Czynniki przyspieszające i opóźniające proces starzenia się skóry.

Naskórek stale się odnawia. Stare komórki przemieszczają się w kierunku powierzchni zewnętrznej i ulęgają złuszczaniu. Z wiekiem proces regeneracji skóry postępuje wolniej, więcej czasu zajmuje odnowa komórek. Proces starzenia się skory można spowolnić stosując właściwie i systematycznie preparaty kosmetyczne.

Przyczyny starzenia się skóry:

1. przyczyny endogenne (wewnątrzpochodne):

• Warunki genetyczne

• Utlenianie lipidów

• Uszkodzenia procesu wytwarzania naturalnego czynnika nawilżającego nmf

• Zanik warstwy rogowej

• Zanik warstwy rozrodczej naskórka

• Pogrubienie i zmniejszenie spójności warstwy rogowej

• Zmniejszenie z wiekiem produkcji komórek odpowiedzialnych za nadzór immunologiczny skóry- możliwość powstawania nowotworów

• Zmniejszenie z wiekiem liczby czynnych enzymatycznie melanocytów

• Zmniejszenie z wiekiem możliwości produkcji fibroblastów

• Destruktywne działanie wolnych rodników

• Zmiana struktury włókien kolagenowych

• Utrata elastyczności

• Spowolnienie wzrostu komórek

1. Przyczyny egzogenne (zewnątrzpochodne)

• Niehigieniczny tryb życia

• Nieuprawianie sportu

• Brak relaksu na świeżym powietrzu

• Za mało snu

• Palenie papierosów

• Destruktywne działanie promieni uv

• Przebywanie w zadymionych i nieprzewietrzanych pomieszczeniach

• Długotrwale przebywanie w niskich temperaturach

• Stres

• Zanieczyszczenie środowiska

Po 25 roku życia następuje stopniowe pogorszenie stanu skóry z przyczyn endogennych (wewnątrzpochodnych) i egzogennych ( zewnątrzpochodnych). Na szybkość starzenia się skóry zależną od czynników endogennych (uwarunkowań genetycznych) mamy niewielki wpływ. Można nieco spowolnić ten proces, np. przez właściwą pielęgnację (tzn. higieniczny tryb życia, sporty na świeżym powietrzu, spacery, unikanie stresów, odpowiednią ilość snu) oraz neutralizowanie zmian zachodzących w skórze ( głębokie nawilżanie i odżywianie, liftingi).

Spośród czynników endogennych do najistotniejszych należą reakcje chemiczne zachodzące w skórze, m.in. działanie cząstek, zwanych wolnymi rodnikami, których negatywny wpływ można ograniczyć przez stosowanie odpowiednich kosmetyków hamujących ich powstawanie, wychwytujących i neutralizujących już powstałe rodniki oraz przez wzmacnianie mechanizmów obronnych skóry.

Wolne rodniki powstają pod wpływem promieniowania uv oraz działania specyficznych czynników chemicznych, zwanych inicjatorami reakcji rodnikowych. Występują one w skórze jako wynik jej naturalnych procesów metabolicznych. Z jednej strony bez obecności wolnych rodników nie mogłaby przebiegać w skórze żadna reakcja, w wyniku której powstają niezbędne związki budulcowe. Z drugiej jednak strony ze względu na ich dużą energię, wolne rodniki są dla skóry bardzo niebezpieczne. Charakteryzują się zwiększoną ilością energii i powstają na skutek działania czynników egzogennych. Niebezpieczeństwo wynika z faktu, że są to jednowartościowe cząstki tlenu, które „utraciły” jeden elektron i próbują go odzyskać od atomów, napotkanych na swej drodze. Wolne rodniki atakują następne rodniki. W ten sposób mogą niszczyć białka, tj. kolagen i elastynę. Są one przyczyną:

- pojawienia się zmarszczek

- wysychania skóry, zmniejszenia jędrności skóry

- ogólnego przyspieszenia starzenia się skóry.

Wolne rodniki atakują nie tylko białka, ale również substancje lipidowe, będące głównym elementem budulcowym skóry.

Destrukcja lipidów to proces wielostopniowy. W momencie zetknięcia się wolnych rodników z cząsteczka lipidu powstaje nietrwale połączenie, które ulega samoczynnemu rozpadowi. Na ten proces najbardziej są podatne błony komórkowe, będące częścią żywych komórek, a uszkodzenie ich prowadzi do zniszczenia komórki.

