TKANKI ROŚLINNE
Tkanka- zespół komórek o
1. charakterystycznej budowie,
2. określonej lokalizacji w roślinie,
3. wspólnym ewolucyjnym pochodzeniu,
4.podobnej biologicznej funkcji.

Podziały tkanek roślinnych

1. Ze względu na zdolność podziału
a) tkanki twórcze
*merystemy pierwotne
Pochodzą z komórek zarodkowych i stale zachowują zdolność do intensywnych podziałów. Ich komórki mają duże jądra komórkowe, słabo zwakualizowaną cytoplazmę i cienką pierwotną ścianę komórkową. Wśród merystemów pierwotnych wyróżniamy:
~ merystem wierzchołkowy,
czyli stożek wzrostu występujący na szczycie łodygi i korzenia, powoduje przyrost organów na długość i ich pierwotne grubienie.
~ merystem interkalarny (wstawkowy)
występujący ponad nasadami liści i w łodygach oraz w międzywęźlach (np. traw, skrzypów i goździkowatych). Powoduje przyrost łodygi na długość.
*merystemy wtórne
Powstają przez odróżnicowanie się żywych komórek tkanek stałych, a ich komórki są cienkościenne. Wśród merystemów wtórnych wyróżniamy:
~ miazga (kambium)
występuje w wewnętrznych częściach korzeni, łodyg i liści. Powoduje wtórny przyrost organów na grubość, takich jak łodyga i korzeń, tworząc łyko i drewno wtórne. Powoduje powstawanie korka (fellemu) i komórek miękiszu korkowego (fellodermy).
~merystem regeneracyjny (kallus)
tworzy się w miejscu zranienia rośliny poprzez odróżnicowanie się komórek przyrannych (np. z tkanki miękiszowej lub kambium). Kallus zabliźnia rany i umożliwia regenerację organów.
b) tkanki stałe
są to tkanki w pełni zróżnicowane, niemające zdolności do podziału.
* tkanka miękiszowa (parenchyma)
zbudowana z żywych komórek o kształcie okrągłym lub owalnym, otoczona cienką, celulozową ścianą komórkową, posiadająca duże wakuole i liczne plastydy. Komórki miękiszowe zachowały zdolność do odróżnicowania się i podziałów i dość łatwo przekształcają się w merystemy wtórne. Rodzaje miękiszu:
~ zasadniczy
ułożony z cienkościennych, luźno ułożonych komórek, ten rodzaj miękiszu wypełnia w roślinie przestrzenie między innymi tkankami, tworzy korę pierwotną oraz miąższ owoców. Jego zadaniem jest utrzymanie turgoru (jędrności rośliny).
~ asymilacyjny
występuje głównie w liściach oraz innych zielonych częściach rośliny. Jego komórki są bogate w chloroplasty. Ten rodzaj miękiszu zawiera wykształcony system przestworów międzykomórkowych i odpowiedzialny jest za fotosyntezę. U roślin dwuliściennych zróżnicowany jest na miękisz:
palisadowy (zbudowany ze ściśle ułożonych komórek)
gąbczasty ( zbudowany z luźno ułożonych komórek).
~ spichrzowy (zapasowy)
składa się z komórek, które gromadzą substancje zapasowe (np. skrobię, tłuszcz i białko). Znajduje się on głównie w nasionach, bulwach, kłączach i liściach.
~ wodny
utworzony z dużych, ściśle przylegających do siebie, cienkościennych komórek o dużych wodniczkach. Taki rodzaj miękiszu występuje u sukulentów (np. kaktusy, aloes).
~ powietrzny (aerenchyma)
bogaty jest w duże przestwory międzykomórkowe, które tworzą ciągły system kanałów powietrznych w roślinie. Występuje głównie u roślin wodnych, błotnych i bagiennych, dla których jest zbiornikiem powietrza i szkieletem pneumatycznym.


