Przykład 1

Koszty pośrednie przedsiębiorstwa „Alfa” według planu na luty 2xx1 będą obejmowały: a) zużycie energii – 40.000 zł, b) dostawa materiałów na stanowiska pracy – 90.000 zł, c) nastawianie maszyn – 80.000 zł, d) kontrola jakości – 40.000 zł. Dotychczas koszty pośrednie rozliczane były na produkty w oparciu o maszynogodziny. Na luty 2xx1 planuje się 50.000 maszynogodzin. Specjalista ds. kosztów postuluje wprowadzenie rachunku kosztów działań. W związku z tym zgromadził następujące dane:

Działanie	Miara wielkości działania	Koszt działania (w zł)	Wielkość działania
Zużycie energii elektrycznej Dostawa materiałów Nastawienie maszyn Kontrola jakości	Kilowatogodziny Liczba dostaw Liczba nastawień Liczba kontroli	40.000 90.000 80.000 40.000	20.000 kwh 5.000 dostaw 1.000 nastawień 2.000 kontroli

Firma otrzymała zamówienie na 1.000 szt. produktu M5. Oszacowano następujące wielkości kosztów i działań dla tego zamówienia: a) koszty materiałów bezpośrednich – 20.000 zł, b) płace bezpośrednie – 18.000 zł, c) maszynogodziny – 1.800, d) roboczogodziny – 2.000, e) kilowatogodziny – 2.000, f) liczba dostaw materiałów – 40, g) liczba nastawień maszyn – 5, h) liczba kontroli jakości – 20.

Oblicz jednostkowy koszt produktu M5 wykorzystując: 1) dotychczas stosowany w przedsiębiorstwie sposób rozliczania kosztów pośrednich, 2) rachunek kosztów działań.

Przykład 2

Przedsiębiorstwo odzieżowe „Megatex” szyje płaszcz i kurtki, które sprzedaje tylko dla dwóch odbiorców. Każdy z nich otrzymuje jednakowe ilości obydwu wyrobów, gdyż dwustronne umowy dżentelmeńskie zawarte przez zakład zabraniają preferowania konkurenta. Odbiorca „Alfa” składa zwykle 1-2 duże zamówienia miesięcznie, odbiorca „Beta” zamawia częściej mniejsze ilości wyrobów. Ponadto wymaga on, aby jego odzież była starannie (wręcz pedantycznie) oczyszczona i pakowana.

Na podstawie danych z ubiegłego miesiąca przeprowadzono analizę rentowności klientów. Ogół kosztów podzielono na zależne i niezależne od rodzaju klienta. Koszty zależne od rodzaju klienta rozbito na dwie pule:

1. koszty zależne od ilości zamówień – obejmują one koszty dostawy materiałów, przygotowania produkcji, przygotowania wysyłki,

2. koszty oczyszczania i pakowania odzieży – determinowane liczbą godzin pracy pakowaczy.

Zidentyfikowane czynniki powodujące koszty (nośniki kosztów) stanowią jednocześnie klucze podziałowe kosztów na klientów.

Dane o wielkości sprzedaży i kosztach za ubiegły miesiąc są następujące:

Produkcja i sprzedaż

Klient „Alfa” „Beta”

Sprzedaż (w szt.):

- płaszcze 100 100

- kurtki 80 80

Przychody (w zł) 21.800 21.800

Koszty wytworzenia

Klient „Alfa” „Beta”

- materiały bezpośrednie 8.000 8.000

- szycie (płace i energia) 6.780 6.780

RAZEM 14.780 14.780

Koszty zależne od rodzaju klienta

Klient „Alfa” „Beta” RAZEM

- dostawa materiałów 1.400

- przygotowanie produkcji 2.500

- wysyłka 1.100

RAZEM 5.000

Nośnik kosztów: liczba zamówień 2 10 12

- pakowanie i czyszczenie 400

Nośnik kosztów: liczba godzin pracy 20 50 70

Oceń rentowność obydwu klientów.

Przykład 3

W budżecie na 2012 rok Działu Sprzedaży firmy szkoleniowej „Power of Knowledge” przyjęto 850.000 zł przychodów ze sprzedaży szkoleń z zakresu rachunkowości. W rzeczywistości przychody w 2012 roku wynosiły 765.000 zł. W ubiegłym roku przychody firmy wynosiły 750.000 zł. W 2012 roku branża szkoleń finansowych (rachunkowość, podatki, finanse itp.) ogółem zanotowała spadek obrotów – o 7% w porównaniu z 2011 rokiem. Rynek skurczył się w efekcie zbliżającej się recesji (w takiej sytuacji przedsiębiorstwa w pierwszej kolejności obniżają nakłady m.in. na szkolenia). Najgroźniejszy konkurent spółki zanotował spadek przychodów o 9%.

Oceń dokonania menedżera odpowiedzialnego za sprzedaż szkoleń z rachunkowości z perspektywy tradycyjnego zarządzania budżetowego oraz zgodnie z koncepcją beyond budgeting.

