PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT ĆWICZENIA - u WĄSOWICZA
Zmiany wsteczne i postępowe (metamorphoses regressivae) – zmiany zachodzące w tkankach i komórkach z przewagą procesu rozpadu nad procesem syntezy. Stopniowe zanikanie sił życiowych kom. -> doprowadza do śmierci komórki
Zanik (atrophia)
Zwyrodnienie (degeneratio)
Martwica (necrosis)
Ad.1. Stopniowe zmniejszanie się komórek, tkanek, narządów lub całego ciała już po osiągnięciu stanu normalnego rozwoju.
Zanik fizjologiczny – grasica od 20 roku życia; macicy po porodzie(inwolucja); zanik starczy
patologiczny – w wyniku działania czynników chorobotwórczych np., kacheksja nowotworowa (uogólniony zanik patologiczny)
Nigdy nie zanika (cały): u. nerwowy, serce i płuca
Najczęściej zanika tk.tłuszczowa, mięśnie, tk.limfatyczna, potem nawet ukł.pokarmowy (uwaga głodzenie następuje wtedy gdy pusty uklł.pok. nie jest karmiony a nie kiedy nie jest karmiony (pies)).
Rodzaje zaników:
-zanik z wyniszczenia (a.ex inanitione)
długotrwały zanik substancji odżywczych ; głodzenie jakościowe lub ilościowe ; gł.bezwzględne (za mało pokarmu) względne (pokarm nie może zostać wchłonięty, np. uszkodzenie trzustki, usunięcie jelit)
-z.z bezczynności (a.ex inactivitatae)
kiedy narządy nie wykonują prawidłowych czynności; głównie układ mięśniowy, np., przy chorobie obłożnej gdy człowiek nie ma siły/ nie może się ruszać.
Głównie mm.szkieletowe, ale może dotyczyć też tylko kilku grup mięśni np. przy leczeniu ortopedycznym przy unieruchomieniu stawu gipsem. Teraz już rzadko unieruchamiany jest staw, więc mniejsze ryzyko, ale kiedy trzeba – stosowanie elektropobudzenia pomaga.
Zanik taki też przy podróżach kosmicznych(+zaniki w kościach)
-z.z nadczynności (a.ex hyperactivitatae) -
dotyczy niewielu tkanek, np., komórki beta wysp Langerhansa( przy cukrzycy {w teorii, że pochodzi ze złej diety} dajemy zbyt dużo cukru, komórki produkują bardzo dużo insuliny i ich nadmierna aktywność wydzielnicza prowadzi do zaniku).;
Teoria o komórkach rozrodczych, gdzie nadmierna eksploatacja powoduje zanik.; Zależność pomiędzy długością życia a ilością uderzeń serca (zw.ze zwiększonym rytmem serca żyją krócej), nie wiadomo dlaczego, wszystkie ssaki mają przypisaną przybliżoną liczbę uderzeń serca .
-z.nerwowo-odżywczy (a.trophoneurotica)
związany z tym na tle nerwowym, pojawiają się w wyniku zaburzeń unerwienia tkanek -> tk.zanikająca.
np., przecięcie pnia nerwowego, zaburzenia autoimmunologiczne, neuropatie, porażenie, wylew krwi do mózgu
Gdy nie ma stymulacji nerwowej zanikają np., mm.szkieletowe ( włókna nerwowe wysyłając neurotransmitery mają działanie odżywcze na zasadzie „ty masz działać, potrzebna jesteś”).
-z.z ucisku (a.ex compressione)
zabużenie odżywienia tkanek wywołane uciskiem(nacisk powoduje zamknięcie naczyń krwionośnych ->blade, po ustaniu ucisku przekrwienie aby zrekompensować braki); przykład długotrwałego ucisku – odleżyny, ale mogą też je powodować: guzy nowotworowe, skupiska pasożytów w organizmie, ucisk uprzęży, rozedma płuc (powietrze uciska tkankę pęcherzyków płucnych/ zbyt duże ciśnienie)
-z.na tle nerwowym (a.neurotica)
-z.dyskorelacyny (a.e(x) dyscorrelatione)
zanik narządu podrzędnego gdy uszkodzeniu ulega narząd nadrzędny np., usuwamy jądra(tu prod. Testosteron) zanikają więc narządy uzależnione od testosteronu np., gruczoły płciowe dodatkowe.
