1. Bezpieczeństwo (w ujęciu procesowym) oznacza ciągłą działalność jednostek, społeczności lokalnych, państw i organizacji międzynarodowych w dążeniu do pożądanego stanu bezpieczeństwa.
2. Główne obszary badań nad bezpieczeństwem (szkoła kopenhaska):
sektor polityczny
sektor społeczny
sektor militarny
sektor ekonomiczny
sektor ekologiczny
3. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej – dokument zatwierdzony w Warszawie (źródło Biuro Bezpieczeństwa Narodowego) 13 listopada 2007 roku przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Dokument wydany w oparciu o art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (dane Ministerstwa Obrony Narodowej). Dokument zawiera podstawowe interesy i cele państwa polskiego w zakresie bezpieczeństwa narodowego. Koncepcja bezpieczeństwa prezentuje podejście do problematyki zagrożeń i obejmuje nie tylko zagrożenia czysto militarne. Jest zgodna z celami NATO oraz Unii Europejskiej, a także z Konstytucją RP. Poszczególnymi wymiarami dotyczącymi bezpieczeństwa narodowego są bezpieczeństwo zewnętrzne, militarne, wewnętrzne, obywatelskie, społeczne, ekonomiczne, ekologiczne, informacyjne i telekomunikacyjne. Dokument ten kładzie nacisk na umocnienie poczucia tożsamości narodowej Polaków przy równoprawnej integracji.
Głównymi celami tego dokumentu są:
Zapewnienie nienaruszalności granic RP wraz z zapewnieniem jej suwerenności.
Zapewnienie dogodnych warunków rozwoju cywilizacyjnego oraz gospodarczego.
Zagwarantowanie obywatelom korzystania z wolności wynikającej z Konstytucji RP
Stworzenie możliwości aktywnego kształtowania stosunków międzynarodowych
Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom mieszkającym poza granicami RP
Wspieranie polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej
Ochronę duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego
Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa własnym obywatelom
Ochronę środowiska naturalnego
Zadbanie o wysoki poziom intelektualny obywateli poprzez podniesienie poziomu edukacji
4. Bezpieczeństwo społeczne jako obszar zainteresowania Strategii Bezpieczeństwa Narodowego.
PRACA I POLITYKA SPOŁECZNA
Nadrzędnym celem działań państwa w dziedzinie bezpieczeństwa społecznego jest zapewnienie szybkiej i odczuwalnej poprawy jakości życia obywateli. Wymaga to prowadzenia aktywnej polityki społecznej – przede wszystkim radykalnego ograniczenia sfery ubóstwa i zmniejszenia obszarów wykluczenia społecznego poprzez wzrost realnych dochodów wszystkich grup społecznych oraz zmniejszenia stopy bezrobocia. Działania instytucji państwowych winny mieć również na celu zapobieżenie nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu i politykę wyrównywania różnic w rozwoju społecznym poszczególnych regionów.
Aktywna polityka społeczna powinna również zmierzać do zapewnienia wzrostu bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Priorytetami w tym zakresie będzie wzrost zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej; wzrost integracji społecznej i doskonalenie systemu zabezpieczenia społecznego; niwelowanie różnic cywilizacyjnych pomiędzy miastem i wsią; przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom demograficznym oraz migracji obywateli młodego pokolenia.
NAUKA I EDUKACJA
Polska dąży do społeczeństwa opartego na wiedzy. W tym celu zabiega o wysoką jakość kształcenia na wszystkich szczeblach systemu edukacyjnego, podniesienie poziomu wiedzy ogólnej w społeczeństwie, jak również o dalszy rozwój nauczania specjalistycznego, upowszechnianie wśród obywateli innowacyjności i nowych technologii, a także wspieranie badań naukowych. Przedmiotem wyjątkowej troski państwa musi być system szkolnictwa wyższego, a zwłaszcza jego powiązanie z rynkiem pracy, kierunkami rozwoju gospodarki oraz potrzebami administracji publicznej.
AKTYWNE I SPRAWNE SPOŁECZEŃSTWO
W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa społecznego priorytetowym zadaniem jest tworzenie w państwie warunków zapewniających rozwój szeroko rozumianej bazy sportowej i zapewnienie dostępu do niej jak najszerszym kręgom społeczeństwa. Stały rozwój kultury fizycznej i związanej z nią wiedzy o celowości podnoszenia sprawności fizycznej, a tym samym stanu zdrowia społeczeństwa, jest ważnym czynnikiem wpływającym również na bezpieczeństwo narodowe. Należy promować aktywność fizyczną, jako szczególny walor w szeroko pojmowanym systemie wartości indywidualnych i społecznych, służący wszechstronnemu rozwojowi człowieka.
5. Najważniejsze dokumenty regulujące prawa człowieka.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, dokument uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 10 grudnia 1948. Deklaracja jako tzw. “miękkie prawo” (forma postulatu nie zobowiązania) nie mogła mieć innych konsekwencji poza ustanowieniem polityczno-moralnego wzorca, wywarła duży wpływ na rozwój ustawodawstwa i konstytucjonalizmu w wielu krajach oraz rozwój międzynarodowej ochrony praw człowieka. Zawierała 30 artykułów skrótowo traktujących o prawach człowieka w dziedzinie cywilnej, politycznej, gospodarczej i społeczno-kulturalnej. Zawierała m.in.: prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, do pracy, nauki, wolności wyznania, wolności słowa i stowarzyszania się. Podkreślała, że ochrona praw jest konieczna, by człowiek nie musiał uciekać się do buntu przeciw tyranii. Rozwinięcie większości jej zasad (z wyjątkiem wspomnianego prawa do buntu w ostateczności, prawa azylu przed prześladowaniami, zakazu arbitralnej banicji, prawa do posiadania własności) w postaci prawnie obowiązujących dokumentów nastąpiło po prawie 20 latach, gdy uchwalono Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966).
