RZESZÓW - 2010

1

UKŁAD ODDECHOWY

Układ oddechowy człowieka – jest jednostką

anatomiczno-czynnościową służącą wymianie
gazowej – dostarczaniu do organizmu tlenu i
wydalaniu zbędnych produktów przemiany
materii, którym jest m.in. dwutlenek węgla.
Składają się na niego drogi oddechowe i
płuca.

2

DROGI ODDECHOWE

W ich skład wchodzi jama nosowa, gardło – z

przewodem trąbkowym łączącym je z uchem
środkowym, krtań, tchawica, oskrzela – prawe i
lewe, które dzielą się na oskrzela płatowe,
segmentalne i mniejszej średnicy. Oskrzela z
reguły rozgałęziają się na dwa niższego rzędu.
Najdrobniejsze oskrzela przechodzą w
oskrzeliki. Sieć oskrzeli tworzy rozbudowany
system – "drzewo oskrzelowe". Końcowa część
dróg oddechowych prowadzi do pęcherzyków
płucnych.

3

PODZIAŁ DRÓG
ODDECHOWYCH

Górne drogi oddechowe:



nos i jama nosowa



gardło

Dolne drogi oddechowe:



krtań



tchawica



oskrzela

4

5

NOS I JAMA NOSOWA

Nos zbudowany jest z części kostnej,

chrzęstnej i skórnej. W nozdrzach skóra

wnika do jamy nosowej, która u

dorosłego człowieka jest porośnięta

włoskami. W jamie nosowej wdychane

powietrze zostaje oczyszczone z pyłu,

który osiada na błonie śluzowej

wyścielającej ściany jamy nosowej, a

także ogrzane i nawilżone. Jama nosowa

łączy się przez nozdrza tylne z gardłem.

6

GARDŁO

Gardło jest miejscem skrzyżowania drogi

oddechowej z przewodem pokarmowym,
stanowi wspólny odcinek dla obydwu
układów – pokarmowego i oddechowego.
Podczas oddychania powietrze po przejściu
przez jamę nosową przechodzi przez gardło,
gdzie w jego dolnym odcinku wpada do
krtani.

Jego długość u dorosłego człowieka wynosi

średnio 12-13cm.

7

KRTAŃ

Krtań jest narządem składającym się z

9 połączonych chrząstek. Współpracuje
z przełykiem i tchawicą, jest miejscem
przejścia powietrza ze środowiska
zewnętrznego do płuc podczas
wdychania i w odwrotnym kierunku
podczas wydychania. W jej wnętrzu
znajdują się struny głosowe - jest
narządem mowy.

8

TCHAWICA

Tchawica ma długość ok. 12 cm, a

wyglądem swym przypomina

sprężystą, spłaszczoną rurę.

Zbudowana jest z chrząstek

tchawicznych. Tylna ściana tchawicy

nie ma rusztowania chrząstkowego i

nosi nazwę ściany błoniastej. Tchawica

położona jest w środkowej części klatki

piersiowej (przed przełykiem) i rozwidla

się na dwa oskrzela główne.

9

OSKRZELA

Oskrzela główne mają budowę taką jak

tchawica. Dwa główne oskrzela, prawe
i lewe, dzielą się stopniowo na
mniejsze oskrzela i oskrzeliki, które aż
kończą się pęcherzykami płucnymi.
Oskrzele główne lewe jest węższe i
dwukrotnie dłuższe od prawego.
Oskrzela wysłane są błona śluzową z
obfitą ilością wydzieliny śluzowej.

10

BUDOWA PŁUC

Płuca są pęcherzykowatymi

narządami o płatowej budowie: w
płucu prawym wyróżnia się trzy płaty,
w płucu lewym – dwa. W płucach
człowieka nie ma wolnej jamy. Całą
przestrzeń wewnętrzną wypełniają
mikroskopijnej wielkości pęcherzyki,
których jest około 300-400 milionów.

11

BUDOWA PŁUC - CD

Ścianki pęcherzyków płucnych są zbudowane z

cienkiego nabłonka, który z łatwością
przepuszcza gazy. Oprócz tego pęcherzyki
otacza niezwykle rozbudowana sieć naczyń
włosowatych.

