1)OBJĘTOŚĆ I POJEMNOŚĆ PŁUC - SPIROGRAM

Zapis objętości i pojemności płuc nazywa się spirogramem. Objętością oddechową

(V) nazywamy ilość powietrza niepodzielną, natomiast pojemność oddechową (C)

stanowią co najmniej dwie objętości oddechowe.

Rodzaje objętości płuc

1) VT - objętość oddechowa -jest to ilość powietrza wprowadzana do układu

oddechowego w czasie spokojnego wdechu lub usuwana z układu

oddechowego w czasie spokojnego wydechu; VT = 500 ml,

2) IRV - zapasowa objętość wdechowa -jest to ilość powietrza wprowadzana

do układu oddechowego podczas maksymalnego wdechu wykonywanego

z poziomu spokojnego wdechu; IRV = 3300 ml,

3) ERV - zapasowa objętość wydechowa - jest to ilość powietrza usuwana

z układu oddechowego podczas maksymalnego wydechu wykonywanego

z poziomu spokojnego wydechu; ERV = 1000 ml,

4) RV - objętość zalegająca -jest to ilość powietrza pozostająca w płucach

na szczycie maksymalnego wydechu; RV = 1200 ml.

Rodzaje pojemności płuc

1) IC - pojemność wdechowa - jest to ilość powietrza wprowadzana

do układu oddechowego podczas maksymalnego wdechu wykonywanego

z poziomu spokojnego wydechu; IC = 3800 ml; IC =

= VT + IRV,

2) FRC - czynnościowa pojemność zalegająca - jest to ilość powietrza pozostająca

w płucach na szczycie spokojnego wydechu; FRC = 2200 ml;

FRC = ERV + RV,

3) VC - pojemność życiowa -jest to ilość powietrza wprowadzana do układu

oddechowego podczas maksymalnego wdechu wykonywanego z poziomu

maksymalnego wydechu bądź ilość powietrza usuwana z układu

oddechowego podczas maksymalnego wydechu wykonywanego z poziomu

maksymalnego wdechu; VC = 4800 ml; VC = IRV + VT + ERV

bądź VC = IC + ERV,

4) TLC - całkowita pojemność płuc - jest to ilość powietrza w układzie

oddechowym na szczycie maksymalnego wdechu; TLC = 6000 ml;

TLC = IRV + VT + ERV + RV;

2)WENTYLACJA PŁUC („przewietrzanie płuc") - MV, jest to ilość powietrza

wprowadzana do układu oddechowego lub usuwana z układu oddechowego

w ciągu minuty. Wentylacja płuc zależy od głębokości poszczególnych oddechów

oraz liczby oddechów w jednostce czasu. Wentylacja minutowa płuc w spoczynku

wynosi:

MV = VT • f

gdzie: VT - objętość oddechowa, f - liczba oddechów w ciągu minuty.

Ponieważ objętość oddechowa wynosi 500 ml, a częstość oddechów

w spoczynku waha się w przedziale od 8 do 16 oddechów/minutę (średnio 12

oddechów/minutę), to: MV = 500 ml X 12 oddechów/min = 6000 ml/min.

Maksymalna wentylacja płuc - MBC jest to największa ilość powietrza, jaka

może być wprowadzona do układu oddechowego lub usunięta z układu

oddechowego w ciągu minuty. Towarzyszy ona wysiłkom fizycznym bądź

oddychaniu powietrzem o wzrastającym ciśnieniu parcjalnym dwutlenku węgla.

MBC jest około 20-krotnie większa aniżeli wentylacja minutowa w spoczynku.

Maksymalna wentylacja dowolna - MW jest to największa ilość powietrza,

jaka może być wprowadzona do układu oddechowego lub usunięta z układu

oddechowego w jednostce czasu, podczas oddychania z największą częstością

i głębokością.

Natężona pojemność życiowa płuc - FVC jest to ilość powietrza usuwana

z układu oddechowego podczas maksymalnego szybkiego wydechu wykonywanego

z poziomu maksymalnego wdechu.

