Zdrowie psychiczne to nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również stan, w którym osoba zdaje sobie sprawę za swojego potencjału, potrafi radzić sobie ze stresem, jest zdolna do miłości, twórczości i efektywnej pracy, jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie.
Polityka ochrony zdrowia psychicznego powinna uwzględniać następujące działania:
- rozwijanie świadomości znaczenia dobrego samopoczucia psychicznego dla funkcjonowania społeczeństwa,
- przeciwdziałanie stygmatyzacji, nierówności i dyskryminacji, jakiej doświadczają osoby chorujące psychicznie i ich rodziny;
- opracowanie i wdrożenie systemów ochrony zdrowia psychicznego, które uwzględnią promocję, profilaktykę, leczenie i rehabilitację
- zapewnienie kształcenia kadr o odpowiednich kompetencjach,
- wykorzystanie do realizacji tych zadań doświadczeń i wiedzy osób doświadczających zaburzeń psychicznych i ich opiekunów
„Zielona Księga”
1. wspieranie zdrowia psychicznego wszystkich ludzi, czyli promocję zdrowia psychicznego,
2. zapobieganie złemu stanowi zdrowia psychicznego, czyli działania profilaktyczne podejmowane wobec grup narażonych na zagrożenia dla zdrowia psychicznego,
3. poprawa jakości życia ludzi chorych i niepełnosprawnych psychicznie poprzez integrację społeczną oraz ochronę ich praw i godności,
4. opracowanie zasad budowania systemu informacji, współpracy w zakresie badań naukowych i upowszechnienia wiedzy na temat zdrowia psychicznego między krajami Unii Europejskiej.
Zdrowie psychiczne w Polsce:
liczba osób leczonych z powodu zaburzeńpsychicznych. W ciągu 15 lat, od roku 1990 do 2004, wskaźnik rozpowszechnienia leczonych w opiece ambulatoryjnej wzrósł o 131% (z 1629 do 3763 na 100 tys. ludności), a wskaźnik rozpowszechnienia hospitalizacji o 45% (z 362 do 526 na 100 tys. ludności). Przy czym, bardziej niż wskaźniki rozpowszechnienia rosną wskaźniki zapadalności (tzn. zgłaszających się po raz pierwszy do leczenia w danym roku). Między rokiem 1990 a 2004 wskaźnik zapadalności w lecznictwie ambulatoryjnym wzrósł o 136% (z 444 do 1046 na 100 tys. ludności), a w lecznictwie całodobowym wzrósł o 84% (z 129 do 237 na 100 tys. ludności
Zarówno w opiece ambulatoryjnej jak i całodobowej znacznie częściej leczą się mieszkańcy miast niż wsi
dzieci i młodzieży w wieku do lat 18 – ocenia się, że co najmniej 10% (900 tys.) z nich wymaga opieki i pomocy psychiatryczno-psychologicznej
z Poradni Zdrowia Psychicznego korzystało ok. 168 tys. osób w wieku lat 65 lub więcej
rozpowszechnienie samobójstw zakończonych zgonem, których częstość wzrosła w okresie transformacji w latach 1990- 2004 o ponad 22%.
w porównaniu z innymi krajami europejskimi Polacy są poddawani większej liczbie negatywnych zjawisk społeczno-ekonomicznych, - jedni z najgorszych w UE
RODZINA - jest podstawową i pierwotną grupą społeczną istniejącą w każdej kulturze. Złożona jest z
małżeństwa i dzieci oraz ogółu krewnych, którzy tworzą wspólnotę biologiczno- społeczną. Ma swoje charakterystyczne cechy i wewnętrzny ład. Jednocześnie jest grupą otwartą, podlegającą wpływom świata zewnętrznego i dostosowującą się do zmian.