Przykład 4

Przedsiębiorstwo komunikacji autobusowej rozważa zakup dwóch nowoczesnych mikrobusów marki „City 2000” i uruchomienie w oparciu o planowaną inwestycję nowej linii komunikacji międzymiastowej. Mikrobusy będą jeździły przez 5 lat, po czym zostaną zastąpione nowymi modelami, stare pojazdy zostaną przekazane nieodpłatnie na rzecz wybranych instytucji (szkoła, miejski klub sportowy itp.). Zgromadzono następujące informacje o projekcie inwestycyjnym:

1. wpływy z biletów – w pierwszych dwóch latach - 500.000 zł, w kolejnych trzech latach – 550.000 zł,

2. roczne wydatki z tytułu eksploatacji mikrobusów (paliwo, naprawy i przeglądy techniczne, wynagrodzenie kierowców itp.) – w pierwszych dwóch latach - 300.000 zł, w trzecim i czwartym roku – 330.000 zł, w ostatnim roku – 350.000 zł.

3. nakłady inwestycyjne – zakup mikrobusów plus wydatki na uruchomienie linii – 545.000 zł,

4. koszt kapitału spółki – 11%.

Przykład 5

1. Przedsiębiorstwo odzieżowe „Alfa-Tex” z Sieradza szyje odzież sportową. Zgodnie z wizją właścicieli szyta odzież musi mieć satysfakcjonującą jakość oraz atrakcyjną cenę pozwalającą utrzymać się na silnie konkurencyjnym rynku. Mała siła przetargowa firmy (wynikająca z niewielkich rozmiarów oraz młodego wieku przedsiębiorstwa) powoduje, że jest ona przeważnie biorcą cen.

2. Na początku roku jeden z kontrahentów - właściciel sieci sklepów na Dolnym Śląsku - złożył zamówienie na 30.000 kąpielówek. Produkt ma być wykonany z włoskiej lycry oraz ozdobiony haftem z logo odbiorcy. Zamawiający ustalił, że cena sprzedaży w sieci detalicznej nie może przekroczyć 12 zł. Jednocześnie określił wysokość swojej marży na 3 zł/szt. Przedsiębiorstwo „Alfa-Tex” planuje osiągnąć łączną marżę w wysokości 60.000 zł.

Oblicz i zinterpretuj łączne koszty docelowe realizacji zamówienia.

Docelowe koszty realizacji zamówienia =

1. Kierownictwo „Alfa-Texu” ustaliło, że przed uruchomieniem produkcji należy ponieść koszty uruchomienia produkcji – przygotowanie szablonu wyrobu, zorganizowanie dostawy materiałów, zaplanowanie procesu produkcji, ustawienie maszyn szwalniczych. Oszacowano, że wyniosą one łącznie 3.000 zł.

Oblicz i zinterpretuj jednostkowy koszt docelowy produkcji.

Docelowe koszty produkcji ogółem =

Docelowy koszt jednostkowy =

(4) Następnie dokonano oszacowania jednostkowych kosztów produkcji:

1) zużycie materiałów podstawowych

a) dzianina 3,95 zł,

b) nici 0,30 zł,

c) guma 0,10 zł,

d) sznurek 0,10 zł,

e) wszywki 0,05 zł

RAZEM 4,50 zł

2) szycie

a) płaca szwaczek 1,50 zł

b) zużycie energii 0,60 zł

RAZEM 2,10 zł

3) haft (usługa zewnętrzna) 0,90 zł

4) wykończenie i opakowanie

a) torebka 0,10 zł

b) naklejka 0,20 zł

c) płaca pakowacza 0,20 zł

RAZEM 0,50 zł

RAZEM 8,00 zł

Porównaj koszt docelowy z szacowanym. Do jakich wniosków prowadzi to porównanie?

Szacowany koszt produkcji (aktualnie)
Docelowy (dopuszczalny) koszt produkcji
Pożądana wielkość redukcji kosztów

5. Po dokonanych szacunkach rozpoczęto poszukiwanie obszarów redukcji kosztów. Redukcja kosztów jest możliwa pod warunkiem, że nie wpłynie to na określoną na wstępie jakość i użyteczność wyrobu. Po analizie procesu produkcyjnego oraz otoczenia spółki wskazano następujące obszary potencjalnej obniżki kosztów:

1. Koszt szycia - wynagrodzenie szwaczek. Aktualny poziom tych kosztów wynika z niskiej wydajności pracy. Ustalono, że można ją poprawić modyfikując system wynagrodzeń, wprowadzając kontrolę nad praca szwaczek oraz dostosowując zadania do indywidualnych umiejętności. Oszacowano, że działania te poprawią wydajność o około 1/3.

2. Koszty materiałów – sznurek. Ustalono, że sznurek jest zbędnym elementem wyrobu, nie wpływającym na jego użyteczność i estetykę. Wyeliminowanie sznurka skróci ponadto czas pakowania o 25%.

3. Naklejka. Koszt wykonania naklejki (zamawiane na zewnątrz) zależy od jej wielkości. Ustalono, że obecnie naklejki są zbyt duże – zajmując prawie całą powierzchnię torebki pogarszają estetykę. Optymalna wielkość naklejki będzie zmniejszona o połowę.

4. Koszty haftu – po szczegółowej analizie rynku usług hafciarskich znaleziono tańszą o 15 gr i nie gorszą jakościowo ofertę.

Zestaw koszty szacowane z wielkością potencjalnej redukcji kosztów. Skomentuj wyniki.

Pozycja kosztów	Koszty szacowane	Wielkość redukcji	Koszty po redukcji
Materiały: dzianina nici guma sznurek wszywki RAZEM
Szycie: płace szwaczek energia RAZEM
Haft
Pakowanie: torebka naklejka płaca RAZEM
RAZEM

Jakie działania może podjąć kierownictwo przedsiębiorstwa? Jak należy interpretować koszt docelowy w przypadku podjęciu decyzji o realizacji zamówienia?