Tkanki roślinne

1. Tkanki twórcze (merystemy) - zdolne do ciągłych podziałów. Posiadają małe wodniczki i duże jądra.

• Merystemy archesporialne - komórki dzielą się mejotycznie, tworząc zarodniki.

• Merystemy zarodkowe - tworzą zarodki w nasionach.

• Merystemy wierzchołkowe - powodują przyrost na długość i tworzą stożki wzrostu łodygi i korzenia.

• Merystemy wstawowe (interkalarne) - odpowiadają za przyrost pędu na długość. Rozmieszczone są w węzłach i chronione przez pochewki liściowe.

• Merystemy boczne - biorą udział we wtórnym przyroście na grubość.

  • kambium (miazga twórcza) - tworzy się najczęściej pomiędzy łykiem a drewnem pierwotnym w postaci walca.

  • fellogen (miazga korkotwórcza) - powstaje pod skórką łodygi i produkuje korek (wtórna tkanka okrywająca). W korzeniu zastępuje ją zewnętrzna warstwa walca osiowego, czyli okolnica

• Merystemy przyranne (kallus) - powstają w miejscu zranienia rośliny.

2. Tkanki stałe - były niegdyś zdolne do podziałów ale zatraciły tą umiejętność.

• Okrywająca

  • Pierwotna: występuje u roślin zielnych oraz w młodych organach drzew i krzewów. Ma postać jednowarstwowej skórki (w częściach nadziemnych - epiderma, w podziemnych - epiblema, bądź ryzoderma). Jest tkanką żywą, pozbawioną chloroplastów. Może ulegać przekształceniom w:

    • Aparaty szparkowe - odpowiadają za transpiracje w roślinie i wymianę gazową.

    • Włoski - występują w nadziemnych częściach rośliny.

      • Kutner (szarotka alpejska, dziewanna) - tworzy grubą, puchatą warstwę ograniczającą parowanie. Chroni roślinę przed nadmiernym nasłonecznieniem, gwałtownymi zmianami temperatury oraz przed zwierzętami roślinożernymi.

      • Włoski czepne (chmiel, przytula czepna) - zaopatrzone w haczyki umożliwiają przytwierdzenie do podłoża.

      • Włoski parzące (pokrzywa) - funkcje ochronne.

      • Włoski wydzielnicze (gruczołowe) - produkują olejki zapachowe (pelargonia) lub enzymy trawienne (rosiczka).

    • Kolce (róża) - różnią się od cierni (które są skróconymi pędami), tym iż nie posiadają wiązki przewodzącej i łatwo się odłamują.

    • Włośniki - występują w korzeniu. Zwiększają powierzchnię pobierania wody.

  • Wtórna - nazywana korkowicą (perydermą). Tworzy się w organach wykazujących wtórny przyrost na grubość, zastępując skórkę. Składa się z korka (fellemu), który jest wytworem fellogenu i składa się z martwych komórek, pustych w środku, pokrytych suberyną. Jest nieprzepuszczalna dla gazów, pary wodnej oraz chroni przed zimnem lub gorącem. Dzięki przetchlinkom możliwe jest parowanie i wymiana gazowa. Fellogen często odkłada też warstwy żywych komórek, zwanych fellodermą.

• Miękiszowa (parenchyma) - buduje wnętrze rośliny. Są to żywe komórki, cienkościenne o dużych wakuolach.

  • Miękisz zasadniczy - wypełnia wolne przestrzenie.

  • Miękisz asymilacyjny - odpowiada za prowadzenie fotosyntezy.

    • Palisadowy

    • Gąbczasty

    • Wieloramienny (występuje u nagonasiennych)

  • Miękisz spichrzowy - magazynuje substancje odżywcze.

  • Miękisz wodonośny - magazynuje wodę (sukulenty - kaktus, rozchodnik, wilczomlecz).

  • Miękisz powietrzny, aerenchyma - magazynuje powietrze (rośliny bagienne, wodne).

  • Miękisz drzewny i łykowy

• Wydzielnicza

  • Powierzchniowa - włoski gruczołowe, miodniki, wypotniki (hydatody - proces gutacji), gruczoły solne (higrofity).

  • Wewnętrzna - rury mleczne, kanały żywiczne.

• Wzmacniająca

  • Kolenchyma (zwarcica) - zbudowana z elastycznych, żywych komórek. Może się znajdować w narożnikach komórek (kolenchyma kątowa) lub w stycznych powierzchniach warstw komórek (kolenchyma płatowa).

  • Sklerenchyma (twardzica) - zbudowana z martwych, zdrewniałych komórek. Może przyjmować formę włókien sklerenchymatycznych, bądź sklereidów (komórek kamiennych - obecne w pestkach, orzechach, czy w zatopione w miękiszu).

  • Włókna drzewne i łykowe

• Przewodząca - transport substancji w obrębie rośliny.

  • Drewno (ksylem) - przewodzi wodę wraz z solami mineralnymi. Zbudowane z martwych komórek. Mogą przyjmować budowę cewek (paprotniki, nagonasienne) posiadające liczne jamki proste lub lejkowate. Mogą też przyjmować formę naczyń (okrytonasienne), które tworzą rury. Nie posiadają ścian poprzecznych, dlatego transport wody odbywa się znacznie sprawniej.