Funkcje rodziny:
Zapewnienie pełnego i prawidłowego rozwoju fizycznego dziecka,
Zaspokojenie potrzeb psychicznych i emocjonalnych
Zapewnienie rozwoju intelektualnego
Zapoznanie się ze społecznie akceptowalnymi zasadami postępowania
Kształtowanie kultury wyrażania uczuć
Wprowadzenie w świat kultury i sztuki
Wyrabianie aktywnego stosunku do pracy
Rozwijanie potrzeb kontaktów międzyludzkich
Kształtowanie właściwego stosunku do zadań małżeńskich i rodzicielskich
Przygotowania do samodzielnego życia
Wprowadzenie w krąg zagadnień społeczno- politycznych
Współczesne zagrożenia zdrowia rodziny:
Wadliwy styl życia:
1. mała aktywność fizyczna (zaledwie 30% dzieci i młodzieży oraz 10% dorosłych uprawia różne formy ruchu, którego rodzaj i intensywność zaspokaja potrzeby fizjologiczne organizmu), 2. nieprawidłowości w sposobie żywienia skutkujące z jednej strony nadwagą, a z drugiej niedożywieniem i niedoborami mineralno-witaminowymi, 3. palenie tytoniu (także wśród dzieci), 4. nadmierne spożycie alkoholu, 5. używanie substancji psychoaktywnych
Zagrożenia w środowisku społecznym: 1. ograniczenie dostępu do podstawowych zasobów (bezrobocie), 2. uzależnienie od systemu pomocy społecznej, 3. niski poziom wykształcenia, 4. bezradność w poruszaniu się w ramach nowego systemu społeczno-gospodarczego z syndromem wykluczenia i „opuszczonych rąk”.
Zagrożenia w środowisku fizycznym:
1. zanieczyszczenie i degradacja środowiska naturalnego (w tym głównie zanieczyszczenie powietrza i wody), 2. zagrożenia w środowisku pracy (w tym m.in. hałas, wibracje, substancje toksyczne i pyły)
Czynniki warunkujące zachowania w chorobie:
1.Uwarunkowania makrospołeczne: polityka społeczna, warunki ekonomiczne, czynniki kulturowe
2. Uwarunkowania mezospołeczne: stosunek do instytucji i zawodów medycznych
3. Uwarunkowania mikrospołeczne: zwyczaje żywieniowe, warunki mieszkaniowe, wzory higieniczne, czynniki psychospołeczne
Wychowanie zdrowotne: Jest integralną składową w procesie wychowania, kształtowania osobowości, a w tym postawy wobec zdrowia i choroby. Celem jest osiągnięcie dojrzałej postawy i wykształcenie właściwych zachowań mających za zadanie:
- wypracowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie swoje i zbiorowości
- ukształtowanie racjonalnego i emocjonalnie zrównoważonego stosunku do choroby, niepełnosprawności i śmierci
- nabycie umiejętności i gotowości spieszenia z pomocą innym.
Etapy wychowania zdrowotnego w zależności od wieku wg Demela:
heteroedukacja- do okresu pokwitania; przyswajanie wiedzy o swoim ciele, jego funkcjach, reakcjach organizmu i zabiegach pielęgnujących zdrowie, wytwarzania nawyków i zachowań, np: mycie się, rąk, owoców 2. autoedukacja- w okresie pokwitania; zainteresowanie własnym ciałem, sprawnością, wyglądem; samokształcenie 3. heteroedukacja odwrócona- wychowanek sam zaczyna edukować innych, np. rodzeństwo, kolegów
Cele wychowania zdrowotnego: zmiana sposobu myślenia ukierunkowana na promocję zdrowia,
Zwiększenie skuteczności oddziaływania i kontroli nad własnym zdrowiem.
Ubóstwo - Problemy rodziny biednej: problemy zdrowotne, psychohigieniczne i społeczne.
Problemy zdrowotne to: niedożywienie i/lub niewłaściwa dieta członków rodziny; brak wypoczynku, możliwości wyjazdów i związanej z nimi zmiany otoczenia; brak odzieży; ograniczony dostęp do higieny; trudne warunki mieszkaniowe- a czasami brak podstawowych sprzętów (np. własnego miejsca do spania),często rodzice rezygnują z opieki służby zdrowia lub nie wykupują leków ze względów materialnych. Bardzo często nie stać ich na leczenie i rehabilitację dzieci chorych.
Problemy psychohigieniczne i społeczne: poczucie inności, przeżywanie wstydu w związku z sytuacją ekonomiczną rodziny, poczucie bezradności wobec problemów i napięcie związane z niedoborami wpływa na wyobrażenia dziecka o świecie i o sobie samym oraz na zakres doświadczeń osobistych i społecznych, zakłócenie równowagi psychicznej i emocjonalnej.