2. Zwyrodnienie – stan gdy w cytoplazmie lub istocie międzykomórkowej pojawiają się substancje które fizjologicznie tam nie występują, lub występują w śladowych ilościach.
-Zwyrodnienie miąższowe (d.parenchymatosa)
+przy zaburzonej gospodarce wodno-elektrolitowej; tu głównie narządy miąższowe (wątroba, nerki, śledziona, mm.sercowy, szkieletowy);
+gorączka, zatrucia, niedotlenienie ;
+stan odwracalny, obserwowany też jako zmiana pośmiertna właściwie zawsze.;
+Pojawia się przy braku ATP, pierwszy objaw to zab.gosp.wodno-elektrolitowej, szwankuje pompa K/Na (gradient jest niezbędny do utrzymania depolaryzacji, pot.spoczynkowego, błonowego itp. Jak nie działa to sód wchodzi do wnętrza komórki razem z wodą, komórka pęcznieje, odkształca się, traci sześcienny charakter (tu na przykład mamy zaburzenia funkcjonowania nerki bo blokuje się kanał);
+cytoplazma ulega rozcieńczeniu,;
+globuliny zaczynają się wytrącać i powstają agregaty;
+cytoplazma przestaje być przejrzysta;
+rozszerzenie kanałów ER, pojawiają się wodniczki (rozdęcie gładkiego ER) i powstaje ZYWRODNIENIE WODNICZKOWE (a.hydropica)
Oba mogą się cofnąć ale jeżeli nie to powstaje zwyrodnienie TŁUSZCZOWE (a.adiposa).
+narząd zwyrodniały miąższowo jest: obrzęknięty, napięty, zmienia kolor na szary, pojawia się tzw. „warga” po rozcięciu go na sekcji. Zwyrodnienie jest objawem uszkodzenia komórki.
-Zwyrodnie tłuszczowe (d.adiposa)
pogłębienie z.miąższowego, tu szwankują procesy przemiany materii białek, węglowodanów, tłuszczów (ale widoczne SA tylko nierozpuszczalne tłuszcze, które nie są metabolizowane i zbierają się w krople).
Jest to znak ciężkiego uszkodzenia metabolizmu komórki; kropli może być tak dużo, że spychają organelle, mogą uszkodzić jądro ->śmierć komórki.
Nie zawsze obecność tłuszczu w cytoplazmie oznacza patologię (np.,adipocyt, komórki tł.brunatne u noworodków w całej cytoplazmie mają tłuszcz w postaci kropelek aby szybko móc je uruchomić i spalić na energię i ciepełko; w wątrobie krople tł.w hepatocytach – fizjologiczne np. wchłaniane ze zbyt tłustego jedzenia i gromadzone bo komórki nie nadążają z trawieniem tłuszczu <NACIECZENIE TŁUSZCZOWE NIEZWYRADNIAJĄCE – nie uszkadza kom>).
-z.szkliste (d.hyalinea) hialina – białko pojawiające się głównie w nerce najprawdopodobniej przy zaburzeniach przet. Białek. Nie groźne chyba ze jest w przestrzeni m-kom.wtedy uszkadza nerkę.
SKROBIAWICA (AMYLOIDOSIS) – odkładanie się amyloidu np. globulin w wątrobie, nerkach, mm.sercowym, mózgu, śledzionie (np.,alzheimer, nadmierna stym.immunologiczna).
-z.mineralne(zwapnienia) ->calcificatio
ogniska zwapnienia odkładająca się hemosyderyna – hemosyderoza, odkłada się w watrobie i trzustce (tu odporność na dżumę).
3. Martwica (necrosis)
miejscowa, nagła śmierć komórki; gdy poprzedzona szeregiem zmian wstecznych – obumieranie (necrobiosis).
Martwicy towarzyszą zmiany morfologiczne i chemiczne w jądrze, cytoplazmie i istocie międzykom. ;zanika struktura komórki, powstaje jednolita trudno barwiąca się masa.
-martwica skrzepowa (n.coagulativa)
tu ulegają narządy miąższowe (gdzie dużo białek i wody) białka uwolnione z rozpadłych komórek zostają odwodnione, zbierają się w „skrzep”, koagulują. Ognisko jest blade (nieukrwione), suche. Obraz patomorfologiczny zależy od stanu rozwoju martwicy.