Natężona objętość wydechowa sekundowa - FEV1,0 jest to ilość powietrza,

jaką można usunąć z układu oddechowego w ciągu pierwszej sekundy maksymalnie

szybkiego, głębokiego wydechu wykonywanego z poziomu maksymalnego

wdechu. Natężona objętość wydechowa sekundowa jest wyrażana jako

procent natężonej pojemności życiowej płuc. Prawidłowa wartość FEV1,0

stanowi 75-80% natężonej pojemności życiowej płuc. Pomiar FEV1,0 nosi nazwę

próby Tiffeneau i służy do oceny oporu dróg oddechowych.

3)ILORAZ ODDECHOWY

Stosunek ilości wydychanego dwutlenku węgla (VCO2) do poboru tlenu (VO2)

jest nazywany współczynnikiem oddechowym (R) lub ilorazem oddechowym (RQ).

W literaturze anglojęzycznej można często spotkać skrót RER (respiratory

exchange ratio).

R = VCO2/VO2

Wielkości współczynnika oddechowego najczęściej mieszczą się w przedziale

od 0,71 do 1,00. W spoczynku wynoszą one zazwyczaj 0,78-0,80.

W ciężkim wysiłku zbliżają się do 1,0. W wysiłkach bardzo intensywnych,

a zwłaszcza po ich zakończeniu, R wyraźnie przekracza 1. Wielkości bliskie 1,0

i wyższe od 1,0 są wynikiem wzrostu dyfuzji CO2 z krwi w wyniku nasilonego

buforowania kwasicy mleczanowej przez wodorowęglany, zgodnie z reakcją.

4)ETAPY ODDYCHANIA

Proces wymiany gazów pomiędzy organizmem a otaczającym środowiskiem

nazywa się oddychaniem. Istnieją trzy etapy oddychania: oddychanie zewnętrzne,

transport gazów oraz oddychanie wewnętrzne.

Oddychanie zewnętrzne stanowi wymiana gazów pomiędzy:

a) powietrzem atmosferycznym a pęcherzykiem płucnym,

b) pęcherzykiem płucnym a osoczem krwi,

c) osoczem krwi a krwinkami czerwonymi.

Etap powyższy zachodzi na poziomie płuc.

Transport gazów, zwany oddechową funkcją krwi, odbywa się na przestrzeni

pomiędzy płucami a tkankami organizmu. Transporterem tlenu są krwinki

czerwone - tlen jest przenoszony w powiązaniu z hemoglobiną - barwnikiem

krwinek czerwonych; tylko niewielka ilość tego gazu jest rozpuszczona fizycznie

w osoczu. Głównym transporterem dwutlenku węgla jest osocze, część dwutlenku

węgla przenoszona jest przez krwinki czerwone w powiązaniu z grupą

aminową hemoglobiny.

Oddychanie wewnętrzne stanowi wymiana gazów pomiędzy środowiskiem

zewnątrzkomórkowym a wnętrzem komórek oraz wykorzystanie tlenu i wytworzenie

dwutlenku węgla. Etap powyższy zachodzi na poziomie tkanek.

5)FAZY CYKLU ODDECHOWEGO

Pojedynczy cykl oddechowy składa się z dwu faz - wdechu (I) i wydechu (E). Obie

fazy cyklu oddechowego, zarówno wdech (ruch powietrza z atmosfery do

pęcherzyka płucnego), jak i wydech (ruch powietrza z pęcherzyka płucnego do

atmosfery), pojawiają się w konsekwencji zaistnienia gradientu ciśnień pomiędzy

pęcherzykiem płucnym a atmosferą (ryc. 4.2). Z punktu widzenia oddechologii

ciśnienie atmosferyczne (Patm) jest ciśnieniem stałym. Ruch powietrza z atmo-

sfery do pęcherzyka płucnego, bądź z pęcherzyka płucnego do atmosfery,

zachodzić może więc tylko w wyniku zmiany ciśnienia w pęcherzyku płucnym

(PA). Wytwarzanie zaś cyklicznych zmian ciśnienia w pęcherzykach płucnych jest

funkcją mechaniki oddychania.