Płuco dorosłego człowieka, na skutek odkładania

się w nim cząsteczek węgla zawartych we
wdychanym powietrzu, jest koloru ciemnego,
płuco dziecka jest barwy różowej.

12

BUDOWA PŁUC - CD

Płuca otaczają dwie warstwy z tkanki łącznej

– opłucna ścienna i opłucna płucna.
Pomiędzy nimi występuje jama opłucnej, a
między nimi jest płyn, który zmniejsza
tarcie pomiędzy warstwami opłucnej
podczas wykonywania ruchów
oddechowych oraz umożliwia przyleganie
płuca pokrytego opłucną płucną do
opłucnej ściennej (która jest zrośnięta z
wewnętrzną ścianą klatki piersiowej).

13

BUDOWA PŁUC - CD

W jamie opłucnej panuje podciśnienie.

Do każdego z płuc dochodzi
odpowiednie rozgałęzienie oskrzeli
głównych. Oskrzela główne wchodzą
do płuca wraz tętnicą płucną i żyłą
płucną (ona wychodzi z płuca) w
miejscu które nosi nazwę wnęka
płuca.

14

15

MECHANIKA PŁUC

Prawidłowa mechanika pracy płuc,

która polega na naprzemiennym
rozprężaniu i zapadaniu się, zależy w
znacznym stopniu od prawidłowego
funkcjonowania jam opłucnych.

16

FIZJOLOGIA ODDYCHANIA –

WYMIANA GAZOWA

W wymianie gazowej wyróżnia się trzy

fazy:

1. Wymiana gazowa zewnętrzna
2. Wymiana gazowa wewnętrzna
3. Oddychanie komórkowe

17

WYMIANA GAZOWA
ZEWNĘTRZNA

Wymiana gazowa zewnętrzna, która

zachodzi w pęcherzykach płucnych i
polega na łączeniu się hemoglobiny z
tlenem, którego stężenie w płucach
jest duże oraz powstawania
dwutlenku węgla, którego stężenie w
płucach jest mniejsze.

18

WYMIANA GAZOWA
WEWNĘTRZNA

Wymiana gazowa wewnętrzna, która

zachodzi w tkankach i komórkach
ciała, stężenie dwutlenku węgla jest
tutaj większe niż stężenie tlenu, więc
hemoglobina łączy się z dwutlenkiem
węgla i pozostawia transportowany z
płuc tlen.

19

ODDYCHANIE
KOMÓRKOWE

Oddychanie komórkowe, w którym

przy udziale tlenu dochodzi do
utleniania, czyli biologicznego
spalania substancji odżywczych w
wyniku, czego powstaje energia.
Produktami ubocznym w tym procesie
są dwutlenek węgla i woda.

20

MECHANIZM
ODDYCHANIA

W mechanizmie oddychania wyróżnia się dwie

fazy:

1. Czynna, czyli wdech - odbywa się pod wpływem

skurczu mięśni międzyżebrowych i przepony. W
wyniku tego zwiększa się pojemność klatki
piersiowej, następuje rozciąganie płuc, spadek
ciśnienia i przenikania powietrza do płuc,

2. Bierna, czyli wydech - spowodowany jest

rozkurczem mięśni oddechowych co prowadzi do
zmniejszenia się pojemności klatki piersiowej i
wypchnięcia powietrza z płuc na zewnątrz.

21

TYPY ODDYCHANIA

Wyróżnia się dwa typy oddychania:



Typ brzuszny - występuje u mężczyzn

a główną rolę w oddychaniu
odgrywają ruch przepony,



Typ piersiowy - występuje u kobiet,

zasadniczą funkcję spełniają mięśnie
międzyżebrowe.

22

FUNKCJE UKŁADU
ODDECHOWEGO



wymiana gazowa

- dostarczenie organizmowi niezbędnej
ilości tlenu
- wydalanie CO

2



klimatyzacja wdychanego powietrza –

ogrzanie, nawilgocenie, oczyszczenie



odbieranie bodźców węchowych i

przetwarzanie ich na bodźce nerwowe

23

FUNKCJE UKŁADU
ODDECHOWEGO



fonacja



obrona immunologiczna



udział tkanki płucnej w regulacji

hormonalnej – układ RAA – renina –
angiotensyna – aldosteron

24

RÓŻNICE W BUDOWIE

UKŁADU ODDECHOWEGO U

DZIECI

Kiedy dziecko się rodzi (poród o

czasie), układ oddechowy
nowonarodzonego dziecka posiada
wszystkie niezbędne elementy,
jednak nie są one w pełni rozwinięte.
W pierwszych miesiącach życia nie
tylko dojrzewają, ale stają się przede
wszystkim doskonalsze.