Agresja wolnych rodników powoduje nie tylko zniszczenia cząsteczek lipidu, ale również substancji lipidowych odpowiedzialnych za udział w budowie spoiwa komórkowego. Zniszczenie tych struktur powoduje rozwarstwienie się bariery naskórka, czyli następuje szybsze odparowanie wody przez skórę, a tym samym szybsze jej wysychanie.

Kolejnym niebezpiecznym, destruktywnym działaniem wolnych rodników jest możliwość występowania niewłaściwych podziałów komórkowych, a co za tym idzie – możliwość powstawania nowotworów.

Dlatego też bardzo istotny jest sprawny system samoobrony organizmu, który neutralizuje wolne rodniki i zmniejsza ich działanie do koniecznego minimum. Niestety, z wiekiem system ten zaczyna słabnąć, a wpływ zanieczyszczonego środowiska powoduje, że staje się on coraz mniej skuteczny. Aby temu przeciwdziałać wykorzystuje się substancje antyutleniające, hamujące procesy peroksydacji związków lipidowych.

W walce z wolnymi rodnikami kluczową rolę odgrywa witamina e. Tokoferole (grupa związków naturalnych określanych kompleksowo jako witamina e), dzięki powinowactwu z tłuszczami, stabilizują naruszone struktury fosfolipidów i umożliwiają ich regenerację. Po zneutralizowaniu wolnych rodników ulegają samodestrukcji, dlatego też występuje konieczność uzupełniania ich zapasu przez miejscowe stosowanie kosmetyków z witaminą e.

W skórze istnieje ponadto mechanizm regeneracji witaminy E, dzięki działaniu kwasu askorbinowego (witamina C), który odbiera nadmiar energii do niestabilnych cząstek tokoferoli. Sama witamina c ulega łatwo autoregeneracji w tkankach, w stosunkowo prostych procesach biochemicznych. Dzięki temu para witamin E+C może stanowić doskonałe „narzędzie” w walce z wolnymi rodnikami. Witamina C jest nierozpuszczalna w tłuszczach i z tego względu jej przenikalność przez lipidowe bariery naskórka jest ograniczona. Istnienie pochodnej w postaci palmitynianu witaminy co pozwala na skuteczne wykorzystanie jej w kosmetyce. Palmitynian charakteryzuje się dobra penetracją, dzięki czemu wnika nawet do skóry właściwej oraz do komórek odpowiedzialnych za syntezę kolagenu, elastyny i kwasu hialurowego. Skutecznymi neutralizatorami wolnych rodników są enzymy, choć są mniej popularne. Głównym przedstawicielem tej grupy związków jest dysmutaza nadtlenkowa. Występuje ona w skórze i w sposób naturalny pełni funkcję obronna wobec wolnych rodników. Jej aktywność spada wraz z wiekiem, dlatego musi być dostarczana z zewnątrz. Problem stosowania tego enzymu tkwi w zapewnieniu jego stabilności i zdolności wnikania do głębszych partii skóry. Cechuje go duża skuteczność w walce z wolnymi rodnikami. Przy omawianiu czynników mających wpływ na proces starzenia się skóry nie można zapomnieć o roli melaniny. Jest ona polimerem ochronnym o złożonej budowie chemicznej, występującym w skórze. Jej zadaniem jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieni uv. Jest naturalnym filtrem, bez którego żywotność byłaby znacznie mniejsza. Melanina ze względy na specyficzną budowę chemiczną wykazuje zdolność neutralizacji wolnych rodników i działanie antyutleniające.

Poza zahamowaniem procesu starzenia skóry bardzo ważne jest działanie ex post, które polega na naprawianiu i tuszowaniu już powstałych uszkodzeń. Naturalny proces biologicznego starzenia skóry spowodowany czynnikami endogennymi prowadzi do wielu zmian zachodzących w skórze, czyli nie tylko w naskórku, ale w tkankach głębiej położonych. Do zmian w naskórku przyczyniają się:

- utlenianie lipidów w substancji międzykomórkowej tzn. kwasów tłuszczowych i ceramidów,

- zakłócenie wytwarzania naturalnego czynnika nawilżającego nmf, co podobnie jak utlenianie lipidów prowadzi do występowania suchości i nasilenia złuszczania się naskórka,

- zanik warstwy rozrodczej naskórka i znaczne zmniejszenie się liczby podziałów komórkowych

- pogrubienie i zmniejszenie spójności warstwy rogowej (mechanizm świetlny)

- zmiany układu poletkowania naskórka, wpływające na po­jawienie się sieci płytkich zmarszczek, głównie na odkry­tych częściach ciała (twarz, ręce),

- zmniejszenie liczby czynnych enzymatycznie melanocytów,

-zmniejszenie liczby dendrycznych komórek lancerhansa, przyczyniających się do nadzoru immunologicznego skóry (wzrost ryzyka powstawania nowotworów).

