Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy.

Strategia - wyznaczanie celów długoterminowych oraz określenie najważniejszych obowiązków zarówno kierownictwa, jak i pracowników

Koncepcje zarządzania bhp:

1. tradycyjne podejście do bhp

2. systemowe podejście do bhp (oparte na filozofii jakości)

ad.a) Tradycyjne metody opierają się na działaniach ukierunkowanych na:

• przestrzeganie istniejących przepisów prawnych

• unikanie kar

Wada koncepcji:

• całkowita izolacja systemu

• brak integracji z pozostałymi funkcjami organizacji

• nie daje zadowalających rezultatów

Systemowe (nowoczesne) podejście do zarządzania bhp:

• zmianie ulega cel - efektywne zapobieganie wszystkim wypadkom poprzez planowe działania prewencyjne

• zmienia się filozofia podejścia - ochrona człowieka w procesie pracy = efektywność ekonomiczna

• zmienia się rozumienie podstaw systemu - przepisy = analiza i ocena ryzyka

• zmienia się obszar działania - zagrożenia dotyczące samego pracownika = identyfikacja zagrożeń dla pracownika, przedsiębiorstwa, klienta i społeczeństwa

• zmienia się rozumienie, kto i w jakim zakresie odpowiada za bezpieczeństwo - służby bhp (ewentualnie kadra kierownicza) = za bezpieczeństwo odpowiadają wszyscy pracownicy

• zmienia się rola wskaźników bezpieczeństwa pracy - wskaźniki reaktywne (informujących o stratach) = wskaźniki proaktywne

• zmienia się charakter działań w zakresie bezpieczeństwa pracy - działania intuicyjne = działania systemowe, opierające się na systematycznej identyfikacji zagrożeń, oceny ryzyka zawodowego

Systemy zarządzania przedsiębiorstwem wywodzą się z filozofii TQM (z ang. Total Quality Management).

Podstawą tej filozofii jest uwzględnienie wszystkich systemów i elementów składających się na system zintegrowanej działalności organizacji.

Według filozofii TQM najistotniejszym czynnikiem rozwoju bieżącej działalności przedsiębiorstwa są jego pracownicy. Poprzez pracowników i doskonalenie systemu społecznego w firmie następuje poprawa funkcjonowania systemu technicznego.

Zarządzanie wg filozofii TQM polega na ciągłym ulepszaniu wszystkich elementów działalności zakładu pracy.

Obejmuje ono:

• identyfikację kluczowych zagadnień działalności firmy i wyznaczanie celów oraz standardów jakości tych działań (planowanie)

• dobór metod do realizacji celów wg określonych standardów i podjęcie odpowiednich działań (wykonanie)

• mierzenie osiągnięć (kontrola)

• ocenę i podejmowanie odpowiednich działań korygujących (działanie)

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - definicja

Część ogólnego systemu zarządzania organizacją, który obejmuje:

• strukturę organizacyjną

• planowanie

• odpowiedzialności

• zasady postępowania

• procedury

• procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy

DYREKTYWA RADY 89/391/EWG

z 12 czerwca 1989r. o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy

• unikanie ryzyka

• ocena ryzyka, którego nie można uniknąć

• zapobieganie ryzyka u źródeł

• dostosowanie pracy do pojedynczego człowieka

• stosowanie nowych rozwiązań technicznych

• zastępowanie niebezpiecznych środków bezpiecznymi

• nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej

• właściwe instruowanie pracowników

W celu zapobiegania wypadkom - katastrofom przemysłowym, w zależności od stopnia zagrożenia nakłada na pracodawcę obowiązek:

• mniejsze zagrożenia - opis instalacji oraz opis strategii zapobiegania katastrofom

• poważne zagrożenia - raport bezpieczeństwa pracy oraz wdrożony system zarządzania bhp

Normy Polskie

• PN-N-18001:2004 - system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania (możliwość certyfikacji)

• PN-N-18002:200 - System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

• PN-N-18004:2001 - System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.

Integracja Systemów:

• ISO 9001 - system zarządzania jakością

• ISO 14001 - system zarządzania środowiskiem

• PN-N-18001 - SZBiHP

Struktura tych norm jest zbliżona, co oznacza, że SZBiHP można w łatwy sposób zintegrować z systemami zarządzania jakością i środowiskiem.

Polityka bezpieczeństwa pracy:

Powinna określać cele strategiczne oraz ustalić jednoznacznie priorytetowe zamierzenia, jak:

• zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym

• dążenie do stałej poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy

• spełnianie wymagań przepisów prawnych oraz innych istotnych wymagań dotyczących zakładu

• ciągłe doskonalenie działań w zakresie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

• zapewnienie odpowiednich zasobów i środków do wdrażania tej polityki

• podnoszenie kwalifikacji pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uwzględnianie ich roli i zaangażowania na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy

Kultura bezpieczeństwa - jest funkcją kultury bezpieczeństwa poszczególnych pracowników i klimatu bezpieczeństwa stworzonego prze kierownictwo oraz pracowników nadzoru firmy.

Rozumie się zbór norm, wartości i przekonań, do których pracownicy się stosują, i która wyznacza sposób życia jednostek i grup w przedsiębiorstwie.

Budowaniu wysokiej kultury sprzyjają przede wszystkim:

• zaangażowanie najwyższego kierownictwa i problemy bhp

• ustalenia deklaracji polityki bhp oraz odpowiednich procedur i norm

• przekonanie, że bezpieczeństwo jest wartością połączoną z każdym celem organizacji

• stymulowanie zaangażowania pracowników, wzmacnianie ich poczucia własnej wartości

• identyfikowanie się pracowników z celami bhp, przekonanie o ich wartości i konieczności realizacji oraz praca zespołowa

• edukacja i szkolenie pracowników

• rozwijanie - wykraczające poza wymagania zawarte w przepisach - troski o bhp własne i pracowników

• wyrażanie uznania dla osiągnięć na wzajemnym zaufaniu

• szybkie reagowanie na występujące problemy dot. bhp

Skuteczność systemu zarządzania bhp

Rozumie się jego zdolność do osiągania wytyczonych celów

System można uznać za skuteczny wówczas, gdy jego funkcjonowanie prowadzi do poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy

Czyli zmniejszanie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Ocena skuteczności to wyznaczenie różnicy między ryzykiem oszacowanym a rzeczywistym.

Prawa pracownika:

• prawo do bezpiecznej pracy - pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli:

• warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp

• wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom

• prawo do wynagrodzenia

• prawo do urlopu - pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego

• prawo do opieki lekarskiej - pracodawca nie może dopuścić do świadczenia pracy przez osobę bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania określonej pracy/zajmowania określonego stanowiska

• ochrona pracy młodocianych

• ochrona pracy kobiet

Obowiązki pracownika:

• przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest obowiązkiem pracownika, a w szczególności pracownik jest zobowiązany:

• znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu iraz zdać egzamin z zakresu tej wiedzy

• wykonywać pracę w sposób zgodny z ustalonymi normami

• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem

• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich

• niezwłocznie zawiadomić przełożonego zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie

• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dot. bezpieczeństwa i higieny pracy

Odpowiedzialność porządkowa pracownika

Za nieprzestrzeganie w/w obowiązków, pracodawca może nakładać kary na pracownika.