25

KRÓTKIE DROGI
ODDECHOWE

Im młodsze dziecko tym więcej różnic w budowie i

funkcjonowaniu układu oddechowego, między
innymi:



mała odległość pomiędzy poszczególnymi

odcinkami dróg oddechowych,



łatwość rozprzestrzeniania się infekcji,



większa częstotliwość występowania procesów

zapalnych w prawym płacie płuca (fizjologicznie
połączone jest ono z prawym oskrzelem, krótszym
i szerszym od lewego, co sprzyja infekcjom),

26

KRÓTKIE DROGI
ODDECHOWE - CD



u niemowląt szybko dochodzi do zapalenia ucha

środkowego (krótkie połączenia miedzy
poszczególnymi fragmentami dróg
oddechowych, a także zdecydowanie krótsza i
szersza trąbka słuchowa, sprawiają, że procesy
zapalne istniejące np.w jamie nosowo-
gardłowej, szybko rozprzestrzeniają się od ucha
środkowego),



krótsze drogi oddechowe nie zapewniają

dostatecznej wilgotności, oczyszczania
powietrza i właściwej temperatury.

27

WĄSKIE DROGI
ODDECHOWE



Drogi oddechowe dziecka są nie tylko bardzo

wąskie, ale nadmiernie skłonne do skurczu,



wąskość dróg oddechowych sprawia, że nawet

w banalnych z punktu widzenia medycznego
stanach zapalnych dochodzi do utrudnienia
oddychania u dziecka,



wąskie drogi oddechowe i słaba siła wykrztuśna

niemowlęcia może być przyczyną zalegania
śluzu, powstawania ognisk zapalnych, ognisk
niedodmy i rozedmy, a także zapalenia płuc,

28

WĄSKIE DROGI ODDEHOWE
- CD



u niemowląt, błony śluzowe mają

skłonność do obrzęku i produkcji
dużej ilości śluzu, który nawet w
minimalnych ilościach może
doprowadzić do czopowania się dróg
oddechowych na różnych jego
odcinkach, głównie w obrębie
oskrzela średniego i oskrzelików

29

CIENKIE DROGI
ODDECHOWE



u dzieci do 3 roku życia, ścianki oskrzelików są

cienkie i słabe, wraz z wiekiem stają się zarówno

grubsze i mocniejsze,



wszystkie składowe części układu oddechowego

u dzieci charakteryzuje delikatność, wiotkość i

wątłość budowy w porównaniu z układem

oddechowym człowieka dorosłego,



te cechy sprawiają, że u niemowląt i małych

dzieci często dochodzi do zapadania się ścianek

układu oddechowego, powstawania rozdęć, a

nawet rozstrzeń, głównie oskrzeli.

30

INNA BUDOWA KLATKI
PIERSIOWEJ



u niemowląt klatka piersiowa ma kształt

beczkowaty, żebra znajdują się prawie w

poziomie, a to sprawia, że nie uczestniczą one w

procesie oddychania, dziecko w pierwszych

miesiącach życia oddycha przeponą,



małe dziecko przeważnie leży, podczas wdechu

przepona natrafia na opór przede wszystkim

narządów wewnętrznych. Wątroba niemowlęcia

jest stosunkowo duża, dziecko zazwyczaj

karmione jest „do syta" i regularnie, a zatem jego

żołądek jest stale wypełniony, a jelita pełne

gazów. Leżące niemowlę ma również słabe

napięcie mięśni przepony, wszystkie te

przeszkody sprawiają, że pojemność klatki

piersiowej dziecka jest ograniczona,

31

INNA BUDOWA KL.
PIERSIOWEJ - CD



oddechy dziecka są płytkie i częste,



drogi oddechowe dziecka są krótkie, a

więc wdychane powietrze nie jest
odpowiednio nawilżone i ogrzane, drażni
tym samym błonę śluzową i tkankę płucną,



u najmłodszych dzieci współistnienie stanu

zapalnego w różnych odcinkach układu
oddechowego jest charakterystyczne dla
każdej infekcji,