Do czynników wpływających na zmiany w skórze właściwej należą:

• Zmniejszenie liczby elementów komórkowych, przede wszystkim fibroblastów, których aktywność z wiekiem ulega spowolnieniu; występuje zjawisko przesunięcia rów­nowagi w stronę zwiększonego rozkładu kolagenu i elastyny, w związku z tym tkanka łączna traci swoją elastyczność i wytrzymałość, wiotczeje, powstają zmarszczki,

• Zmniejszenie ilości kwasu hialuronowego, wpływającego na zawartość wody w tkankach,

• Pofałdowanie, pogrubienie, odkształcenie struktury włó­kien kolagenowych i sprężystych,

• Zmiany charakteru połączeń między włóknami kolageno­wymi, co prowadzi do utraty ich elastyczności

Do czynników egzogennych (środowiskowych) przyspieszających starzenie się skóry zalicza się przede wszystkim promienio­wanie ultrafioletowe uv zmarszczki najszybciej powstają na odsłoniętych partiach ciała, tj. na twarzy, szyi, rękach i dłoniach. Zawarte w promieniowaniu słonecznym promienie uv w bardzo dużym stopniu przyczyniają się do powstawania wolnych rodni­ków, niszcząc naturalne struktury biologiczne skóry, jakimi są:

• Lipidy, niezbędne w zachowaniu równowagi wodno-tłuszczowej,

• Białka, odpowiedzialne za elastyczność i sprężystość,

• Kwasy nukleinowe, odpowiedzialne za właściwy wzrost tkanek.

Rozróżnia się dwa rodzaje ekspozycji na światło słoneczne:

• Czynną, występującą przy okresowym, długotrwałym wystawianiu skóry na działanie słońca; powoduje ona zaczerwienienia, a nawet oparzenia; ze względu na możliwość powstawania nowotworów uważa się ją za najgroźniejszą,

• Bierną, związaną z przebywaniem w miejscach odsłonię­tych (codzienna, trwająca przez całe życie, a nie tylko w okresach urlopowych); ze względu na proces starzenia się skóry jest ona groźniejsza niż ekspozycja czynna.

Na mechanizm starzenia bardzo istotny wpływ ma oddycha­nie skórne. Wiadomo, że skóra absorbuje tylko 2% tlenu po­trzebnego dla całego organizmu, który jest zużywany w pro­cesach oksydacyjnych (utleniających), stanowiących element metabolizmu komórkowego.

Tlen jest źródłem energii chemicznej, zapewniającej właściwy przebieg procesów życiowych organizmu. Nośnikiem tlenu w organizmie jest krew. Z wiekiem, niestety, krążenie krwi po­garsza się, co zmniejsza wymianę wody, tlenu i innych skład­ników odżywczych.

Te niedobory można częściowo wyrównać dzięki zastosowaniu kosmetyków dotleniających, sporządzonych na podstawie emul­sji o dużej zwartości oleju. Substancje zawarte w kosmetykach w zetknięciu ze skórą ulegają rozpadowi na wodę i tlen. Tlen nie ulatnia się, ponieważ olej stanowi barierę, dodatkowo pozwala­jącą dostarczać skórze innych substancji. Stosowanie kosmety­ków dotleniających w celu zlikwidowania niedoboru tlenu w skórze jest bardzo ważne, gdyż wykorzystanie tlenu z powie­trza i krwiobiegu w starszym wieku jest niewystarczające.

Zabiegi i substancje opóźniające proces starzenia się skóry

Omawiając charakterystykę cer podano przykłady różnych zabiegów pielęgnacyjnych. Ich dobór jest jednak skompliko­wany i wymaga dokładnego zdiagnozowania stanu skóry. Za­biegi muszą być dobrane indywidualnie dla każdej pacjentki.

