniczoność terenu

3. Dostępność bogactw naturalnych

4. Koncesje i zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej

Rodzaje konkurencji:

1. Doskonała

2. Monopolistyczna

Konkurencja doskonała – model zbudowany przez ekonomistów dla celów analitycznych.

Założenia konkurencji doskonałej:

-pełna swoboda wejścia na rynek na którym działa wielu produkujących identyczne dobra wytwórców

-żaden z wytwórców nie ma wpływu na warunki wymiany, w szczególności na ceny jakie musi przyjąć jako dane z zewnątrz

-każdy z przedsiębiorców wytwarza tak drobną część podaży rynkowej, iż zwiększenie bądź zmniejszenie jego podaży nie daje efektu zauważalnego przez rynek, w szczególności nie zmienia ceny

-rynek jest doskonale przejrzysty co znaczy że nie ma na nim problemu ani kosztów zdobycia informacji o jego stanie.