32

INNA BUDOWA KL.
PIERSIOWEJ - CD



infekcje rozpoczynają się najczęściej w

górnym odcinku dróg oddechowych i
bardzo szybko przenoszą się na dolne
drogi oddechowe,



drogi oddechowe są wąskie, tkanki

słabo wykształcone, a to powoduje, że
podczas infekcji ulegają dalszemu
zwężeniu, mogą stać się również
niedrożne,

33

INNA BUDOWA KL.
PIERSIOWEJ - CD



naczynia chłonne i krwionośne znajdujące się w

śluzówce sprzyjają powstawaniu obrzęków, a
większa ilość, niż u człowieka dorosłego
gruczołów śluzowych, powoduje, że wydzielina w
trakcie infekcji jest produkowana w nadmiernej
ilości, doprowadzając niejednokrotnie do
zaczopowania światła dróg oddechowych,



małe dziecko ma zwiększoną skłonność do

obrzęku śluzówek, produkcji śluzu, tendencje do
powstawania stanów skurczowych, tendencje do
obturacji (obturacja - zwężenie, upośledzenie
drożności, skurcz).

34

INNA BŁONA ŚLUZOWA



u dzieci jest bardzo bogata w naczynia

krwionośne i chłonne,



łatwo ulega przekrwieniu i obrzmieniu,



u niemowląt i małych dzieci stwierdza się

zmniejszenie zdolności oczyszczających i

nawilżających wdychane powietrze, co oznacza,

że do układu oddechowego, szczególnie

tchawicy i drzewa oskrzelowego, łatwiej dostają

się wszelkie drobnoustroje i zanieczyszczenia,

dzięki czemu stają się powodem powstawania

stanów zapalnych i infekcyjnych w organizmie

dziecka.

35

„INNE” PŁUCA



w płucach niemowlęcia dominują słabo

wykształcone przewody pęcherzykowe, niektóre
z nich mogą być jeszcze zupełnie nie
wykształcone, są dobrze unaczynione, ale mają
stosunkowo mało tzw. substancji sprężystych
ułatwiających skurcz i rozkurcz pęcherzyków w
trakcie wdechu i wydechu,



nie w pełni rozwinięte płuca niemowlęcia mogą

być miejscem powstawania ognisk niedodmy,
rozedmy, obrzęku płuc i są odpowiedzialne za
zaburzoną wymianę gazową.

36

WODZIEŃ DOMINIKA

Rzeszów - 2010

37

WYWIAD

Wywiad (badanie przedmiotowe) jest

zbiorem szczegółowych i logicznie

uporządkowanych informacji o badanym

dziecku. W wywiadzie należy:



Ustalić charakter objawów, w tym czas ich

wystąpienia, długość trwania,

umiejscowienie i okoliczności ustępowania.



Ustalić czynniki ryzyka okresu płodowego,

indywidualne i rodzinne dla schorzeń

układu oddechowego

38

WYWIAD - CD

Główne objawy chorobowe mogą obejmować:



Duszność



Trudności w oddychaniu



Ból w kl. piersiowej



Problemy ze ssaniem i karmieniem niemowlęcia



Niedrożność przewodów nosowych, wydzielinę z
nosa i kichanie



Kaszel

39

CZYNNIKI RYZYKA OKRESU

PŁODOWEGO

Wyróżniamy tu:



Infekcje matki podczas ciąży



Palenie papierosów podczas ciąży



Uzależnienie matki od marihuany,

kokainy, heroiny

40

CZYNNIKI INDYWIDUALNE

Obejmują one:



Wywiad okołoporodowy dotyczący zachłyśnięcia
smółką, wentylacji mechanicznej po urodzeniu,
wcześniactwa;



Wywiad dotyczący przebytych chorób ukł.
oddechowego;



Liczbę przeziębień w ciągu roku;



Wywiad dotyczący przewlekłych chorób, tj. wady serca,
astma, mukowiscydoza lub zakażenie wirusem
nabytego zburzenia odporności;



Narażenie na dym tytoniowy i inne czynniki drażniące.