Niezależnie od rodzaju cery, w pewnym wieku zaczynają do­datkowo występować problemy związane ze starzeniem się skóry. Czynniki mające na to wpływ są zawsze takie same, tyl­ko stopień ich nasilenia może być różny. Pierwsze objawy sta­rzenia się skóry pojawiają się niepostrzeżenie, lecz niestety konsekwentnie. Ważne jest uchwycenie pierwszych sygnałów, zanim zmarszczki utrwalą się na dobre, gdyż łatwiej, taniej i skuteczniej jest im zapobiegać, niż usuwać skutki.

Zmiany świadczące o starzeniu się skóry:

• Ścienienie naskórka, żółtawa barwa skóry,

• Suchość i chropowatość,

• Utrata elastyczności, jędrności, rysy twarzy stają się wyrazi­ste, a kontur twarzy nabiera ostrości,

• Pierwsze zmarszczki,

• Siateczka naczyń krwionośnych na skórze twarzy,

• Cera o kolorze ziemistobladym - pigmentacja skóry staje się nierówna, zauważalne brunatne plamy, szczególnie na tych partiach skóry, które są najczęściej wystawione na działanie promieni słonecznych.

Zmiany te są oznaką, że konieczna jest wizyta w dobrym sa­lonie kosmetycznym, gdyż nadszedł czas na przeciwdziałanie pierwszym oznakom starości. Ogólnie pielęgnację każdej ce­ry dzieli się na trzy etapy:

1) zapobieganie,

2) regeneracja,

3) stymulacja.

Etap zapobiegania polega na utrzymaniu skóry jak najdłużej w normalnym, zdrowym stanie oraz stosowaniu zabiegów na­wilżających i odżywczych, z jednoczesnym zwróceniem uwa­gi na jej ochronę przed szkodliwym działaniem środowiska. Ochronę tę zapewnią preparaty zawierające filtry ochronne uva i uvb, lipidy formujące barierę ochronną przeciw utra­cie wilgoci oraz pełniące funkcje odżywcze, witaminy E i C, przyczyniające się do neutralizującego działania wolnych rod­ników, a także produkty higroskopijne, przyciągające wodę.

Etap regeneracji skóry występuje po zabiegach zapobiegaw­czych. Jest to etap odnowy, czyli usuwania drobnych uszko­dzeń typu zaczerwienienia skóry, delikatne zmarszczki, a tak­że przeciwdziała wiotczeniu skóry (tkanek). Problem ten pojawia się przy każdym rodzaju skóry, a różni się jedynie cza­sem jego występowania. Zmusza on do stosowania prepara­tów kosmetycznych, mających na celu uzupełnienie braków występujących w skórze. W zależności od zdiagnozowania zmian, preparaty te stosuje się okresowo bądź stale. Do grupy kosmetyków regeneracyjnych zalicza się preparaty łagodzące zmiany, wyciszające, działające przeciwstresowo, a nieraz bodźcowo. Bardzo ważne jest unikanie stresów, ponieważ one przede wszystkim powodują zaburzenia właściwego funkcjonowania skóry i jej naturalnych zdolności adaptacyjnych. Skóra osoby zestresowanej jest nadwrażliwa i z dużymi oporami przyswaja substancje aktywne. Gabinet kosmetyczny jest bardzo dobrym miejscem do ich likwidacji, uzyskania maksymalnego odprężenia i uspokojenia klientki.

Na rynku występuje bardzo dużo kosmetyków o działaniu regenerującym, np. preparaty na bazie AHA o działaniu stymulującym produkcję nowych komórek, liftingujące, przeciwzmarszczkowe. Kosmetyki te zawierają w swoim składzie odpowiednio dobrane preparaty regenerujące, pozwalające poprawić spoistość, jędrność i napięcie skóry. Wynikiem ich działania jest poprawa stanu cery, owalu twarzy, spłycenie zmarszczek, które wyglądają jakby zostały „napompowane" od wewnątrz, a także zatarciu ulega ich ostrość, dzięki czemu stają się mniej widoczne. Zabiegi stymulujące polegają na pobudzeniu zakłóconych procesów fizjologicznych, np. przemiany komórkowej zachodzącej w skórze. Preparaty stymulujące działają na zasadzie kuracji szokowej. Serum jest typowym kosmetykiem stymulującym i zawierającym składniki energetyczne oraz witaminy, sole mineralne, ekstrakty roślin. Jego działanie można porównać do działania szczepionki, która normalizuje i stymuluje mechanizmy obronne organizmu. Skład kosmetyków „szokujących" jest ściśle strzeżony przez każdą firmę, natomiast zawsze podaje się bardzo dokładny opis, kiedy i przy jakiego rodzaju o cerach powinny być stosowane.