Bezrobocie – skutki: pogorszenie standardu życia, ubóstwo, poczucie obniżenia statusu społecznego, izolacja społeczna, problemy z zagospodarowaniem czasu wolnego, dyskomfort psychiczny, poczucie bezsilności, konflikty i napięcia w rodzinie- niedogodności, sublimację wielu ważnych potrzeb, niewłaściwe kształtowanie osobowości, utratę sensu życia itp.
Niepełnosprawność wg WHO: osoba niepełnosprawna to taka, która nie może samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego i społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznej lub psychicznej.
Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności: wady wrodzone, choroby przewlekłe, nagłe wypadki, urazy, zatrucia, infekcje.
Rodzaje niepełnosprawności: obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa), obniżona sprawność intelektualna, obniżona sprawność funkcjonowania społecznego, obniżona sprawność komunikowania się, obniżona sprawność ruchowa, mózgowe porażenie dziecięce, obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych (nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak).
OSOBA STARSZA- KRYTERIA WG.WHO
Osoba w wieku, w którym nabywa prawa do ustawowego lub zawodowego świadczenia emerytalnego. W większości krajów >65rż (tej granicy nie stosować w przypadku krajów afrykańskich), wg. ONZ >60rż.
PROBLEMATYKA STARZENIA W UNII EUROPEJSKIEJ
Zgodnie z opinią Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) społeczeństwo UE starzeje się w wyniku zwiększenia długości życia. Według prognoz liczba osób > 65rż wzrośnie z 17,1 % w 2008 r. do 30 % w 2060 r. Dziś 4 osoby w wieku produkcyjnym (15–64 lat) przypadają na jedną osobę powyżej 65 roku życia, o tyle w 2050 r. stosunek ten będzie wynosił 2:1.
-W następnych latach zmniejszy się liczba osób aktywnych zawodowo, co przy jednoczesnym spadku wskaźnika urodzeń spowoduje wzrost obciążeń emerytalnych.
ZALECENIA EUROPEJSKIEGOKOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO- ZADANIA
Należy wprowadzić takie działania i usługi by:
-dostosować je do potrzeb osób starszych;
-wszystkim potrzebującym opieki zagwarantować świadczenia niezbędne do zachowania autonomii i godności;
-wszystkim grupom społecznym, niezależnie od wieku, płci, sytuacji finansowej i miejsca zamieszkania, zapewnić jednakowo dostępne wysokiej jakości świadczenia zdrowotne (także w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki, leczenia, rehabilitacji i opieki paliatywnej).
UJĘCIE DEMOGRAFICZNE STARZENIA
Prognoza GUSu dla Polski z 2009r- liczba Polaków do 2035 roku zmniejszy się o dwa miliony. Równocześnie w tym samym okresie wzrośnie liczba osób powyżej 65 roku życia o ok. 3mln.
UBÓSTWO WŚROD OSÓB STASZYCH
-W 2007 roku w Polsce zagrożonych ubóstwem było 12% osób powyżej 65 roku życia (średnia w całej populacji – 17%).
- W 2009 r. poniżej minimum egzystencji żyło 2% gospodarstw domowych emerytów (ogółem 3,3% Polaków) natomiast poniżej granicy subiektywnej znajdowało się 26,3% (ogółem 51,4%).