41

CZYNNIKI RODZINNE

Rodzinne czynniki ryzyka to

rodzinny wywiad dotyczący
alergii, astmy, gruźlicy lub
mukowiscydozy.

42

ODRĘBNOŚCI WYWIADU

PEDIATRYCZNEGO



Zbieranie danych o chorobie powinno się

odbywać we właściwym miejscu, czasie i w
przyjaznej atmosferze;



Badany pacjent przebywa z rodzicami i

badającym w tym samym pomieszczeniu
podczas zbierania wywiadu;



W wyjątkowych sytuacjach – stany naglące –

należy odstąpić od wywiadu;

43

ODRĘBNOŚCI WYWIADU

PEDIATRYCZNEGO - CD



Badanie podmiotowe przeprowadza się bez

obecności pacjenta w określonych sytuacjach
klinicznych (stany nagłe, trudności
wychowawcze, próby samobójcze i inne);



W odróżnieniu od osoby dorosłej informacje o

stanie zdrowia dziecka mają charakter
pośredni, gdyż przekazuje je opiekun, a nie
bezpośrednio osoba badana(dziecko).

44

BADANIE PRZEDMIOTOWE -

FIZYKALNE

Celem badania fizykalnego jest wykrycie

pewnych nieprawidłowości narządowych lub
układowych, występujących w określonej
chorobie.

W badaniu przedmiotowym układu oddechowego

posługujemy się następującymi metodami:



Oglądanie - obserwacja



Osłuchiwanie



Opukiwanie



Ocena objawów życiowych

45

OBSERWACJA



Obserwujemy dziecko pod kątem jego

przytomności, zmian w stanie świadomości,
poziomu aktywności i cech zmęczenia. Strach
i niepokój są wczesnymi oznakami zaburzeń
oddechowych; obserwujemy pozycję ciała,
jaką dziecko przyjmuje i pojawienie się
objawów odwodnienia;



Obserwujemy obecność i charakter kaszlu

(produktywny czy suchy) i jego typ (ochrypły,
napadowy, ostry);

46

OBSERWACJA - CD



Obserwujemy zmiany koloru skóry, w

szczególności pojawienie się sinicy;



Obserwujemy wysiłek oddechowy, zwracając

uwagę na duszność, stridor – świst krtaniowy,

chrząkanie, unoszenie się skrzydełek nosa oraz

ruch przestrzeni międzyżebrowych, wcięcia

jarzmowego (nadmostkowego) i dołka

podmostkowego;



Obserwujemy dziecko pod kątem poszerzenia

wymiarów klatki piersiowej (średnicy przednio-

tylnej), co może świadczyć o uwięzieniu powietrza

w pęcherzykach płucnych – pułapka powietrzna

47

OPUKIWANIE

Opukiwanie polega na uderzeniu

palcem ręki określoną część ciała
badanego w celu wywołania wibracji i
powrotnego odbioru dźwięków.

48

OPUKIWANIE KLATKI

PIERSIOWEJ

W chorobach układu oddechowego bardzo ważną

rolę odgrywa opukiwanie klatki piersiowej. Służy
ono do określenia charakteru odgłosu, stopnia
ruchomości oddechowej oraz oznaczenia dolnych
granic płuc.

Wyróżniamy 2 rodzaje odgłosu opukowego:



Odgłos opukowy jawny – fizjologiczny



Odgłos opukowy stłumiony – dowodzi w płucach

naciekanie tkanki płucnej, niedodmy, zwłóknienia
lub też wysięku w jamie opłucnej – patologia!

49

OSŁUCHIWANIE

Osłuchiwanie to proces odbioru

bezpośredniego (uchem) lub za
pomocą specjalnego urządzenia
(stetoskopu) dźwięków pochodzących
z różnych części ciała.