Inną formą zwalczania problemów starzenia się skóry jest podawane doustnie leków, takich jak witaminy, mikroelementy (bądź modna ostatnio, ale bardzo dyskusyjna melatonina).

Aplikując kosmetyki regenerujące, nie należy zapominać, że nadal bardzo pomocne są zabiegi typu nawilżanie i odżywianie oraz ochrona skóry przed szkodliwym działaniem środowiska.

Bardzo ważny etap pielęgnacyjny, jakim jest nawilżanie skóry przysparza wielu kłopotów. Nie można bowiem wprowadzać wody do skóry tylko za pomocą nawilżania, ponieważ daje to efekt krótkotrwały. Woda, która nie jest zatrzymywana w skórze, szybko paruje. Utrata wody przez skórę jest jednym z istotniejszych problemów współczesnej kosmetyki, ponieważ brak ciągłego nawadniania i natłuszczania doprowadza do zmian naturalnego ochronnego płaszcza wodno-lipidowego, przez co skóra staje się mniej sprężysta. Problem ten został w pewnym stopniu rozwiązany, dzięki naturalnemu czynniko­wi nawilżającemu, jakim jest nmf, zatrzymujący wodę i spo­walniający proces parowania przez wiązanie wody w skórze. Nmf (natural moisturising factors) to mieszanina, w skład któ­rej wchodzi wiele związków organicznych (np. kwas mlekowy, mocznik, kwas pirolidonokarboksylowy w postaci soli sodo­wej, aminokwasy, cukry, mleczan sodu, kolagen).

Uzupełnieniem nawilżania głębokiego jest dodawanie hydrofilnych substancji filmogennych, takich jak hydrolizaty prote­in, mukopolisacharydy itp. zabiegi głębokiego nawilżania nie polegają na nawilżaniu wapozonem, natomiast jest to apliko­wanie substancji zawierających odtworzone w laboratoriach kosmetycznych związki nmf, które nie tylko uzupełniają brak wody, ale również przyczyniają się do odtworzenia jej w skó­rze. Te hydroksykompleksy wprowadzone do skóry w postaci kremów nawilżających umożliwiają wiązanie wody w skórze i nie pozwalają jej wyparowywać. W połączeniu z potem i łojem powodują odtworzenie ochronnej warstwy wodno-lipidowej, dzięki czemu skóra nie traci jędrności i delikatności, nie jest wysuszona oraz nie pojawiają się zmarszczki.

Doskonałe rezultaty uzyskuje się stosując liposomy zarówno tzw. puste, wypełnione jedynie wodą, jak i zawierające hydrofilne składniki o działaniu nawilżającym. Są to substancje zawierające drobne ciałka tłuszczowe, mające łatwość przenikania między komórkami keratyny naskórka. Występują w postaci małych kuleczek o budowie i funkcji podobnej do komórek skóry. Liposomy na powierzchni skóry ulegają częściowemu zniszczeniu, a uwolniona lecytyna wiąże się z warstwą rogową, powodując wygładzenie skóry i zmniejszenie parowania. Natomiast ta część liposomów, która nie uległa rozkładowi w wyniku penetracji przestrzeni międzykomórkowej dostaje się do warstwy rogowej, powodując:

• absorpcję - polegającą na pochłanianiu przez komórkę substancji biologicznie czynnych zawartych w liposomie,

• fuzję - polegającą na wbudowaniu się liposomu w błonę komórkową,

• wymianę lipidów między liposomem a błoną komórkową,

• endocytozę - polegającą na tym, że niektóre liposomy w całości są pochłaniane przez komórki.

Dzięki zatrzymaniu liposomów w warstwie rogowej docho­dzi do jeszcze jednej reakcji, a mianowicie zamknięcia we­wnątrz górnej warstwy skóry substancji biologicznie czyn­nych, szczególnie lipidowych (witamin a i e), które również przyczyniają się do zatrzymania wilgoci w skórze. Najnowsze badania wykazują, że nawet liposomy tzw. Puste mają dzia­łanie nawilżające. Aplikując je udowodniono, że skóra po upływie 2-4 tygodni zawiera o 50% więcej wody. Mimo na­wilżającego działania liposomów, są one stosowane najczę­ściej w celu wprowadzenia do głębszych warstw skóry wita­min, inhibitorów enzymatycznych, związków o działaniu silnie stymulującym i normalizującym pracę komórek skóry.