PROFILAKTYKA ZDROWIA- BADANIA OKRESOWE
-morfologia krwi, CRP, TSH, oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji cholesterolu, trójglicerydów, glukozy, PSA - tylko u mężczyzn,
-dokonanie lekarskiej oceny stanu zdrowia
-badanie palpacyjne piersi
-badanie wzroku
-orientacyjne badanie słuchu,
-przeprowadzenie oceny czynników ryzyka złamania biodra
-ocena sprawności fizycznej z wyłonieniem osób zagrożonych niesprawnością ruchową,
-badanie sprawności pamięci MMSE ( mini mental status examination ) dla osób wyrażających zgodę na badanie
-edukacja zdrowotna z zakresu zasad zdrowotnego stylu życia
-interpretacja uzyskanych wyników oraz ewentualne skierowanie do dalszej diagnostyki w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
PROBLEMY ludzi starszych
-60-75 lat – nie różnią się od problemów młodszych (50-60)
-Schorzenia internistyczne, wielochorobowość
>60: choroby układu krążenia (75%), układu ruchu (68%), układu oddechowego (46,5%), pokarmowego (34%)
>75: problemy geriatryczne typu upadki, otępienie, nieotrzymanie moczu
-Rośnie zapotrzebowanie na pomoc społeczną i świadczenia socjalne
POTRZEBY SOCJALNE
1. właściwego żywienia
2. pomocy w sprzątaniu mieszkania
3. możliwości zasięgnięcia porad administracyjno-prawnych
4. kontaktów towarzyskich, lektury lub możliwości oglądania telewizji
5. transportu
6. odpowiedniej temperatury pomieszczeń mieszkalnych
7. odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych
8. posiadania telefonu
POTRZEBY ZDROWOTNE
1. leczenie rehabilitacyjne
2. krótkie (2-4 tygodniowe) leczenie szpitalne średnio 2x w roku
-25% osób 65-74 lat
- 32% >75 lat
3. całodobowa opieka i pielęgnacja
- 20-30% >75 lat wykazuje głębokie, nieodwracalne upośledzenie sprawności umysłowej i fizycznej
4. stała hospitalizacja
KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE= POTRZEBY SPOŁECZNE+ POTRZEBY ZDROWOTNE
współpraca wielu osób:
-Lekarz
-Pielęgniarka środowiskowa
-Pracownik socjalny
-Psycholog/psychiatra
-Fizykoterapeuta
-Dietetyczka
-Terapeuta zajęciowy
-Pomoc domowa
-Opiekuni nieformalni (krewni, znajomi)
Muszą organizować regularne spotkania w celu omawiania problemów > indywidualizacja
GRUPY ZDROWIA
1) osoby starsze sprawne i samodzielne, wymagające tylko okresowej kontroli stanu zdrowia
2) osoby starsze sprawne i samodzielne, jednak z powodu istniejących schorzeń wymagające leczenia ambulatoryjnego
3) osoby starsze przewlekle chore, niepełnosprawne, wymagające stałego leczenia
4) osoby starsze przewlekle chore z trwałym upośledzeniem sprawności, wymagający stałej opieki pielęgnacyjnej, a w okresie zaostrzeń hospitalizacji
MONITORING STANU ZDROWIA
1. Ocena sprawności dziennej w zakresie:
a) podstawowych czynności życia codziennego (skala ADL – kąpiel, ubieranie się, toaleta, przemieszczanie się, czynność zwieraczy, odżywianie się)
b) instrumentalnych czynności życia codziennego (skala IADL – pisanie, czytanie, czynności życia codziennego itp.)
2. Ocena stanu umysłowego
a) w zakresie funkcji poznawczych
b) w kierunku zaburzeń psychiatrycznych np. depresji
3. Ocena aktywności społecznej
4. Ocena stopnia izolacji
5. Obiektywna lekarska ocena stanu zdrowia pacjenta
a) samoocena stanu zdrowia
b) badanie podmiotowe i przedmiotowe, diagnoza
c) częstość korzystania ze świadczeń medycznych
d) poziom aktywności życiowej i pomiary niesprawności
6. Ocena potrzeb w zakresie wsparcia społecznego (dostępność rodziny, przyjaciół)
7. Ocena wsparcia finansowego
8. Ocena miejsca zamieszkania (odległość od sklepu, przychodni, środków transportu)
MODELE OPIEKI ZDROWOTNEJ
1. Long Term Care
-Opieka przewlekła
-Skupia się na leczeniu, pielęgnacji, rehabilitacji
-Dostarczane do domu chorego
-Dla osób kwalifikujących się do przyjęcia do zakładu opiekuńczego
-Cel: oddalenie momentu przyjęcia do takiego zakładu
-Płatność za usługę
-Ryzyko nadmiernego zlecania świadczeń
2. Comprehensive Care of Elderly
-Model poszerzonej opieki
-Opieka przewlekła + intensywna opieka lekarska w przypadku choroby (przychodnia, szpital)
-Nie zapewnia ciągłości opieki (finansowanie z różnych źródeł)
3.Program całościowej opieki nad ludźmi starszymi” (PACE)
-USA
-Integruje różne formy opieki
-Dla osób kwalifikujących się do przyjęcia do zakładu opiekuńczego
-Funkcjonowanie w środowisku domowym
-Pełne zabezpieczenie potrzeb zdrowotnych, socjalnych, rehabilitacyjnych
-Cel: zapobieganie konieczności hospitalizacji lub umieszczania w zakładach opiekuńczych
-Świadczenia realizowane w każdym miejscu pobytu
-Zespół terapeutyczny specjalistów
-System kontraktowany przez instytucje ubezpieczeniowe (finansowanie „na głowę”)
-Świadczenia całodobowe
-Nie ograniczają się do stanów ostrych
-Zajęcia prowadzone w ośrodku (kontrola i socjalizacja)
4. Manager Care Model
-Cel: przyspieszenie wypisu ze szpitala
-Ośrodki Opieki Przejściowej – przejmowanie ze szpitala starszych pacjentów w celu rehabilitacji i przygotowania do powrotu do domu
-Współpraca ze szpitalem
-Np. rehabilitacja kardiologiczna, po zabiegach ortopedycznych, udarach mózgu, osoby niesprawne
5. Polska
-Domy pomocy społecznej dla osób sprawnych i przewlekle chorych
-Zakłady opiekuńczo-lecznicze
-Zakłady opiekuńczo-pielęgnacyjne
-Domy dziennego pobytu
-Brak instytucji przejmującej chorych ze szpitala lub zapobiegającej przedwczesnej hospitalizacji
-Brak koordynacji opieki środowiskowej
-Lekarz rodzinny, POZ ?
