Ergonomia - nauka o pracy, czyli dyscyplina naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka. Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu: człowiek - maszyna - warunki otoczenia, aby wykonywana była przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie, co uzyskuje się m.in. poprzez eliminację źródeł chorób zawodowych
Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną. Korzysta z dorobku takich nauk lub dziedzin naukowych jak: psychologia pracy, socjologia pracy, fizjologia pracy, higiena, medycyna pracy, organizacja pracy, antropometria i nauk technicznych, np. materiałoznawstwa, budowy maszyn.
Przedmiotem badań jest układ człowiek - maszyna - warunki materialnego otoczenia pracy - warunki pracy na stanowisku roboczym. Celem głównym jest polepszanie warunków pracy człowieka, które obejmuje dostosowanie warunków pracy do możliwości pracownika oraz właściwy dobór pracownika do danej pracy i jego edukację obejmującą specyfikę stanowiska.

Wyróżnia się: ergonomię koncepcyjną i ergonomię korekcyjną.
Psychologia przemysłowa to dziedzina psychologii stosowanej, obejmująca rozmaite aspekty organizacji i zarządznia zasobami ludzkimi; początkowo ograniczała się do weryfikowania cech osobowości, predestynujących człowieka do pewnej pracy lub wykluczających go z jej wykonywania; stopniowo rozszerzyła swój przedmiot na wykrywanie i opis czynników stresogennych, pojawiających się w pracy fabrycznej (np. zatrudnienie przy taśmie lub automatach produkujących pewne detale), źródeł konfliktów, wpływu komunikacji międzyludzkiej w zakładzie na wydajność, optymalizację warunków pracy (np. barwa przedmiotów, oświetlenie, hałas, wibracje, działanie pola elektromagnetycznego); ustalenia psychologii przemysłowej pomagają w lepszej organizacji przedsiębiorstwa i podnoszeniu jego efektywności, zapobiegają także powstawaniu niektórych chorób zawodowych i wypadków przy pracy; przedmiotem zainteresowań p.p. są nie tylko fabryki, ale także szpitale, szkoły, więzienia i inne instytucje.
Analiza pracy - to jedno z narzędzi służących w naukach o zarządzaniu usprawnianiu procesów wytwórczych. Metoda ta polega na obserwacji pracownika wykonującego czynności na danym stanowisku pracy. Dokładny opis czynności na danym stanowisku (najczęściej produkcyjnym) pozwala na ich optymalizację.
Etapy analizy pracy na stanowiskach produkcyjnych Etap 1: Wybór stanowiska pracy, wobec którego zastosowane będzie narzędzie. Etap 2: Zapoznanie się z opisem stanowiska i końcowym efektem pracy na badanym stanowisku Etap 3: Obserwacja pracownika podczas wykonywania czynności prowadzących do końcowego efektu (można zastosować stoper, w celu pomiaru czasu trwania poszczególnych czynności). Obserwacji podlega: koordynacja czynności manualnych, ilość wykonywanych ruchów, występujące warunki pracy, ewentualne zakłócenia (dystraktory). Zapis na wcześniej przygotowanym arkuszu obserwacyjnym. Metoda ta określana jest obserwacją dnia roboczego. Etap 4: Analiza danych uzyskanych z arkusza obserwacyjnego.Etap 5: Porównanie pracowników pod kątem wydajności i efektywności. Bardzo często porównywane są sposób wykonywania czynności przez najbardziej wydajnego i efektywnego pracownika z pozostałymi. Na podstawie porównania opracowywane jest optymalny sposób wykonywania pracy na danym stanowisku.
Analiza pracy dotycząca stanowisk na wszystkich szczeblach (niskim, średnim i wyższym) zarządzania powinna prowadzić do stworzenia opisów stanowisk pracy, które stają się podstawą wartościowania stanowisk pracy, wpływając na tworzenie polityki personalnej i polityki wynagrodzeń w organizacji. Na stanowiskach z wymienionych poziomów zarządzania analiza pracy nie polega już na bezpośredniej obserwacji pracowników, tworzy się cel stanowiska, miejsce w strukturze organizacyjnej, zakres obowiązków, określa się wymagane kompetencje pracownika na danym stanowisku, zakres odpowiedzialności, formalne kanały komunikacji.
