P. Minkowski Zaświecam lampę

1. Autor pokazuje jak prozaiczną czynnością jest zapalenie światła, kilka razy dziennie zapala się światło głównie po to żeby ułatwić sobie życie. Minkowski za punk wyjścia przyjmuje „oczywistość” w jej całkowitej przejrzystości.

2. Pierwszy krok robi autor próbując odpowiedzieć na pytanie czym jest zapalenie światła – przejściem od niewidzenia do widzenia. Ważne jest kto obserwuje, czyli jedyne co można powiedzieć to czy obserwator widzi czy nie widzi. Wewnętrzne doznanie

3. Autor bada następnie co się dzieje kiedy światła się nie włączy, kiedy półmrok zapada i jak wtedy zaczyna jawić się świat. Minkowski opisuje bardzo poetyckim językiem swoje doznanie przeżywania półmroku. Zawieszenie sądu o tym czy ten świat na który patrzę jest właśnie taki, lub czy półmrok zaciera jego prawdziwą naturę. Jedyne co można powiedzieć to jak on się pojawia przed obserwatorem, jak unosi go w sobie, jak jest wewnętrznie bogaty właśnie tak widziany.

4. A więc zapalenie światła jest przejściem z jednego świata do drugiego, ze świata ciemności do świata światła. Obie te rzeczywistości są równoprawne, równoistniejące. To przejście czyni Minkowski przedmiotem refleksji, mówiąc od razu o ostrożności z jaką podchodzi do tematu. Chce wystrzegać się obiegowych opinii, potoczności w waloryzacji światła. Chce dostrzec to co jest swoistością fenomenu przejścia od światła do ciemności.

5. Przejście z jednego świata do drugiego to „ucieleśnianie się” pewnego świata w nas. W ciemnościach świat ten zamieszkiwany jest przez niepewności, dziwne kształty itd. a w świetle zmieniają się one w nieruchome, wyraźne przedmioty. Czyli podczas zapalania światła substancja świata przeszła gwałtowne przeobrażenie. Podejście czysto fenomenologiczne, nie pyta o to czy to są te same fizyczne przedmioty, czy zmienia się ich waga, wielkość itd. pozostaje ona na poziomie rzeczy samej, bez żadnej przemocy wobec niej.

6. Cielesność „świata jasności” uwydatnia się w zestawieniu z amorficznością świata nocy. Przejście od jednego świata do drugiego jest całkowitą zmianą aspektu rzeczywistości i w tym kontekście należy rozumieć „ucieleśnianie się”.

7. Minkowski zastanawia się co to znaczy że jakaś idea ucieleśnia się. Dochodzi do wniosku, że ten szczególny fenomen jest ściśle związany z doświadczeniem jasności, poczucia jakaś myśl jest ufiramowana w taki sposób że można przekuć ją na działanie. W tym sensie jasność nie jest tylko fizycznym zjawiskiem światła ale stanem jakiego doświadcza człowiek. Człowiek i przedmioty wokół niego ucieleśniają się w świecie tzn. poddają się regułą w nim rządzącym. To też postulat fenomenologiczny o tym że rzeczywistość jest już dana w formie pełnej, trzeba tą głębie odkrywać.

8. Minkowski pokazuje (jak przystało na fenomenologa) że światłość to tylko jedna z opcji na istnienie świata (rzeczywistości nigdy nie da się zgłębić do końca). Minkowski wskazuje że ciężko jest opisać to jak się zachowuje świat nieoświetlony, być może dla tego że język jest przystosowany do „pracy” ze światem określonym. Ciemność posiada tylko głębię w tym sensie że ciężko stwierdzić w niej zależności geometryczne. Wobec różnorodności świata oświetlonego ciemność jest monochromatyczna, podaje obserwatorowi tylko jedną jakość – głębię. Ta głębia stanowi wyzwanie dla człowieka dają mu okazję do działania w środowisku zupełnie innym niż jasność. Jasność i ciemność dyktują pewne zasady obchodzenia się ze światem, człowiek nie wybiera i nie tworzy tych zasad ale może za nimi podążać. (Dla fenomenologii rzeczy same w sobie są pełne i nie potrzebują być skonstruowane)

9. Ostatecznie Minkowski zatacza rodzaj koła hermeneutycznego w którym pokazuje jak oba światy pozostają ze sobą w ciągłej relacji i jak ich przeciwstawne cechy są za razem warunkiem ich istnienia.