Ważną funkcją liposomów jest ich działanie odżywcze. Sub­stancje działające odżywczo, dzięki zdolnościom penetracji i wbudowywania się w strukturę skóry, dzieli się na cztery grupy:

1) substancje uzupełniające skład wody: sole mineralne, nmf, hydrofilne aminokwasy, sole kwasu mlekowego, a-hydroksykwasy,

2) lipidy, wchodzące w skład cementu komórkowego,

3) witaminy,

4) substancje biologicznie czynne - asciii. A-hydroksykwasy, zwane kwasami owocowymi, rozpuszcza­ją wiązania międzykomórkowe, dzięki czemu aktywne skład­niki mogą wnikać w głębsze warstwy skóry. Kwas hialuronowy stosowany w kosmetyce jest składnikiem polisacharydów zawartych we włóknach kolagenowych. Nadaje on skórze gładkość, przyczynia się do poprawy jej jędrności i wilgotno­ści. Na powierzchni naskórka tworzy płaszcz ochronny i nie wnika w głąb skóry. Natomiast wszystkie składniki nmf mo­gą być wprowadzone w głąb skóry w postaci liposomów, któ­re przyczyniają się do dobrej penetracji. Bardzo istotne zna­czenie w odżywianiu skóry mają też sole mineralne.

Znacznie większe możliwości trwałego wbudowywania się w struktury skórne mają substancje lipofilowe. Najszybciej wnikają w skórę fosfolipidy, sterole, niepełne glicerydy i wolne kwasy tłuszczowe. Wszystkie wymienione substancje zawiera­ją w swoich cząsteczkach fragmenty hydrofilne, dzięki czemu są łatwo wchłaniane. Nieco słabiej wnikają trójglicerydy (tłusz­cze). Niektóre substancje tłuszczowe wnikają do warstwy rogo­wej, spełniają rolę odżywczą, wbudowują się w lipidy bariery ochronnej i zmieniają jej właściwości fizykochemiczne. Zdol­ność do trwałego wiązania się z cementem międzykomórko­wym zależy od chemicznej budowy związku, a przede wszyst­kim od jego podobieństwa do naturalnych lipidów naskórka. Najlepiej są przyswajalne: ceramidy, fosfolipidy i sterole.

Witaminy to też substancje odżywcze, przede wszystkim wi­taminy A, E i panthenol. Rola witamin jest ogromna, gdyż oprócz funkcji odżywczej pełnią funkcję ochronną przed pro­mieniami UV, funkcję regenerującą, która wiąże się z działa­niem panthenolu, i funkcję stymulującą. Witaminy są również katalizatorami i regulatorami przemiany energii i materii w or­ganizmie. Stosowanie witamin w kosmetyce wiąże się z ogromną nadzieją na osiągnięcie sukcesu w walce z proce­sem starzenia się skóry.

Jednym z bardzo ważnych czynników zapobiegania procesowi starzenia się skóry jest jej ochrona przed promieniowaniem sło­necznym. Promieniowanie ultrafioletowe, będące składnikiem widma światła słonecznego, niszczy odsłonięte partie skóry przez całe nasze życie. Tak więc filtry chroniące przed szkodli­wym działaniem UVA i UVB powinny wchodzić w skład każde­go kremu przeznaczonego do pielęgnacji dziennej. W wyniku prac prowadzonych przez kosmetologów wprowadza się nie tylko filtry, ale również substancje wykazujące wielokierunkowe działanie ochronne. Takim naturalnym składnikiem ochronnym jest melanina - czarnobrązowy pigment, który:

• podnosi odporność skóry na poparzenia słoneczne i zmia­ny nowotworowe,

• reguluje biosyntezę witaminy D,

• obniża ryzyko alergii i podrażnień,

• neutralizuje wolne rodniki,

• przyczynia się do ochrony metabolizmu przed destrukcyj­nym działaniem UV,

• działa ochronnie jako filtr UV.