Medycyna paliatywna-dział medycyny , który obejmuje leczenie i opiekę nad nieuleczalnie chorymi, znajdującymi się w okresie terminalnym śmiertelnej choroby. Celem działań medycyny paliatywnej nie jest zatrzymanie procesu chorobowego oraz jego wyleczenie, ale poprawienie jakości życia osób w tej fazie choroby oraz ich bliskich. Uzyskuje się to przez : złagodzenie objawów choroby, zapobieganie cierpieniu, niesienie ulgi, eliminowanie bólu i duszności, wsparcie psychiczne i duchowe chorego i jego najbliższych.
Żeby pacjent mógł być objęty opieką paliatywną i hospicyjną konieczne jest skierowanie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
Świdniczenia udzielane są w warunkach: 1.stacjonarnych – na oddziale medycyny paliatywnej oraz w hospicjum stacjonarnym; taki tryb jest przeznaczony przede wszystkim dla pacjentów z trudnymi do kontroli objawami, bez nadziei na wyleczenie, w schyłkowym okresie życia. 2.domowych – w hospicjum domowym; taką opieką są objęci pacjenci z zaawansowanymi, postępującymi, zagrażającymi życiu chorobami przewlekłymi o złym rokowaniu. Pacjentom objętym opieką przysługują w zależności od potrzeb: 1)porady lekarskie, nie rzadziej niż dwa razy w miesiącu, 2)wizyty pielęgniarskie, nie rzadziej niż dwa razy w tygodniu. 3 . ambulatoryjnych – w poradni medycyny paliatywnej sprawowana jest opieka nad chorymi, których stan ogólny jest stabilny i którzy mogą przybyć do poradni oraz nad chorymi, którzy ze względu na ograniczoną możliwość poruszania się wymagają wizyt domowych. Chorzy mogą skorzystać z porady lub wizyty dwa razy w tygodniu.
Skład zespołu: -lekarze, -pielęgniarki, -fizjoterapeuci, -psycholog
Leczenie bólu nowotworowego: Obecnie standardem leczenia bólu nowotworowego jest podawanie leków przeciwbólowych wg tzw. trójstopniowej drabiny analgetycznej opracowanej w 1986 r. przez WHO. Ponadto w każdym stadium choroby nowotworowej
znajdują zastosowanie tzw. leki wspomagające. Odpowiednio dobrane leczenie pozwala na opanowanie bólu u około 90% chorych, pod warunkiem spełnienia następujących kryteriów: - stosowanie leków silniejszych, gdy słabsze przestają działać, zapewnienie utrzymania stężenia terapeutycznego leku we krwi przez jego regularne podawanie, - stosowanie dodatkowych dawek, jeśli zachodzi taka potrzeba (np. przy pojawieniu się bólów przeszywających) , -kojarzenie leków przeciwbólowych z lekami uzupełniającymi, zapewniające kompleksową terapię ,-zapobieganie i leczenie objawów niepożądanych występujących po zastosowaniu analgetyków, -zastosowanie optymalnej drogi podania leku, w zależności od stanu chorego, -objęcie opieką psychologiczną zarówno chorego, jak i jego rodziny
Drabina analgetyczna: I stopień – nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający , II stopień – słaby opioid + nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający, III stopień – silny opioid + nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający
Wskazania do skierowania do poradni przeciwbólowej: -nieskuteczność standardowego leczenia, -brak możliwości ustalenia rozpoznania, -nasilone działania uboczne leków p/bólowych, -szybkie narastanie zapotrzebowania na opioidy, na życzenie chorego -W poradniach takich stosuje się zabiegi neurolizy, podawanie leków drogą zewnątrzoponową, ostrzykiwanie bolesnych punktów oraz zabiegi termolizy (uszkodzenia nerwów przy użyciu prądu elektrycznego).