-m.rozpływna (n.coagulativa ???)
głównie w mózgu (dużo lipidów, mało białka) tłuszcze są płynne, uwodnione w temperaturze ciała i mamy tkankę galaretowatą; w trzustce przy ostrym zapaleniu, enzymy lityczne trawią tknkę i mogą nawet przedrzeć się przez ścianę powłok i tu PRZETOKA
ZGORZEL (gangrena)
a)z.sucha(sicca)
utrata palców, nosa, uszu ale wyschnięte tkanki, nie jest to db. Środowisko dla drobnoustrojów; następuje autoamputacja, nie śmiertelna
b)z.wilgotna(g.humida)
niebezpieczna, diżo drobnoustrojów które niszczą tknakę, zatruwają organizm produktami destrukcji tkanek i własnymi metabolitami
c)z.gazowa (g.emphysematosa)
gł.clostridium perfringens, w tkance występują pęcherzyki gazu; tkanka pod naciskiem trzeszczy (przesuwające się pęcherzyki niszczą tkankę łączną); poj. Się w wyniku zakażenia rany drobnoustrojami glebowymi, wypadki drogowe itp.
-m.skrzepowa (Zenkera)
martwica mm. Poprzecznie prążkowanych, mięśniochwat porażenny, tyfus, tężec, niedobory Selenu
blade, woskowe, szkliste mm.,tracą prążkowanie, łatwo pąkają, nie barwią się histologicznie, dużo komórek uprzątających ???
-m.tłuszczowa (adiposa Barseli??)
trzustka – gdy ogniska martwicze są ograniczone tu tłuszcze rozpadają się, dołączają jony wapnia i powstają mydła nierozpuszczalne, tw.ogniska tłuszczowe.
Zmiany postępowe – przeważają procesy syntezy nad ropadem; mogą być fizjologiczne lub patologiczne, zwykle adaptacja lub wychodzenie ze stanu chorobowego, ale też przerosty ( zm.hyperbiotyczne).
1)Odrost (regeneratio)
Odbudowa zniszczonych i zużytych komórek i tkanek zachodzi do chwili morfologicznego i czynnosciowego dotworzenia tkanki i dlatego odrost występuje tylko w niektórych typach tkanki może być :
+fizjologiczny (Naskórek, spermatogonie, nabłonki,oogonie, kom. Krwi. Umorzliwi to utrzymanie struktur złuszczających się np., nabłonki)
+patologiczny( przy gojeniu uszkodzeń); regeneracja watroby po usunięciu nawet 90%; zmiażdżone mięśnie szkieletowe (ale nie przecięte!); element gojenia się ran; gady regeneracja kończyny np. ogona
2)Przetwarzanie (metaplasia)
Jedna tkanka przechodzi w drugą, spokrewnioną; adaptacja; tkanka chrzęstna w tkankę kostną; tkanka delikatniejsza w twardszą; np., przy niedoborach witaminy A rogowacenie nabłonka języka, błony śluzowej.
ANAPLASIA – komórki zróżnicowane nabierają cech komórek niezróżnicowanych, stają się bardziej pierwotne, prekursory nowotworu złośliwego.
3)Przerost (hypertrophia)
Powiększenie tkanki lub narządu w wyniku powiększenia się objętości (nie liczby) komórek; fizjologicznie adaptacja np., mm.szkieletowe w wyniku treningu, mm.gładkie macicy podczas ciąży, patologicznie mm.sercowy – zwężenie ujścia aorty, przy utrudnionym przepływie przez nerki, przerost lewej komory, rozedma płuc(przerasta komora prawa), nadciśnienie, przerost kompensacyjny (np., usunięcie jednej nerki – przerasta druga, tak samo przy usunięciu nadnercza).
4)Rozrost (hyperplasia)
Powiększenie się tkanki lub narządu w wyniku zwiększenia liczby komórek w tkance lub narządzie; fizjologicznie w okresie embrionalnym; u dorosłych patologia -> guz przysadki ->nadmiar hormonu wzrostu ->rozrost; także rozrost nowotworowy.
5)Gojenie się ran (reunio vulneris)
+Gojenie przez rychłozrost (r.per primam intentionem); niewielkie rany chirurgiczne; powstaje mała blizna; o szczelinowatej ramie?; niezakażone; nie przeszkadza w czynności.