50

OSŁUCHIWANIE PŁUC

W czasie osłuchiwania płuc możemy

rozróżnić następujące rodzaje szmerów:



Szmery oddechowe prawidłowe – szmer

oskrzelowy (o średniej częstotliwości i
chuchającym charakterze – szeptem
wymawiana literka H), szmer
pęcherzykowy (szeptem wymawiana
literka F)



Szmery oddechowe nieprawidłowe

51

SZMERY ODDECHOWE

NIEPRAWIDŁOWE



Szmer oskrzelowy – jego obecność

dowodzi, że nad obszarem jego
słyszalności jest drożne oskrzele,
natomiast tkanka płucna została
zastąpiona bezpowietrzną treściom
(płynem, naciekiem);



Szmer oskrzelowo-pęcherzykowy jako

patologiczny występuje w
odoskrzelowym zapaleniu płuc;

52

SZMERY ODDECHOWE

NIEPRAWIDŁOWE



Szmer oddechowy osłabiony –

powstaje w skutek upośledzenia
przewodzenia powietrza (w wyniku
niedodmy płuc, choroby opłucnej);



Szmer pęcherzykowy zaostrzony –

powstaje w wyniku oporów powietrza,
w oskrzelach (astma, zapalenie) co
wzmaga głośność szmeru
pęcherzykowego

.

53

RZĘŻENIA W PŁUCACH

Rzężenia to szmery powstałe w

oskrzelach i pęcherzykach płucnych,
wywołane przesuwaniem się
wydzieliny płynnej i półpłynnej
wskutek drgań powietrza, słyszalne
podczas oddychania i kaszlu.

54

TRZESZCZENIA W

PŁUCACH

Trzeszczenia to delikatne zjawiska

osłuchowe, porównywalne do
pocierania włosów przy uchu.
Powstają na szczycie wdechu i
świadczyć mogą o wysięku, przesięku
lub niedodmie

.

55

OBJAWY ŻYCIOWE



Kontrolujemy temperaturę ciała pod

kątem hipo- i hipertermii, co może
świadczyć o infekcji;



Kontrolujemy częstość oddychania,

głębokość i jakość oddechów. Wydłużona
faza wdechowa może sugerować
niedrożność górnych dróg oddechowych,
a wydłużona faza wdechowa – zaburzenia
obstrukcyjne, takie jak astma.

56

CZĘSTOŚĆ ODDECHÓW W

ZALEŻNOŚCI OD WIEKU -

NORMY



Niemowlę (0 – 1 rok) – 30-35

oddechów



Małe dziecko (1 – 6 lat) – 20-30

oddechów



Dziecko w wieku szkolnym (6 – 12) –

18-21 oddechów



Młodzież (12 – 21) – 16-20 oddechów

57

BADANIA LABORATORYJNE I

TESTY DIAGNOSTYCZNE

W skład badań wykonywanych w chorobach układu

oddechowego wchodzą:



RTG kl. piersiowej



Pulsoksymetria



Badanie funkcji płuc – spirometria, gazometria



Pomiary przepływu szczytowego



Posiewy plwociny, posiewy z błon śluzowych

gardła lub nosa



Bronchografia



Tomografia komputerowa



Rezonans magnetyczny

58

RTG KLATKI PIERSIOWEJ



Badanie radiologiczne klatki piersiowej

pozostaje nadal najlepszą techniką

obrazowania nieprawidłowości struktur

płucnych, śródpiersiowych i mięśniowo-

szkieletowych klatki piersiowej.



Zdjęcie płuc należy wykonać zawsze przy

podejrzeniu astmy oskrzelowej pamiętając,

że „nie wszystko, co świszczy jest astmą”.

W medycynie wieku rozwojowego należy

pamiętać o możliwości wady rozwojowej

płuc

.

59

WSKAZANIA DO RTG

PŁUC



Podejrzenie gruźlicy



Zaburzenia powietrzności tkanki płucnej



Ogniska zapalne



Zaburzenia krążenia płucnego



Destrukcja tkanki płucnej



Choroby powstające w obrębie śródpiersia,

jamy opłucnej, ściany kl. piersiowej i przepony



Wykrywanie nowotworów

60

PULSOKSYMETRIA



Pulsoksymetria – nieinwazyjna

metoda przezskórnego oznaczania
wysycenia krwi tlenem. Do wykonywania
pomiarów służą urządzenia zwane
pulsoksymetrami.



Prawidłowe normy to 95–98% u osób

zdrowych.



Mniejsze wartości mogą świadczyć o

niewydolności oddechowej.