  • Łyko (floem) - przewodzi asymilanty. Zbudowany z żywych komórek. Przyjmuje postać rurek sitowych (okrytonasienne) o wydłużonym kształcie. Komórki te ułożone są w pionowe szeregi posiadają liczne pory ich poprzecznych ścianach, tzw. sita. Do każdego członu rurki sitowej przylega jedna lub kilka komórek zawierających jądro, zwanych komórkami przyrurkowymi. Łyko może też przyjmować formy komórek sitowych (paprotniki, nagozalążkowe). Zachodzą na siebie klinowato i kontaktują się przez rozrzucone po całej powierzchni tzw. pola sitowe.

Łyko i drewno tworzą wiązki przewodzące. W korzeniu proste (łyko i drewno osobno)

lub złożone, które możemy podzielić na:

1. Kolateralna zamknięta – np. jednoliścienne.

2. Kolateralna otwarta – np. dwuliścienne.

3. Bikolateralna – np. dynia, ziemniak.

4. Hadrocentryczne (współśrodkowe) – np. paprocie.

5. Leptocentryczne  (współśrodkowe) – np. konwalia.

Organy rośliny

1. Korzeń - ma za zadanie pobierać wodę z otoczenia i przytwierdzić roślinę do podłoża.

W przekroju podłużnym możemy podzielić go na strefę podziałową (gdzie następuje powstawanie nowych komórek dzięki merystemom wierzchołkowym, które są chronione czapeczką - utworzoną z tkanki miękiszowej), strefę wzrostu (następuję tu intensywny przyrost na długość), strefę włośnikową (strefa różnicowania się komórek) oraz strefę korzeni bocznych.

W przekroju poprzecznym możemy natomiast wyróżnić takie elementy jak skórka, kora pierwotna (tkanka miękiszowa), śródskórnia (endoderma), okolnica (perycykl - z niej wykształcają się korzenie boczne) oraz walec osiowy (drewno i łyko). Po założeniu kambium, gdy skórka oraz kora pierwotna pękają, perycykl przekształca się w fellogen i zaczyna wytwarzać perydermę - wtórną tkankę okrywającą.

Typy systemów korzeniowych:

• Palowy - wyróżniamy korzeń główny, od którego odchodzą korzenie boczne(dwuliścienne i nagozalążkowe).

• Wiązkowy - nie wyróżnia się korzenia głównego (jednoliścienne).

• Przybyszowe - wyrastają bezpośrednio z łodygi i liści(paproć, palmy, figowce).

Modyfikacje korzenia:

• Spichrzowe - magazynują substancje odżywcze (np. marchew) lub wodę (np. sukulenty - pelargonia, szczawik). Mogą też tworzyć bulwy korzeniowe (np. maniok, dalia).

• Czepne - przytwierdzenie do podłoża (większość epifitów, pnącza - np. bluszcz).

• Asymilacyjne - mogą prowadzić fotosyntezę (np. storczyki).

• Oddechowe - pobieranie powietrza z obszarów gdzie jest go mało (np. lasy mangrowe).

• Powietrzne - pobieranie wody z powietrza - są higroskopijne (np. storczyki, wanilia).

• Podporowe - dodatkowo podtrzymują równowagę rośliny (np. kukurydza, juka, figowce).

• Ssawki (hausforia) - pobieranie wody lub asymilantów od żywiciela (np. jemioła, kanianka).

• Kurczliwe - wciągają rośliny głąbiej w glebę - ochrona przed mrozem (np. cebula).

2. Łodyga:

W przekroju poprzecznym łyko i drewno tworzą wspólnie wiązki przewodzące. Nie występuję też tutaj perycykl. Powstające kambium rozrasta się pomiędzy łykiem, a drewnem, tworząc wiązki otwarte. W przeciwieństwie do korzenia, kora pierwotna łodygi nie złuszcza się w całości, ale pod skórką tworzy się fellogen, budujący korkowicę.

Łodyga wraz z liśćmi tworzy pęd. Ponadto jest podzielona na węzły (z których wyrastają liście i pąki boczne) i międzywęźla (które mogą się wydłużać tworząc długopędy lub pozostawać krótkopędami).

Modyfikacje łodygi:

• Asymilacyjne - (np. kaktus)

• Spichrzowe - magazynowanie substancji odżywczych lub wodę (np. kaktus). Mogą tworzyć bulwy (np. ziemniak, kalarepa, seler).

• Cebula - krótka łodyga zwana piętką (np. cebula, tulipan, hiacynt, czosnek).

• Kłącza - długie łodygi podziemne (np. paproć, konwalia, imbir).

• Rozłogi - długie, płożące pędy nadziemne, na końcach których pojawiają się sadzonki (np. poziomka, truskawka).

• Pnące (czepne lub wijące się) - owijają się wokół podpór (np. fasola). Może też się podtrzymywać dzięki wąsom (np. winorośl).

• Ciernie - silnie zdrewniałe, połączone z wiązkami przewodzącymi (np. głóg, tarnina).

• Gałęziaki - skrócone, bądź spłaszczone, przypominają liście (np. kaktus, szparagi).

• Źdźbło - (np. trawy).

3. Liście - ich funkcją jest wymiana gazowa, prowadzenie fotosyntezy oraz transpiracji.

Modyfikacja liści:

• Spichrzowe (cebula)

• Okrywające

• Wąsy

• Ciernie i kolce (kaktus)

• Pułapki (dzbanecznik, muchołapka)