Czynnikiem mającym istotny wpływ na uzyskiwane efekty automatyzacji procesów informacyjno-decyzyjnych jest dostosowanie środków technicznych, wspomagających człowieka w realizacji tych procesów, do właściwości (predyspozycji) i zmieniającej się jego roli. Stworzenie jemu dogodnych warunków pracy stanowi istotny warunek uzyskiwania maksymalnej skuteczności działania całego systemu. Niedostosowanie warunków pracy na stanowisku oraz warunków środowiska materialnego powoduje szybkie jego męczenie się, czego następstwem jest wzrost prawdopodobieństwa popełnienia błędu i wydłużenie czasu reakcji, a w konsekwencji zmniejszenie skuteczności jego działania.
W praktyce projektowej dopracowano się standardów, których stosowanie pozwala na:
- osiągnięcie wymaganego działania przez użytkowników - operatorów, przez sterowanie i personel obsługujący; - zminimalizowanie niezbędnych umiejętności i wymagań stawianych przed użytkownikami – operatorami i personelem oraz minimalizacja czasu treningu; - osiągnięcie wymaganej niezawodności współpracy użytkownik - operator – wyposażenie.
Obserwuje się różne objawy zmęczenia lecz najczęściej występują: objawy zmęczenia fizycznego: przyspieszenie tętna, oddechów i pocenie się; ociężałość ruchowa; osłabienie czułości narządów (szczególnie wzroku i słuchu) oraz brak precyzji ruchowej; objawy zmęczenia psychicznego: spadek koncentracji uwagi, zaburzenia pamięci i zmniejszenie spostrzegawczości; przygnębienie, drażliwość i nadmierny krytycyzm oraz pragnienie odpoczynku.
percepcja wzrokowa: Oświetlenie na stanowisku pracy, Określenie pola widzenia, Prawidłowy odczyt wskazań, Złudzenia wzrokowe
Oświetlenie na stanowisku pracy I: Wyróżnia się oświetlenie naturalne (dzienne) i sztuczne. Najlepsze jest oświetlenie naturalne. Jednakże z przyczyn obiektywnych nie zawsze może być stosowane. Zapewnienie odpowiednich warunków oświetlenia powinno uwzględniać następujące elementy składowe: rozkład luminancji, natężenie oświetlenia, kierunkowość światła, oddawanie barw i postrzeganie barwy światła, zjawisko olśnienia itp. Ze względu na występujące napisy na elementach wyposażenia miejsca pracy użytkownika - operatora (na przyciskach) oraz ze względu na potrzebę wykonywania notatek powinien mieć on zapewnione oświetlenie 500 lx. W obowiązującej normie jako wartość eksploatacyjnego natężenia oświetlenia na stanowisku z monitorem ekranowym podana jest wartość 500 lx.
Dla odczytywania napisów z powierzchni urządzeń zalecany jest poziom 540 lx (minimum 325 lx). Jeśli wykonywaną pracę zaliczyć do prac skrajnie trudnych lub naprawianie popełnionych błędów jest bardzo kosztowne, to użytkownik – operator powinien mieć zapewnione oświetlenie 750 lx. Stanowiska pracy w zautomatyzowanym systemie zarządzania bezpieczeństwem wyposażone są zazwyczaj, poza zobrazowaniem wiekoformatowym, w monitory graficzne i alfanumeryczne. Przy korzystaniu z nich natężenie oświetlenia nie powinno być większe od 40 lx. Jest to w sprzeczności z wymaganiem na oświetlenie przy odczytywaniu napisów na klawiszach i robieniu notatek przez użytkownika - operatora. Ważny jest również stosunek luminancji obszaru zadania i obszarów bezpośrednio przyległych do obszaru zadania (np. stosunek średniej luminancji obrazu na monitorze do luminancji obszaru poza monitorem). Stosunek ten powinien być równy od 3:1 do 5:1 (powierzchnia pracy - otoczenie bliskie). Dla obszarów dalszych ten stosunek nie powinien przekraczać 10:1 (powierzchnia pracy - otoczenie dalekie).Źródła światła nie powinny migotać zauważalnie. Równomierność oświetlenia można uzyskać poprzez zastosowanie kilku źródeł światła z oprawami dającymi światło rozproszone. Oświetlenie takie wyklucza również powstawanie cieni na miejscu pracy użytkownika - operatora.