61

PULSOKSYMETR

62

WSKAZANIA DO

PULSOKSYMETRII



niewydolność oddechowa jawna lub

jej podejrzenie



monitorowanie stanu pacjenta:



w trakcie znieczulenia ogólnego i

bezpośrednio po jego zakończeniu



w trakcie stosowania tlenoterapii



w trakcie każdego stanu ciężkiego

chorego

63

SPIROMETRIA



Spirometria – badanie medyczne,

podczas którego przeprowadza się pomiar
objętości i pojemności płuc oraz przepływu
powietrza znajdującego się w płucach i
oskrzelach w różnych fazach cyklu
oddechowego.



Przed badaniem dziecko musi być bez

obfitego posiłku,wypoczęte i w przypadku,
gdy przyjmuje leki bez porannej dawki.

64

SPIROMETRIA - CD



Podczas spokojnego oddychania mierzy się

objętość oddechową (TV). Powietrze
pozostające w płucach po spokojnym
wydechu określa się jako pojemność
czynnościowo zalegająca (FRC). Kolejnym
krokiem jest wykonanie maksymalnego
wdechu poprzedzonego maksymalnym
wydechem, co pozwala na ocenę
pojemności zalegającej (RV) oraz całkowitej
pojemności płuc (TLC).

65

SPIROMETRIA -CD



Ilość powietrza usunięta z płuc po spokojnym

wydechu to objętość zapasowa wydechowa
(ERV), a objętość o jaką można pogłębić
maksymalny wdech to objętość zapasowa
wdechowa (IRV).



Po maksymalnym wdechu pacjent wykonuje

silny, możliwie najdłuższy wydech – ocenia się
objętość powietrza usuniętą z płuc w trakcie
pierwszej sekundy wydechu (FEV) oraz objętość
usuniętą z płuc w trakcie całego wydechu
(natężona pojemność życiowa – FVC).

66

SPIROMETR

67

WSKAZANIA

Ocena czynności układu oddechowego w

obecności:



objawów podmiotowych (duszność, świsty,

kaszel, odkrztuszanie, ból w klatce
piersiowej),



objawów przedmiotowych (nieprawidłowe

dźwięki oddechowe, cechy rozedmy,
wydłużenie fazy wydechu, sinica, deformacje
klatki piersiowej, palce pałeczkowate)

68

WSKAZANIA



nieprawidłowości w badaniach

dodatkowych (nieprawidłowości w
obrazie radiologicznym klatki piersiowej,
hipoksemia, hiperkapnia, poliglobulia -
podwyższona wartość hematokrytu)



podejrzenie występowania zaburzeń wentylacji

oraz ocena stopniach nasilania



ocena aktywności choroby: skuteczność leczenia

rozszerzającego oskrzela(astma oskrzelowa),

69

GAZOMETRIA

Gazometria krwi jest to badanie, w którym

oznacza się parametry służące do oceny
wymiany gazowej i równowagi kwasowo –
zasadowej. Materiałem do badania jest
krew tętnicza lub krew włośniczkowa.

Badanie to wykonuje się w przypadku

niewydolności oddechowej i zaburzeń równowagi
kwasowo zasadowej. Gazometria jest kluczowym
badaniem w ocenianiu wydolności oddechowej
pacjenta.

70

NORMY GAZOMETRII



pH: 7,35 – 7,45,



pCO2: ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej:
32 - 45 mm Hg (4,27 - 6 kPa),



HCO3: stężenie wodorowęglanów w osoczu: 21 – 27 mmol/l,



BE: nadmiar zasad we krwi (różnica między należnym a
aktualnym stężeniem zasad buforowych we krwi od -2,3 do
+2,3 mEq/l,



pO2: ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej: 75 – 100
mmHg (10 - 13,33 kPa),



ctCO2: całkowita zawartość dwutlenku węgla w osoczu: 22-28
mmol/l (47 – 60,5% objętości),



SaO2: wysycenie tlenem hemoglobiny krwi tętniczej: 95 – 98%.

71

SZCZYTOWY PRZEPŁYW

WYDECHOWY



PEF - jeden z parametrów

spirometrycznych określający maksymalny
przepływ powietrza przez drogi oddechowe
podczas maksymalnie natężonego
wydechu, wyrażany w l/min.