Europejska Konwencja Praw Człowieka (ang. European Convention on Human Rights) to międzynarodowa konwencja Rady Europy, uchwalona 1950, weszła w życie 1953; określiła niezbywalne prawa i wolności każdego człowieka, zobowiązała państwa-sygnatariuszy do ich zagwarantowania, a także ustanowiła mechanizm sądowy i organy kontroli przestrzegania tych praw; wielokrotnie uzupełniana; ratyfikowana przez 47 państw (w tym Polskę 1993).
6. Definicja bezpieczeństwa społecznego.
Bezpieczeństwo społeczne to działania o charakterze prawnym i organizacyjnym, realizowane przez podmioty rządowe, krajowe i międzynarodowe, podmioty pozarządowe i obywateli, które mają na celu zapewnienie określonego poziomu życia osobom, rodzinom i grupom społecznym oraz niedopuszczenie do ich marginalizacji i wykluczenia społecznego.
7. Czynniki składowe bezpieczeństwa społecznego.
BEZPIECZEŃSTWO SOCJALNE – to państwowa gwarancja zaspokojenia potrzeb społecznych ludzi spowodowanych ryzykiem socjalnym, np. bezrobociem, niepełnosprawnością, biedą, zdarzeniami losowymi; uzyskiwane poprzez ubezpieczenia społeczne, ochronę zdrowia, system pomocy społecznej, rehabilitację inwalidów, ustalanie poziomu płacy minimalnej; gwarancja tych standardów wynika z istoty demokratycznego państwa
BEZPIECZEŃSTWO WSPÓLNOTOWE – odnosi się do zdolności tworzenia różnego rodzaju wspólnot na poziomie lokalnym, sąsiedzkim itd.; ma ono związek z przekonaniem, że jednostka jest częścią większej wspólnoty – społeczeństwa
BEZPIECZEŃSTWO ROZWOJOWE – odnosi się do ogólnych warunków rozwoju obywatela w danym kraju (szanse, możliwości); zależy od poziomy decentralizacji państwa i upodmiotowienia w systemie prawnym; jego miarą jest kapitał społeczny
8. Główne zagrożenia społeczne:
ZAGROŻENIA EKONOMICZNE dotyczą problematyki produkcji wymiany i rozdziału różnych dóbr w państwie oraz racjonalnego nimi dysponowania dla pomnażania ogólnego dobrobytu. Identyfikowane są również z zagrożeniami gospodarczymi które możemy określić jako stan, w którym państwo nie może przeciwstawić się takim oddziaływaniom zewnętrznym i wewnętrznym, które uniemożliwiają rozwój ekonomiczny zgodny z określonymi kierunkami i tempem, a przez to osłabiają potencjał gospodarczo-obronny. Obejmują przede wszystkim finanse państwa, procesy produkcji, sferę handlu i dostęp do surowców, zwłaszcza energetycznych niezbędnych do funkcjonowania infrastruktury krytycznej państwa. Do zagrożeń ekonomicznych (gospodarczych) należą więc zjawiska takie jak: kryzys finansowy; dysproporcje w zamożności grup społecznych; szantaż energetyczny; utrata rynków zbytu; ograniczanie dostępu do surowców oraz technologii przez państwa wysokorozwinięte; pranie brudnych pieniędzy; szara strefa; pogłębiająca się globalna polaryzacja na bogatą "północ" i biedne "południe"; bezrobocie.
ZAGROŻENIA DEMOGRAFICZNE to skutek nierównego rozwoju procesów ludnościowych na świecie – przeludnienia (Azja, Afryka) oraz depopulacji (Europa, USA)
ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE – związane są z szeroko pojętą działalnością człowieka; wśród nich możemy wyróżnić:
surowce naturalne
choroby cywilizacyjne – w krajach Trzeciego Świata rozprzestrzeniają się głównie choroby zakaźne takie jak AIDS lub dżuma, spowodowane brakiem higieny i słabo rozwiniętą służbą zdrowia; w krajach wysoko rozwiniętych najczęściej spotykane są choroby o podłożu psychicznym, spowodowane stylem życia, tj. depresja, nowotwory, alkoholizm
konflikty zbrojne
zagrożenia środowiska naturalnego
9. Co to jest rozwój społeczny? Wskaźnik rozwoju społecznego.
Rozwój społeczny to ukierunkowany proces społeczny, w wyniku, którego następuje ciągły wzrost pewnych istotnych dla danego społeczeństwa czy społeczności zmiennych. Ukierunkowany ciąg zmian korzystnych dla danej zbiorowości określa się, jako postęp społeczny. Natomiast ukierunkowany ciąg zmian niekorzystnych dla danej zbiorowości określany jest, jako regres społeczny.
Wskaźnik rozwoju społecznego (ang. Human Development Index) to miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów. System ten wprowadzony został przez ONZ dla celów porównań międzynarodowych. Wskaźnik został opracowany w roku 1990 przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa. Od 1993 wykorzystuje go w swoich corocznych raportach oenzetowska agenda ds. rozwoju (UNDP).
Wskaźnik HDI ocenia kraje na trzech płaszczyznach: „długie i zdrowe życie” (long and healthy life), „wiedza” (knowledge) i „dostatni standard życia” (decent standard of living). Od roku 2010 do ich pomiaru służą następujące wskaźniki:
oczekiwana długość życia
średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców w wieku 25 lat i starszych
oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia
dochód narodowy