Odnowa skóry polega na naprawie jej drobnych uszkodzeń. W regeneracji tej są pomocne preparaty, takie jak: panthenol, środki przeciwzmarszczkowe i liftingujce, oc-hydroksykwasy (kwasy owocowe). Panthenol wykazuje duże powinowactwo do niektórych protein, zwłaszcza keratyny, a także ma silne właściwości higroskopijne.

Do grupy preparatów regeneracyjnych, przeciwzmarszczkowych, liftingujących zalicza się asc III - amplifier synthesis of colagen III. Substancja ta działa na skórę naprawiająco liftingująco i stymulująco. W istocie asc III oznacza wzmacniacz syntezy kolagenu III. Włókna kolagenowe są głównym składnikiem skóry właściwej. Za najważniejsze uważa się kolagen typu I i III. Kolagen III stanowi 15% zawartości całego kolagenu w skórze. Proces starzenia wpływa na zmniejszenie się intensywności tworzenia kolagenu oraz na zmniejszenie się stosunku kolagenu III do kolagenu I. Asc III jest aminokwasem i jako taki nie oddziałuje bezpośrednio na skórę właściwą, gdzie znajduje się kolagen. Działanie jego polega na uwolnieniu w naskórku naturalnych czynników pobudzających fibroblast, które są odpowiedzialne za syntezę kolagenu iii. Stwierdzono, że po kilkutygodniowym stosowaniu kosmetyków zawierających asc III jest widoczna:

• zwiększona grubość naskórka,

• lepsza sprężystość skóry,

• zmiana owalu twarzy na bardziej zaokrągloną,

• poprawa stanu skóry twarzy (zmarszczki ulegają spłyceniu).

Od 1995 roku modna stała się melatonina, zwana hormonem młodości, stosowana jako preparat przeciwzmarszczkowy, szczególnie w stanach zjednoczonych. Jest to hormon szyszynki regulujący funkcje immunologiczne, hormonalne i biostymulujące organizmu. Niektórzy nazywają melatoninę „eliksirem młodości" lub „cudem", mającym zatrzymać czas. Stosowanie melatoniny w kosmetyce jest jednak bardzo kontrowersyjne. Wielu lekarzy uważa, że może ona być dawkowana tylko pod ścisłą kontrolą lekarską.

Zabiegi dotleniające to kuracje wspomagające w terapii przeciwzmarszczkowej, szczególnie polecane osobom palącym papierosy. Skóra osoby palącej jest bowiem narażona na utratę witamin A, E i C, wywołaną przez substancje zawarte w dymie papierosowym. Ułatwia to szkodliwe oddziaływanie wolnych rodników na skórę palacza i na cały jego organizm skóra palacza jest najczęściej szara, często ma rozszerzone naczynia krwionośne i przebarwienia, ponieważ intensywniej reaguje na działanie promieniowania UV. Nad górną wargą, wskutek częstego działania pewnej grupy mięśni, pojawiają się głęboko zarysowane, podłużne zmarszczki, bardzo trudne do wygładzenia w codziennej pielęgnacji. Najko­rzystniejszą terapią dla takiej skóry jest wyeliminowanie papierosów. Oprócz tego skórę wspomagamy preparatami neutralizującymi skutki dymu papierosowego. Należą do nich antyoksydanty - witamina C, która rozjaśnia skórę, koenzym Q10, który wspomaga rozjaśnienie komórek, flawonoidy, kolagen, pektyny, ceramidy, kwas hialuronowy oraz ekstrakt kwasu cytrynowego lub ogórka. Efekt działania tych preparatów jest natychmiastowy - przywracają skórze naturalny koloryt i zmniejszają przebarwienia. Aby wspomóc działanie zabiegów dotleniających, zaleca się kurację wewnętrzną - suplementację.

Modna stała się tlenoterapia, czyli tzw. barki tlenowe, szczególnie polecane osobom palącym. Tlenoterapia zwiększa współczynnik wykorzystania tlenu przez komórki, czyli popra­wia metabolizm tkanek. Należy jednak stosować ją bardzo ostrożnie ze względu na możliwość przedawkowania tlenu.

Jednymi z ciekawszych preparatów regenerujących skórę są kosmetyki na bazie wody termalnej. Woda od zawsze była świeżością, symbolem życia, oczyszczania i zdrowia. Już w starożytności doceniano jej właściwości zdrowotne, a zwłaszcza niektórych jej rodzajów, jak np. bogate w minerały wody termalne, powstające w specyficznych warunkach geologicznych, biologicznych i klimatycznych.