Dziecko przed badaniem jest pouczane ,

aby szybko i silnie wydmuchało powietrze
do urządzenia pomiarowego po
wcześniejszym nabraniu dużej jego ilości do
płuc (całkowita pojemność płuc).

72

POSIEWY

Posiewy plwociny i posiewy z

błon śluzowych gardła lub nosa
wykonywane są w celu
identyfikacji patogenów.

73

POSIEW PLWOCINY



Badanie polega na pobraniu wydzieliny

drzewa oskrzelowego (nie śliny!)
najczęściej poprzez jej odkrztuszanie i
odpluwanie, czyli tzw. plwociny.



Badanie mikrobiologiczne plwociny

wykonuje się nie tylko w celu wykrycia
choroby płuc, ale i dla śledzenia
postępów leczenia.

74

BRONCHOSKOPIA

Bronchoskopia – jest endoskopową metodą

diagnostyczno-leczniczą. Dostarcza
informacji o drożności i topografii drzewa
oskrzelowego oraz stanie jego ścian i błony
śluzowej.



Bronchoskopia oprócz oceny drzewa

oskrzelowego, umożliwiającej często
ustalenie przyczyny choroby, pozwala
również na pobranie materiału do badań
mikrobiologicznych, histologicznych i
cytologicznych

.

75

BRONCHOSKOPIA



Bronchoskopia najczęściej jest

wykonywana w znieczuleniu
miejscowym, u dzieci w znieczuleniu
ogólnym.



Badanie bronchologiczne jest jedną z

ważniejszych metod diagnostycznych
i leczniczych w chorobach układu
oddechowego

.

76

WSKAZANIA DO

BRONCHOSKOPII



Diagnostyka objawiających się dusznością

zaburzeń drożności dróg oddechowych



Podejrzenie zachłyśnięcia ciałem obcym



Podejrzenie wady rozwojowej płuc lub

oskrzeli



Zapalenie płuc nawracające lub nie

poddające się leczeniu



Przewlekły kaszel nie poddający się

leczeniu

77

WSKAZANIE DO

BRONCHOSKOPII



Stan po urazie klatki piersiowej



Krwioplucie



Zabiegi lecznicze: udrożnienie

oskrzeli, lecznicze płukanie oskrzeli



Pobranie materiału do badań

mikrobiologicznych, biopsja płuca lub
węzła chłonnego, bronchografia

78

PZYGOTOWANIE DO

BRONCHOSKOPII

Wymagana jest zgoda rodziców na

znieczulenie i zabieg.
Dziecko powinno pozostać na czczo.
Zabieg przeprowadzany jest w
znieczuleniu ogólnym.

79

TOMOGRAFIA

KOMPUTEROWA

Tomografia komputerowa jest

sekwencyjnym badaniem
radiologicznym ukazującym
warstwowy obraz klatki piersiowej.
Stosowana jest w celu wykrycia
guzów i może wykazać obecność
infekcji, takich jak gruźlica.

80

PRZYGOTOWANIE DO
TOMOGRAFII

Jeśli dziecko ma mieć przed badaniem

podany tzw. kontrast, nie powinno
wcześniej jeść (co najmniej 5–6 godzin) ani
pić (3 godziny). Przy zwykłej tomografii
komputerowej takie ograniczenia nie
obowiązują. Do badania należy założyć
dziecku luźne ubranko, bez metalowych
guzików, suwaków itp. Jeśli nosi spinki do
włosów, okulary lub aparat słuchowy,
należy zdjąć je.

81

REZONANS

MAGNETYCZNY

W rezonansie magnetycznym

wykorzystuje się fale magnetyczne w
celu wykrycia nieprawidłowości tkanki
miękkiej klatki piersiowej.

82

PRZYGOTOWANIE DZIECKA

DO REZONANSU

MAGNETYCZNYEGO

2–4 godziny przed badaniem nie należy

podawać już dziecku nic do jedzenia (ile
dokładnie, powie lekarz). Przy badaniu
brzuszka zaleca się czasem wcześniejsze
podanie leków hamujących ruchy jelit (o
tym też powie lekarz). Uwaga: przed tym
badaniem trzeba dostarczyć wyniki
wszystkich wcześniejszych badań
dodatkowych dziecka.

83

84