-Ubytek tkanki, przecięcie tkanki;
-krwawienie
-skrzep zamyka wypływ krwi
-wysycha i powstaje strup(mechaniczna ochrona głębszych tkanek; mikrobiologicznie chroni przed bakteriami bo jest suchy);
-pod nim zachodzą procesy regeneracyjne
-z brzegów przeciętej skóry wyrastają naczynia krwinośne; tą drogą przychodzą fibroblasty
-wytwarzają się włókna kolagenowe
-makrofagi zjadają włóknik
-z brzegów rany nadchodzą (?) części naskórka
+g. przez ziarninowanie (r.per secundam intentionem) ; rany zakażone, głębokie, szarpane, rozwarte; ubytek tkanki jest zastępowany przez tkankę bliznowatą; bardzo ogranicza funkcjonalność.
-duży skrzep (czop)a pod nim:
-wysięk/naciek ze stanem zapalnym, do jamy rany wnikają komórki żerne, usuwając martwe komórki i drobnoustroje
-pojawia się ziarnina (dużo naczyń krwinośnych); komórki śródbłonka pęcznieją, ulegają kanalizacji, tworzą się naczynia włosowate w których zaczyna krążyć krew;
-zerowa odporność na uszkodzenia, 1 fala naprawcza po uprzątnięciu
-potem wnikają fibroblasty i tworzą się włókna kolagenowe – początek wytrzymałości mechanicznej; fala przebiega od dna rany i ścian do góry.
-Na górze pod strup wrastają komórki naskórka, brzegi strupa zaczynają się kruszyć i zmniejsza się jego grupość; zjadane przez komórki żerne; strup odpada
-Faza 3 – stabilizacji; tu zachodzą zmiany wsteczne, naczynia krwionośne zanikają, blizna jest blada, słabo ukrwiona, obkurcza się (bo zanik naczyń), ma mniejszą odporność mechaniczną niż zdrowa skóra; np.,przy oparzeniu może dojść do deformacji, przykurczu kończyn, mało jest naskórka aby pokryć ranę, często konieczny jest przeszczep skóry, duże ryzyko zakażenia( jedyna obrona to naskórek)
-tak goją się też mm.szkieletowe, więzadła
6)Nowotworzenie (neoplasma)
Niepochamowany, bezcelowy, niekontrolowany przez organizm rozplen komórek.
-Nowotwory łagodne (n.benigna)
nie stanowią dużego zagrożenia zdrowie gdy dają się łatwo usunąć lub znajdują się w miejscu gdzie ich rozrost nie upośledza organizmu (ale nieoperacyjne łagodne nowotwory mózgu – śmierć)
Są podobne do tkanki macierzystej morfologicznie i biochemicznie, rosną w formie otorbionych guzów np., polipy nosa; nie dają przerzutów i nie naciekają; mogą ulec zezłośliwieniu ; dlatego usuwać , nie drażnić ()
-Nowotwory złośliwe (n.maligna)
rosną szybko, naciekowo, dają nawroty, przerzuty, mogą upośledzać org.; guz pierwotny nie jest aż tak groźny, przerzuty bardzo; Cechy komórek: duże jądro, mało cytoplazmy, obecność figur mitotycznych, słabe zróżnicowanie, w zasadzie nieśmiertelność, zdolność ruchu, wymuszają angiogenezę, mogą hamować układ immunologiczny, duże zapotrzebowanie na glu( bo oddychają beztlenowo), brak hamowania w warunkach niekorzystnych , odporne na brak tlenu.
ZDJĘCIA, po zdjęciach ciekawostki:
-marskość wątroby – proces chorobowy zw. z procesem naprawiania uszkodzenia, obrona funkcji i czynności narządu; w miejscu hepatocytów martwych mamy ograniczoną regeneracją ale tworzy się tkanka bliznowata która prowadzi do unieczynnienia wątroby
-regeneracja u wypławka białego – z jednego mogą powstać 2; z 3 części – ten z tylną częścią odtwarza głowę, ten z głową tył, a środkowa część tworzy dwie głowy.
-dzikie mięso – caries luxurians – bliznowiec u osób predestynowanych genetycznie ziarnina przerasta nad naskórek szczególnie, przy oparzeniach
-naczyniak – haemangioma