Otrzymywanie i właściwości mydeł

Karolina Skorupa

Małgorzata Wojciechowska

Cel :

Poznanie właściwości chemicznych lipidów oraz ich składników, a także procesu otrzymywania mydeł – zmydlania.

Wykonanie doświadczenia:

Część 1

1. Do parowniczki wprowadziłyśmy nieco smalcu oraz nieco 20% roztworu NaOH. W celu lepszego wymieszania składników dodałyśmy trochę C₂H₅OH. Całość ogrzałyśmy. Pod koniec reakcji wlałyśmy do parownicy roztwór NaCl, aby produkt główny otrzymać w postaci żelu. Otrzymaną substancje (górna warstwę), pobrałyśmy do probówki (ok. 1 łyżeczki), dodałysmy wody destylowanej i wstrząsnęliśmy.

Powstało pieniące się mydło

tłuszcz tripalitynian glicerolu + wodorotlenek sodu --> glicerol + palmitynian sodu (mydło)

b) badanie odczynu otrzymanego roztworu mydła za pomocą papierka uniwersalnego.

Papierek zabarwił się na granatowo. Odczyn otrzymanego mydła 11 ph, odczyn zasadowy ponieważ mydło wchodzi w reakcje z woda, wydziela się kwas karboksylowy oraz wodorotlenek sodu.

c) badanie wpływu jonów wapnia i magnezu na łatwość pienienia się mydła:

- do pieniącego się roztworu mydła (z I części ćw.) dodałyśmy roztworu CaCl₂ i energicznie zmieszałyśmy

- do pieniącego się mydła (z I części ćw.) dodałyśmy roztworu MgCl₂ i energicznie zmieszałyśmy .

Roztwór mydła przestał się pienić, ponieważ po dodaniu soli wapiennych wytrąciły się nierozpuszczalne sole kwasów tłuszczowych.

Część 2

Do parowniczki wsypałyśmy niewielką ilość kwasu stearynowego mieszając dolewałyśmy niewielkie ilości roztworu sody do momentu powstania „papki”. Od tego momentu podgrzewałyśmy zawartość parowniczki mieszając bagietką szklaną.

Powstało twarde mydło.

NaOH + C17H35COOH ----> C17H35COONa + H2O

Część 3

Właściwości redukcyjne mydła

1. Do trzech probówek odmierzamy po 5 cm³ wody

2. Do każdej z nich wprowadziliśmy kilka kropli oliwy

3. Do probówki nr1 dodałyśmy 1cm³ roztworu mydła

4. Do probówki nr 2 wprowadziliśmy 1 cm³ 1% roztworu albuminy

5. Probówkę nr 3 zostawiłyśmy jako próbę kontrolną.

6. Każdą probówkę wstrząsałyśmy przez 30 sekund, a następnie odstawiłyśmy i obserwowałyśmy zachowanie emulsji.

Część IV) Właściwości nienasyconych kwasów tłuszczowych – redukcja

nadmanganianu potasowego

1. Wprowadziliśmy do probówki 5 cm³ 1N roztworu Na₂CO₃

2. Następnie dodałyśmy kroplę oliwy i ogrzałyśmy probówkę w łaźni wodnej

3. Następnie dodawałyśmy do probówki po jednej kropli 0,1N roztwór KMnO₄

wstrząsając probówką

mydło sodowe

C₁₇H₃₅COONa - mydło sodowe

C₁₇H₃₅COOH - kwas stearynowy

C₁₆H₃₂O₂ – kwas palmitynowy

CH3CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2COONa

część hydrofobowa część

hydrofilową

1. CH₃COOH+NaOHCH₃COONa+ H₂O

2. C₁₇H₃₃COOH+Ca(OH) C₁₇H₃₃COOCa+ 2H₂O

3. C₁₇H₃₃COOH+C₂H₅OHC₁₇H₃₃COOC₂H₅+H₂

4. C₁₅H₃₁COOH+NaOHC₁₅H₃₁COONA+H₂O

5. C₇H₁₅COOH+NaOH C₇H₁₅COONA+H₂O

6. C₁₅H₃₁COOH+Ca(OH)₂(C₁₅H₃₁COO)₂Ca+H₂O

7. C₁₇H₃₃COOH+NaOHC₁₇H₃₃COONA+H₂O

8. C₁₅H₃₁COOH+Mg(OH)₂ C₁₇H₃₃COOMg+ 2H₂O

9. C₁₇H₃₅COOH+NaOH C₁₇H₃₅COONa + H₂O

10. C₁₇H₃₅COOH+ KOH C₁₇H₃₅COOK+ H₂

Wnioski:

W pierwszej części ćwiczenia otrzymałyśmy pieniąca się substancję. Było to mydło, powstał również glicerol. Tłuszcz uległ hydrolizie zasadowej. Otrzymana substancja była dobrze rozpuszczalna w wodzie. Za pomocą papierka uniwersalnego zbadałyśmy ph otrzymanej substancji. Papierek zabarwił się na kolor granatowy, świadczy to o tym iż powstała substancja miała odczyn zasadowy a dokładnie ph 11. Doświadczenie można przedstawić za pomocą równania:

tłuszcz tripalitynian glicerolu + wodorotlenek sodu --> glicerol + palmitynian sodu (mydło)

Następnym elementem ćwiczenia było badanie wpływu jonów wapnia i magnezu na łatwość pienienia się mydła

Roztwór mydła przestał się pienić, ponieważ po dodaniu soli wapiennych wytrąciły się nierozpuszczalne sole kwasów tłuszczowych.

W drugiej części po przeprowadzeniu doświadczenia otrzymałyśmy twarde mydło, przebieg doświadczenia można przedstawić za pomocą reakcji:

NaOH + C₁₇H₃₅COOH ----> C₁₇H₃₅COONa + H₂O

Reakcja: stearyny z wodorotlenkiem sodu w wodzie, otrzymujemy glicerynę i stearynian sodu

Trzecia część doświadczenia polegała zbadaniu właściwości redukcyjnych mydeł. Po zmieszaniu wody z oliwa, nie zaszła żadna reakcja, oliwa uniosła się na powierzchnię. : w roztworze z agluminą powstała na powierzchni piana a cząsteczki oliwy były bardzo drobne.
w roztworze z mydłem powstała biała piana oraz cząsteczki oliwy były bardzo rozdrobnione.

Natomiast ostatnia cześć ćwiczenia polegała na redukcji nadmanganianu potasu. Roztwór rozwarstwił się, kolor brązowo-żółty. Nadmanganian spowodował rozkład roztworu.