OPIEKA PALIATYWNO – HOSPICYJNA : 1.PUBLICZNA - SPZOZ, ZOZ Wojewoda, Samorząd 2.NIEPUBLICZNA - NZOZ :A.Nonprofitowe -stowarzyszenia, fundacja, zgromadzenia zakonne, Caritas B.Komercyjne, prywatne – spółki
Poradnia Medycyny Paliatywnej • Hospicjum Domowe • Hospicjum Domowe dla Dzieci • Oddział Medycyny Paliatywnej • Hospicjum Stacjonarne • Oddział Dzienny • Szpitalny zespół opieki paliatywnej• Zespół wsparcia rodziny w trakcie choroby bliskiej osoby i w czasie żałoby • Poradnia Obrzęku Limfatycznego
Opieka terminalna, opieka nad człowiekiem umierającym. Współcześnie podejmowane są różne wysiłki zmierzające do tego, aby człowiekowi umierającemu zapewnić możliwie najlepszą pomoc - w tym ogromnie trudnym okresie rozstawania się z życiem, z wszystkim, co było w nim ważne i znaczące, z bliskimi. Specjalnego znaczenia nabiera ta pomoc w stosunku do ludzi, którzy umierają powoli, którzy cierpią.
Stadia umierania: 1) zaprzeczenia - tj. nieprzyjęcia do wiadomości tej prawdy i manifestowania tego w różny sposób, 2) złości wyrażanej agresją, 3) targowania się z Bogiem o życie, składania Mu różnych obietnic w zamian za życie, 4) depresji,
5) pogodzenia się z losem i jego akceptacji.
Funkcje PARPA:
Przygotowywanie projektu Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz projektu podziału środków na jego realizację.
Opiniowanie i przygotowywanie projektów aktów prawnych oraz planów działań w zakresie polityki dotyczącej alkoholu i problemów alkoholowych.
Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, opracowywanie ekspertyz oraz opracowywanie i wdrażanie nowych metod profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Udzielanie merytorycznej pomocy samorządom, instytucjom, stowarzyszeniom i osobom fizycznym realizującym zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz zlecanie i finansowanie realizacji tych zadań.
Współpraca z organami samorządu województw i pełnomocnikami samorządów terenowych ds. rozwiązywania problemów alkoholowych.
Koordynacja i inicjowanie działań zwiększających skuteczność i dostępność lecznictwa odwykowego.
Zlecanie i finansowanie zadań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych.
Współpraca z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi prowadzącymi działalność w zakresie profilaktyki problemów alkoholowych.
Fazy alkoholizmu:
W 1960 amerykański lekarz czeskiego pochodzenia Elvin Morton Jellinek opublikował pracę pt. Koncepcja alkoholizmu jako choroby. Autor wyróżnia następujące stadia choroby alkoholowej: Faza wstępna- picie napojów alkoholowych jest zawsze umotywowane zewnętrzną przyczyną, chociaż przyszły alkoholik szuka sytuacji w których dochodzi do picia. Występuje podwyższenie tolerancji alkoholu. Faza ostrzegawcza (zwiastunów): rozpoczyna się od wystąpienia pierwszych palimpsestów. Palimpsest jest to niepamięć okresu upicia występująca po dawkach alkoholu nie zaburzających w sposób istotny zachowania. Pojawia się stała natrętna myśl o alkoholu. Picie staje się potrzebą, a nie przyjemnością. Rozpoczyna się picie w tajemnicy przed otoczeniem. Faza krytyczna (ostra): początek uzależnienia, utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Pierwsze dawki alkoholu powodują niepohamowaną potrzebę dalszego picia, które z reguły kończy się stanem głębokiego upojenia. Próby ukrycia swojego pijaństwa kończą się niepowodzeniem. Chorzy porzucają pracę, zrywają z przyjaciółmi, nasilają się konflikty małżeńskie prowadzące do rozwodów. Na końcu fazy krytycznej pojawia się picie poranne. Jest to wypijanie na czczo niewielkiej ilości alkoholu, aby być zdolnym do podjęcia jakichkolwiek czynności. Faza chroniczna (zejściowa): nadal występuje picie poranne, pojawiają się ciągi pijacze (wielodniowe okresy niekontrolowanego picia). Obniża się wyraźnie tolerancja alkoholu. Chorzy piją wszelkie produkty zawierające alkohol: denaturat, spirytus salicylowy. Degradacja społeczna prowadzi do kontaktów z ludźmi z marginesu społecznego. Następuje psychodegradacja alkoholowa.