Podstawowymi właściwościami narządu wzroku, na które wpływają warunki oświetlenia, są:ostrość wzroku – określa się na podstawie możliwości widzenia oddzielnego dwóch punktów blisko siebie położonych (1mm) z odległości 10 cm, stopień adaptacji, szybkość rozróżniania, wrażliwość kontrastowa i stałość wyraźnego widzenia. Ostrość wzroku zmienia się zależnie od: kontrastu luminancji różnych części przedmiotów, stosunku luminancji przedmiotu i jego tła (otoczenia),oświetlenia i czasu ekspozycji (oglądania) przedmiotu.

Mikroklimat - na mikroklimat operatora składa się: wilgotność, temperatura i ruch powietrza oraz ciśnienie i skład powietrza w pomieszczeniu
Obciążenie informacjami i decyzjami zależne jest przede wszystkim od: zgodności liczby informacji w czasie z możliwościami percepcji człowieka, wyróżnialności sygnałów wzrokowych i dźwiękowych z tła, jednoznaczności informacji, swobodnej obserwacji sygnałów, nie zakłócanej koniecznością wykonywania innej czynności, stopnia napięcia związanego z oczekiwaniem na ważne, ale rzadkie, występujące nierytmicznie sygnały, przeoczenie których może spowodować awarię lub inne straty, okoliczności utrudniających odbiór informacji.
Obciążenie psychiczne czynnościami związane jest z: prawidłowym rozmieszczeniem urządzeń sterowniczych w zasięgu rąk (nóg) pracownika, jednoczesnym lub naprzemiennym używaniem rąk do pracy (w drugim przypadku zwykle wysiłek jest większy), możliwością rozróżniania urządzeń sterowniczych tylko dotykiem (po kształcie, powierzchni, pozycji wg wymiarów); wyłączenie udziału wzroku zmniejsza wysiłek psychiczny, rozmieszczeniem urządzeń sterowniczych maszyny (kolejnością, częstością, ważnością używania) - np. częściej używane znajdują się w optymalnym zasięgu działania.
Podstawy dialogu użytkownika – operatora: Podstawowe zalecenia dotyczące interfejsu graficznego są następujące: ekran powinien być traktowany jak stół (metafora); powinna występować przyjemność w użyciu interfejsu; estetyka (ang. look and feel); należy stosować manipulację bezpośrednią; najpierw wybierz obiekt, potem działanie; stosuj standardowy wygląd i standardowe elementy ekranu: menu, przyciski dialogowe, ikony, typowe zachowanie programu (aplikacji) itp.; łatwość użytkowania: instalacji, nauki, obsługi, konfiguracji i usuwania; zapewnij atrakcyjność wizualną; zapewnij produktywność przez funkcje i interfejs; zapewnij elastyczność dialogu – możliwość wykorzystania klawiatury, myszy i innych urządzeń wprowadzania; zapewnij elastyczność produktu czyli możliwość dopasowania i indywidualizacji; używaj narzędzi do budowy interfejsu użytkownika; zachowaj spójność pomiędzy aplikacjami (platformami).
Przyjmuje się siedem zasad jako podstawowe i ważne dla projektowania i oceny dialogu realizowanego poprzez terminale zobrazowania: odpowiedniość do zadania - dialog musi być odpowiedni do zadania, które ma realizować użytkownik; samoopisywalność – dialog sam siebie powinien opisywać, powinien być przyjazny i łatwy do realizacji; zdolność sterowania – dialog musi umożliwiać wspomaganie wykonywania zadań; dostosowanie do oczekiwań użytkownika – dialog powinien być zgodny z oczekiwaniami użytkownika; tolerancja błędów - dialog powinien być odporny na błędy; podatność dla indywidualizacji – dialog powinien umożliwiać dostosowanie do indywidualnych potrzeb, oczekiwań i upodobań; podatność do nauczenia – dialog powinien być łatwy do nauczenia się.