2. Ze względu na budowę zewnętrzną (budowę morfologiczną komórek)
a) tkanki jednorodne
b) tkanki niejednorodne

3. Ze względu na pełnioną przez nie funkcję
a) tkanki twórcze
b) tkanki asymilacyjne
c) tkanki okrywające
* skórka (epiderma)
zwykle jednowarstwowa, utworzona z żywych, ściśle do siebie przylegających komórek, które nie zawierają chloroplastów. Zewnętrzne ściany komórek epidermy mogą być zgrubiałe i pokryte kutikulą (czyli warstwą woskowej kutyny). Skórka chroni wnętrze rośliny przed nadmierną utratą wody, wnikaniem pasożytów i nagłymi zmianami temperatury. Dzięki obecności aparatów szparkowych, możliwa jest wymiana gzowa oraz transpiracja. Wytwory epidermy to: włoski i szczecinki.
* korkowica (peryderma)
tkanka wtórna okrywająca, jest warstwą izolacyjną, chroni przed wnikaniem drobnoustrojów i pasożytów oraz uszkodzeniami mechanicznymi i termicznymi. Znajdują się w niej przetchlinki (umożliwiające wymianę gazową).
W skład korkowicy wchodzi:
~korek (fellem),
którego komórki są martwe, wypełnione powietrzem, zkorkowaciałe i nie zawierające przestworów międzykomórkowych.
~ miazga korkotwórcza (fellogen)
~ podmiażdże korkowe (felloderma)
d) tkanki wzmacniające (mechaniczne)
* zwarcica (kolenchyma)
zbudowana z żywych, ściśle upakowanych komórek, których ściany grubieją w kątach (kolenchyma kątowa) lub przy ścianach bocznych (kolenchyma płatowa). Ten rodzaj tkanki występuje w nadziemnych częściach roślin, które intensywnie rosną i rozwijają się. Tkanki te znajdują się przeważnie w peryferyjnych częściach łodyg. Głównym zadaniem zwarcicy jest ochrona rośliny przed złamaniem lub rozerwaniem., wzmacnia ona też ogonki liściowe.
* twardzica (sklerenchyma)
tkanka zbudowana z martwych, silnie zdrewniałych komórek. Występuje w postaci włókien lub komórek kamiennych (sklereidów). Obecna w tych częściach rośliny, które zakończyły wzrost, a także w owocach i nasionach. Zapewnia sztywność i wytrzymałość roślinie lub jej częściom.
e) tkanki przewodzące
* łyko (tkanka sitowa, floem)
utworzone z żywych, silnie zwakuolizowanych komórek, które łączą się ze sobą za pomocą grubych pasm cytoplazmy, przechodzących przez liczne otworki w ścianach komórkowych. Komórki te tworzą pionowe szeregi, zwane rurkami sitowymi, którymi zachodzi transport asymilatów (produktów fotosyntezy) od liści do korzenia. Czasem transport zachodzi w odwrotnym kierunku- od korzenia spichrzowego do młodych liści. W skład łyka wchodzić mogą także włókna łykowe, będące martwymi komórkami spełniającymi rolę wzmacniającą, miękisz łykowy- spełniający rolę spoiwa pomiędzy poszczególnymi elementami łyka. Uczestniczy też w transporcie poziomym substancji z tkanek przewodzących do tkanek obwodowych.
Jeszcze jednym elementem są komórki przyrurkowe. Spełniają najprawdopodobniej funkcję pomocniczą.
* drewno (ksylen)
to tkanka zbudowana z martwych komórek, które tworzą cewki lub naczynia.
f) tkanki wydzielniczo-wydalnicze
* zewnętrzne
zlokalizowane na powierzchni rośliny, ten rodzaj tkanek występuje głównie pod postacią skórki gruczołowej (w łuskach pąków), włosków wydzielniczych w liściach (np. pelargonii i mięty), włosków parzących (np. na liściach pokrzywy), miodników, gdzie jest dno kwiatowe roślin wytwarzających nektar, gruczołów solnych (u roślin halofilnych- usuwających nadmiar soli), gruczołów trawiących wydzielających enzymy trawienne (u roślin owadożernych).
* wewnętrzne
zlokalizowane wewnątrz innych tkanek. Występują głównie w postaci kanałów śluzowych (w sadzonkach młodych roślin), jako przewody żywiczne (u roślin iglastych), olejki eteryczne (w owocach oraz liściach roślin cytrusowych), jako rurki mleczne (u makowatych) oraz gruczoły wodne (wypotniki) umożliwiające roślinom lądowym pozbywania się nadmiaru wody.