Osoba uzależniona z reguły zaprzecza negatywnym skutkom uzależnienia posługując się różnymi mechanizmami obronnymi, do których należą:
Minimalizacja, np. wypiłem mniej niż inni, piję tylko jeden kieliszek, gdy mam trudny dzień w pracy,
Racjonalizacja, np. każdy na moim miejscu musiałby pić, w moim zawodzie mam za dużo stresów, dlatego muszę się uspokajać,
Obwinianie innych, np. nie piłbym gdybym miał lepszą żonę, wpadłem przez matkę.
Według WHO rozpoznanie zespołu uzależnienia od alkoholu wymaga stwierdzenia co najmniej 3 z wymienionych 7 objawów w okresie ostatnich 12 miesięcy:
„Głód alkoholu”- silna potrzeba lub przymus picia alkoholu.
Utrata kontroli nad piciem- niemożność skutecznego decydowania o ilości wypitego alkoholu i o momencie zaprzestania picia.
Występowanie zespołu abstynencyjnego po odstawieniu alkoholu lub zmniejszeniu dawki, który charakteryzuje się wystąpieniem następujących objawów: tachykardia, wysokie RR, niepokój i drażliwość, drżenie kończyn, skurcze mięśniowe, halucynacje wzrokowe i dotykowe,
Wzrost tolerancji na alkohol,
Narastające zaniedbywanie przyjemności i zainteresowań z powodu picia, zwiększona ilość czasu poświęcona zdobywaniu alkoholu, jego wypiciu lub uzyskaniu równowagi po jego wypiciu.
Kontynuowanie picia mimo oczywistych dowodów na występowanie szkodliwych następstw w każdej sferze życia- osobistej, społecznej, ekonomicznej
Zaburzenia pamięci i świadomości.
Objawy Alkoholizmu: Układ krążenia:
Nadciśnienie, zab. Rytmu serca, kardiomiopatia alkoholowa
Udary krwotoczne mózgu i krwawienia śródczaszkowe,
20- 30g czystego alkoholu- obniżenie ryzyka ChNS.
Układ pokarmowy:
Refluks żołądkowo- przełykowy, zap. przełyku, przełyk Baretta, zespół Mallor’ego- Weissa
Zap. żołądka i dwunastnicy (ostre i przewlekłe), nieżyt jelit, zespół złego wchłaniania, przewlekłe biegunki, niedobory wit. B1 i E
Ostre i przewlekłe zap. trzustki
Stłuszczenie wątroby, alkoholowe zap. wątroby, marskość wątroby. Układ nerwowy:
Polineuropatia alkoholowa, psychozy alkoholowe, majaczenia alkoholowe, halucynoza alkoholowa, paranoja alkoholowa, depresja alkoholowa, psychoza Korsakova, otępienie alkoholowe
Nowotwory:
Rak jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, wątroby
Obniżenie odporności immunologicznej
Zaburzenia hematologiczne:
Zmniejszona synteza czynników krzepnięcia, tromobocytopenia,
Niedobory pokarmowe (żelaza), krwawienia z przełyku, odbytu,
Alkohol a ciąża (alkoholowy zespół płodowy):
Zab. funkcji OUN, niedorozwój fizyczny i umysłowy,
Niedobór wzrostu i masy ciała po urodzeniu,
Mikrocefalia, dysmorfia twarzy,
Inne nieprawidłowości budowy anatomicznej
Uznając życie obywateli w trzeźwości za niezbędny warunek moralnego i materialnego dobra Narodu Sejm PRL przyjął dnia 26 października 1982 roku ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.