Minkowski, "Zaświecam lampę"

 

Struktura i poetyka tekstu	Zawartość merytoryczna	Fenomenologia
Opis zaświecenia lampy, dość poetycki.	Przykłady do czego może się przydać światło.
Pierwsza refleksja	Zaświecenie lampy jako czynność pragmatyczna, zaświecenie lampy jako zysk.
Poetycko fabularny opis zapadania nocy i zmiany postaci świata pod wpływem braku światła. Pytanie retoryczne. Jednoznaczna odpowiedź	Refleksja na temat relacji pomiędzy odbiorem świata a poczuciem samego siebie. Własne samopoczucie skorelowane z obiorem rzeczywistości. Przedstawienie zdecydowanej dezaprobaty dla rezygnacji z odbioru nocy.	Opis świata takim jaki się on jawi.
Druga refleksja	Zmiana doświadczenia przejścia od ciemności od światła, spowodowana refleksją nad ciemnością. Światło i ciemność to nie tylko bardziej lub mniej pragmatyczne warunki ale dwa różne światy wzajemnie podważające swoją jednoznaczność	Doświadczenie świata takim się jawi, przy jednoczesnym doświadczeniu tego samego świata w dwa różne sposoby - zmienia stosunek do świata uwypuklając jego wieloznaczność i fenomenologiczność , zjawiskowość (?)
Używanie pierwszej osoby liczby mnogiej	Przedstawienie zadania tekstu - opis swoistości przejścia	Użycie słowa fenomen wcześniejsze podejście - pragmatyzm wypacza doświadczenie
	Wprowadzenie kategorii ucieleśnienia
Poetycki opis	Przechodzenie w jasność i powolne ucieleśnienia, ukonkretnianie przedmiotów i pragmatyzacja świata.
Kolejny dość poetycki ale tez refleksyjny fragment	Możliwość uwydatnienia cielesności jedynie w porównaniu z bezkonturowością i cienistością nocy	Tysiącletnia kontrowersja (idealizm i realizm poznawczy?) - bez znaczenia ze względu na stosowany ogląd świata - fenomenologia?\ Metoda porównawcza?
Analiza	Różnica pomiędzy powszechnym metaforycznym użycie słowa ucieleśnić a literalnym To nie ciała się ucieleśniają, ani idee nie stają się podobne do ciał. To jedno ciało objawia się pod różnymi postaciami Idee i ciała w ten sam sposób i jednocześnie, równolegle się ucieleśniają, ukonkretniają i umożliwiają działanie.	Fenomenologiczna relacja między rzeczą spostrzeganą, spostrzegającym i wyobrażeniami (ideami) spostrzegającego.
Refleksja metodologiczna	Czy można wykładać swoje idee niejasno?
Opis szczegółowy różnic pomiędzy dwiema przestrzeniami	Głębia | brak głębi Brak odległości | odległość Brak działania | działanie Tajemniczość | oczywistość Misterialność przestrzeni | materialność przedmiotów w przestrzeni Jednolita | rozmaita Głębia |uniwersalność	Nie ma: tu analizy poszczególnych fragmentów rzeczywistości, nie ma dekonstrukcji, nie ma dowodów, nie ma przyglądaniu się przez pryzmat teorii naukowych czy pewnych filozoficznych kategorii.   Jest: opis, poetycki, barwny, gęsty; poszukiwanie słowa lub omówienia dostrzeganego zjawiska, jest porównanie dwóch jakościowo innych zjawisk(fenomenów) , odniesienie świata do człowieka, doświadczanego do doświadczającego.