Dla człowieka najbardziej cenne są wody o wysokiej temperaturze źródła oraz zawierające duże ilości związków mineralnych, alg jednokomórkowych, mikroorganizmów i soli mineralnych. W europie najbardziej cenne źródła wód mineralnych i hipertermalnych znajdują się na południu i u podnóża Alp. Jedne z najgorętszych są źródła we włoskich dolomitach. Ich temperatura przekracza 80°c, a w miejscowości Abano nawet 85°c przy zawartości minerałów i oligoelementów 6 g/l. Należą one do typu solanek bromo-jodowych.

W organizmie człowieka występuje wiele pierwiastków (N, C, H, O, R S), minerałów, makroelementów (K, Na) i oligoele­mentów (Br, Ca, Mg, Fe, Li, Mn, Ni, Cu, Zn) uważanych za niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a więc i komórek skóry.

Preparaty kosmetyczne na bazie wody i błota termalnego ma­ją właściwości mineralizujące, nawilżające, regulujące syntezę włókien kolagenowych. Nadają się do pielęgnacji różnego ty­pu cery, nawet ze skłonnościami do alergii.

Podczas formowania się i dojrzewania błota termalnego po­wstają glikosfingolipidy - nośniki o wielkości nanometra i bu­dowie cząsteczkowej, które umożliwiają lipidom zawartym w preparatach z błota termalnego przenikanie do głębszych warstw skóry, czyli doskonałe odżywienie jej komórek. Błoto termalne jest błotem terapeutycznym, z uwagi na dużą zawar­tość magnezu, cynku, miedzi i krzemu jest odpowiedzialne za produkcję kolagenu i elastyny. Spowalnia degenerację komó­rek, wpływa bardzo korzystnie na ich odżywienie, na proces stymulacji mięśni twarzy, nieocenione jest w zabiegach zwal­czających cellulit i rozstępy. Ma również zdolność usuwania toksyn i stymulacji obiegu wody – z uwagi na konsystencję i budowę wchłania nadmiar wody, co jest istotną sprawą przy zabiegach modelowania sylwetki. Często porównuje się dzia­łanie preparatów z błota termalnego z ich odpowiednikiem uzyskiwanym z wód morskich.

Pod koniec 2003 r. Opracowano nowe możliwości terapeu­tyczne wygładzania zmarszczek, w tym tych najtrudniejszych do zniwelowania, związanych z mimiką twarzy. Za pomocą związków białkowych o właściwościach botulinopodobnych, które mogą być dodawane do preparatów kosmetycznych, stworzono nowe linie kosmetyczne.

Terapia botulinowa jest znana od dawna w europie i stanach zjednoczonych, ale może być wykonywana tylko przez leka­rzy specjalistów. Polega ona na iniekcji domięśniowej. Mię­sień po wstrzyknięciu preparatu zostaje unieruchomiony, co daje znakomity efekt kosmetyczny. Należy jednak pamiętać, że botulina - jedna z najniebezpieczniejszych trucizn - poda­na w zbyt dużym stężeniu może doprowadzić do paraliżu mięśni. Kuracja polega na odwracalnym unieruchomieniu mięśni znajdujących się tuż pod skórą. Po upływie 6 miesięcy kurację należy powtórzyć, jest to okres konieczny dla organi­zmu, by uległy naprawie uszkodzone przez toksynę połącze­nia między synapsami komórek nerwowych i aby mógł po­wrócić do stanu sprzed kuracji.

Alternatywą dla iniekcji botulinowych stały się preparaty kosmetyczne z zawartością związków białkowych o właści­wościach botulinopodobnych. Związki te blokują przekazy­wanie impulsów nerwowych regulujących pracę mięśni bez uszkadzania naturalnych mechanizmów organizmu. Mię­śnie rozluźniają się, dzięki czemu następuje wyraźne spły­cenie zmarszczek. Preparaty te nie przeciwdziałają starze­niu się skóry. Tego typu kuracje zlecane są osobom ze skórą dojrzałą z widocznymi zmarszczkami mimicznymi. Kuracja gabinetowa trwa ok. 3 miesiące i powinna być uzupełniana pielęgnacją domową.

Literatura

„kosmetyka stosowana” – joanna dylewska – grzekalowska